Газета "Кут Билим"

05/09/2025

https://kutbilim.kg/analytics/inner/bashka-zhol-zhok-iygilik-o-oy-menen-kelbeyt-agartuu-ministri-koomchulukka-kayryldy/

05/09/2025

Агартуу министри Догдургүл Кендирбаева ата-энелерди жана коомчулукту жаңы окуу жылынын башталышындагы убактылуу кыйынчылыктар менен билим берүү тармагындагы өзгөрүүлөрдү түшүнүү менен кабыл алууга чакырды. Фейсбук баракчасына жарыялаган постунда министр жаңы окуу жылын жаңы билим берүү системасынын эң алгачкы, эң оор түйшүктүү жылы деп атады.
«Кандай гана өзгөрүү, өнүгүү болбосун жеңил өтпөйт. 1.5 млн окуучунун ата энесин, 97.000 мугалимдердин дегеле коомдун мүчөлөрүн кыска убакытта калыптанып калган адаттан арылтуу, түрдүү социалдык нормаларды, көз караштарды, баалуулуктарды бир жерге алып келүү өтө оор. Агартуу министрлиги бир эле мезгилде жаңы мамлекеттик жана предметтик стандарттарды иштеп чыгып, окуу китептерин чыгарып, жаңы методикалар менен мугалимдерди, жетекчилерди, методисттерди, завучтарды окуттук жана окутуп жатабыз, окутабыз. Биринчи этапка 4 класс гана жаңы муундагы китептерди пайдаланышат. Калгандар эски окуу китептерин пайдаланышат. «Учкун» мамлекеттик басмаканасы күндүр-түндүр китеп басууда жана мектептерге жөнөтүп жатат. Э-күндөлүккө пайдалана турган китептердин тизмеси жана жаңы муундагы жана эски китептер илинип турат. Жүздөгөн мугалимдер тынымсыз жаңы муундагы китептердин ар бир ката кетирбеш үчүн баш көтөрбөй иштеп жатышат. Биринчи жолу мамлекеттик акчага мамлекеттик китептерди чыгарып жатабыз».
Кыргызстанда билим берүү тармагы көп жылдардан бери кризисте турат. Эл аралык изилдөөлөр көрсөткөндөй, билим сапаты боюнча ПИЗА сынагына катышкан өлкөлөрдүн эң артында калганы мунун кашкайган далили. Совет убагынан бери келаткан мектеп тармагы эскирип, заманбап талаптарга жооп бербей калган чагы.
Кыргызстандын көптөгөн окуучулары билимди практикада колдонгонду билишпейт. Алар үйрөнүшөт, бирок түшүнүшпөйт. Окушат, бирок окуганын түшүндүрүп бере алышпайт. Анткени бизди курчап турган дүйнө өзгөрүүдө. Ал балдардан билимди гана эмес, ой жүгүртүү, талдоо, маселе чечүү, командада иштөө, технологияларды колдонуу сыяктуу заманбап көндүмдөрдү талап кылат.

Бүткүл дүйнөдө окуучулар 12 жыл окушат — бул аларга предметтерди терең өздөштүрүүгө, жашоодо туура жол тандоого жана чоңдордун жоопкерчилигине даярданууга көбүрөөк убакыт берет. Ал эми Кыргызстанда мектепти 16 жашында аяктап жаткан көбүнчө балдардын айкын ой-максаты жок жана жогорку окуу жайга же жумушка даяр эмес. Чет өлкөгө тапшырган биздин бүтүрүүчүлөрүбүзгө дагы бир кошумча жыл окууга туура келет — анткени дээрлик бардык жерде 12 жылдык билим берүү иштейт.

Мына ушундай шартта, Кыргызстан 12 жылдык билим берүүгө өтүүгө бир жыл мурда камылга баштаган. Бул реформа «Алтын Казык» масштабдуу программасынын бир бөлүгү болуп калды, ал стандарттарды, окуу китептерин, программаларды, технологияларды жаңыртууга, ошондой эле заманбап мугалимдерди даярдоого жана жаңы мектептерди курууга багытталган. Жаңы моделди ишке ашырууга бардык деңгээлде даярдык көрүлдү.

«Сапаттуу, атаандаштыкка туруктуу билимге, көндүмгө ээ болгон балдарды даярдоо менен алардын, үй бүлөнүн, өлкөнүн туруктуу өнүгүүсүн камсыз кылабыз. Башка жол жок! Ийгилик оңой менен келбейт! Ар бир өлкө билим тармагын өнүктүрүү аркылуу өнүккөн жана бизден узак, татаал жолду басып өтүшкөн. Билим берүү системасындагы өзгөрүүлөрдөгү убактылуу түйшүктү түшүнүү менен кабыл аласыздар деп ишенем»,-дейт Догдургүл Кендирбаева.

«Эң кооз жасалгалуу дубал- балдардын кыялындагы сүрөттөрү тартылган дубал. Ар бир баланы кыялданууга көндүргүлө, наристе кыялы өз учурунда максатка айланат. Кыялдануу сапаты изденүүгө шыктандырат, алга сүрөйт».

05/09/2025

04/09/2025

МУГАЛИМДЕР КЫРГЫЗ БИЛИМ БЕРҮҮ АКАДЕМИЯСЫНЫН САЙТЫНА 1,9 МЛН ЖОЛУ КИРИШТИ

Окуу жылы башталарына бир ай калганда педагогикалык кызматкерлер Кыргыз билим берүү академиясынын сайтына 1 871 407 жолу киришти. Академия жаңы окуу жылына карата мугалимдер үчүн 12 жылдык билим берүү системасында мектептеги окутуу процессин жөнгө салуучу ченемдик жана методикалык документтердин топтомун иштеп чыкты. Ачык жеткиликтүүлүктө мугалимдер төмөнкү материалдарды жүктөп алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушту:

1. Кыргыз Республикасында жалпы билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандарты (КР Министрлер Кабинетинин 2025-жылдын 14-мартындагы №131 токтому менен бекитилген);

2. 11 жылдык билим берүү үчүн базистик окуу планы (окутуу кыргыз, орус, өзбек/тажик тилдеринде жүргүзүлгөн мектептер үчүн, ошондой эле дунган тили эне тили катары окутулган орус тилдүү мектептер үчүн эксперименттик план) (КР Билим берүү жана илим министрлигинин 2025-жылдын 2-июлундагы №747/1 буйругу менен бекитилген);

3. 12 жылдык билим берүү үчүн базистик окуу планы (окутуу кыргыз, орус, өзбек/тажик тилдеринде жүргүзүлгөн мектептер үчүн, ошондой эле дунган тили эне тили катары окутулган орус тилдүү мектептер үчүн эксперименттик план) (КР Билим берүү жана илим министрлигинин 2025-жылдын 2-июлундагы №746/1 буйругу менен бекитилген);

4. 1-6-класстар үчүн предметтик стандарттар (окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 14, окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 14, өзбек тили жана окуу, тажик тили жана окуу жана дунган тили боюнча) (КР Агартуу министрлигинин 2025-жылдын 14-июлундагы №834/1буйругу менен бекитилген );

5. 7-12-класстар үчүн предметтик стандарттар (окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 16, окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 16, өзбек тили, өзбек адабияты, тажик тили жана адабияты жана дунган тили боюнча) (КР Агартуу министрлигинин 2025-жылдын 21-августундагы №965/1 буйругу менен бекитилген);

6. 1-6-класстар үчүн окуу программалары (окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 14, окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 14, өзбек тили жана окуу, тажик тили жана окуу боюнча);

7. 7-12-класстар үчүн окуу программалары (окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 16, окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 16, өзбек тили, өзбек адабияты, тажик тили жана адабияты боюнча);

8. 1-, 2-, 5-, 7-класстар үчүн календардык - тематикалык пландар (окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 42, окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 41);

9. 1-, 2-, 5-, 7 - класстардын БОПтогу бардык предметтери үчүн методикалык сунуштар (окутуу орус тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 18, окутуу кыргыз тилинде жүргүзүлгөн мектептер үчүн – 17, бардыгы – 35).

10. 12 жылдык мектептик билим берүү системасынын 1-, 2-, 5-, 7-класстарынын окуу программаларынын өзгөчөлүктөрү боюнча презентациялар.

***

УЧИТЕЛЯ ПОСЕТИЛИ САЙТ КЫРГЫЗСКОЙ АКАДЕМИИ ОБРАЗОВАНИЯ 1,9 МЛН РАЗ

За месяц до начала учебного года педагогические работники посетили сайт Кыргызской академии образования 1 871 407 раз. Академия к новому учебному году разработала для учителей пакет нормативно-методических документов, регламентирующих процесс обучения в школе при 12-летней системе образования. В открытом доступе учителя получили возможность загружать следующие материалы:

1. Государственный образовательный стандарт общего образования Кыргызской Республики (утверждён Постановлением КМ КР №131 от 14.03.2025);

2. Базисный учебный план для 11-летнего образования по языкам обучения (для школ с кыргызским, русским, узбекским/таджикским языками обучения, а также экспериментальный план для школ с русским языком обучения, где дунганский язык изучается как родной) (утверждён Приказом Министерства образования и науки КР №747/1 от 02.07.2025);

3. Базисный учебный план для 12-летнего образования по языкам обучения (для школ с кыргызским, русским, узбекским/таджикским языками обучения, а также экспериментальный план для школ с русским языком обучения, где дунганский язык изучается как родной) (утверждён Приказом Министерства образования и науки КР №746/1 от 02.07.2025);

4. Предметные стандарты для 1–6 классов (для школ с кыргызским языком обучения – 14, для школ с русским языком обучения – 14, по узбекскому языку и чтению, по таджикскому языку и чтению, и по дунганскому языку) (утверждён Приказом Министерства просвещения КР №834/1 от 14.07.2025);

5. Предметные стандарты для 7–12 классов (для школ с кыргызским языком обучения – 16, для школ с русским языком обучения – 16, по узбекскому языку, узбекской литературе, по таджикскому языку и литературе, и по дунганскому языку) (утверждён Приказом Министерства просвещения КР №965/1 от 21.08.2025);

6. Учебные программы для 1–6 классов (для школ с кыргызским языком обучения – 14, для школ с русским языком обучения – 14, по узбекскому языку и чтению, по таджикскому языку и чтению, и по дунганскому языку);

7. Учебные программы для 7–12 классов (для школ с кыргызским языком обучения – 16, для школ с русским языком обучения – 16, по узбекскому языку, узбекской литературе, по таджикскому языку и литературе, и по дунганскому языку);

8. Календарно-тематические планы для 1, 2, 5, 7 классов (для школ с русским языком обучения – 42 комплекта, для школ с кыргызским языком обучения – 41 комплект);

9. Методические рекомендации для всех предметов 1, 2, 5, 7 классов (для школ с русским языком обучения – 18, для школ с кыргызским языком обучения – 17, всего – 35).

10. ⁠Презентации по особенностям учебных программ для 1, 2, 5, 7 классов 12-летней системы школьного образования.