29/11/2025
دەقێ گۆتارا سەرۆک بارزانی ل شرنەخێ
ب ناڤێ خودایێ مەزن و دلۆڤان
گەلەک گەلەک سوپاس بۆ ڤێ پێشوازیا گەرم، ڕۆژەکا گەلەک خۆشە د ژیانا من دا کو ئەڤرۆ ل جزیرێ بەشدار بووین د کۆنگرەیێ چوارێ دا دەربارەی مەلایێ جزیری کو بۆ مە قوتبەکێ مەزنە.
سوپاسیا جەنابێ وەزیرێ ناڤخۆ، والیێ شرنەخێ، هەمی دامودەزگەهێن دەوڵەتێ ل ویلایەتا شرنەخێ، سوپاس بۆ پەرلەمانتارێن بەڕێز، سوپاس بۆ جەماوەرێ ڤێ دەڤەرێ بۆ وێ پێشوازیا گەرم، سوپاسیا وە هەمیان دکەم.
مەلایێ جزیری ئەستێرەیەکا گەشە و هیچ دەمەکی ئاڤا نابیت، سەرقافڵەیێ عاشقێن ڕێکا حەقە، هەلبەستێن جزیری هیچ دەمەکی کەڤن نابن و هەمی جاران مرۆڤ وەسا تەخمین دکەت کو تازە گوێ لێ دبیت. چەند ب کویری تو بچیە د ناڤ هەلبەستێن جزیری دا، هندی پتر دێ ژ جزیری نێزیک بی و سەرسام بی ب جزیری.
ل تەکیا بارزان، ل حزورا مەولانا شێخ ئەحمەدێ بارزانی بەردەوام هەلبەستێن جزیری دهاتنە خوەندن. بۆ مە دیار بوو کو چ نێزیکاتیەکا ڕۆحی د ناڤبەرا وان دا هەیە، چونکی ڕێکا حەق و حەقیقەتێ ئێکە، هەروەکی جزیری د فەرمووت:
”د ئەسل دا کو حەمی ئاڤە چ ئاڤ و چ جەمەد.“
ل گۆرەی وان لێکۆلەرێن کو بۆ مە دیار کرین، دیارە جزیری ل ساڵا ١٥٧٠ـێ هاتیە سەر دونیایێ و ل ساڵا ١٦٤٠ـێ چوویە بەر رەحما خودێ، ئانکو ٧٠ ساڵان ژیایە، بەلێ ٧٠ ساڵێن پڕ خێر و بەرەکەت، ٧٠ ساڵێن پڕ مەعریفەت و زانین.
د هەلبەستێن جزیری دا دیارە کو گەلەک شارەزا بوویە و موسەڵەت بوویە ل سەر زمانێن (کوردی، تورکی، عەرەبی و فارسی). دیارە گەلەک ژی گەڕیایە بۆ علم و زانینێ، د ناڤ وان جهێن کو بۆ مە دەرکەفتی سەرەدانا وان کریە، ئامێدیێ بوویە. ل حزورا وان هەمی زانا و پسپۆڕ و لێکۆلەر و ئەکادیمیستان ب زەحمەتە بۆ من بچمە د ناڤ هویرکاریێن جزیری دا چونکی هوین باشتر دزانن، بەلێ ل گۆرەی بۆچوونا موتەوازیعا خۆ، دخوازم هندەک بۆچوونان دەربارەی مەلایێ جزیری بێژم:
جزیری د بواری تەسەوفێ دا ل مەقامەکێ هەرە هەرە بلند دا بوویە، گەهشت بوو مەرتەبەیا (فناء في الله)، ل سەر وەحدانیەتا خودێ ب زمانەکێ زەلال بۆ مە دیار دکەت و دفەرمووت:
(وەحدەتێ موتلەق مەلا، نوورە د قەلبان جەلا
زۆرا د ڤێ مەسئەلێ، ئەهلێ دلان شوبهە ما).
عەزەمەتا مەلایێ جزیری دیار دبیت د ڤان چەند بەیتان دا:
سڕڕێ وەحدەت ژ ئەزەل گرتییە حەتتا ب ئەبەد
واحد و فەردە ب زاتێ خوە وی نینن چو عەدەد
یەکە دەریا تو بزان قەنج چ مەوج و چ حەباب
د ئەسل دا کو حەمی ئاڤە چ ئاڤ و چ جەمەد
مانایا ڤێ گەلەک مەزنە، تەنێ مەلایێ جزیری دشێت ڤێ تەعبیرێ بکەت و باوەر ناکەم دوبارە ببیتەڤە و کەس بشێت ڤێ تەعبیرێ بێژیت.
د بوارێ فەلسەفی دا شۆڕەسوارێ مەیدانا فەلسەفی بوویە، ب دوو ڕێزان باشترین تەعبیرێ ل ژیانا مرۆڤی دکەت دەما دبێژیت:
تو بنێ ماهێ نەو و دەستێ قەزایێ هەی هەی
نە ل زەرعێ فەلەکێ بەلکی ژ عومرێ مەیە داس
کێ دشێت ڤێ تەعبیرێ بکەت ژ مەلایێ جزیری زێدەتر؟
د بوارێ واقیعیەت و واقیعبینیێ دا، دیسان د ڤان بەیتان دا مەلا بۆ مە دیار دبیت کو گەلەک واقیعبین بوویە و گەلەک زانا بوویە:
کەس ب دادا مە نەپرست گلەهـ و داد چ کت؟
تە نەبت دادڕەسەک بیهوودە فەریاد چ کت؟
هەر گل و سەنگ دبتن زێر ب تەدبیرێ حەکیم
قابلییەت کو نەبت حکمەتێ ئوستاد چ کت؟
کان ب گەوهەر چ بکت گەوهەر ئەگەر پاک نەبت
تو بەسیرەت تە نەبت سیرەتێ ئەجداد چ کت؟
دیسان ئەڤە بۆ مە دیار دکەت کو مەلا چەند زانا و چەند مەزن بوویە. هندی دەربارەی مەلایێ جزیری بێژین کێمە، بەلێ جهێ دەستخۆشیێ یە کو زانکۆیا شرنەخێ ئەڤ کۆنگرەیە بوویە نەریتەک و ساڵانە دەست پێ دکەن، ئەڤە جهێ دەستخۆشیێ یە و ئەم پیرۆزباهیێ لێ دکەین، بەلێ مەلا ب خۆ وەسفا خۆ دکەت دەما دبێژیت:
ب دل ئاتەش ژ جەگەر بریانم
لەو پەریشان و پوڕ ئێشانم
عاشقێ نازک و مەحبووبانم
تو نەبین بێ سەر و بێ سامانم
گولێ باغێ ئرەمێ بوهتانم
شەبچراغێ شەبێ کوردستانم
ل جهێ خۆ دایە کو گۆتنا (خانی)ێ مەزن:
(خانی رابە بینەڤە روحا مەلای جزیری، وێ حەی بكە عەلی حەریری.. كەیفەك وە بدە فەقیێ تەیران، حەتا ب ئەبەد بمیانێ حەیران)
ئەم ژی دبێژینە شێخێ مەزن، مەلایێ جزیری:
دەست هەڵناگرین ژ تەڵەب
گەر مە د ڕێ چیت سەر و تشت
پشت نادەین دوو هزار خەنجەر و تیر و رم و خشت
مە سەرێ دانیە ڕێ و ب خودێ بەستیە پشت
خودێ کەرەمەکا مەزن ل گەل وە کریە د ڤێ دەڤەرێ دا، جزیری ل ڤێرە رابوویە، دیرۆک ل ڤێرە دروست بوویەڤە جارەکا دی، چونکی وەکی خودایێ مەزن د قورئانێ ژی دا د فەرمووت: (واستوت على الجودي) گەمیا نوح ل ڤێرە هاتە خوارێ. ئەڤە بۆ وە و بۆ مە هەمیان جهێ شانازیەکا مەزنە.
ل دوماهیێ، من دڤێت ئیشارەتێ بدەمە وێ گوهۆڕینا مەزن یا کو ل دەڤەرێ روو دای، پرۆسەیا ئاشتیێ.
ئەم گەلەک کەیفخۆش بووین کو ڤێ پرۆسەیێ دەست پێ کر، ئەم ژی دبینین ئەڤ جارە پرۆسە ب ڕێک و پێکی دەست پێ کریە، چونکی میللەت و پەرلەمان و هەمی حزب پشتیڤانێن دەوڵەتێن، ل ڤێرە من ب پێدڤی دزانم سوپاسیا جەنابێ سەرۆک کۆمار بەڕێز ئەردۆگان، دەوڵەتا تورکیا، پەرلەمانێ تورکیا و میللەتێ تورکیا بکەم کو دەرگەهێ ئاشتیێ ڤەکرن کو باشترین دەرگەهـ و باشترین بژاردەیە. هەروەسا دەستخۆشیێ ل بەڕێز ئۆجەلان دکەم کو وی ژی هەنگاڤەکا ئەرێنی ئاڤێت. ل ڤێرە من دڤێت بێژم، ئەم ژی ب هەمی هێزا خۆ پشتیڤانیا ڤێ پرۆسەیا ئاشتیێ دکەین و چ ژ مە بهێتە خواستن و ژ دەستێ مە بهێت، ئەم ئامادەین، ئینشائەڵا پرۆسە دگەهیتە ئەنجامەکێ گەلەک باش، خێر و خۆشیێ بینیت بۆ مە هەمیان.
والسلام علیکم.
