14/07/2025
শিশুৰ বুদ্ধিমত্তা
ভাল বুদ্ধিমত্তা ( Intelligence Quotient) থকাৰ পিছতো কিয় কিছু সংখ্যাক শিশুৱে পঢ়া শুনাৰ ক্ষেত্ৰত উচিত প্ৰৰ্দশন কৰিব নোৱাৰে? কিয় অভিভাৱক সকলে বিদ্যালয়ৰ পৰা প্ৰায়ে শুনিবলগা হয় সন্তানৰ অভিযোগ? ইয়াৰ কাৰণ আমি জনা নজনা বহুতো হ'ব পাৰে। সকলোৱে Learning Differences, Learning Difficulties, Learning Disabilities ৰ কথা নিশ্চয় শুনিছে। এইবোৰে শিশুসকলৰ শিক্ষনৰ ক্ষেত্ৰত পোৱা অসুবিধাৰ কথাই সূচায়।
ভাৰতবৰ্ষৰ মুঠ জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ১০% ৰ ক্ষেত্ৰত এই সমস্যাসমূহ দেখা যায় আৰু সেই সকলৰ ভিতৰত ৪.৬% বিদ্যালয় যোৱা ছাত্ৰ- ছাত্ৰী গুৰুতৰ ভাৱে শিকনৰ ক্ষেত্ৰত অক্ষম। অনুমান কৰা যায় যে এই সমস্যা ছোৱালীতকৈ ল'ৰাৰ মাজত বেছিকৈ দেখিবলৈ পোৱা যায়।
শিকনৰ ভিন্নতা(Learning Differences): সকলোৰে ক্ষেত্ৰত শিকাৰ ধৰণ বেলেগ বেলেগ হয়। কোনোৱে শুনি শিকে,কোনোৱে দেখি শিকে আৰু কোনোজনে পঢ়াৰ পিছত লিখি মনত ৰাখে ইত্যাদি। কিন্তু বহু সময়ত দেখা যায় যে শ্ৰেণীকোঠাত ব্যৱহৃত শুনি শিকাৰ ধৰণটোৱে শিশুসকলৰ মাজত অসুবিধাৰ সৃষ্টি কৰে।
শিকনত কঠিনতা(Learning Difficulties): শিকনত কঠিনতাৰ দৰে অসুবিধাও কিছু শিশুৰ মাজত দেখিবলৈ পোৱা যায়। বিভিন্ন পৰিৱেশ আৰু পৰিস্থিতিজনিত কাৰণত শিশুসকলৰ মাজত এই অসুবিধা দেখিবলৈ পোৱা যায়। কোনোজন শিশু যদি ৬-৭ বছৰ বয়সত বিদ্যালয় যাবলৈ আৰম্ভ কৰিছে কোনো জন আকৌ দুই বা আঢ়ৈ বছৰ বয়সতয়েই বিদ্যালয়ত নামভৰ্তি হৈছে। এই পাৰ্থক্যটোৱেই শিশুসকলৰ মস্তিকৰ বিকাশৰ লগতে শিকনতও প্ৰভাৱ পেলাই। তাৰ উপৰিও যিসকল শিশুৱে নিয়মিতভাৱে বিদ্যালয়ত উপস্থিত নাথাকে বা বিভিন্ন কাৰণত বিদ্যালয় সলনি হৈ থাকে তেনে ক্ষেত্ৰতও শিশুসকলৰ এই সমস্যা হ'ব পাৰে।
শিকন অক্ষমতা( Learning Disabilities): শিকন অক্ষমতা হৈছে এক স্নায়ুজনিত সমস্যা। যিয়ে শিশুৰ কোনো এক বিষয় মনত ৰাখি তাৰ ক্ৰিয়া প্ৰতিক্ৰিয়া কৰি এক নতুন বিষয় উদভাৱন কৰাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে। শিকন অক্ষমতাই এজন শিশুৰ পঢ়া- শুনা, লিখা,কথা কোৱা, বানান, গাণিতিক বিষয়ৰ লগতে মনোযোগ,সামাজিক কৌশল আৰু চিন্তা ভাৱনাৰ পৰিপক্কতাৰ ক্ষেত্ৰত বিশৃংখলতাৰ সৃষ্টি কৰে।
নিৰ্দিষ্ট শিকন অক্ষমতা (Specific Learning Disability) থকা শিশুৰ ক্ষেত্ৰত এটা বা তাতকৈই অধিক মনোবৈজ্ঞানিক দিশ জড়িত হৈ থাকে। যিয়ে কোনো এক বিষয়ৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰাৰ লগতে বুজা, কথন আৰু ভাষা লিখাৰ ক্ষেত্ৰত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে।
শিকন অক্ষমতা থকা শিশুৰ বুদ্ধিমত্তা উচচ হয় কিন্তু তেওঁলোকৰ মস্তিকৰ সোঁ আৰু বাওঁফাল দুয়ো অংশই একেলগে কাম কৰে ফলত কোনো এক পৰিস্থিতি চম্ভালি লওতে দোধোৰ মোধোৰ অৱস্থাৰ সৃষ্টি হয়।
শিকন অক্ষমতা নিৰ্ণয় কৰাৰ ক্ষেত্ৰত আটাইতকৈ প্ৰয়োজনীয় আৰু মনত ৰাখিবলগীয়া বিষয়টোৱে হৈছে এজন শিশুৰ পৰিৱেশন কৰাৰ ক্ষমতা আৰু সঠিক কাৰ্য্যকাৰিতাৰ মাজত দেখা পোৱা বিসংগতি।
নিৰ্দিষ্ট শিকন অক্ষমতা (Specific Learning Disabilities) ৰ প্ৰকাৰ
(১) পঠনৰ অক্ষমতা( ডিচ্ লেক্সিয়া):
মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ হৈছে: বৰ্ণমালা, শব্দ চিনি পোৱা, বানান,বাক্যৰ গাঠঁনিজনিত সমস্যাৰ লগতে পোৱা অসুবিধাসমূহ হৈছে
- বৰ্ণমালাৰ নাম অনুক্ৰমে শিকাত
- স্বৰবিহীন শব্দ মনত ৰখাত
- মনত কোনো ধৰণৰ ছৱিৰ প্ৰতিফলন নঘটা শব্দবোৰ পঢ়াত
- শব্দ গঠনত বৰ্ণৰ অনুক্ৰম
- পুনৰাবৃত্তি,ভূল নকৰাকে শব্দ কৰি পঢ়া
- গণিতৰ চিহ্নবোৰত ইত্যাদি।
(2) লিখনৰ অক্ষমতা(ডিচ্ গ্ৰাফিয়া): মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ হৈছে: পুঙ্খানুপুঙ্খভাৱে নিৰ্দেশ দিয়াৰ পিছতো লিখাৰ ক্ষেত্ৰত হোৱা বিকৃতিৰ লগতে পোৱা অসুবিধাসমূহ হৈছে
- অসামঞ্জস্যপূৰ্ণ আৰু অপঠনীয় লিখা
- সৰু হাতৰ আৰু ডাঙৰ হাতৰ বৰ্ণ একেলগ কৰা
- বেকাঁবেকিকৈ লিখা
- লিখাৰ মাজত কোনো শব্দ বাদ পৰা
- সুক্ষ্মপেশীৰ ক্ষেত্ৰত অসুবিধা
- লিখাৰ মাজত বিষ আৰু সিৰামুৰি ধৰা ইত্যাদি।
(৩) বানানৰ ক্ষেত্ৰত অসুবিধা( ডিচ্ অৰ্থোগ্ৰাফিয়া): ৰ মূল বৈশিষ্ট্য হৈছে বানানৰ ক্ষেত্ৰত অসুবিধাৰ লগতে পোৱা অসুবিধাসমূহ হৈছে
- শব্দ গঠনত কোনো বৰ্ণ যোগ কৰা বা বাদ পৰা
- স্বৰবৰ্ণ আৰু আখৰ পূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন বা ওলোটাকৈ লিখা
- লিখাৰ গতি লেহেমীয়া বা লিখিবলৈ নিবিচৰা
- শব্দ আৰু বৰ্ণৰ সামঞ্জস্য ভূলকৈ বুজা ইত্যাদি।
(৪) গাণিতিক শিকন অক্ষমতা( ডিচ্ কেলকুলিয়া): মূল বৈশিষ্ট্য হৈছে গাণিতিক বিষয়বোৰ শিকাত আৰু বুজাত অসুবিধাৰ লগতে পোৱা অসুবিধাসমূহ হৈছে
-স্থানিক মান পৰিমাণ,ধনাত্মক আদিৰ ধাৰণা
-ভগ্নাংশ বুজাত
-যোগ, বিয়োগ,পূৰণ, হৰণৰ বিন্যাস চিনাক্তকৰণত
-স্থানান্তৰিত কৰণত
এই সমস্যাসমূহ হোৱাৰ কাৰণসমূহ তিনিটা ভাগত বিভক্ত কৰা হয়:
১) জন্মগত, (২) জন্মৰ সময়ত বা গৰ্ভত থকা অৱস্থাত পোৱা অসুবিধা, (৩) জন্মৰ পিছত হোৱা ঘটনা
এই সকলোবোৰৰ লগত আনুসংগিক কিছু অসুবিধা দেখিবলৈ পোৱা যায়। যেনে: সামাজিক অসহযোগিতা, মনত ৰখাত অসুবিধা ইত্যাদি। বিশ্বজুৰি হোৱা এক গৱেষণাৰ পৰা জানিব পৰা গৈছে যে ১০ৰ পৰা ৬০% শিকন অক্ষমতা থকা শিশুৰ মাজত Attention Deficit Hyperactive Disorder (ADHD) ৰ দৰে সমস্যা বেছিকৈ দেখা যায়।
এই সমস্যাৰ লক্ষণসমূহ প্ৰতিজন শিশুৰ ক্ষেত্ৰত বেলেগ বেলেগ হয়। সেয়ে প্ৰায়ে এই সমস্যা নিৰ্ণয় কৰাত অসুবিধা হোৱা দেখা যায়। এই শিশুসকলক শ্ৰেণীকোঠাত অতিৰিক্ত সহায় সহযোগিতাৰ প্ৰয়োজন। এই সমস্যাসমূহ যদি সঠিকভাৱে সোনকালে নিৰ্ণয় কৰি আৰু তাৰ লগে লগে বিশেষজ্ঞ সকলৰ পৰামৰ্শ অনুযায়ী মনোবৈজ্ঞানিক,বিশেষ শিক্ষকৰ সহায়ত অভিভাৱক সকলে ঘৰত আৰু বিদ্যালয়ত কঠোৰ পৰিশ্ৰম আৰু সহযোগিতা মাজেৰে শিশুটিক আগুৱাই লৈ যাব পাৰে।
✍️মৌচুমী ফুকন
বি:দ্ৰ: লেখাটো ২২ জুলাই আৰু ৫ আগষ্ট ২০২২ দৈনিক অসম কাকতত প্ৰকাশিত।
