05/07/2025
Om Sai Ram 🌺
"पावलोपावली विठ्ठल, श्वासाश्वासात भक्ती – हीच माझी वारी, हीच माझी शक्ति!"🙏 🛕 🚩 👣🕉️
आषाढी एकादशी – भक्ती, विठ्ठलप्रेम आणि वारकऱ्यांची एक अद्वितीय परंपरा
भारतीय संस्कृतीमध्ये एकादशीचे विशेष महत्त्व आहे. पण त्यातही आषाढी एकादशी म्हणजे वारकरी संप्रदायासाठी, महाराष्ट्रासाठी, आणि विशेषतः पंढरपूरच्या श्री विठोबासाठी अत्यंत पवित्र आणि भाविकतेचा दिवस असतो. हा दिवस म्हणजे भक्ती, प्रेम, त्याग, आणि समर्पणाचे प्रतीक आहे.
आषाढी एकादशी ही हिंदू पंचांगानुसार आषाढ महिन्यात शुक्ल पक्षातील एकादशीला येते. या दिवशी संपूर्ण महाराष्ट्रात आणि देशभरातून लाखो भाविक पंढरपूरला चालत जातात – यालाच वारी म्हणतात. पायी वारी ही फक्त प्रवास नसून ती भक्तीचा, निष्ठेचा आणि श्रद्धेचा साक्षात अनुभव असतो.
वारी – चालती बोलती भक्ती
वारी ही परंपरा शेकडो वर्षांपासून चालत आलेली आहे. ज्ञानेश्वर माउली, संत तुकाराम महाराज, संत नामदेव, संत एकनाथ यांच्यासारख्या संतांनी भक्तीमार्ग सामान्य लोकांपर्यंत पोहोचवला.
संत तुकाराम महाराजांची पालखी देहू गावातून तर संत ज्ञानेश्वर माउलींची पालखी आळंदीहून निघते. दोन्ही पालख्या मार्गक्रमण करत करत पंढरपूरला पोहोचतात. वारीमध्ये सामील होणारे वारकरी टाळ-मृदंगाच्या गजरात, अभंग गात, “ज्ञानोबा माऊली तुकाराम” चा जयघोष करत चालत असतात.
वारी म्हणजे चालणे, पण फक्त शारीरिक प्रवास नव्हे – तो आत्मिक प्रवास असतो. वारीमध्ये वय, जात, धर्म, संपत्ती याला काहीच महत्त्व नसते – सर्व जण विठ्ठलभक्त होऊन एकसंधपणे चालतात.
पंढरपूर – विठोबाचं वैकुंठ
पंढरपूर हे महाराष्ट्रातील सोलापूर जिल्ह्यातील एक प्रमुख तीर्थक्षेत्र आहे. येथे श्री विठोबा किंवा विठ्ठल आणि रुक्मिणी देवीचे मंदिर आहे. विठोबा हे भगवान श्रीकृष्णाचेच रूप मानले जाते.
आषाढी एकादशीच्या दिवशी पंढरपूरमध्ये सकाळी 'काकड आरती', 'महापूजा', 'महाअभिषेक', आणि 'दर्शन रांगा' असतात. लाखो भाविक या दिवशी विठोबाच्या चरणी लीन होतात. 'पुंडलीक वरदा हरी विठ्ठल' हे नामस्मरण संपूर्ण वातावरण भक्तिमय करतं.
एकता आणि समरसतेचा संदेश
वारी ही केवळ धार्मिक परंपरा नसून ती सामाजिक एकतेचं प्रतीक आहे. जातीभेद, धर्मभेद, आर्थिक स्थिती यांचं कुठलंही भान न ठेवता सर्व लोक एकाच ओळीत चालतात, जेवतात, झोपतात.
वारी म्हणजे सेवा, त्याग, सहनशीलता आणि निस्वार्थ भक्ती यांचा संगम. लाखोंच्या संख्येने लोक एकत्र येऊन देखील कोणताही गोंधळ न होता शिस्तबद्धतेने ही वारी पार पडते, हे एक मोठं आश्चर्य आणि प्रेरणा आहे.
विठ्ठल – भक्तांच्या हाकेला धावणारा देव
विठोबा हा असा देव आहे की जो भक्तांच्या प्रेमाने बंधतो. संत पुंडलिकाने सेवा करताना विठोबाला उभं केलं आणि आजही विठोबा भक्ताच्या सेवेसाठी उभा आहे, अशी कथा सांगितली जाते.
विठोबाची मूर्ती ही विटेवर उभ्या असलेल्या, दोन्ही हात कमरेवर ठेवलेल्या अवस्थेत असते. ती मुद्रा म्हणजे भक्तांच्या प्रतीक्षेतील देव – जो आपल्या भक्तांच्या भेटीस आतुर आहे.
आधुनिक काळात वारीचं महत्त्व
आजच्या धकाधकीच्या आणि स्पर्धेच्या जीवनात वारी ही एक अध्यात्मिक विश्रांती आहे. मोबाईल, इंटरनेट, गडबडीत हरवलेल्या माणसाला वारी ही आपल्या मूळाशी, संस्कृतीशी, आत्म्याशी भेट घडवून देते.
अनेक तरुण, महिला, वृद्ध, अगदी परदेशातून येणारे भाविकही यामध्ये सहभागी होतात. ही परंपरा आजही तितक्याच उत्साहाने आणि श्रद्धेने पाळली जाते.
उपसंहार
आषाढी एकादशी हे केवळ एक धार्मिक पर्व नाही, ती एक जीवनशैली आहे – जिथे भक्ती आहे, प्रेम आहे, निस्वार्थता आहे आणि मानवतेचा गोड संदेश आहे.
वारीतील प्रत्येक पावलामध्ये ‘विठ्ठल...विठ्ठल...’ हा नाद असतो.
तो नाद म्हणजे आत्मा आणि परमात्म्याच्या भेटीचा आनंद.
चला, या आषाढी एकादशीच्या निमित्ताने आपणही आपल्या आयुष्यात भक्ती, समर्पण आणि सद्गुणांची पावले टाकूया – कारण शेवटी आपल्यालाही हाच संदेश हवा आहे, "हरि नामातच खरी सुखाची अनुभूती आहे!"
आषाढी एकादशीच्या सर्वांना मंगल शुभेच्छा!
पुंडलीक वरदा हरि विठ्ठल! श्री ज्ञानदेव तुकाराम! 🙏
#आषाढीएकादशी, #वारी2025, #पंढरपूरवारी, #विठ्ठलविठ्ठल, , , , , ,
