12/07/2025
پڕۆژەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ و ڕێککەوتنامەی ئەبراهیمی:
۱. لەدوای کۆمەڵکوژی هاوڵاتیانی ئیسڕائیل لە ۷ ی ئۆکتۆبەری ۲٠۲۳ دا لەلایەن بزووتنەوەی حەماسەوە، ئیسڕائیل پڕۆژەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی نوێی داڕشت. پڕۆژەکە خۆی لە گۆڕینی تەرازووی هێز لەناوچەکەدا دەبینێتەوە. پڕۆژەی ئیسرائیل بە ڕوخاندنی ڕژێمی ئەسەد دەستی پێکرد و بە لێدان و بێهێزکردنی حیزبوللا و لێدانی حوسیەکان و هەڕەشە لە گرووپە وەلائیەکانی ئیران لە عیراقدا تێپەڕی تا دواجار لە شەڕی ۱۲ ڕۆژەدا ڕژێمی ئیسلامی ئیرانی هێنایە سەرچۆک. پڕۆژەی ئیسرائیل لەگەل بەرزژەوەندیەکانی کورد لە ناوچەکەدا هەمانگیرە و ئیسرائیل دەیەوێت وولاتانی ناوچەکە لەناوخۆدا دابەشبکات بەسەر چەندین یەکەی ئیداری و سیاسی کە تیایدا گروپە ئایینی مەزهەبیەکانی وەکو كریستیان و عەلەوی و دورزیەکان و گروپە ئیتنیەکان وەکو کورد و بەلوج و عەرەب لە ئیراندا پێگەی سیاسی خۆیان بپارێزن. پڕۆژەکە ئەگەر جوگرافیای ئەو ووڵاتانەش نەگۆڕێت کار لەسەر گۆڕینی شێوازی حوکمڕانیان دەکات بەشێوەیەک لەناوخۆی هەرووڵاتیکدا چەند سەنتەریکی بڕیاردان هەبێت. ئەگەر هەموو ئەوسەنتەرانەش دۆستی ئیسرائیل نەبن بەلایەنی کەمەوە دژایەتی نەکەن. لەوبەشەی پرۆژەکەدا کەلەگەڵ بەرژەوەندیەکانی کوردا یەکدەگریتەوە، سەرەتا لە عێراق جەخت لە دەرفەتی مانەوەو بەهێزبوونی هەرێمی کوردستان دەکاتەوە و لە سوریاشدا هەولدەدات کورد ببێتە خاوەنی پێگەی تایبەت بەخۆی. پڕۆژەی ئیسرائیل سەبارەت بەکورد هەر بە سوریاو عیراقەوە ناوەستێت و بیگومان تورکیا و ئیرانیش دەگریتەوە. هەربۆیە تورکیا فریای خۆی کەوتووە و دەستی ئاشتی بۆ کورد درێژکردوە. ئەگەری زۆر ئەوەیە تورکیا بیەوێ کارتی کورد لەتورکیادا لەدەستی ئیسرائیلدا بسوتێنێت و بە دەستپێکی پڕۆسەی ئاشتی نەهێڵێت شەپۆلی گۆرانکاریەکان تورکیا بگرێتەوە. ئەگەرچی پرۆسەی ئاشتی بەڕواڵەت دەستی پێکردوە، بەڵام ترسی ئەوەهەیە کە تورکیا تەنها بۆ تێپەڕاندنی قۆناغەکە ئەوکارەبکات بۆیە لێرەدا ئەگەر کورد بە وورییاییەوە کارلەسەر پرۆسەی ئاشتی نەکات ئەوا دەکرێت بەبێ دەستکەوت لە پرۆژەی نوێی رۆژهەلاتی ناوەڕاست بێتەدەرەوە.
۲. ئەمریکا بە پرۆژەی ڕێکەوتننامەی ئەبراهیمی دەیەوێت دووبارە سیاسەتی ڕۆژهەلاتی ناوەراست دابرێژێتەوە. دیارە هەردوو پرۆژەکە لەبەرژەوەندی ئیسرائیلدان بەلام مەرج نیە پرۆژەی ئەمریکا لەبەرژەوەندی کوردابێت. لەپڕۆژەی ئەمریکادا زیاتر جەخت لەسەر یاساییکردنەوەی پەیوەندیە دیبلۆماسی و سیاسی و ئابوریەکان دەکاتەوە بەبێ گۆڕانکاری لە تەرازوونی هێزدا. لێرەدا پڕۆژەی رۆژهەلاتی ناوەراستی ئیسرائیل لەگەل پڕۆژەی ئەمریکادا بەریەکدەکەون. ئەمریکا دەیەوێت هێزە هەرێمی و ناوچەییەکان لە پێگەی ئیستایاندا بمێننەوە بەبێ گۆرانکاری لە تەرازووی هێزدا. ووتەکانی تۆم باراک سەبارەت بە حوکمی سەرتاسەری ڕژێمی سوریا و پێداگری ترەمپ لە ئاگربەست لەگەل حوسیەکان و لە وەستاندنی شەڕی ۱۲ ڕۆژەی ئیسرئیل_ئێران و ڕێگەگرتن لە روخاندنی رژێمی ئیسلامی ئیران ڕاستی ئەومەسەلەیە دەسەلمێنن. ئەگەرچی ئەمریکاو خۆرئاوا ماوەی نزیکەی ۳٥ ساڵە کیانی هەرێمی کوردستان دەپارێزن،بەڵام لەوەدەچێ بێباکی سەرکردایەتی کورد لە دامەزراندنی سوپاو دامودەزگای نیشتمانی ئەمریکییەکانی توشی نائومێدی کردبێت. بۆ خۆگونجاندن لەگەل پڕۆژەی ئەمریکادا کورد تەنها یەک ڕیگای لەبەردەستە ئەویش سەپاندنی ئیرادەی خۆیەتی لەڕیگای هێزەوە هەربۆیەش لەجیاتی چەکدانان و خۆبەدەستەوەدان، یەکخستنی گوتاری سیاسی و بەهێزکردنی دامودەزگا نیشتمانیەکان و ڕاگەیاندنی حکومەتیکی ڕزگاری نیشتمانیە کە تیایدا هەموو هێزە سیاسیەکان ئەرکی تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە بگرنە ئەستۆ.