14/07/2025
पाठीं तेथेंचि तो भासळला । तव शब्दांचा दिवो मावळला ।मग तयाहि वरी आटु भविन्नला । आकाशाचा ।। ३१४ ।। ज्ञानेश्वरी अध्याय सहावा ओवीचा अर्थ - नंतर तो प्राणवायु तेथेंच (मूध्निआकाशात) मिळाला तेंव्हा शब्दाचा दिवस मावळला. मग त्यानंतर आकाशाचाहि लय झाला. ज्ञानेश्वरी हा केवळ गीतेवरील टीकाग्रंथ नाही, तर संत ज्ञानेश्वरांनी त्यात शब्दरूपात अनंताचे वर्णन करत अद्वैत तत्त्वज्ञानाचे अनुभवस्वरूप प्रगट केले आहे. अध्याय सहावा – ‘ध्यानयोग’ – हा योगाच्या अत्युच्च अवस्थेचा, चैतन्याच्या मूळाशी एकरूप होण्याच्या प्रक्रियेचा विस्ताराने ऊहापोह करणारा अध्याय आहे. या अध्यायातील ओवी क्र. ३१४ मध्ये योगीच्या अंतिम स्थितीचे वर्णन येते, जिथे सर्व इंद्रिय, मन, प्राण, शब्द, आकाश इत्यादींचा विसर्जन होतो....
अद्वैतातील ‘निव्वळ शुद्ध चैतन्य’ म्हणजे अहं, मन, शब्द यांपलीकडील परमार्थ; त्याची प्रचिती देणारा हा अनुभवांचा दीप...
