Loknayak - लोकनायक

15/06/2025

(News)

(Marathi News)

(Today’s News)

(Breaking News)

10/06/2025

04/06/2025

4 June 2025

21/04/2025

विशेष लेख Loknayak e-Paper दररोज अपडेट्स

19/04/2025

**भारताच्या 52व्या सरन्यायाधीशपदी न्यायमूर्ती बी. आर. गवई; दुसरे दलित सरन्यायाधीश**

नवी दिल्ली, 19 एप्रिल 2025 (शुभम गोटे): न्यायमूर्ती भूषण रामकृष्ण गवई यांची भारताच्या पुढील सरन्यायाधीशपदी नियुक्ती निश्चित झाली असून, ते 14 मे 2025 रोजी शपथ घेतील. विद्यमान सरन्यायाधीश संजीव खन्ना यांनी बुधवारी केंद्रीय कायदा मंत्रालयाला पत्र लिहून सर्वोच्च न्यायालयातील दुसरे वरिष्ठ न्यायमूर्ती बी. आर. गवई यांचे नाव उत्तराधिकारी म्हणून सुचवले आहे.

24 मे 2019 रोजी सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश म्हणून नियुक्त झालेले 64 वर्षीय न्यायमूर्ती गवई, सरन्यायाधीश खन्ना यांच्या निवृत्तीनंतर 52वे सरन्यायाधीश होतील आणि 23 नोव्हेंबर 2025 पर्यंत पदावर राहतील. सरन्यायाधीश खन्ना 13 मे 2025 रोजी निवृत्त होणार आहेत. विशेष म्हणजे, न्यायमूर्ती गवई देखील याच वर्षी 23 नोव्हेंबर 2025 रोजी निवृत्त होणार आहेत.

**कोण आहेत न्यायमूर्ती बी. आर. गवई?**
न्यायमूर्ती गवई यांचा जन्म 24 नोव्हेंबर 1960 रोजी अमरावती येथे झाला. 2007 मध्ये न्यायमूर्ती के. जी. बालकृष्णन यांच्यानंतर सरन्यायाधीशपद भूषवणारे ते दुसरे दलित न्यायमूर्ती ठरतील. गवई यांनी 16 मार्च 1985 रोजी वकिलीला सुरुवात केली. 1987 पर्यंत त्यांनी माजी महाधिवक्ता आणि उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश राजा एस. भोसले यांच्यासोबत काम केले. 1987 ते 1990 या काळात त्यांनी मुंबई उच्च न्यायालयात स्वतंत्रपणे वकिली केली. 1990 नंतर त्यांनी प्रामुख्याने मुंबई उच्च न्यायालयाच्या नागपूर खंडपीठात वकिली केली. त्यांनी घटनात्मक कायदा आणि प्रशासकीय कायदा यांवर विशेष काम केले. गवई हे नागपूर महानगरपालिका, अमरावती महानगरपालिका आणि अमरावती विद्यापीठाचे स्थायी वकील होते.

**महत्त्वाचे निर्णय**
1. **कलम 370 रद्दबातल**: गवई यांनी पाच न्यायमूर्तींच्या घटनापीठात सहभाग घेऊन जम्मू आणि काश्मीरचा विशेष दर्जा रद्द करणाऱ्या केंद्र सरकारच्या निर्णयाला मान्यता दिली.
2. **नोटबंदी वैध**: 2016 च्या 500 आणि 1000 रुपयांच्या नोटबंदीच्या निर्णयाला सर्वोच्च न्यायालयाच्या बहुमताने मान्यता दिली, ज्यामध्ये गवई यांचा समावेश होता.
3. **इलेक्टोरल बाँड योजना अवैध**: गवई यांनी पाच न्यायमूर्तींच्या खंडपीठात सहभाग घेऊन राजकीय निधीसाठीच्या इलेक्टोरल बाँड योजनेला असंवैधानिक ठरवले.
4. **बुलडोझर कारवाईविरोधात मार्गदर्शक तत्त्वे**: गवई यांनी बेकायदेशीर पाडापाडीविरोधात (बुलडोझर संस्कृती) देशभरासाठी मार्गदर्शक तत्त्वे निश्चित केली.
5. **एससी/एसटी उपवर्गीकरण**: गवई यांनी घटनापीठात असताना अनुसूचित जातींना उपवर्गीकरण करून सार्वजनिक नोकरी आणि शिक्षणात प्राधान्य देण्याचा अधिकार राज्यांना असल्याचे स्पष्ट केले. त्यांनी एससी/एसटींना ‘क्रिमी लेयर’ तत्त्व लागू करण्याची वकिली केली.

**पाच रंजक बाबी**
1. **दलित समाजाचे प्रतिनिधित्व**: गवई हे 2007 नंतर सरन्यायाधीशपद भूषवणारे दुसरे दलित न्यायमूर्ती असतील, जे सामाजिक न्यायाच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे.
2. **कौटुंबिक पार्श्वभूमी**: त्यांचे वडील रामकृष्ण सूर्यभान गवई हे बिहारचे माजी राज्यपाल आणि प्रख्यात दलित नेते होते.
3. **कायदेशीर कारकीर्द**: गवई यांनी नागपूर, अमरावती आणि विदर्भातील विविध संस्थांचे वकील म्हणून काम केले, विशेषत: घटनात्मक आणि प्रशासकीय कायद्यावर.
4. **सर्वोच्च न्यायालयातील पहिले दलित न्यायमूर्ती (दशकानंतर)**: 2019 मध्ये त्यांची नियुक्ती झाली तेव्हा ते नऊ वर्षांनंतर सर्वोच्च न्यायालयातील पहिले अनुसूचित जातीचे न्यायमूर्ती ठरले.
5. **संक्षिप्त कार्यकाळ**: गवई यांचा सरन्यायाधीश म्हणून कार्यकाळ फक्त सहा महिन्यांचा असेल, जो 14 मे ते 23 नोव्हेंबर 2025 पर्यंत असेल.

न्यायमूर्ती गवई यांच्या नियुक्तीमुळे सर्वोच्च न्यायालयात सामाजिक न्याय आणि समानतेच्या मुद्द्यांना अधिक बळ मिळेल, अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे.

19/04/2025

**हापूरमधील 41 दलित कुटुंबांना दिलेल्या बेदखल नोटिसा मागे, तपासाला सुरुवात**

हापूर, शुभम गोटे: हापूर जिल्हा प्रशासनाने स्याना चौराहा येथील इंद्रा नगरमधील 41 दलित कुटुंबांना दिलेल्या बेदखल नोटिसा मागे घेतल्या आहेत, अशी माहिती अधिकाऱ्यांनी शुक्रवारी दिली. या 41 घरांपैकी 40 घरे 2019 पासून केंद्र सरकारच्या गरीबांसाठीच्या प्रमुख गृहनिर्माण योजना असलेल्या **प्रधानमंत्री आवास योजने (PMAY)** अंतर्गत बांधली गेली होती, असे स्थानिक रहिवाशांनी सांगितले.

हापूरचे मुख्य विकास अधिकारी **हिमांशु गौतम** यांनी सांगितले, “वृत्तपत्रातील बातमीची दखल घेऊन आम्ही सर्व 41 नोटिसा मागे घेतल्या आहेत. रहिवाशांनी 1986 मध्ये जारी केलेल्या जमिनीच्या दस्तऐवजाच्या प्रती दाखवल्या आहेत. याबाबत तपास करण्यासाठी जिल्हा दंडाधिकाऱ्यांनी हापूरच्या ADM यांच्या अध्यक्षतेखाली गढमुक्तेश्वरचे SDM आणि कार्यकारी अधिकारी यांचा समावेश असलेली एक उच्चस्तरीय समिती स्थापन केली आहे. ही समिती दोन आठवड्यांत आपला अहवाल सादर करेल.”

याप्रकरणी रहिवाशांनी सांगितले की, त्यांना 1986 मध्ये गाझियाबाद प्रशासनाने या ठिकाणी स्थलांतरित केले होते. मात्र, गढमुक्तेश्वर नगरपालिकेने 8 एप्रिल रोजी जारी केलेल्या नोटिसांमध्ये ही जमीन सरकारी असून ती बेकायदेशीरपणे ताब्यात घेतल्याचा दावा केला होता. सध्या रहिवाशांना नोटिसा मागे घेतल्याची अधिकृत माहिती मिळालेली नाही, असे त्यांनी म्हटले आहे.

19/04/2025

**उत्तर प्रदेशच्या रामपूरमध्ये अल्पवयीन दलित मुलीवर बलात्कार; राहुल गांधींचा भाजपवर हल्लाबोल**

रामपूर: शुभम गोटे

उत्तर प्रदेशच्या रामपूर जिल्ह्यातील एका गावात 11 वर्षीय दिव्यांग (बोलणे आणि ऐकणे अशक्त) दलित मुलीवर कथितरित्या बलात्कार झाल्याची घटना घडली, असे पोलिसांनी बुधवारी (16 एप्रिल 2025) सांगितले.

मंगळवारी (15 एप्रिल 2025) सायंकाळपासून बेपत्ता असलेली ही मुलगी सकाळी शेतात बेशुद्ध अवस्थेत आढळली. ती नग्न आणि रक्तस्त्राव होत असल्याचे पोलिसांनी सांगितले.

ही मुलगी शहाबाद पोलीस स्टेशन हद्दीतील एका गावातील आहे.

अतिरिक्त पोलीस अधीक्षक (ग्रामीण) जयपाल सिंग यांनी सांगितले की, मुलीला तातडीने रुग्णालयात दाखल करण्यात आले, जिथे तिची प्रकृती स्थिर असल्याचे सांगण्यात आले.

बलात्कार पीडितेच्या तक्रारीवरून एफआयआर दाखल करण्यात आला आहे, असे अधिकाऱ्याने सांगितले. तसेच, या प्रकरणाच्या तपासासाठी पोलीस अधीक्षकांनी तीन पथके स्थापन केली आहेत, असेही त्यांनी नमूद केले.

काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांनी गुरुवारी (17 एप्रिल 2025) उत्तर प्रदेशातील भाजप सरकारवर या प्रकरणावरून जोरदार टीका केली. त्यांनी X वर केलेल्या पोस्टमध्ये म्हटले की, भाजपच्या दलितविरोधी आणि महिलाविरोधी मानसिकतेमुळे राज्यात असे गुन्हे “सातत्याने” घडत आहेत. त्यांनी या प्रकरणातील दोषींवर कठोर कारवाईची मागणी केली आहे.

19/04/2025

**लग्नात दलित वराला ‘उच्च जाती’च्या लोकांनी मारहाण केली**

आग्रा: आग्रा येथील नगला ताल भागात लग्नाच्या मिरवणुकीदरम्यान एका दलित वराला “उच्च जाती”च्या काही पुरुषांनी कथितरित्या मारहाण केल्याची घटना घडली, असे पोलिसांनी सांगितले. या घटनेत मिरवणुकीतील अनेक जण जखमी झाले, असेही त्यांनी नमूद केले. नगला ताल येथील रहिवासी अनिता यांनी दाखल केलेल्या तक्रारीनुसार, ही घटना बुधवारी सायंकाळी घडली, जेव्हा त्यांच्या मुलीच्या लग्नाची मिरवणूक मथुराहून आली होती.

लग्न समारंभ गावापासून थोड्या अंतरावर असलेल्या मंगल भवनात होणार होता, असे तक्रारीत म्हटले आहे. मिरवणूक डीजे संगीतासह रस्त्याने जात असताना, “उच्च जाती”च्या काही पुरुषांनी काठ्या आणि दांड्यांसह येऊन वर आणि इतर अनेकांवर हल्ला केला, असे तक्रारीत नमूद आहे.

“हल्लेखोरांनी वर आणि मिरवणुकीतील अनेकांना मारहाण केली. या हल्ल्यामुळे मंगल भवनात कोणतेही विधी करता आले नाहीत. संपूर्ण समारंभ आमच्या घरी हलवून पार पाडावा लागला,” असे अनिता यांनी तक्रारीत म्हटले आहे. सहाय्यक पोलीस आयुक्त पी. के. राय म्हणाले, “हल्ल्यात जखमी झालेल्यांवर उपचार सुरू आहेत. याप्रकरणी गुन्हा दाखल करण्यात आला असून पुढील तपास सुरू आहे.”

19/04/2025

दलित व्यक्तीला मारहाण आणि अपमान केल्याप्रकरणी सहा जणांना अटक

हैदराबाद: अनुसूचित जातीतील एका व्यक्तीला कथितरित्या कपडे काढून मारहाण केल्याप्रकरणी सहा जणांविरुद्ध गुन्हा दाखल करण्यात आला आहे, अशी माहिती पोलिसांनी शनिवारी दिली.

ही घटना 26 मार्च रोजी पेटबशीराबाद येथे घडली, जेव्हा 30 वर्षीय व्यक्ती एका आरोपीच्या घरी वैवाहिक वाद मिटवण्यासाठी गेली होती, असे पोलिस अधिकाऱ्याने सांगितले.

मात्र, आरोपीने आपल्या पाच नातेवाइकांसह त्या व्यक्तीला कपडे काढून मारहाण केली आणि त्यांना पायाला हात लावण्यास भाग पाडले.

एका आरोपीने या कृत्याचा व्हिडिओही रेकॉर्ड केला, असे पोलिसांनी व्यक्तीच्या तक्रारीवरून सांगितले.

मारहाणीनंतर त्या व्यक्तीला उभे राहणे शक्य नव्हते आणि त्यांच्यावर रुग्णालयात उपचार करण्यात आले.

त्यांनी नंतर पोलिसांकडे धाव घेतली, आणि 13 एप्रिल रोजी सहा आरोपींविरुद्ध भारतीय न्याय संहिता (BNS) आणि SC/ST (अत्याचार प्रतिबंध) कायद्याच्या संबंधित कलमांखाली गुन्हा दाखल करण्यात आला.

पोलिसांनी सांगितले की, तीन आरोपींना ताब्यात घेण्यात आले आहे.

पीडित व्यक्तीने सांगितले की, त्यांच्या कौटुंबिक मित्राच्या बहिणीने, जी एका आरोपीची पत्नी आहे, त्यांच्या वैवाहिक वादात मध्यस्थी करण्यासाठी विनंती केली होती. मात्र, जेव्हा ते आरोपीच्या घरी बोलण्यासाठी गेले, तेव्हा त्यांच्यावर “हल्ला” करण्यात आला, पुढील तपास सुरू आहे. असे पोलिसांनी म्हटले आहे.