इंजि. विनोद मोटे

इंजि. विनोद मोटे Contact information, map and directions, contact form, opening hours, services, ratings, photos, videos and announcements from इंजि. विनोद मोटे, Digital creator, Aurangabad.

🌱 इंजि. विनोद मोटे – सामाजिक उद्योजक | ग्रामीण विकासासाठी कार्यरत : कृषी, शिक्षण, आरोग्य, पर्यावरण, उद्योजकता व हवामान बदल या क्षेत्रांत शाश्वत उपक्रम राबवून ग्रामीण भागाचे उज्ज्वल भविष्य घडविण्यास कटिबद्ध.

वसंतदादा पाटील पहिल्यांदा मुख्यमंत्री झाल्यानंरची एक घटना आहे... सांगली इस्लामपूर रस्त्यावरून एक ट्रक चाललेला . ट्रकमधले...
26/09/2025

वसंतदादा पाटील पहिल्यांदा मुख्यमंत्री झाल्यानंरची एक घटना आहे...
सांगली इस्लामपूर रस्त्यावरून एक ट्रक चाललेला . ट्रकमधले लोक वसंतदादा पाटील यांच्या विजयाच्या घोषणा देत निघाले होते. रानातून घरी चाललेल्या एकानं त्या ट्रकला हात करत विचारलं.
"काय झालंय ?"
"आर , आपलं दादा मुख्यमंत्री झाल्यातीं" ट्रकमधल्या माणसानं सांगितलं.
"आपल वसंतदादा ?"
"होय . "
"मग चला मीबी येतो "
"आर पण तुझ्या अंगावर ही रानातली कापड हायती"
"त्येला काय हुतंय. आपुन दादास्नीच भेटायचं हाय. दादा आपलच हायती." अस म्हणत तो माणूस अंगावर असणाऱ्या फाटक्या बंडीवर आणि मळक्या धोतरावर मुंबईला निघाला .
शेकडो मैलाचा प्रवास करून ही गावाकडची माणस दादांच्या बंगल्यावर पोहचली .दादा अजून येणार होते म्हणून वाट पाहत बैठकीच्या खोलीत बसली. काही वेळानं दादा आले .
आल्या आल्या त्यांचे लक्ष या नुसत्या बंडीवर आलेल्या कार्यकर्त्याकडे गेले .
दादांनी त्याला विचारलं ,
"हरिबा असा कसा आलायस ?तुझा शर्ट कुठं आहे ?"
"दादा , तुम्ही मुख्यमंत्री झालेलं रस्त्यात कळलं .आता घरी कवा जावू आणि कापड कवा घालू ? तवर ही माणस निघून आली असती . म्हणून तसाच आलू."

ते ऐकून दादा हेलावले .
त्यांनी लगेच त्याच ठिकाणी आपल्या अंगातील शर्ट काढला आणि त्या हरीबाला घालायला दिला. दादा आत गेले दुसरा शर्ट घालून आले .
आपल्या कार्यकर्त्याचे भोळे भाबडे प्रेम पाहून त्याला आपल्या अंगातील शर्ट काढून देणाऱ्या वसंतदादा हे लोकांना आठवत राहतात....
आणि....
त्यांच्या साधेपणाच्या कथा आजही घराघरातून सांगितल्या जातात....

आजचे नेते सामान्य माणसांच्या प्रश्नांला फारसे महत्व देत नाहीत. एखादा गरीब माणूस जर स्वतःची समस्या घेऊन नेत्याकडे गेला तर नेता बोलायच्या अगोदरच नेत्याच्या भोवती बसलेले त्याचे अनुयायीच त्या माणसावर खेकसतात,.. म्हणतात"हे काम सायेबांना सांगतोयस?काय किमंत घालवतोय काय आमच्या सायेबांची"
हे अनेकांनी अनुभवलेलं असतं.
साहेब आणि त्यांच्या अनुयायांना किरकोळ वाटणार काम त्या माणसासाठी खूप महत्त्वाचं असतं.
अशा आजकालच्या साहेबांच्यासाठी आणि त्याच्या भोवतीच्या लोकांसाठी वसंतदादा पाटील यांचा एक किस्सा आवर्जून सांगितला पाहिजे....

एकदा काय झालं दादांचा एका बालमित्राला विहिरीवर बसवायचं इंजिन घ्यायच होत. तो पैसे फेट्यात बांधून थेट मुंबईला गेला. चौकशी करत करत दादांच्या बंगल्याच्याजवळ गेला.
त्याला पोलीस आत सोडत नव्हते. तो तिथंच उभा राहिला. योगायोगानं दादा कुठेतरी बाहेर निघालेले...
या मित्रानं त्यांना जोरानं हाक मारली
"वसंता है....
ती गावाकडच्या माणसाची हाक ऐकून दादांनी मागे वळून पाहिले. दादा त्याच्याकडे आले.कडकडून मिठी मारली. ज्या पोलिसांनी त्याला अडवले होते. ते हा प्रसंग पाहून चकित झाले. अधिकारीही अवाक झालेले. राज्याचे मुख्यमंत्री एका शेतकऱ्याची गळाभेट घेत होते.
त्यांनी विचारलं
"अस अचानक कसा आलास?"
"वसंता, गेल्यासाली हिर पाडली. पाणी लागलंय चांगल.औंदा इंजन बसवायचं हाय. तुझ्या ओळखीन म्हटलं चांगलं इंजेन मिळलं,म्हणून आलूया"असं म्हणत त्यांनी फेट्यातला नोटांचा पुडका दादांच्या हातात दिला.दादा त्याला म्हणाले,"राहूदे ठेव तुझ्याजवळ. आता आलास तर दोन दिवस रहा"
त्या गावाकडच्या मित्राला आपण इंजिन खरेदी करायचं काम मुख्यमंत्र्यांना सांगतोय याच काहीही वाटत नव्हतं.
कारण दादा त्याला आपले वाटत होते. आणि दादानाही त्यानं हे काम सांगितलं यात कसलाही कमीपणा वाटत नव्हता...
दादा हे दादाच होते....
दादांनी त्याच इंजिन घेऊन त्याच्या घरी पाठवलं.आणि सांगलीला जाताना त्याला सोबत घेऊन गेले.
विशेष म्हणजे दादांनी ही गोष्ट जाहीर सभेत कधी सांगितली नाही. प्रचारात सांगितली नाही, या घटनेची जाहिरात केली नाही. कारण अशा कित्येक गोष्टी होत्या सागण्यासारख्या.....
कोणकोणत्या गोष्टी सांगायच्या?

आजचे नेते असे वागत नाहीत...
आणि चुकून कोणी वागले तर त्याची बातमी होते....
दादांच्या आयुष्यात बातमी बनण्यासारख्या शेकडो गोष्टी घडल्या. पण त्याच्या बातम्या झाल्या नाहीत. पण आदरणीय दादांच्या त्या सगळ्या आठवणी लोकांनी अंतःकरणात जपून ठेवल्या आहेत.....

साभार लेखक - संपत लक्ष्मण मोरे

इंजि विनोद मोटे
राज्य प्रवक्ता रयत शेतकरी संघटना महाराष्ट्र.

भारतीय आरक्षणाचे जनक छत्रपती शाहू महाराज आणि आजची दुर्दैवी वास्तवताभारतातील सामाजिक न्यायाच्या इतिहासात छत्रपती शाहू महा...
31/08/2025

भारतीय आरक्षणाचे जनक छत्रपती शाहू महाराज आणि आजची दुर्दैवी वास्तवता

भारतातील सामाजिक न्यायाच्या इतिहासात छत्रपती शाहू महाराजांचे नाव सुवर्णाक्षरांनी लिहिले जाते. कोल्हापूरच्या गादीवर बसल्यानंतर त्यांनी आपल्या कारकिर्दीत सर्वात मोठा क्रांतिकारक निर्णय घेतला – १९०२ साली त्यांनी राज्यातील सरकारी नोकऱ्यांमध्ये ५०% आरक्षणाची घोषणा केली. हे जगातील पहिले आरक्षण धोरण मानले जाते. त्यामागे त्यांची दूरदृष्टी, शोषित-वंचित घटकांबद्दलची करुणा आणि खऱ्या अर्थाने सामाजिक समतेची जाणीव होती.

शाहू महाराज म्हणायचे – “ज्यांच्याकडे शिक्षण, संपत्ती आणि सत्ता नाही, त्यांना जर संधी मिळाली नाही तर समाजात समानता कशी येणार?”
त्यामुळेच त्यांनी गरीब, शेतकरी, मागास आणि वंचित घटकांना शिक्षण व नोकरीत संधी मिळावी म्हणून क्रांतिकारक आरक्षण धोरण राबवले.

मराठा समाजाची ऐतिहासिक ओळख

मराठा हा समाज परंपरेने शेती करणारा, शेतमजुरी करणारा आणि ग्रामीण जीवनाशी जोडलेला आहे. भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामात, साम्राज्यनिर्मितीत आणि समाजकार्यात या समाजाचे योगदान अपरंपार आहे. मात्र या योगदानाच्या तुलनेत सामाजिक-शैक्षणिक प्रगतीत मराठा समाज मागेच राहिला. ग्रामीण भागातल्या आर्थिक अडचणी, शिक्षणातील मर्यादा आणि रोजगाराच्या संधींचा अभाव यामुळे आजही अनेक मराठा कुटुंबे गरिबीरेषेखाली जगताना दिसतात.

आजची विडंबनात्मक परिस्थिती

आज मराठा समाज आरक्षणाची मागणी करीत आहे. त्यांचा मुद्दा अगदी साधा आहे – “आम्हीही इतर मागास घटकांप्रमाणेच सामाजिक-शैक्षणिकदृष्ट्या मागे आहोत, म्हणून आम्हालाही समान संधी मिळायला हव्यात.”

पण दुर्दैव असे की, ज्या शाहू महाराजांनी जगाला आरक्षणाचा मार्ग दाखवला, त्या शाहू महाराजांच्या समाजालाच आरक्षणासाठी आज रस्त्यावर उतरावे लागत आहे.
मराठा आरक्षणाचा प्रश्न अनेकदा न्यायालयात गेला, कायदेशीर अडथळे आले, राजकीय पक्षांनी आपापल्या सोयीने याचा वापर केला; पण गरीब मराठा तरुणाचे आयुष्य मात्र थांबलेले दिसते.

विरोधाची भूमिका – सामाजिक विसंगती

मराठा आरक्षणाला विरोध करणाऱ्यांचे म्हणणे आहे की, आधीच आरक्षणाची मर्यादा ५०% ओलांडली आहे, त्यात आणखी वाढ केली तर इतर समाजांवर अन्याय होईल. पण हा विरोध शाहू महाराजांच्या समतेच्या तत्त्वाला विसरून देणारा आहे.
आरक्षण हे स्पर्धा कमी करण्याचे साधन नाही, तर मागासलेल्या घटकांना समान संधी देण्यासाठीचे धोरण आहे.
गरीब, शेतकरी, मजूर अशा वर्गातील मराठ्यांना संधी नाकारली तर सामाजिक न्यायाची खरी व्याख्या अपूर्ण राहते.

भारतीय आरक्षणाचे जनक शाहू महाराज होते, आणि त्यांचे आरक्षण धोरणच पुढे भारतीय राज्यघटनेत डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी समाविष्ट केले. आज जर शाहू महाराज जिवंत असते तर त्यांनी गरीब मराठा समाजाला आरक्षण मिळावे यासाठी नक्कीच ठाम भूमिका घेतली असती.

आजची सर्वात मोठी दुर्दैवी गोष्ट म्हणजे –
ज्यांनी आरक्षणाचा पाया रचला, त्यांच्या समाजाला आज आरक्षणासाठी आंदोलन, उपोषण आणि न्यायालयीन लढाई लढावी लागत आहे.
हा केवळ मराठा समाजाचा नाही तर संपूर्ण भारताच्या सामाजिक न्याय व्यवस्थेचा पराभव आहे.

👉 “सामाजिक न्याय ही केवळ कायद्याची अट नाही, तर ती माणुसकीची जबाबदारी आहे. शाहू महाराजांच्या तत्त्वांना खरं न्याय द्यायचा असेल, तर गरीब-गरजवंत मराठा समाजालाही समान संधी देणारे आरक्षण मिळाले पाहिजे.”

लेखक
इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन

टिप: सदर लेख आपण जास्तीत जास्त शेअर करावा ही नम्र विनंती,आपण नावासह कॉपी पेस्ट करू शकता.

,

कृष्णाचे अनोखे व्यक्तिमत्त्वकृष्ण हे खरंच खूप वेगळे आहेत. ते भूतकाळात जन्मले, पण त्यांचे विचार आणि त्यांची ओळख ही भविष्य...
17/08/2025

कृष्णाचे अनोखे व्यक्तिमत्त्व

कृष्ण हे खरंच खूप वेगळे आहेत. ते भूतकाळात जन्मले, पण त्यांचे विचार आणि त्यांची ओळख ही भविष्यकाळाशी जोडलेली आहे. अजूनही मनुष्य इतका पुढे गेलेला नाही की तो कृष्णाला पूर्णपणे समजू शकेल. कदाचित भविष्यात माणूस अधिक समृद्ध, अधिक जागरूक झाला की कृष्णाला खरं ओळखता येईल.

का कृष्ण इतके खास आहेत?

सर्वात मोठं कारण म्हणजे — धर्माच्या शिखरावर पोहोचूनही कृष्ण कधी उदास, गंभीर किंवा जीवनाचा तिरस्कार करणारे झाले नाहीत.

साधारणपणे संत म्हटला की आपल्याला डोळ्यांत अश्रू असलेला, जगाला नाकारणारा, जीवनाला ओझं मानणारा माणूस डोळ्यासमोर येतो.
बुद्ध, महावीर, येशू — या सगळ्यांच्या जीवनात एक गंभीरता आहे, जीवनाचा एक भाग त्यांनी नाकारला आहे.
त्यांच्यासाठी खरी मजा परलोकात आहे, किंवा मोक्ष मिळाल्यावर आहे.

पण कृष्ण वेगळे आहेत. ते हसले, गायले, नाचले, बासरी वाजवली, प्रेम केले, युद्धही केलं, पण त्यात कुठेही नैराश्य नाही. त्यांनी जीवन जसं आहे तसं संपूर्णपणे स्वीकारलं.

जीवनाचा संपूर्ण स्वीकार

कृष्ण म्हणाले की जीवनाचे दोन भाग नाहीत — चांगला वाईट, स्वीकारण्यासारखा नाकारण्यासारखा.
त्यांच्यासाठी संपूर्ण जीवनच सुंदर आहे.
आनंद, प्रेम, युद्ध, संगीत, मैत्री, राजकारण, भक्ती — त्यांनी सगळं एकत्र जगलं.

म्हणूनच आपल्या परंपरेत बाकीचे अवतार ‘अंशावतार’ मानले गेले, पण कृष्णाला ‘पूर्णावतार’ म्हटलं गेलं.
राम, बुद्ध, महावीर, येशू यांनी जीवनाचा एक भाग स्वीकारला;
कृष्ण मात्र एकटेच आहेत ज्यांनी संपूर्ण जीवनाला कवेत घेतलं.

👉 म्हणूनच कृष्ण फक्त भूतकाळातील व्यक्ती नाहीत, ते भविष्याचेही मार्गदर्शक आहेत.
त्यांना समजून घेणं अजूनही आपल्याला अवघड आहे, पण माणूस जसजसा विकसित होत जाईल तसतसं कृष्णाचे खरं तत्त्वज्ञान अधिक स्पष्ट होईल.

💪🏽 सवयींची ताकद आणि सातत्याची जादू – 'दररोज थोडं' ही यशस्वी जीवनाची गुरुकिल्ली!आपल्या आयुष्यात अनेकदा आपण मोठ्या यशांची ...
06/05/2025

💪🏽 सवयींची ताकद आणि सातत्याची जादू – 'दररोज थोडं' ही यशस्वी जीवनाची गुरुकिल्ली!

आपल्या आयुष्यात अनेकदा आपण मोठ्या यशांची स्वप्नं पाहतो – उत्तम आरोग्य, चांगलं करिअर, मानसिक शांतता, पैसा, प्रसिद्धी... पण ही स्वप्नं पूर्ण करण्यासाठी आपल्याला हवे असते "सातत्य" आणि "सवयींचं सामर्थ्य".

🌱 दररोज थोडं – पण मनापासून
आपण एखादं लक्ष्य ठरवतो – जसं की दररोज व्यायाम करायचा, वेळेवर झोपायचं, अभ्यास करायचा, ध्यान करायचं – पण काही दिवसांनी आपली उर्मी कमी होते आणि आपण पुन्हा जुन्याच सवयींमध्ये गुरफटतो.
हे का होतं?

कारण आपल्याला वाटतं की मोठं यश फक्त मोठ्या कृतीमधूनच मिळतं. पण सत्य वेगळं आहे!

"छोटे बदल – रोजच्या रोज – हेच आपल्या जीवनात मोठा फरक घडवू शकतात!"

📘 Atomic Habits मधलं तत्त्व
James Clear यांच्या 'Atomic Habits' या पुस्तकात एक सुंदर विचार दिला आहे:

➡️ 1% सुधारणा दररोज केली, तर एका वर्षात तुम्ही 37 टक्क्यांनी सुधारता.
➡️ पण दररोज 1% घसरण झाली, तर तुम्ही जवळपास काहीही शिल्लक ठेवत नाही.

म्हणजेच, सवयींची ताकद ही संचिताची ताकद आहे – जशी छोटी छोटी नाणी रोज जमवत गेलं, तर तो पुढे एक मोठा खजिना होतो.

🔄 सवयी बनवताना लक्षात ठेवण्यासारख्या गोष्टी:
लक्ष्य ठरवा – पण लहान स्टेप्समध्ये विभागणी करा
उदाहरण: "मी दररोज 1 तास व्यायाम करेन" एवढं न ठरवता – "मी दररोज 5 मिनिटं चालत जाईन" असं ठरवा.

सुटसुटीत, सोपी सवय निवडा
जितकी सोपी सवय, तितका कमी आळस.
उदा. दररोज उठल्या उठल्या 1 ग्लास पाणी पिणं.

सिग्नल तयार करा (Cue)
तुमच्या नवीन सवयीला एखादा संकेत जोडा.
उदा. ब्रश केल्यानंतर 1 मिनिट ध्यान.

ट्रॅक करा, साजरं करा!
प्रत्येक दिवस मार्क करा, एखादा ट्रॅकर वापरा, आणि एक आठवडा पूर्ण झाला की स्वतःला शाबासकी द्या!

✨ सातत्य म्हणजे परिपक्वता
सतत काहीसं करणं म्हणजे 'परिपूर्णता' नाही, तर 'प्रगती'.
आपण पूर्ण व्हायला हवं, परिपूर्ण नाही. दररोज थोडं, मनापासून केलं – की तुमच्या आतली शक्ती स्वतः तुमचं मार्गदर्शन करते.

"तुमचं यश तुमच्या मोठ्या क्षणांत नाही, तर तुमच्या दररोजच्या छोट्या निर्णयांत लपलेलं असतं."

🙌🏽 शेवटी एक विचार…
तुम्ही 6 महिने एक सवय टिकवली, तर ती तुमचं भविष्य बदलू शकते.
आजपासून फक्त 1% सुधारण्याचा प्रयत्न करा...
बघा, आयुष्यच कसं बदलतं!

📢 तुमचा सवयींवर विश्वास आहे का?
कोणत्या सवयीने तुमचं जीवन बदलून टाकलं आहे ? खाली कॉमेंटमध्ये जरूर शेअर करा!

🌿 "कमीत कमी  गोष्टी, जास्त समाधान" – मिनिमलिझम आणि सजग जीवनशैलीची गोष्ट 🌿आपण आयुष्यभर धावत राहतो – अधिक गोष्टी मिळवण्यास...
06/05/2025

🌿 "कमीत कमी गोष्टी, जास्त समाधान" – मिनिमलिझम आणि सजग जीवनशैलीची गोष्ट 🌿

आपण आयुष्यभर धावत राहतो – अधिक गोष्टी मिळवण्यासाठी, जास्त पैसे कमवण्यासाठी, मोठं घर, महागडं वाहन, आणि सतत नवीन वस्तू खरेदी करण्यासाठी. पण या सगळ्या धावपळीत आपण खरंच शांत आहोत का?
की हे सगळं मिळवल्यानंतरही, आत कुठेतरी पोकळीच उरते?

🧘‍♀️ मिनिमलिस्ट जीवनशैली म्हणजे काय?
"कमी वस्तू, अधिक अर्थ."
म्हणजे अनावश्यक गोष्टी दूर करणं आणि आयुष्यात केवळ त्या गोष्टी ठेवणं ज्या खरोखर आवश्यक आहेत आणि आपल्याला आनंद देतात. ही संकल्पना केवळ घर स्वच्छ ठेवण्यापुरती नाही, तर मानसिक शांतता, आर्थिक शहाणपणा आणि जीवनाच्या खऱ्याखुऱ्या गरजांवर लक्ष केंद्रित करणं हा तिचा मुख्य गाभा आहे.

🌱 Mindful Living म्हणजे सजगपणे जगणं
सजग जगणं म्हणजे प्रत्येक क्षणात पूर्णपणे उपस्थित राहणं. जेव्हा आपण जेवत असतो, बोलत असतो, चालत असतो – तेव्हा आपलं लक्ष केवळ त्या कृतीकडे असणं.
आताचा क्षण म्हणजेच खरं आयुष्य.
सतत भूतकाळ किंवा भविष्यकाळात हरवलेलं मन आजचा क्षण गमावून बसतं.

🧹 कशी कराल सुरुवात ?
✅ कपाट उघडा – एकदा नीट पाहा, किती कपडे आहेत जे वर्षभरात एकदाही वापरले नाहीत. गरज नसलेल्या वस्तू देऊन टाका – त्या दुसऱ्यांसाठी उपयुक्त ठरतील.

✅ डिजिटल क्लटर कमी करा – सतत न वाचलेले नोटिफिकेशन्स, अनावश्यक अ‍ॅप्स, सोशल मिडिया स्क्रोलिंग. मोबाईलचं स्वच्छतेचंही व्रत घ्या.

✅ ‘नाही ’ म्हणायला शिका – प्रत्येक गोष्ट स्वीकारणं ही सजगता नसते, ती एक थकवणारी जबाबदारी बनते.

✅ खरेदी करताना स्वतःला विचारा – “ही गोष्ट खरोखर आवश्यक आहे का ? की ही एक भावना भरून काढण्याचा प्रयत्न आहे ?”

✅ साधेपणात सौंदर्य शोधा – एक कप गरम चहा, एखादं पुस्तक, पावसातली शांतता, झाडांची सळसळ – याच गोष्टी आपल्याला सजगपणे जगायला शिकवतात.

💡 कमी गोष्टींचं आयुष्य म्हणजे संकुचित आयुष्य नाही – तर मुक्त आयुष्य आहे.

जेव्हा आपण "अधिक" मिळवण्याच्या मागे न लागता "पुरेसं" स्वीकारतो – तेव्हा खरी शांती आणि आनंद मिळतो.

आयुष्य थोडं धीमं करा... थोडं सुसाट जगणं थांबवा... आणि सजगपणे, कमीतकमी पण अर्थपूर्णपणे जगायला शिका.

🟢 तुम्ही सजग जीवनशैलीसाठी कोणते बदल करताय ? खाली कमेंटमध्ये जरूर शेअर करा.

#सजगजीवन #कमीतकमीसर्वोत्तम

आजच्या माणसाचे जीवन: एक तणावग्रस्त प्रवासआजचा माणूस एका विलक्षण युगात जगत आहे. तंत्रज्ञानाच्या झपाट्याने झालेल्या प्रगती...
29/03/2025

आजच्या माणसाचे जीवन: एक तणावग्रस्त प्रवास

आजचा माणूस एका विलक्षण युगात जगत आहे. तंत्रज्ञानाच्या झपाट्याने झालेल्या प्रगतीमुळे जीवन सुखकर झाले असले, तरी माणसाच्या मन:शांतीवर त्याचा विपरीत परिणाम होत आहे. प्राचीन काळी माणूस निसर्गाच्या सान्निध्यात, साध्या पण समाधानाच्या जीवनशैलीत जगत असे. मात्र, आजच्या आधुनिकतेने माणसाला यंत्रवत बनवले आहे.

तणावाची शर्यत

एका बाजूला सुख-सुविधांचा वर्षाव होत असताना, दुसऱ्या बाजूला तणावाने मानवी जीवन व्यापून टाकले आहे. सकाळी उठल्यापासून ते रात्री झोपेपर्यंत माणूस काही ना काही धडपड करत असतो. कामाच्या ठिकाणी असलेला प्रचंड तणाव, स्पर्धा, असुरक्षितता यामुळे मानसिक आरोग्य ढासळत आहे.

संपर्क जवळचा, नाती दूरची

मोबाईल, इंटरनेट आणि सोशल मीडियामुळे माणूस जगभराशी जोडला गेला आहे, पण त्याच वेळी जवळच्या माणसांपासून दुरावत चालला आहे. घरी एकाच छताखाली राहणारे कुटुंबीयही आपापल्या मोबाईलमध्ये मग्न असतात. संवाद कमी होत चालला आहे आणि त्यामुळे मानसिक आरोग्यावरही परिणाम होतो आहे.

यशाच्या मागे धावणारा समाज

आजची पिढी यशाच्या मागे धावत आहे. उत्तम शिक्षण, मोठ्या पगाराची नोकरी, आलिशान घर, महागडी गाडी यांना यशाचे मापदंड समजले जात आहे. मात्र, ही धावपळ करताना माणूस स्वतःला विसरत चालला आहे. आत्मपरीक्षण, आत्मसंवाद, शांततेचा शोध यासाठी वेळच उरलेला नाही.

संपत्ती वाढली, समाधान घटले

आधीच्या काळात माणूस कमी साधन-संपत्तीमध्येही आनंदी होता. पण आज विपुल संपत्ती असूनही तो अस्वस्थ आहे. मानसिक तणाव, नैराश्य, चिंता आणि त्यातून उद्भवणाऱ्या अनेक आजारांनी माणसाचे जगणे अवघड केले आहे.

स्वतःला हरवू नका

या परिस्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी आत्मपरीक्षण आवश्यक आहे. सुख हे बाहेरच्या वस्तूंमध्ये नाही, तर अंतर्मनात आहे. थोडा वेळ निसर्गात घालवा, मनाशी संवाद साधा, नातेसंबंध दृढ करा आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे समाधानाचा शोध घ्या.

आजच्या माणसाने स्वतःला विचारण्याची गरज आहे – "मी नेमकं कुठे जात आहे? मला खरंच हे हवंय का? मी जे कमावतो आहे, ते खरंच मला आनंद देतंय का?"

याच प्रश्नांची उत्तरं शोधली, तरच माणूस पुन्हा स्वतःला शोधू शकेल, नाहीतर ही शर्यत त्याला कुठे नेईल, हे सांगता येत नाही.

इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन
Swarajya Buildcon Consultants, Engineers and Contractors
Civilwala
E Construction Mall
Er Vinod S Mote

20/03/2025

भारताच्या रोजगार संकटावर एक विचारप्रवर्तक लेख

सध्या भारतात रोजगाराच्या संदर्भात तीन मोठ्या समस्या समोर येत आहेत –

1. माणसांना काम नाही... (बेरोजगारी वाढत चालली आहे.)

2. कामासाठी माणसं नाहीत... (काम देणारे आहेत, पण योग्य माणसं मिळत नाहीत.)

3. ठेवलेली माणसं काही कामाची नाहीत... (नोकरीत असलेले अनेक लोक नीट काम करत नाहीत.)

ही परिस्थिती बघता, रोजगार क्षेत्रात मोठा गोंधळ निर्माण झाला आहे. या लेखात आपण या समस्यांचा उगम, कारणे आणि उपाय यावर सोप्या भाषेत चर्चा करू.

1) माणसांना काम नाही... (बेरोजगारी वाढतेय!)

बेरोजगारी हा आजच्या तरुणांसाठी मोठा प्रश्न आहे. लाखो विद्यार्थी शिक्षण पूर्ण करून बाहेर पडतात, पण त्यांना नोकरी मिळत नाही. याची काही कारणे पुढीलप्रमाणे आहेत –

शिक्षण आणि उद्योगात तफावत आहे: शाळा-कॉलेजमध्ये पुस्तकी ज्ञान मिळते, पण प्रत्यक्ष काम करण्याचे कौशल्य शिकवले जात नाही.

स्वतःचा उद्योग सुरू करण्याची भीती: सरकारी नोकरी मिळवण्यासाठी लाखो लोक प्रयत्न करतात, पण खासगी क्षेत्रात स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्यास घाबरतात.

सरकारी नोकरभरतीचा गोंधळ: अनेक सरकारी जागा रिक्त असतात, पण भरती प्रक्रिया खूप संथ असते.

लहान कामे नाकारणे: काही लोकांना मोठ्या पगाराची नोकरी हवी असते, त्यामुळे लहान संधी ते सोडतात आणि बेरोजगार राहतात.

उपाय:

✅ कॉलेजमध्ये जास्तीत जास्त व्यावहारिक कौशल्य शिकवायला हवीत.
✅ तरुणांनी स्वतःचे व्यवसाय, स्टार्टअप सुरू करण्याचा विचार करावा.
✅ सरकारी नोकरभरती प्रक्रिया जलद आणि पारदर्शक करावी.

2) कामासाठी माणसं नाहीत... (काम देणारे आहेत, पण लोक मिळत नाहीत!)

हा विरोधाभास वाटेल, पण अनेक उद्योगपती आणि व्यावसायिक सांगतात की त्यांना योग्य कर्मचारी मिळत नाहीत. याची काही कारणे आहेत –

तपशीलवार कौशल्य नसणे: शिक्षण घेतलेले तरुण आहेत, पण त्यांना उद्योगासाठी लागणारी विशिष्ट कौशल्ये येत नाहीत.

काही लोक कमी पगारावर काम करायला तयार नाहीत: नोकरी हवी, पण सुरुवातीला कमी पगारावर काम करायला कोणीच तयार नाही.

जास्त पगाराच्या अपेक्षा: उद्योग सुरू होताना प्रत्येकाला मोठ्या पगाराची अपेक्षा असते, त्यामुळे काही लोक नोकरी शोधत राहतात पण काम करत नाहीत.

स्थिरतेचा अभाव: काही लोक नोकरी मिळवतात, पण काही महिन्यांत ती सोडतात. त्यामुळे कंपन्यांना सतत नवीन माणसं शोधावी लागतात.

उपाय:

✅ कंपन्यांनी नवीन उमेदवारांना चांगले प्रशिक्षण द्यावे.
✅ तरुणांनी सुरुवातीला अनुभव मिळवण्यावर लक्ष द्यावे.
✅ उद्योगांसाठी आवश्यक कौशल्ये शिकण्यासाठी ट्रेनिंग सेंटर वाढवायला हवीत.

3) ठेवलेली माणसं काही कामाची नाहीत... (कामगार असूनही काम होत नाही!)

हा मोठा प्रश्न आहे. अनेक लोकांना नोकरी मिळते, पण ते जबाबदारीने काम करत नाहीत.

प्रेरणाहीन कर्मचारी: काही लोक केवळ पगारासाठी काम करतात, त्यांना कामात रस नसतो.

प्रशिक्षणाचा अभाव: अनेक कंपन्या नवीन लोकांना योग्य मार्गदर्शन करत नाहीत.

सरकारी विभागांतील कामचुकारपणा: अनेक सरकारी कार्यालयांत कामे उशिरा होतात, लोक टेबलवर फाईल्स साचवत बसतात.

चुकीच्या माणसाला चुकीची जबाबदारी: अनेकदा अशा लोकांकडे काम दिले जाते, जे त्या क्षेत्रात कुशल नसतात.

उपाय:

✅ कर्मचार्‍यांसाठी नियमित प्रशिक्षण घ्यावे.
✅ चांगले काम करणाऱ्यांना प्रोत्साहन द्यावे आणि आळशी लोकांवर कारवाई करावी.
✅ प्रत्येक कंपनी आणि सरकारी विभागाने कठोर कार्यप्रणाली तयार करावी.

भारतात रोजगाराचे मोठे संकट आहे.

☑ एकीकडे लाखो लोक बेरोजगार आहेत.
☑ दुसरीकडे उद्योगांना चांगले कामगार मिळत नाहीत.
☑ आणि काहीजण नोकरीत असूनही काही काम करत नाहीत.

ही परिस्थिती सुधारण्यासाठी प्रत्येकाने स्वतःच्या क्षेत्रात प्रयत्न करायला हवेत.

➡ सरकारने नोकरभरती प्रक्रिया सुधारायला हवी.
➡ कंपन्यांनी चांगले प्रशिक्षण द्यायला हवे.
➡ तरुणांनी स्वतःच्या कौशल्यावर भर द्यायला हवा.

“समस्या मोठ्या आहेत, पण जर आपण योग्य दिशेने प्रयत्न केले, तर नक्कीच रोजगार संकटावर मात करू शकतो!”

इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन
Swarajya Buildcon Consultants, Engineers and Contractors

२४ तास पुरेसे आहेत, फक्त दृष्टीकोन बदला!जेव्हा कधी तुम्हाला वाटेल की वेळ कमी आहे आणि काम जास्त आहे, तेव्हा लक्षात ठेवा –...
27/02/2025

२४ तास पुरेसे आहेत, फक्त दृष्टीकोन बदला!

जेव्हा कधी तुम्हाला वाटेल की वेळ कमी आहे आणि काम जास्त आहे, तेव्हा लक्षात ठेवा – "गोंधळ नाही, प्राथमिकता बदलण्याची गरज आहे!" यशस्वी लोक आणि सामान्य लोक यामध्ये केवळ एवढाच फरक असतो – ते वेळेला "कमी नाही, तर अमूल्य" समजतात.
म्हणूनच, आजपासूनच हे चार मंत्र अवलंबा आणि वेळेचे योग्य व्यवस्थापन करा!

१. २४ तास सगळ्यांकडे समान असतात, पण त्याचा योग्य वापरच जादू घडवतो!

कोणीही फार व्यस्त नसतो, फक्त वेळेचा वापर कसा करायचा हे महत्त्वाचे असते.

यशस्वी लोक वेळेचा योग्य वापर करतात आणि त्यात "फोकस" ठेवतात.

२. यादी बनवा, शांत राहा आणि लहान पावले उचला!

काम करण्याआधी एक यादी (To-Do List) बनवा.

तीन महत्त्वाची कामे निवडा आणि त्यांना लहान टप्प्यांमध्ये विभागा.

जसे – "पुढील १५ मिनिटे हेच काम करणार!" असे ठरवा.

३. मल्टीटास्किंग सोडा, एकाग्रता स्वीकारा!

एकाच वेळी अनेक कामे करण्याचा प्रयत्न करणे म्हणजे वेळेचा अपव्यय.

एकाच वेळी एकच काम करा आणि मोबाईल ‘डिस्टर्ब नॉट’ मोडवर ठेवा.

स्वतःला "सुपरफोकस" मोडमध्ये ठेवा!

४. वेळ वाचवू नका, त्याचा सन्मान करायला शिका!

"आपण वेळ घालवतो" असे न म्हणता, "वेळेचे योग्य नियोजन करतो" असे म्हणा.

प्रत्येक क्षण महत्वाचा आहे, कारण तोच आपल्या यशाची पायरी आहे.

जेव्हा तुम्ही वेळेला प्राथमिकता द्याल, तेव्हा वेळ तुम्हाला यशाच्या शिखरावर पोहोचवेल!

वेळेचा योग्य वापर हा यशस्वी जीवनाची गुरुकिल्ली आहे. २४ तास पुरेसे आहेत, फक्त ते योग्य पद्धतीने नियोजन करणे आणि प्राधान्यक्रम ठरवणे गरजेचे आहे. "वेळ कमी नाही, तर अमूल्य आहे!" हे लक्षात ठेवा आणि त्याचा सर्वोत्तम उपयोग करा!












इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन
Swarajya Buildcon Consultants, Engineers and Contractors
Er Vinod S Mote
Civilwala
E Construction Mall

लाला लजपत राय यांच्या जयंतीनिमित्त – राष्ट्रासाठीच्या प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्वाची आठवणभारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामाच्य...
28/01/2025

लाला लजपत राय यांच्या जयंतीनिमित्त – राष्ट्रासाठीच्या प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्वाची आठवण

भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामाच्या तेजस्वी इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वाचा अध्याय म्हणजे लाला लजपत राय यांचे योगदान होय. “पंजाब केसरी” म्हणून ओळखले जाणारे लाला लजपत राय हे फक्त स्वतंत्रता लढ्यातील योद्धे नव्हते, तर एक प्रबोधनकार, शिक्षणप्रेमी आणि राष्ट्रभक्त होते.

लाला लजपत राय यांचा जन्म 28 जानेवारी 1865 रोजी पंजाबमधील धुडिक गावात झाला. त्यांच्या जीवनावर संस्कृती, शिक्षण आणि मातृभूमीवरील प्रेम यांचा मोठा प्रभाव होता. कायद्याचे शिक्षण घेत असताना त्यांच्यात सामाजिक न्यायासाठी लढा देण्याची प्रेरणा निर्माण झाली.

स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदान

लाला लजपत राय यांनी बलवान, गंभीर आणि धाडसी विचारसरणीने स्वातंत्र्य चळवळीत सहभाग घेतला. त्यांनी लाल-बाल-पाल या त्रिकुटात मोठी भूमिका बजावली, ज्यामध्ये बाल गंगाधर टिळक आणि बिपिनचंद्र पाल यांच्याशी त्यांचे विशेष सहकार्य होते. स्वदेशी चळवळ आणि विदेशी वस्त्रांवर बहिष्कार घालण्याच्या मोहिमेत त्यांनी क्रांतीकारी कामगिरी केली.

सायमन आयोगाचा विरोध

लाला लजपत राय यांच्या राष्ट्रनिष्ठेचे उत्तम उदाहरण म्हणजे सायमन आयोगाचा विरोध. ब्रिटिश शासनाने भारतीयांचा सहभाग व विचार न घेता सायमन आयोगाची स्थापना केली होती. 30 ऑक्टोबर 1928 रोजी लाहोरमध्ये झालेल्या या आयोगाच्या विरोधी आंदोलनाचे नेतृत्व करताना लाला लजपत राय यांना ब्रिटिश पोलिसांनी क्रूरपणे लाठीचार्ज करून जखमी केले. यामुळे 17 नोव्हेंबर 1928 रोजी त्यांच्या दुखापतींमुळे त्यांचे निधन झाले. पण त्यांच्या बलिदानामुळे स्वातंत्र्यलढ्याला प्रचंड चालना मिळाली.

सामाजिक कार्य

स्वातंत्र्यलढ्याशिवाय, लाला लजपत राय यांनी शिक्षण आणि समाजसेवेसाठी अमूल्य कार्य केले. त्यांनी पंजाब नॅशनल बँक आणि लाला लजपत राय कॉलेजसारख्या अनेक संस्थांची स्थापना केली. त्यांचे लिखाण आजही प्रबोधनपर असून राष्ट्रप्रेमाला प्रेरणा देणारे आहे.

प्रेरणादायी जीवन

लाला लजपत राय यांचे जीवन हे समर्पण, शौर्य आणि निष्ठेचे प्रतीक आहे. त्यांच्या जयंतीनिमित्त आपण त्यांच्या आदर्शांचे स्मरण करून त्यांच्या जीवनातून शिकलेले धडे अंगीकारणे गरजेचे आहे. त्यांनी दिलेला संदेश, “देशासाठी मरत आहेत, हे बघूनच मला जगण्याची प्रेरणा मिळते”, आपल्याला आजही प्रोत्साहन देतो.

लाला लजपत राय यांना विनम्र अभिवादन आणि त्यांच्या जयंतीनिमित्त त्यांच्याप्रती कृतज्ञता व्यक्त करून आपण त्यांच्या स्वप्नातील स्वतंत्र आणि प्रगत भारताच्या दिशेने वाटचाल करूया!

जय हिंद जय भारत

लेखक
इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन
Civilwala
Swarajya Buildcon Consultants, Engineers and Contractors
E Construction Mall
Er Vinod S Mote

भारतीय प्रजासत्ताक दिन – एक अभिमानास्पद उत्सव26 जानेवारी हा दिवस प्रत्येक भारतीयासाठी अत्यंत विशेष आणि अभिमानाचा आहे. 19...
26/01/2025

भारतीय प्रजासत्ताक दिन – एक अभिमानास्पद उत्सव

26 जानेवारी हा दिवस प्रत्येक भारतीयासाठी अत्यंत विशेष आणि अभिमानाचा आहे. 1950 साली या दिवशी भारतीय संविधानाची अंमलबजावणी झाली आणि भारत जगातील सर्वांत मोठ्या लोकशाही राष्ट्रांपैकी एक बनला. या दिवसाचा इतिहास आणि महत्त्व प्रत्येक नागरिकाच्या हृदयात देशभक्ती जागृत करते.

संविधानाचा आत्मा:
भारतीय संविधान केवळ कायद्यांचा संग्रह नसून, ते आपल्या देशाच्या विविधतेला एकत्र बांधून ठेवणारा आधारस्तंभ आहे. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या अध्यक्षतेखाली स्थापन झालेल्या संविधान मसुदा समितीने देशाच्या भविष्याची संरचना घडवली. सार्वभौम, समाजवादी, धर्मनिरपेक्ष आणि लोकशाही मूल्ये या संविधानाच्या प्रस्तावनेतून व्यक्त होतात.

प्रजासत्ताक दिनाचा सोहळा:
या दिवशी राजधानी दिल्लीत राजपथावर भव्य आणि आकर्षक संचलन आयोजित केले जाते. विविध राज्यांचे सांस्कृतिक प्रदर्शन, शौर्य पदक विजेत्या सैनिकांचे सन्मान, आणि भारतीय सैन्याच्या सामर्थ्याचे प्रदर्शन ही मुख्य आकर्षणे असतात. या सोहळ्यात आपली विविधता आणि एकात्मता झळाळून दिसते.

नागरिकांचे योगदान:
प्रजासत्ताक दिन आपल्याला आपापल्या जबाबदाऱ्या पुन्हा आठवण करून देतो. देशाच्या प्रगतीसाठी योगदान देणे, संविधानाच्या मूलभूत अधिकारांचे संरक्षण आणि कर्तव्यांचे पालन करणे हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे.

भारतीयत्वाचा गौरव:
प्रजासत्ताक दिन केवळ ऐतिहासिक दिवस नसून, तो आपल्या देशाचा गौरव आणि प्रजासत्ताक मूल्यांचा आदर करण्याचा प्रसंग आहे. हा दिवस आपल्या मनामध्ये एकता, समानता आणि बंधुत्व यांसाठी दृढ संकल्प निर्माण करतो.

उपसंहार:
भारतीय प्रजासत्ताक दिन हा फक्त एका उत्सवाचा दिवस नसून, तो आपल्या महान संविधानाचे, स्वातंत्र्यसैनिकांचे आणि आपल्या लोकशाहीचे साजरे करण्याचा सोहळा आहे. चला, या दिवशी आपण सर्व भारतीय एकत्र येऊन, आपल्या मातृभूमीच्या प्रगतीसाठी कार्य करण्याचा निश्चय करूया!

जय हिंद! जय भारत!

इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन
Swarajya Buildcon Consultants, Engineers and Contractors
Civilwala
E Construction Mall

सत्य आणि भ्रम - एक आत्मचिंतनफ्रेडरिक नीत्शे यांनी मांडलेल्या "कधी कधी लोकांना सत्य ऐकायचं नसतं, कारण त्यांना त्यांच्या भ...
24/01/2025

सत्य आणि भ्रम - एक आत्मचिंतन

फ्रेडरिक नीत्शे यांनी मांडलेल्या "कधी कधी लोकांना सत्य ऐकायचं नसतं, कारण त्यांना त्यांच्या भ्रमांचं नाश व्हायचा धसका असतो" या विचारामागे मानवी जीवनातील एक खोल तत्वज्ञान लपलेलं आहे. आपण मानव प्राणी आहोत आणि आपल्या मनाची एक रचना अशी आहे की, आपल्याला सत्यापेक्षा भ्रमांमध्ये जगायला सोपं वाटतं. यामागील मानसिक आणि सामाजिक कारणांचा अभ्यास करूया.

भ्रमांचा प्रभाव

भ्रम म्हणजे अशा गोष्टी, ज्या सत्य नसूनसुद्धा, आपल्याला सत्य वाटतात. आपण आपल्या मनात अशा काही गोष्टी रचतो ज्या आपल्याला सुरक्षिततेची भावना देतात. ही सुरक्षितता म्हणजे वास्तवाच्या कटू सत्यापासून सुटकेचा मार्ग. उदाहरणार्थ, अनेकदा लोक त्यांच्या अपयशाचं खापर परिस्थितीवर फोडतात, परंतु आत्मपरीक्षण करून आपल्या कमकुवतपणाचा स्वीकार करायला घाबरतात. सत्य त्यांना स्वतःच्या चुका दाखवून देतं, जे त्यांना मान्य नाही.

सत्याची अपरिहार्यता

सत्य कठीण असतं, कारण त्याला आपण बदलू शकत नाही. ते अपरिवर्तनीय आहे आणि त्याचा स्वीकार केल्यावरच पुढे प्रगती केली जाऊ शकते. पण सत्याचं एक वैशिष्ट्य असतं – ते अस्वस्थ करणारं असतं. म्हणून अनेकदा लोक अशा गोष्टींमध्ये स्वतःला हरवून घेतात ज्या त्या अस्वस्थतेला टाळू शकतात.

समाजातील भ्रम

आपल्या सभोवतालच्या समाजातही हेच सत्य आहे. अनेकदा लोक आपल्या जीवनशैलीसाठी आणि विचारांसाठी योग्य असा समाज तयार करतात, जिथे कोणत्याही प्रकारच्या विचलनाला थारा दिला जात नाही. उदाहरणार्थ, आपण ज्या गोष्टींवर विश्वास ठेवतो त्या जर कोणी आव्हान केल्या तर आपण अस्वस्थ होतो. सत्य आपल्याला आपल्या कमतरता दाखवते आणि अनेकांना ते स्वीकारणं कठीण जातं.

स्वाभाविक मानवी प्रवृत्ती

मानवाला स्वतःविषयी आणि आपल्या भविष्याविषयी चांगलं वाटावं, असं नेहमीच वाटतं. हीच भावना त्याला भ्रमाकडे आकर्षित करते. आपलं मन आणि बुद्धी अशा गोष्टी स्वीकारण्यास झुकते, ज्या आपल्याला आश्वस्त करतात. सत्य मात्र बऱ्याचदा त्या गोष्टी खोडून काढतं आणि आपल्या अज्ञानाचा सामना करायला भाग पाडतं.

मार्गदर्शन

सत्याचा स्वीकार करा – सत्याचा स्वीकार करण्यासाठी धैर्य आवश्यक असतं. एकदा सत्य स्वीकारलं की त्यातूनच समाधान आणि प्रगती मिळते.

स्वतःच्या भ्रमांचा अभ्यास करा – आपल्या मनातील गृहीतकं तपासा आणि त्यांना सत्याच्या कसोटीवर तपासण्याचा प्रयत्न करा.

इतरांना स्वीकारा – दुसऱ्यांच्या विचारांचा आणि भावनांचा आदर करताना सत्याकडे वाटचाल करा.

चिंतन आणि आत्मविश्लेषण – आपला वेळ चिंतनासाठी द्या. भ्रम आणि सत्य यामधील फरक समजून घेताना मनाला शांतता लाभते.

निष्कर्ष

फ्रेडरिक नीत्शे यांच्या या विचाराला जीवनात स्वीकारल्यास, आपल्या वैयक्तिक आणि सामाजिक जीवनात मोठे बदल घडू शकतात. सत्य कठीण असतं, परंतु सत्याकडे नेणारा प्रवास आपल्याला प्रगतीचा मार्ग दाखवतो. भ्रमांमधून बाहेर येणं हे प्रारंभी जड वाटेल, पण शेवटी त्यातून मिळणारं समाधान आणि स्वातंत्र्य अनमोल असतं.

सत्याची वाट चालायची तयारी तुम्ही केली आहे का?

लेखक
इंजि. विनोद मोटे
स्वराज्य ग्रामविकास मिशन
Swarajya Buildcon Consultants, Engineers and Contractors
Er Vinod S Mote
Civilwala
E Construction Mall

Address

Aurangabad
४३१००५

Website

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when इंजि. विनोद मोटे posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Share