25/06/2023
جۆرەکانى مارەیی و مارەیی چییە ؟.
وەڵام/
مارەیى ئەو ماڵەیە کە ژن دەیکەوێت بەبەستنى گرێبەندى هاوسەرگیرى(پێش گواستنەوە)یان (پاش گواستنەوە).
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ کەى و چۆن پیاو مارەى دەدات بە ژن؟
وەڵام//
١- لەکاتى بوونى گرێبەندى هاوسەرگیرى دروستدا.
٢- کاتێک کەگواستنەوە(دخول)ڕوودەدات و گرێبەندى هاوسەرگیریەکە فاسد بوو.
لەحاڵەتى گواستنەوە پیاو پێویستە مارەى بداتە ئەو ژنە هەرچەندە گرێبەندى هاوسەرگیریەکە فاسد بێت.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
جۆرەکانى مارى چییە؟
وەڵام///
١- مارەى دیاریکراو (المهر المسمى).
ئەو مارەییەیە کە لەکاتى بەستنى گرێبەندەکەدا دەستنیشان دەکرێت و ژن و پیاوەکە لەسەرى رێکدەکەون.
٢- مارەى وەک خۆى (المهر المثل).
لەم حاڵەتەدا مارەى لەکاتى گرێبەندەکەدا دەستنیشان نەکراوە یان مارەیى دەسنیشانکراو شتێکى بایەخدار نەبێت یان شتێکى زەوتکراو بوو ئەوە مارەیى وەک خۆى دەدرێتە ژنەکە.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ پێشخستن و پاشخستنى مارەیى چیە؟
وەڵام////
- دەکرێت مارەیى هەمووى پێش بخرێت یان هەمووى پاش بخرێت یان بەشێکى بدرێت و بەشێکى دیکەى دوابخرێت، دیاریکردنى پێش خستن و پاشخستنى مارەیش بە رێکەوتن دەبێت یان بەگوێرەى عورفى ناوچەکە خۆ ئەگەر رێکەوتن نەبوو لە دیاریکردنى پێدانى مارەیى ئەوا پێویستە پیاوەکە دەست بەجێ مارەیى بدات بە ژنەکە چونکە ئەسڵ ئەوەیە کە ژن مارەیى دەکەوێت بە ئەنجامدانى گرێبەست.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ چۆن کەى مارەیى زیاد و کەم دەکرێت.
وەڵام/////
- دواى ئەنجامدانى گرێبەندى هاوسەرگیرى دەکرێ مارەیى زیاد بکرێت بەڵام پێویستە ئەو مەرجانەى خوارەوە هەبن.
١- پێویستە مێرد عاقڵ بێت.
٢- پێویستە ئەو زیادەى مارەییە ڕوون بێت و بڕەکەى دیاریکراو بێت.
٣- پێویستە زیادکردنەکە لەکاتى بەردەوامى پەیوەندى هاوسەرگیریدا بێت.
٤- پێویستە ژنەکە ئەو زیادکردنە قبوڵ بکات لەهەمان ئەو دانیشتنەدا کە مێردەکە بڕیارى زیادکردنەکەى تێدا داوە.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ ئایا ژن دەتوانێت مارەییەکەى کەم بکاتوه؟
وەڵام//////
- ژن دەتوانێت مارەییەکەى کەم بکاتەوە تەنانەت دەستبەردارى مارەییەکەى بێت بەمەرجێک ئەو ژنە عاقڵ و بالغ بێت.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ لەچ حاڵەتێکدا ژن ناتوانێت مارەیەکەى کەم بکاتەوە یان بیبەخشێت؟
وەڵام///////
- ئەگەر ژنەکە عاقڵ نەبوو یان (١٨) ساڵى تەواو نەکردبوو ئەوا وەلیەکەى ناتوانێت مارەیییەکەى کەم بکاتەوە یان هەمووى ببەخشێت.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ ئەو حاڵەتانە کامانەن کە ژن هەموو مارەیەکە دەکەوێت؟
وەڵام////////
١- ئەگەر پاش ئەنجامدانى گرێبەندى هاوسەرگیرى راستەقینە یەکێک لە ژن و مێرد کۆچى دوایان کرد.
٢- ئەگەر پێش گواستنەوە مێرد مرد ژنەکەى هەموو مارەییەکەى دەکەوێت و لە میراتى پیاوەکەى هەڵى دەگرێت.
٣- ژن سەرجەم مارەیەکەى دەکەوێت پاش ئەوەى دەگوازرێتەوە گواستنەوەیەکى ڕاستەقینە.
پارێزەری یاسایی
٤- گواستنەوەى حکمى (الدخول الحکمى).
ئەم حاڵەتە بریتیە لەوەى کە:
أ-ژن و مێرد لە شوێنێکى ئەمین بەیەکەوە وە هیچ ڕێگرێکى هەستپێکراو و سروشتى و شەرعى نەبێت لە دخولکردن.
ب- کە شوێنەکە کەسى لێ نەبێت .
ت- هیچ لایەکیان نەخۆش نەبن.
ج- هیچیان بەِرۆژو نەبن.
د- ژنەکە لە ماوەى عددەدا نەبێت.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ ئەو حاڵەتانە کامانەن کە ژن مارەیى ناکەوێت؟
وەڵام/////////
١- ئەگەر پێش گواستنەوە جیابوونەوە لەنێوان ژن و مێردەکە ڕوویدا هۆکارى جیابوونەوەکە ژنەکە بوو.
٢- ئەگەر پێش گواستنەوە جیابوونەوە ڕوویدا و هۆکارى جیابوونەوەکە مێردەکە بێت بەڵام لەو کاتەدا (بالغ) بوە و ئێستا پاش بالغ بونى بەو گرێبەستە ڕازى نابێت.
٣- ئەگەر ژن گەردنى مێردەکەى ئازاد کرد و دەست بەردارى مارەییەکەى بوو.
٤- ئەگەر گرێبەستى هاوسەرگیریە فاسد بوو وە پێش گواستنەوە جیابوونەوە ڕوویدا. ئەوکاتە ژنەکە هیچ مارەیى ناکەوێت.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
پرسیار/ ئەو حاڵەتانە کامانەن کە ژن نیوەى مارەیى دەکەوێت؟
وەڵام//////////
کاتێک کە گرێبەندى هاوسەرگیرى راستەقینە هەبوو بەڵام پێش گواستنەوە جیابوونەوە لەنێوان ژن و مێردەکە ڕوویدا ئەواژنەکە نیوەى مارەیەکەى دەکەوێت.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~.
تێبینى:.
- ژن مارەى پاشکەوتەى نادرێتێ تەنها دواى تەلاق یان مردنى مێردەکەى ئەویش پاش تەواوبوونى ماوەى(عددە)ئەمەش بە گوێرەى(مەزهەبى ئیمامى حەنەفى) بەڵام بە گوێرەى(مەزهەبى ئیمامى جەعفەرى) ژن دەتوانێت داواى مارەى پاشکەوتە بکات راستەوخۆ دواى تەلاقدانى یان مردنى ميرد.
وەرگیراوە...
