08/11/2025
ئەمڕۆ، 8ی 11 /2025، 36 ساڵ بەسەر ئەو شەوە مێژووییەدا تێدەپەڕێت کە تێیدا دیواری بەرلین، کە وەک هێمای دابەشبوونی جیهان لە سەردەمی شەڕی سارددا دەبینرا، رووخا. ئەم دیوارە بۆ ماوەی 28 ساڵ نەک تەنیا شارێکی دابەش کرد، بەڵکوو بووە سنوورێکی بەرجەستە لە نێوان دوو ئایدۆلۆژیای دژبەیەک: سەرمایەداریی رۆژئاوا و کۆمۆنیزمی رۆژهەڵات. چیرۆکی ئەم دیوارە، چیرۆکی دابڕان، هیوا و دواجار سەرکەوتنی ئیرادەی مرۆڤە بەسەر بەربەستەکاندا.
هۆکاری دروستکردنی دیوارەکە:
دوای کۆتاییهاتنی جەنگی جیهانیی دووەم لە ساڵی 1945، ئەڵمانیای دۆڕاو لە کۆنفرانسەکانی یاڵتا و پۆتسدامدا کرایە چوار ناوچەی داگیرکراو لەلایەن هێزە هاوپەیمانەکانەوە: رۆژهەڵات بۆ یەکێتیی سۆڤیەت، و رۆژئاوا بۆ ئەمریکا، بەریتانیا و فەرەنسا. شاری بەرلین، هەرچەندە بە تەواوی دەکەوتە ناو بەشەکەی سۆڤیەتەوە، بەڵام ئەویش بەهەمان شێوە دابەشکرا.
لە بەرەبەیانیی 13ی ئابی 1961، خەڵکی بەرلین بەدیمەنێکی چاوەڕواننەکراو خەبەریان بووەوە؛ حکومەتی کۆمۆنیستیی ئەڵمانیای رۆژهەڵات دەستیکردبوو بە دروستکردنی دیوارێکی تەلبەند و کۆنکرێتی، کە بە رەسمی ناوی "قەڵغانی دژە فاشیزم"ی لێنرابوو. بەڵام ئامانجی سەرەکی، رێگرتن بوو لەو لێشاوی کۆچکردنە.
لەناکاو، خێزانەکان دابڕان، کرێکاران لە کارەکانیان دوورکەوتنەوە و دەرگای نێوان رۆژهەڵاتی سۆسیالیستی و رۆژئاوای ئازاد بۆ ماوەی 28 ساڵ داخران. ژیان بە تەواوی گۆڕا.
ڕووخانە چاوەڕواننەکراوەکە: هەڵەیەکی بیرۆکراسی کە مێژووی گۆڕی
لە ساڵی 1989دا، شەپۆلی شۆڕش و گۆڕانکاری بەسەر بلۆکی رۆژهەڵاتدا هاتبوو. ریفۆرمەکانی میخائیل گۆرباچۆڤ ("گلاسنۆست" و "پەرەسترۆیکا") و سەرکەوتنی بزوتنەوەی "یەکبگرن" لە پۆڵەندا و کردنەوەی سنووری نەمسا لەلایەن هەنگاریاوە، کۆڵەکەکانی سیستمی کۆمۆنیستییان لەرزاندبوو.
شەوی 8ی تشرینی دووەمی 1989، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانیدا، گونتەر شابۆڤسکی، وتەبێژی حزبی کۆمۆنیستی ئەڵمانیای رۆژهەڵات، بەبێ ئەوەی بە وردی ئەو یاداشتەی بەدەستییەوە بوو بیخوێنێتەوە، رایگەیاند کە رێوشوێنی نوێ بۆ گەشتکردن گیراوەتەبەر و هاووڵاتیان دەتوانن گەشت بکەن. کاتێک رۆژنامەنووسێک پرسی "کەی؟"، ئەو بە شڵەژانەوە وتی: "تا ئەو شوێنەی من بزانم... دەستبەجێ، بێ دواکەوتن."
#کوردستان #مێژوویی
