
18/09/2025
តើអ្វីទៅជាក្រុមឆ្វេងនិយម និងស្តាំនិយម?
#ឆ្វេងនិយម មានន័យថា ជានិន្នាការ ឬ មនោគមវិជ្ជា នយោបាយ ដែលនិយមកំណែទម្រង់ជ្រុល និង និយមការធ្វើបដិវត្ដន៍ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម ក្នុងគោលបំណងពង្រីកសេរីភាព និង សុខុមាលភាពសង្គម សម្រាប់ប្រជាជនដោយប្រយុទ្ធតស៊ូប្រឆាំងនឹងវិសមភាពសង្គម ហើយប្រកាន់យកគោលការណ៍សមភាព ។ នៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ចនិន្នាការឆ្វេងនិយមប្រកាន់គោលការណ៍ អន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋតាមរយៈការដាក់បទបញ្ជា និង ជាតូបនីយកម្មជាដើម ។ គេអាចកំណត់ឆ្វេងនិយម បានតាមរយៈការដឹកនាំសង្គម ការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ ។ ឧទាហរណ៍ មនោគមវិជ្ជា ឆ្វេងនិយម មានឥទ្ធិពលក្រោយសង្គ្រាមលោកទី ២ ។
#ស្ដាំនិយម មានន័យថា ជានិន្នាការ ឬ មនោគមវិជ្ជានយោបាយ ដែលនិយមការរក្សាទុក ឬ អភិរក្សការបែងចែកអំណាច និង ទ្រព្យសម្បត្តិ តាមរយៈប្រព័ន្ធដែលមានស្រាប់ ឬ ការបែរ ទៅរកការគ្រប់គ្រងតាមបែបប្រពៃណី ។ គេអាចកំណត់ថា ស្ដាំនិយម បានតាមរយៈការដឹកនាំសង្គមការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ សេដ្ឋកិច្ច និង នយោបាយតាមបែបខាងលើ ។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ការបែងចែកនិន្នាការ ឆ្វេងនិយម និង ស្ដាំនិយម គឺ សំដៅលើការបែងចែករវាង អ្នកគាំទ្ររបបសាធារណរដ្ឋនិយម និង អ្នកគាំទ្ររបបរាជានិយម ។
តើអ្វីទៅជាក្រុមឆ្វេងនិយមជ្រុល និងស្តាំនិយមជ្រុល?
#ក្រុមឆ្វេងនិយមជ្រុល គឺជាអ្នកចូលចិត្តជួយជនរងគ្រោះអ្នកទន់ខ្សោយ និងអ្នកក្រីក្រ ហើយមាននិន្នាការប្រឆាំងនឹងពួកមូលធននិយម (អ្នកធុរកិច្ច សហគ្រិន អ្នកវិនិយោគ)។ អ្នកទន់ខ្សោយ រងគ្រោះ និងក្រីក្រ ស្រឡាញ់គាំទ្រអ្នកឆ្វេងនិយមជ្រុលពេលពួកនេះមិនទាន់កាន់អំណាច។ ដូចនៅប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា ពេលបានឡើងកាន់អំណាចក្រុមលោក Chavez និងMaduro ចាយលុយរដ្ឋខ្ជះខ្ជាយ ដើម្បីជួយសង្គម (អ្នកក្រីក្រអ្នកទន់ខ្សោយអ្នករងគ្រោះ) ហើយមិនសូវចេះរកស៊ីដើម្បីបង្កើនប្រាក់ចំណូលរដ្ឋទេ(មិនចេះចាត់ចែងឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនទេ) ដោយភាគច្រើនពឹងអាស្រ័យលើការលក់ធនធានធម្មជាតិ ដូចជាប្រេងកាត ឬ ជំនួយបរទេស។ ជាលទ្ធផលសេដ្ឋកិច្ចជាតិមានវិបត្តិ ឃ្លាំងប្រាក់រដ្ឋក្ស័យធន អតិផរណាកើនឡើង ទំនិញឡើងថ្លៃកប់ពពក។ អ្នករងគ្រោះមុនគេចេញពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច គឺជនក្រីក្រ ជនរងគ្រោះ និងអ្នកទន់ខ្សោយ។
#ដោយឡែក ពួកស្តាំនិយមជ្រុល ចូលចិត្តគាំទ្រពួកមូលធន។ ពេលបានអំណាច ក្រុមនេះច្រើនបន្ធូរពន្ធអ្នករកស៊ីសហគ្រិន អ្នកវិនិយោគ តំឡើងពន្ធអ្នកធ្វើការទូទៅ (បុគ្គលិក កម្មករ) និងមាននយោបាយផ្តល់សិទ្ធិច្រើនដល់ពួកមូលធនដើម្បីងាយស្រួលរកស៊ី។ ភាគច្រើនសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនល្អ តែអ្នកទទួលផលចេញពីនោះមានតែមួយក្តាប់តូច គឺពួកមូលធន និងក្រុមកាន់អំណាច។ ពួកស្តាំនិយមជ្រុលមិនចូលចិត្តជួយអ្នករងគ្រោះ អ្នកទន់ខ្សោយ និងអ្នកក្រីក្រទេ។ គេជឿលើច្បាប់ធម្មជាតិនៃភាពខ្លាំងខ្សោយ ហើយទុកឱ្យអំណាចទីផ្សារ និងការខំប្រឹងជាអ្នកកំណត់ជោគវាសនាមនុស្សដោយរដ្ឋមិនត្រូវលូកដៃជួយអ្នកក្រីក្រទេ។