21/09/2025
ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰੀ
ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬੇਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਬੇਰੀ ਦਾ ਨਾਂ 'ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ' ਇਸ ਲਈ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਖਾਸ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਘਟਨਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬੇਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਕਥਾ
ਦੰਦ ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੌਥੇ ਗੁਰੂ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀ ਚੰਦ ਸੀ, ਦੀ ਬੇਟੀ ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਦਾ ਪਤੀ ਇੱਕ ਕੋਹੜੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਘਰੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ।
ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੋਕਰੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਜਦੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੇਰੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਲੈਣ ਲਈ ਗਈ। ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਕਾਂ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਕੀ ਲਗਾ ਕੇ ਨਿਕਲਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸਫੈਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਨੇ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਕੀ ਲਗਾ ਲਈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਕੋਹੜ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਬੀਬੀ ਰਜਨੀ ਵਾਪਸ ਆਈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਠੀਕ ਹੋਇਆ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋਈ। ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਦੱਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਸਾਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਬੇਰੀ ਦਾ ਨਾਮ 'ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਬੇਰੀ' ਰੱਖਿਆ।
ਮਹੱਤਵ
ਇਹ ਬੇਰੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਸਰੋਵਰ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਹਰ ਸਾਲ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਗਤ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।