10/08/2025
بەڕاست 'وێنەیەک و هەزار وشە' هی کێیە؟
وتەی "وێنەیەک باشترە لە هەزار وشە" دەربڕینێکی ئەمەریکییە و پێچەوانەی باوەڕی گشتی، پەیوەندی بە چین یان ژاپۆنەوە نییە. ئەم وتەیە لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا بۆ مەبەستی بازرگانی و ڕیکلام بەکارهاتووە و بە درێژایی ساڵان لە چەندین زمانی جیاوازدا بڵاوبووەتەوە.
فرێد ئاڕ بارنارد کەسایەتییەکی دیاری بواری ڕیکلام، لە ساڵی ١٩٢٠ەکاندا ڕۆڵێکی سەرەکی هەبوو لە بەناوبانگکردنی ئەم دەستەواژەیەدا، بارنارد ئەم وتەیەی بۆ جەختکردنەوە لەسەر گرنگی وێنە لە ڕیکلامەکاندا بەکارهێناوە، بە مەبەستی ئەوەی وتەکەی کاریگەری زیاتری هەبێت، بارنارد بە ئەنقەست وتەکەی وەک "پەندێکی چینی" یان "فەلسەفەیەکی ژاپۆنی" ناساندووە، تاوەکو خەڵک بە جدی وەریبگرن.
بەڵام پێش بارنارد، ئاماژە بە چەمکی هاوشێوە کراوە، بۆ نموونە، لە ساڵی ١٩١١، سەرنووسەری ڕۆژنامەیەک بە ناوی ئارسەر بریزبەین لە وتارێکدا دەڵێت: "وێنەیەک بەکاربهێنە. نرخی هەزار وشەی هەیە." هەروەها لە ساڵی ١٩١٣دا ڕیکلامێک بۆ کۆمپانیایەکی ئۆتۆمبێل دەستەواژەی "یەک نیگا نرخی هەزار وشەی هەیە"ی بەکارهێناوە.
مانای سەرەکی ئەم وتەیە ئەوەیە کە وێنەیەک دەتوانێت بیرۆکەیەکی ئاڵۆز یان چەندین بیرۆکە بە شێوەیەکی خێرا و کاریگەرتر بگەیەنێت وەک لە نووسینێکی درێژ، وێنەکان توانای گواستنەوەی هەست و سۆز و وردەکارییەکانیان هەیە کە ڕەنگە بە وشە بە ئاسانی دەرنەبڕدرێن.
هەرچەندە ئەم وتە نوێیە، بەڵام چەمکەکەی لە مێژوودا ڕەگی هەیە. بۆ نموونە:
• لیۆناردۆ داڤینچی نووسیویەتی کە شاعیرێک "بەر لەوەی بتوانێت بە وشە ئەوە وەسف بکات کە نیگارکێشێک دەتوانێت لە ساتێکدا نیشانی بدات، بەهۆی خەو و برسێتییەوە ماندوو دەبێت."
• ئیڤان تورگینێڤ نووسەری ڕووسی لە ساڵی ١٨٦١دا نووسیویەتی: "نیگارەکە بە یەک نیگا ئەوەم نیشان دەدات کە لەوانەیە لە دە لاپەڕەی کتێبێکدا بڵاوبکرێتەوە."
• هەروەها وتەیەکی هاوشێوە دەدرێتە پاڵ ناپلیۆن پۆناپارت کە دەڵێت: "وێنەیەکی باشتر لە وتارێکی درێژە."
بۆ ئەم نوسینە سود لەزیرەكی دەستكرد وەرگیراوە