01/08/2025
ਤਹਿਮੀਨਾ ਦੁੱਰਾਨੀ ਦੀ ਆਤਮ-ਕਥਾ “ਮੇਰੇ ਆਕਾ” ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪਿਤਾ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਢਾਂਚੇ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਖੰਡ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਨੰਗਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਦੁੱਰਾਨੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਜਨੇਤਾ ਗ਼ੁਲਾਮ ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਖ਼ਰ ਨਾਲ ਬੀਤੇ ਦੁਖਦਾਈ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਸਿਆਸੀ ਨੇਤਾ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇਕ ਜ਼ਾਲਮ, ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਪਤੀ ਵੀ ਸੀ।
ਦੁੱਰਾਨੀ ਨੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਰਾਹੀਂ ਜਿਸ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ, ਸਗੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਚਾਈਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵੰਗਾਰਿਆ।
ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਕਹਾਣੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸਿਆਸਤ ਅਤੇ ਜਾਤੀਵਾਦੀ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰੀ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਰਾਹੀਂ ਤਹਿਮੀਨਾ ਦੁੱਰਾਨੀ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ‘ਇੱਜ਼ਤ’ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਚਾਰਦੀਵਾਰੀ ਵਿਚ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਬਦਚਲਨ’ ਕਹਿ ਕੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਸ ਵਕਤ “ਮੇਰੇ ਆਕਾ” ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ, ਉਸ ਵੇਲ਼ੇ ਇਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਅੰਦਰ ਇਕ ਵੱਡੀ ਹਲਚਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਉੱਚ ਵਰਗ ਦੀ ਔਰਤ ਨੇ ਏਨੀ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੁਰਸ਼-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਔਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਅਸਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਾਰੇ ਹਨ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲਿਖ਼ਤ ਸਾਬਤ ਹੋਏਗੀ।
~
ਡਾ. ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੌਂਕੀ .in