09/10/2025
സംഘ സമർപ്പിത ജീവിതം
രാഷ്ട്രീയ സ്വയംസേവക സംഘത്തിന്റെ മുൻ പ്രാന്തസംഘചാലകനും പ്രശസ്ത ചാർട്ടേർഡ് അക്കൗണ്ടന്റുമായ (മാനേജിംഗ് പാർട്ട്ണർ, ബാലൻ & കമ്പനി) ആദരണീയനായ ശ്രീ. പി. ഇ. ബി. മേനോൻ സാർ ഇന്ന് അന്തരിച്ചു. കഴിഞ്ഞ 25 വർഷമായി മേനോൻ സാറിനെ പരിചയമുള്ള എനിക്ക് ഒന്നര പതിറ്റാണ്ടോളം ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കാനും ഭാഗ്യമുണ്ടായി. സ്വർഗീയ മാധവ്ജിയിലൂടെ സംഘപ്രസ്ഥാനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മേനോൻ സാറിന്റെ ജീവിതം ഓരോ സ്വയംസേവകനും മാതൃകയാണ്. സംഘസമർപ്പിതമാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതം. “എന്റെ അധ്യാത്മിക ഗുരു മാധവ്ജിയും സാമൂഹ്യ ഗുരു ഭഗവധ്വജവുമാണ് (സംഘം)” എന്നായിരുന്നു ശ്രീവിദ്യാ ഉപാസകനായ മേനോൻ സാറിന്റെ വാക്കുകൾ. തന്റെ കുടുംബജീവിതവും തിരക്കേറിയ ഔദ്യോഗിക ജീവിതവും സംഘത്തിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിന് പ്രാമുഖ്യം നൽകുന്ന തരത്തിൽ അദ്ദേഹം ചിട്ടപ്പെടുത്തി.
ക്ഷേത്രസംരക്ഷണ സമിതിയിലൂടെ സംഘത്തിലെത്തിയ മേനോൻ സാർ, തുടർന്ന് സംഘത്തിന്റെ താലൂക്ക്, ജില്ല, വിഭാഗ് സംഘചാലകനായും പിന്നീടു രണ്ടു പതിറ്റാണ്ടോളം കേരള പ്രാന്തസംഘചാലകനായും പ്രവർത്തിച്ച് പ്രസ്ഥാനത്തിന് മാർഗനിർദേശം നൽകി. ജില്ല സംഘചാലകനായിരിക്കെ തിരക്കേറിയ ഔദ്യോഗിക ജോലികളോടൊപ്പം പ്രഥമ വർഷ സംഘശിക്ഷാ വർഗ് പൂർത്തിയാക്കിയ അദ്ദേഹം, തുടർച്ചയായി ദ്വിതീയവും തൃതീയവും പൂർത്തിയാക്കി സംഘചാലകന്മാർക്കും മുതിർന്ന കാര്യകർത്താക്കൾക്കും മാതൃകയായി. ഇതിൽ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉൾക്കൊണ്ട് നിരവധി മുതിർന്ന കാര്യകർത്താക്കൾ പരിശീലന വർഗുകൾക്ക് പോകാൻ തയ്യാറായി.
പ്രാന്തസംഘചാലകനെന്ന നിലയിൽ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ എല്ലാ ഭാഗങ്ങളിലും അദ്ദേഹം പൂർണ്ണസമയ പ്രവർത്തകനെപ്പോലെ യാത്ര ചെയ്തു. കേരളത്തിലെ മുഴുവൻ പ്രാന്തകാര്യകർത്താക്കളും ഹ്രസ്വകാല വിസ്താരകന്മാരായി ഇറങ്ങാൻ സംഘം ആവശ്യപ്പെട്ടപ്പോൾ, സാധാരണ സ്വയംസേവകനെപ്പോലെ അദ്ദേഹം ആലപ്പുഴയിൽ വിസ്താരകനായി പ്രവർത്തിച്ചു. സംഘടനാ ബൈഠക്കുകളുടെ സമാപനത്തിൽ കാര്യകർത്താക്കളെ ചുരുങ്ങിയ വാക്കുകളിൽ തുടർച്ചയായി ഓർമ്മിപ്പിച്ച ആശയം ഇതായിരുന്നു: “സംഘം ഒരു കുടുംബമാണ്; പരസ്പരസ്നേഹവും വിശ്വാസവും കൂട്ടായ ചിന്തയും കൂട്ടായ പ്രവർത്തനവുമാണ് നമ്മുടെ വിജയത്തിന്റെ ആധാരം.” ഈ ഗുണങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിൽ ആഴത്തിൽ പതിഞ്ഞിരുന്നു.
സംഘപ്രവർത്തനത്തിൽ നിഷ്ഠയോടെ പ്രവർത്തിക്കുന്നതോടൊപ്പം, സ്വയംസേവകർ ഏറ്റെടുക്കേണ്ട സമൂഹത്തിന്റെ വിവിധ മേഖലകളിൽ അദ്ദേഹം മാതൃകാപരമായി നേതൃത്വം നൽകി. കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ സേവാസംരംഭമായ മാതൃച്ഛായ ഉൾപ്പെടെ നിരവധി സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് മേനോൻ സാർ നേതൃത്വം നൽകി. ആലുവയെ കേന്ദ്രമാക്കി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഗ്രാമസേവാസമിതി, തന്ത്രവിദ്യാപീഠം, ബാലസംസ്കാര കേന്ദ്രം, ഡോ. ഹെഡ്ഗേവാർ സ്മാരക സേവാസമിതി, വിദ്യാധിരാജ സ്കൂൾ, അന്താരാഷ്ട്ര ശ്രീകൃഷ്ണ കേന്ദ്രം, രാഷ്ട്രധർമ്മ പരിഷത്ത് തുടങ്ങിയ നിരവധി പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമായ മാർഗദർശനവും സഹകരണവും ആത്മവിശ്വാസവും പ്രേരണയും അദ്ദേഹം നൽകി.
സമ്പൂർണ്ണ സംഘശരണത്വം — അതാണ് മേനോൻ സാറിന്റെ വിജയത്തിന്റെ രഹസ്യം. നിരവധി സാമൂഹ്യസേവന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് മാർഗനിർദ്ദേശം നൽകുന്നതോടൊപ്പം താൻ ഏറ്റെടുക്കുന്ന എല്ലാ ഉത്തരവാദിത്തങ്ങളും സമർപ്പണത്തോടെ നിർവഹിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. സേവാപ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് സഹായം അഭ്യർത്ഥിച്ചാൽ മേനോൻ സാറിന്റെ വിഹിതം അടുത്ത ദിവസം തന്നെ പ്രാന്തകാര്യാലയത്തിലെത്തിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു — ഈ മാതൃക സ്വയംസേവകർക്ക് എന്നും പ്രചോദനമായിരുന്നു.
പ്രാന്തസംഘചാലകനെന്ന നിലയിലും പ്രശസ്തനായ ചാർട്ടേർഡ് അക്കൗണ്ടന്റെന്ന നിലയിലും കേരളത്തിനകത്തും പുറത്തും വിപുലമായ ബന്ധങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. സംഘത്തോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിശ്വാസവും സമർപ്പണവും അനേകർക്ക് പ്രചോദനമായിരുന്നു. “താങ്കളെ പോലുള്ള ഒരു ഉന്നത പ്രൊഫഷണലിന് കാക്കി നിക്കർ ധരിച്ച് ഈ പ്രവർത്തനം എങ്ങനെ സാധിക്കുന്നു?” എന്ന ചോദ്യത്തിന് അദ്ദേഹം ഗൗരവത്തോടെ മറുപടി നൽകി: “സമൂഹത്തിനും സംസ്കാരത്തിനും രാഷ്ട്രത്തിനും വേണ്ടി ഒരു പ്രതിഫലവും പ്രതീക്ഷിക്കാതെ പ്രവർത്തിക്കാൻ മനസ്സുള്ളവർക്കേ സംഘത്തിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ സാധിക്കൂ. അവസരവാദികൾക്കു സംഘത്തിൽ സ്ഥാനമില്ല.” ഈ വാക്കുകൾ അനേകർക്ക് സംഘടനയോടുള്ള ബന്ധം കൂടുതൽ ആഴപ്പെടുത്താൻ പ്രചോദനമായി.
കേരളത്തിൽ സേവാഭാരതി, ഹെഡ്ഗേവാർ സ്മാരക സമിതി, നൂറുകണക്കിന് സംഘ ട്രസ്റ്റുകൾ എന്നിവയുടെ പ്രവർത്തനം ഏകോപിപ്പിക്കുന്നതിലും കണക്കുകൾ കൃത്യമായി സൂക്ഷിക്കുന്നതിലും സംഘടനാപ്രവർത്തനങ്ങൾ നിയമാനുസൃതമാക്കുന്നതിലും മേനോൻ സാറിന്റെ പങ്ക് അവിസ്മരണീയമാണ്.
‘ആത്മനിർഭർ ഭാരത്’ ആശയം വ്യാപകമായി പ്രചരിക്കുന്നതിനു മുൻപ് തന്നെ, സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിയിലായിരുന്ന KPBF (ഇന്ന് KPB നിധി ലിമിറ്റഡ്) ഏറ്റെടുത്തു, സാമ്പത്തിക സ്വാവലംബനത്തിന്റെ മാതൃകയായി മാറ്റിയത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക ദൂരദർശിത്വത്തിന്റെ ഉദാഹരണമാണ്.
സംഘസമർപ്പിതമായ ജീവിതം നയിച്ച പി. ഇ. ബി. മേനോൻ സാറിന്റെ നിര്യാണം സംഘടനക്കും സാമൂഹ്യപ്രസ്ഥാനങ്ങൾക്കും കേരളസമൂഹത്തിനും തീരാനഷ്ടമാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമർപ്പണവും ജീവിതപാഠങ്ങളും തലമുറകൾക്ക് പ്രചോദനമായിത്തുടരും. മേനോൻ സാറിന് സാഷ്ടാംഗ പ്രണാമത്തോടെ ആദരാഞ്ജലികൾ
Janmabhumi Satheesh Madhav Janam TV Vishwa Samvad Kendra Kerala