نقد اقتصاد سیاسی

02/11/2025

با بررسی مارکس در پرتو جمهوری‌خواهی، می‌توانیم از برخی کلیشه‌های تفسیری فراتر برویم؛ کلیشه‌هایی که همچنان ارزیابی‌ از اندیشه‌ی مارکس را تحت تأثیر قرار می‌دهند ـ به‌ویژه این تصور که او به سیاست، دموکراسی یا آزادی پایبند نبوده است... بررسی مارکس و جمهوری‌خواهی آشکار می‌کند که یکی از دستاوردهای اصلی او، قرار دادن سیاست (و به‌ویژه سیاست دموکراتیک) در قلب سوسیالیسم بود.
___________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37504

01/11/2025

مقاله‌ی حاضر بر آن تمرکز دارد که چگونه دولت پهلوی «مسئله‌ی زن» را مصادره کرد و چگونه تحول دولت با بازتعریف شرایط «مسئله‌ی زن» در تعامل بود. این روند سرانجام به تغییر الگو و گذار به سیاست‌ اسلامی انجامید؛ سیاستی که مفاهیم خاص خود در باب زن‌بودن را در دولت اسلامی انقلابی ارائه می‌کند.
___________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37495

31/10/2025

در چشم‌انداز تحلیل اقتصادی به‌ویژه در اقتصادِ جریان اصلی، مفهوم قدرت- که به‌عنوان توانایی شکل‌دادن به روابط اجتماعی و کنترل منابع درک می‌شود- به‌طرز شگفت‌انگیزی در حاشیه باقی مانده است… اگرچه مکاتب دگراندیش، مانند اقتصاد مارکسیستی، قدرت را عنصر درونیِ روابط تولید می‌دانند، اما تحلیل‌های آنان ــ با وجود ژرفای نظری فراوان ــ اغلب فاقد رویکردی نظام‌مند است تا بتواند دقت تحلیلی را با شواهد تجربیِ روشن در هم بیامیزد. این مقاله گامی نخست در جهت ساخت چارچوبی روش‌شناختی و علمی است که «قدرت» را به‌عنوان مقوله‌ای مرکزی در مطالعه‌ی پویایی‌های اقتصاد معاصر از مالی‌سازی و تمرکز سرمایه گرفته تا شکل‌گیری الیگارشی‌های نیرومند فراملی، در نظر می‌گیرد.
___________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37481

31/10/2025

خواننده از طریق سفر درونی و بیرونی راوی و گذر از خیابان‌ها و ایستگاه‌ها، گالری‌ها و بانک‌ها با چهره‌ی واقعی شهری روبرو می‌شود که فقر، فساد، رشوه و دزدی بخشی از زندگی روزمره‌اش شده است در کشوری پر از «پلیس فاسد، دزدی‌های مسلحانه، مأموران دولتی، دولت فاسد، عدم‌وجود هرگونه سرویس اجتماعی، و تقسیم نابرابر و ضعیف امکانات» و محیطی که «می‌توان هرچه نامید به‌جز آرام».
___________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37474

30/10/2025

آیا هگل طرفدار قصاص‌ است، یا آن‌که نظریه‌اش شامل مؤلفه‌هایی از نظریه‌ی بازدارندگی عمومی یا خصوصی می‌شود، یا حتی به‌تمامی پیشگیرانه است. به نظر می‌رسد برخی شارحان هنوز میان این دو تفسیر مردد هستند. در این‌جا قصد ندارم که به بررسی نظرات این مفسران مختلف و استدلال‌های گوناگونی بپردازم که به پشتوانه‌ی تفسیرهای متفاوت از هگل مطرح شده‌اند. من منحصراً و به‌صورت مستقیم به تفسیر و شیوه‌ی بازسازی خودم از نظریه‌ی حق کیفری هگلی خواهم پرداخت.
___________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37466

29/10/2025

امروزه مطلوبیت اخلاقی و ارجحیت استراتژیک خشونت‌پرهیزی چنان فراگیر است که گاه حتی بدیهی انگاشته می‌شود، به‌طوری‌که باورمندی و پایبندی به موضع مقابل آن، یعنی خشونت‌ورزی، پیشاپیش مردود است. و بر عهده‌ی صاحب چنین موضع غریبی است که استدلال‌های محکمی به نفع مواضعش عرضه کند. در این نوشته من بنا دارم قدری مخالف جریان آب شنا کنم و ملاحظاتی انتقادی را در خصوص آموزه‌ی خشونت‌پرهیزی ارائه کنم.
_________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37460

28/10/2025

می‌توانی در شبکه‌های اجتماعی بحث کنی، نقل‌قول بگذاری و مدام واقعیت‌ها را بررسی کنی تا خسته شوی و از پا بیفتی، اما سرانجام باید دست برداشت. اینترنت ما را شرطی کرده که همیشه به دنبال اطلاعات تازه باشیم، گویی که جذب اخبار بد مثل اسفنج بالاخره آخرین قطعه‌ی پازل را به ما خواهد داد. اما یک واقعیت دیگر هم هست: کافی بودن اطلاعات. حالا که اینترنت روزبه‌روز دارد «بدتر» می‌شود، شاید وقت آن رسیده که به یکدیگر و به حس جمعی‌مان از درست و نادرست اعتماد کنیم. دیگر نیازی به جملات طنزآمیز یا کنایه‌های گزنده نداریم. ما باید جمعی تصمیم بگیریم چه دنیایی می‌خواهیم و حاضر هستیم برای آن چه کاری انجام دهیم.
_________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37454

27/10/2025

اطلاق مضحکه به یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های رهبران جهان، بی‌مورد نیست. این گردهمایی نمایان‌گر واقعیتی بسیار تلخ و خطرناک و نمایشی بود... گردهمایی از یک‌سو بیانگر قدرتِ کماکان فوق‌العاده‌ی امپریالیسم امریکا و از سوی دیگر نشانگرِ سطحِ نازلِ و بی‌شخصیتیِ رهبران سیاسی اروپایی و اسلامی بود... از همه مضحک‌تر این‌که توافقنامه‌ی صلح، نه از سوی دو طرف جنگ، یعنی اسرائیل و حماس، بلکه از سوی چهار کشور امریکا، مصر، قطر و ترکیه امضا شد.
__________
متن کامل
https://pecritique.com/?p=37439

27/10/2025

گذشته چیزی است که دیگر وجود ندارد، اما زمانی وجود داشته است. بدین‌سان، دستور زبان گذشته دوگانه است: «دیگر نیست» و در عین حال «بوده است». از همین رو فراخوانده می‌شویم که ورای فقدانِ چیزی که دیگر نیست، وفادار بمانیم به آنچه روی داده است.
___________
متن کامل:
https://pecritique.com/?p=37433

26/10/2025

https://www.youtube.com/watch?v=wkmYPNr7apI&feature=youtu.be

در گفتار حاضر به طور فشرده سه پرسش اصلی را مورد توجه قرار می‌گیرد؟ اول این‌که این پروژه‌ی چپ‌ستیزی چرا شکل گرفت و چه هدف یا اهدافی را دنبال کرده است؟ دوم این...

26/10/2025

در گفتار حاضر به طور فشرده سه پرسش اصلی مورد توجه قرار می‌گیرد: نخست این‌که پروژه‌ی اخیر چپ‌ستیزی در ایران چرا شکل گرفت و چه هدف یا اهدافی را دنبال کرده است؟ دوم این که بازیگران این کارزار چه کسانی هستند؟ و سوم این که این پروژه در صورت موفقیت چه پی‌آمدهایی بر حیات سیاسی ما خواهد گذاشت؟
در پاسخ به پرسش نخست، گفته می‌شود در سال‌های نخست این پروژه با هدف مقابله‌ی ایدئولوژیک با نفوذ اجتماعی چپ کلید خورد اما در ادامه و به‌ویژه درسال‌های اخیر این پروژه هدف وسیع‌تری پیدا کرد و قرار شد ناکامی‌های سیاسی و اقتصادی حاکمیت بعد از انقلاب 57 به نفوذ ایدئولوژیک چپ منسوب شود.
بازیگران پروژه‌ی چپ ستیزی دو نیروی از نظر سیاسی متقابل، اما از نظر ایدئولوژیک متشابه، یعنی بخشی از نشریات اصلاح‌طلب داخل کشور و جریان‌های سلطنت‌طلب در خارج هستند اما در عین حال هر دو این گرایش‌ها به جریان موسوم به «چپ محور مقاومت» میدان می‌دهند تا با نشان دادن تصویر موردنظرشان از چپ در افکار عمومی قادر شوند در تخریب وجهه‌ی چپ موفق باشند. این پروژه‌ دایم اهداف گسترده‌تری پیدا کرده و به همین دلیل است که در سال‌های اخیر به‌شدت به محمد مصدق و ناسیونالیست‌های مترقی ایران حمله کرده‌اند.
موفقیت این کارزار به مفهوم تشدید و وخامت هرچه بیشتر بحران‌های سیاسی ـ اقتصادی و اجتماعی موجود در ایران و در نهایت جاده‌صاف‌کن قدرت‌گیری جریان‌های فاشیستی است.
__________
مشاهده
https://youtu.be/wkmYPNr7apI

25/10/2025

در این نوشته، ابتدا شکل‌گیری تاریخی کشور کستاریکا را به‌طور خلاصه توضیح می‌دهم. سپس الگوی توسعه‌ی کستاریکا را با دو کشور دیگر در آمریکای لاتین:، کوبا و نیکاراگوئه، که هر دو دستخوش انقلاب تحت رهبری‌ گرایش‌های سوسیالیستی بوده‌اند مقایسه می‌کنم... کستاریکا الگوی ایجاد یک دولت رفاه سرمایه‌داری را دنبال کرده است که به نتایج بهتری رسیده است که مردم‌پسند است. البته الگوی کستاریکا ناشی از وضع مشخص این کشور بوده است و قابل نسخه‌برداری در هر کشوری نیست. اما کستاریکا توانسته است با هزینه‌های انسانی کم‌تر زندگی بهتری برای مردمش فراهم کند. الگوی کستاریکا همچنین رفتار بهتری با زیست‌بوم‌های در این کشور در مقایسه با دیگر کشور‌ها داشته است. سرمایه‌گذاری در مردم کشور و ایجاد فضای سیاسی باز برای اعتلای آنها درس عمده‌ی این تجربه بوده است که می‌باید در سایر کشور‌ها به‌کار گرفته شود.
______
متن کامل:
https://pecritique.com/?p=37417