04/08/2025
ਸਾਖੀ ਲੈ ਕਿ ਹਾਜਰ ਹਾਂ ਜੀ ਆਪ ਵੀ ਅਨੰਦ ਲਵੋ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰ ਵੀ ਜਰੂਰ ਕਰੋ ਸੰਗਤ ਜੀ।।
ਪੁੱਠੀਆਂ ਖੱਲਾਂ ਉਤਰਾਵਾਈਆਂ.....................
ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਕੁਝ ਚੋਣਵੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ।। ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਨੀਲਾ(ਘੋੜਾ) ਰੁਕ ਗਿਆ।। ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ੨ ਕੁ ਵਾਰ ਨੀਲੇ ਨੂੰ ਅੱਡੀ ਮਾਰੀ ਪਰ ਉਹ ਤੁਰੇ ਨਾ ਤੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਮੁਸਕੁਰਾਅ ਕੇ ਆਖਿਆ।। ਦਿਭ੍ਹ ਦ੍ਰਿਸਟੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਏਂ ਤੂੰ ਜਿਥੇ ਗੱਲ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮਾਰੀ ਅੱਡੀ ਤੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਤੁਰਦਾ। ਨਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘ ਹੈਰਾਨ ਹੋਏ ਕਹਿੰਦੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ! ਨੀਲੇ ਨੇ ਆਪ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਅਦੁਲੀ ਕੀਤੀ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਦੇ ਰਹੇ ਹੋ।।
ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬੋਲੇ ਹੁਕਮ ਅਦੁਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁਕਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਏ। ।ਸਿੰਘਾਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਕਿਹਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਆਪ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ ਸਮਝਣ ਜਿੰਨੀ ਮਤ ਵੀ ਬਖਸ਼ੋ ਸਮਝ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ? ਜੋ ਆਪ ਆਖ ਰਹੇ ਹੋ।। ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਬੋਲੇ ਸਿੰਘੋਂ ਇਸ ਖੇਤ ਵਿਚ ਪਿਛਲੀ ਫਸਲ ਤੰਬਾਕੂ ਦੀ ਸੀ।।
ਨੀਲੇ ਨੂੰ ਪਤਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ ਤੰਬਾਕੂ ਬੱਜਰ ਕੁਰਹਿਤ ਦੇ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ, ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਤੇ ਦੂਰ ਇਸਨੂੰ ਛੋਹਣਾ ਵੀ ਪਾਪ ਦੀ ਸ੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਤੇ ਕਿਤੇ ਖੇਤ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਲੰਘਦੇ ਕੋਈ ਪਿਛਲਾ ਬੂਟਾ ਜੋ ਖੇਤ ਵਾਹੁਣ ਵੇਲੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਜੇ ਉਹ ਪੈਰ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਿਆ! ਕਿਤੇ ਬੱਜਰ ਕੁਰਿਹਤ ਨਾ ਹੋਜੇ ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਸਾਡਾ ਪਿਆਰਾ ਇਸ ਖੇਤ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ। ।
ਖਾਵਤ ਜਪੁ ਤਪੁ ਨਾਸ਼ ਹੁਇ, ਮੰਤ੍ਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕੀਏ ਪਾਨ।।
ਖੇਤੀ ਮਗਹਰ ਸਮ ਜਿਮੀ ਸੁੱਧ ਬਰਖ ਤੇ ਜਾਨ।।
(ਤਮਾਕੂ ਖਾਣ ਨਾਲ ਜਪ, ਤਪ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਮਾਕੂ ਪੀਣ ਨਾਲ ਮੰਤਰ ਸ਼ਕਤੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।। ਜਿਥੇ ਤਮਾਕੂ ਬੀਜੀਆ ਜਾਵੇ ਉਹ ਧਰਤੀ ਮਗਹਰ ਵਾਂਗ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।। ਤੇ ਇਕ ਸਾਲ ਪਿੱਛੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।। (ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼)
ਜੈ ਸਿੰਘ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਬੜੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਇਹ ਕਥਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਸੀ।। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਹਜੂਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ ਵੀ ਦਸਮੇਸ਼ ਜੀ ਪਾਸੋਂ ਹੀ ਮਿਲੀ। ।ਪਿਤਾ ਜੀ ਜੈ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਖੀਆਂ ਬੜੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਸੁਣਾਉਂਦੇ।।
ਜਿਤਨੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਜੈ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਖੀਆਂ ਸੁਣੀਆ, ਉਤਨੇ ਹੀ ਪ੍ਰੇਮ ਸਹਿਤ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਖਲਕੱਟ ਇਹ ਸਾਖੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੁਣਾਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ।ਪਰ ਨਾਲ ਹੀ ਕਦੇ ਕਦੇ ਸੋਚਦਾ ਕਿ ਕਮਾਲ ਦਾ ਸੀ ਗੁਰੂ ਦਾ ਘੋੜਾ ਜਿਹੜਾ ਤੰਬਾਕੂ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿਚ ਦੀ ਨਹੀਂ ਲੰਘਿਆ।।
ਕੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਵੀ ਉਤਨੀ ਦਿਭ੍ਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕਦੇ ਆਊ ਕੇ ਅਸੀਂ ਵੀ ਬਾਗੀ ਹੋ ਜਾਈਏ ਕਿ ਤੰਬਾਕੂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ ਚਾਹੇ ਪੁੱਠੀ ਖਲ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਲਹਿ ਜਾਵੇ।। ਗੁਰੂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਵੀ ਹੈ। ਤੰਬਾਕੂ ਜਿਹੀ ਜਗਤ ਜੂਠ ਨੂੰ ਜੇ ਹੱਥ ਲਾਉਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਮਰਨਾ ਕਬੂਲ ਕਰਨਾ ਪਰ ਇਸ ਜੂਠ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲਾਉਣਾ।।
ਸੁਨੋ ਸਿਖ ਮਮ ਰਹਿਤ ਜੋ ਤਜਹੁ ਤਮਾਕੂ ਸੰਗ।।
ਮਰਨ ਮਰੇ ਤੋ ਅਤਿ ਭਲੋ ਜਗਤ ਜੂਠ ਨਹਿਂ ਅੰਗ।।
(ਹੇ ਮੇਰੇ ਸਿਖੋ! ਮੇਰੀ ਰਹਿਤ ਸੁਣੋ, ਤਮਾਕੂ ਨੂੰ ਅੰਗ ਨਾ ਛੁਹਾਵੋ, ਮਰਨ ਮਰੇ ਤੋਂ ਅਤੀ ਭਲਾ ਹੈ ਜੇ ਤਮਾਕੂ ਨੂੰ ਅੰਗ ਨਾ ਲਾਵੇ।। (ਸੂਰਜ ਪ੍ਰਕਾਸ਼)
੧੭੫੩ ਦੀ ਗੱਲ ਅਬਦੁੱਸ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਸਮੇਤ ਸਰਹਿੰਦ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਜੇ ਨਵਾਂ ਨਵਾਂ ਸਰਹਿੰਦ ਦਾ ਫੌਜਦਾਰ ਬਣਿਆ ਸੀ, ਹੰਕਾਰ ਸਤਵੇਂ ਆਸਮਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇ।। ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭ ਲੱਭ ਤੰਗ ਕਰਦਾ ਸੀ। ।ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਮੁਗਲਮਾਜਰੇ ਪਿੰਡ ਕੋਲ ਆ ਠਹਿਰਿਆ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਜਾਓ ਕੋਈ ਸਿੱਖ ਲੱਭ ਕੇ ਲਿਆਉ, ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਇਕ ਖੂਹ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਮਾਧੀ ਲੀਨ ਹੋਏ ਸਨ ਸਿਪਾਹੀ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਲੈ ਗਏ।।
ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਹੰਕਾਰ ਚ ਆ ਕੇ ਬੋਲਿਆ ਕੀ ਗੱਲ ਤੂੰ ਸਾਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।। ਬਾਬਾ ਜੀ ਬੋਲੇ ਮੇਰੀ ਸੁਰਤ ਪ੍ਰਭ ਚਰਨਾਂ ਚ ਲੱਗੀ ਸੀ ਤਾਂ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਸਲਾਮ ਕੀਤੀ।। ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਫਿਰ ਹੰਕਾਰ ਚ ਬੋਲਿਆ ਪਟਿਆਲੇ ਜਾ ਕੇ ਤੇਰੀ ਸੁਰਤ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਚਰਨਾਂ ਚ। ।ਚੱਲ ਮੇਰਾ ਬੋਝਾ ਚੁੱਕ ਤੇ ਨਾਲ ਚਲ। ।
ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੇ ਨੀਲੇ ਵਾਲੀ ਕਿਰਪਾ ਹੋਈ ਦਿਭ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸਤਿਗੁਰਾਂ ਬਖਸ਼ ਤੀ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਬੋਲੇ ਮੈਂ ਇਹ ਬੋਝਾ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਾਂਗਾ ਕੁੱਠਾ ਹੁੱਕਾ ਚਰਸ ਤਮਾਕੂ।।ਗਾਂਜਾ ਟੋਪੀ ਤਾੜੀ ਖਾਕੂ।।
ਇਨਕੀ ਓਰ ਨਾ ਕਬਹੂੰ ਦੇਖੈ।ਰਹਿਤਵੰਤ ਜੋ ਸਿੰਘ ਵਿਸੇਖੈ।।
ਇਸ ਵਿਚ ਤੰਬਾਕੂ ਹੈ ਤੇ ਮੈਂ ਇਕ ਅਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੰਘ ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਬੱਜਰ ਕੁਰਿਹਤ ਹੈ।।ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਇਕੋ ਦਮ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਇਆ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਇਲਮ ਸੀ ਕਿ ਸਿੰਘ ਬੋਲਾਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਜੇ ਇਸਨੇ ਨਾਂਹ ਕਰਤੀ ਮਰ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਬੋਝਾ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕੇਗਾ।। ਨਾਲ ਦੇ ਕਾਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਾਓ ਹੁਕਮ ਅਦੂਲੀ ਦੀ ਸਜਾ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।।
ਕਾਜੀ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਬੋਲੇ ਕਿ ਕਾਜ਼ੀ ਜੀ ! ਜਿਵੇਂ ਤੁਹਾਡੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸੂਰ ਖਾਣਾ ਹਰਾਮ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਡੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਵਰਤਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।। ਸਾਡੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ।।
‘‘ਪਾਨਸੁਪਾਰੀ ਖਾਤੀਆ; ਮੁਖਿ ਬੀੜੀਆ ਲਾਈਆ ॥ ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਦੇ ਨ ਚੇਤਿਓ; ਜਮਿ ਪਕੜਿ ਚਲਾਈਆ ॥’’ (ਮਹਲਾ ੪/੭੨੬)
ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਦੇਖਿਆ ਹੁਣ ਕਾਜੀ ਵੀ ਇਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਿਰਉੱਤਰ ਹੈ।। ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਡਰਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।। ਉਸਨੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਓ ਇਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲਿਆਓ।। ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਸੋਚਦਾ ਹੁਣਾ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕੁੱਟਾਂਗੇ ਤਾਂ ਇਹ ਡਰ ਕੇ ਬੋਝਾ ਚੁੱਕ ਲਏਗਾ। ।
ਸਿਪਾਹੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਧਰਮ ਸੁਪਤਨੀ ਮਾਤਾ ਧੰਨ ਕੌਰ, ਦੋਵੇਂ ਸਪੁੱਤਰ ਭਾਈ ਕੜਾਕਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਤੇ ਇਕ ਨੂੰਹ ਬੀਬੀ ਅਮਰ ਕੌਰ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆਏ।। ਭਾਈ ਕੜਾਕਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਬੀਬੀ ਰਾਜ ਕੌਰ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਪੇਕੇ ਅੰਬਾਲੇ ਗਈ ਸੀ। ।
ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਬੰਦੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੜੇ ਕਰਕੇ ਅਬਦੁਸ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿਉਂ ਸਿੱਖਾ ਚੁਕੇਗਾਂ ਬੋਝਾ ਕੇ ਤੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲੋ ਚੁਕਵਾਈਏ? ਬਾਬਾ ਜੀ ਆਖਿਆ ਪਰਿਵਾਰ ਜੇ ਚੁੱਕਦਾ ਤਾਂ ਚੁਕਾ ਲੈ ਅਸਾਂ ਨੇ ਤੰਬਾਕੂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾ ਬੱਜਰ ਕੁਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ। ।ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰ ਬੋਲਿਆ ਜੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਬਖਸ਼ਾਉਣੀਆਂ ਤਾਂ ਚੁੱਕੋ ਬੋਝਾ! ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਾਰੇ ਜੀਅ ਇਕੋ ਸਾਰ ਬੋਲੇ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿੰਘ, ਸਿੰਘਣੀਆਂ ਹਾਂ ਤੰਬਾਕੂ ਜਿਹੀ ਜਗਤ ਜੂਠ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਲਾਵਾਂਗੇ ਮੌਤ ਕਬੂਲ ਹੈ। ।
ਅਬਦੁਸ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਦਾ ਪਾਰਾ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ।। ਹੁਣ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਮਾਰੇ ਤਾਂ ਜੋ ਦੂਜੇ ਡਰ ਕੇ ਮੇਰਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨ ਲੈਣ। ।ਫੇਰ ਉਸਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੈ ਸਿੰਘ ਤਾਂ ਮੰਨਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦੇਵਾਂ? ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਸੋਚਦਾ ਕਿ ਜੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹੀ ਤੜਫਾ ਤੜਫਾ ਕੇ ਮਾਰਾਂ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਜੀਅ ਡਰਦੇ ਹੀ ਮੇਰਾ ਹੁਕਮ ਮੰਨ ਲੈਣਗੇ। ।ਆਪਣੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਾਓ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਕਸਾਈ ਲੈ ਕੇ ਆਓ।।
ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਅੰਦਰ ਕਸਾਈ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਕਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੋ ਬੋਲਿਆ ਮੂੰਹੋ ਮੰਗੀ ਰਕਮ ਦਿਆਗਾਂ ਇਸ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਰਖਤ (ਉਥੇ ਜੌੜਾ ਪਿੱਪਲ ਤੇ ਬੋਹੜ ਦਾ ਦਰਖਤ ਸੀ) ਨਾਲ ਲਮਕਾ ਕੇ ਇਸਦੀ ਦੀ ਪੁੱਠੀ ਖੱਲ ਲਾ ਦਿਓ।। ਚੇਤ ਸੁਦੀ ਦਸਵੀਂ ਸੰਮਤ ੧੮੧੦ ਨਾ ਬਹੁਤੀ ਸਰਦੀ ਤੇ ਨਾ ਗਰਮੀ। ।
ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਦਰਖਤ ਨਾਲ ਪੁਠਾ ਲਮਕਾ ਦਿੱਤਾ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸੁਰਤ ‘ਪ੍ਰਭ ਚਰਨਨ‘ ਚ ਜੋੜੀ ਤੇ ਕਸਾਈ ਨੇ ਪੈਰ ਦੇ ਅੰਗੂਠੇ ਤੋਂ ਚਮੜੀ ਖੁਰਚ ਕੇ ਹੇਠਾਂ ਸਿਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਆਉਣਾ ਸੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਮੰਜਰ ਇਤਨਾ ਭਿਆਨਕ ਸੀ ਕਿ ਕਸਾਈ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਕੰਬਣ ਲੱਗ ਗਿਆ।। ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨਾ ਡੋਲੇ।। ਉੱਧਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦਾ ਭਾਣਾ ਮੰਨ ਕੇ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗ ਪਿਆ।। ਦੇਖਦੇ ਦੇਖਦੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਉਪਰੀ ਚਮੜੀ(ਖਲ) ਲਾ ਕੇ ਕਸਾਈ ਨੇ ਪਾਸੇ ਧਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਭਾਈ ਜੀ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚੋਂ ਲਹੂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਚੋਂਦਾ ਰਿਹਾ।।
ਅਖੀਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ‘‘ਜਿੰਨੀ ਨਾਮ ਧਿਆਇਆ ਗਏ ਮਸਕਤਿ ਘਾਲ, ਨਾਨਕ ਤੇ ਮੁੱਖ ਉੱਜਲੇ ਕੇਤੀ ਛੁਟੀ ਨਾਲ‘‘ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗ ਸਚਖੰਡ ਜਾ ਬਿਰਾਜੇ ਇਤਨਾ ਹੋਂਸਲਾ ਦੇਖ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਤਰੇਲੀਆਂ ਆਉਣ ਲੱਗ ਗਈਆਂ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲ ਤਕਿਆ ਕਹਿੰਦਾ ਹੁਣ ਬੋਝਾ ਚੁਕੋਗੇ? ਜਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਵੀ ਹਸ਼ਰ ਇਸਦੇ ਵਰਗਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ।
ਅਜੇ ਇਤਨਾ ਹੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਸਿੰਘਣੀ ਉੱਠ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਲਿਆ ਰੱਸੀ, ਬੋਲ ਕਿਸ ਟਾਹਣੀ ਨਾਲ ਪੁੱਠਾ ਲਮਕਾਉਣਾ, ਮਗਰੇ ਹੀ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰ ਉੱਠੇ ਉੱਚੀ ਅਵਾਜ ਚ ਗੱਜੇ ‘‘ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ‘‘ ਬੀਬੀ ਅਮਰ ਕੌਰ ਤੇ ਮਾਤਾ ਧੰਨ ਕੌਰ ਉਤਨੇ ਹੀ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ‘‘ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ‘‘
ਬੀਬੀ ਅਮਰ ਕੌਰ ਕਹਿੰਦੀ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਇਤਨੀਆਂ ਰੱਸੀਆਂ ਹੈਗੀਆਂ ਪੁਠੇ ਟੰਗਣ ਲਈ? ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਲਗਾਮਾਂ ਲਾਹ ਲੈ ਦੇਰ ਕਿਉਂ ਕਰਦਾ! ਕੇ ਹੌਸਲਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਹੁਣ ਤੇਰੇ ਕਸਾਈਆਂ ਕੋਲ? ਇਤਨਾ ਸੁਣਦੇ ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਇਕ ਵਾਰ ਬੇਬੂਝ ਹੋ ਗਿਆ।। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਂਭਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦਾ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਹ ਕੋਹ ਕੇ ਇਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।।
ਹੁਕਮ ਪਾ ਕੇ ਸਿਪਾਹੀ ਨਿਹੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਟੁੱਟ ਪਏ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬੀਬੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੇਸਾਂ ਤੋਂ ਫੜ-ਫੜ ਘੜੀਸ-ਘੜੀਸ ਘੋੜਿਆਂ ਥੱਲੇ ਕੁਚਲ ਕੇ ਕੋਹ ਕੋਹ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।। ਸਮੱਦ ਖਾਂ ਗੁਰੂ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਈਨ ਨਾ ਮਨਵਾ ਸਕਿਆ ਤੇ ਹਊਮੈ ਦੀ ਅੱਗ ਚ ਬਲ੍ਹਦਾ ਹੋਇਆ, ਪਟਿਆਲੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ।ਮਗਰੋਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪੰਜੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ। ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਜੰਗਲ ਬੇਲਿਆਂ ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਗੁਰੂ ਕੇ ਖਾਲਸੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆ ਕੇ ਪੂਰਾ ਮੁਗਲ-ਮਾਜਰਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।। ਅਜ ਇਹ ਪਿੰਡ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਪਰ ਬੋਹੜ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਸਿਆ ਬਾਰਨ ਪਿੰਡ ਅਬਾਦ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਵੀ ਹੁਣ ਬਾਰਨ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ।
ਧੰਨ ਧੰਨ ਉਹ ਸਿੰਘਨ ਕੇ, ਜਿਨ ਕਰ ਸਾਕਾ ਤਜੇ ਪਰਾਨ।।
ਰਹੇ ਨਾਮ ਇਸ ਕਰਮਕਾ, ਹੈ ਜਗ ਆਵਨ ਜਾਨ।।
ਜਿਨਾਂ ਨੇ ਪੁੱਠੀਆਂ ਖੱਲ੍ਹਾਂ ਉਤਰਵਾਈਆਂ ਤਿਨਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਧਿਆਨ ਧਰ ਕੇ ਬੋਲੋ ਜੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ। ।
ਸਤਿਨਾਮ ਸ਼੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ।।
