09/07/2025
លក្ខណៈទូទៅនៃទីតាំង និងប្លង់ស្ថាបត្យកម្មលំនៅឋានខ្មែរ
ស្ថាបត្យកម្មលំនៅឋានខ្មែរពីបុរាណមានចែកចេញជាច្រើនប្រភេទ ដូចជាផ្ទះប៉ិត ផ្ទះកន្តាំង២ខ្នង ផ្ទះកន្តាំង៣ខ្នង ផ្ទះរោងឌឿង ផ្ទះរោងដោល ដែលគ្រប់សកម្មភាពសាងសង់តាំងពីដំបូងរហូតដល់ ទីបញ្ចប់សុទ្ធតែជាការឆ្លុះបញ្ចាំងនូវទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីវប្បធម៌ អរិយធម៌ នយោបាយដឹកនាំប្រទេសជាតិ របស់ ខ្មែរតាមកាលៈទេសៈរបស់ខ្លួនដូចជាពិធីសុំសេចក្តីអនុញ្ញាត្តិពីទេវតាថែរក្សាព្រៃព្រឹក្សាដើម្បីកាប់ថ្ម ឬ ឈើមកធ្វើជា សម្ភារសាងសង់និងពិធីសុំម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដីព្រះពិស្នុការ ដើម្បីធ្វើការសាងសង់អគារគ្រប់ប្រភេទ ពិធីលើកគ្រោងផ្ទះ និងពិធីឡីងផ្ទះជាដើម។
ជាមួយគ្នានេះការសាងសង់ផ្ទះខ្មែរឱ្យផុតពីដីជាលទ្ធផលផ្លែផ្កានៃទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីនិងការរស់នៅរបស់សង្គម ខ្មែរក្រោមសម្ពាធធម្មជាតិទឹកជំនន់ ធាតុអាកាសត្រូពិច តំបន់មានសត្វគ្រប់ប្រភេទ វាលទំនាបដែលលក្ខណៈសម្បត្តិទាំងអស់នេះ បង្កើតបានជាទស្សនៈស្ថាបត្យកម្ម ដ៏សំខាន់និងមានមូលដ្ឋានរឹងមាំ សំរាប់ការ ស្ថាបនាប្រាសាទភ្នំរបស់ខ្មែរដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ វប្បធម៌ជាតិ និងមនុស្សជាតិ មានជាអាទិ៍ប្រាសាទព្រះវិហារ បាខែង អង្គរវត្ត បាយ័នជាដើម ដែលជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំង នូវទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី វប្បធម៌ អរិយធម៌គោលនយោបាយដឹកនាំប្រទេសជាតិរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ខ្មែរនាសម័យនោះដោយប្រើនូវអំណាចអទិទេពពីឋានលើ។
កោសិកានីមួយៗមានទំហំប្រមាណ ៣ម គុណ ៣ម ជាទម្រង់ធរណីសាស្ត្រចតុកោណកែងស្មើផ្តុំគ្នាយ៉ាង សាមញ្ញបំផុត ចំនួនបួនកោសិកាបង្កើតបានជាប្លង់លំនៅឋានមាន ទម្រង់ជាចតុកោណកែងស្មើទំហំ ៦ម គុណ ៦ម អាចជាលំនាំប្លង់បាត ដំបូងប្រាសាទបុរាណខ្មែរ ដោយមានសរសរកន្លោង នៅចំកណ្តាល តួអគារតំណាងឱ្យអ្នកមានគុណមាតាបិតាជាទីគោរពសក្ការៈរបស់គ្រួសារខ្មែរនីមួយៗ ដែលភាគ ច្រើនប្រជាជន ទាំងនេះតែងតែដាក់នូវទ្រព្យសម្បត្តិជាកាក់មាសកាក់ប្រាក់ ឬវត្ថុមានតម្លៃសម្រាប់ជាទ្រនាប់ បាតសរសរកន្លោង នេះនិមិត្តរូបនៃភាពត្រជាក់ត្រជុំផ្តល់នូវសុភមង្គលក្នុងក្រុមគ្រួសារ ឬសង្គមពូជសាសន៍ ខ្មែរ។
ជាលក្ខណៈទូទៅកោសិកាខាងលើអាចផ្គុំបានជាប្លង់ធរណីសាស្ត្រចតុកោណកែង ចតុកោណកែងស្មើ ឬទំរង់ ធរណីសាស្ត្រផ្សេងៗទៀតសម្រាប់ស្ថាបត្យកម្មទំនើបកម្ម ដោយឡែកទស្សនៈនៃការសាងសង់ លំនៅឋាន ខ្មែរឱ្យខ្ពស់ផុតពីដីដែលជាលទ្ធផលផ្លែផ្កានៃវប្បធម៌ អរិយធម៌ ទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី របស់ពូជសាសន៍ ខ្មែរដែល បានផ្តល់នូវសុខភាពសុភមង្គលក្នុងសង្គមគ្រួសារ (ការរស់នៅផុតពីភាពស្មោគ គ្រោក) មានខ្យល់អាកាសចេញ ចូលគ្រប់គ្រាន់សុវត្ថិភាព (ការពារពីទឹកជំនន់ ពីសត្វធាតុកាចសាហាវសត្រូវ មកយារយី...) និងការគោរព ដឹងគុណចំពោះសត្វទេវកថា នាគរាជ ដែលយកព្រះធរណីជាខ្នងរបស់នាគ និងយកទន្លេស្ទឹងព្រែកអូរ ជានិមិត្ត រូបសត្វនាគ និងកូនចៅពស់ នាំយកទឹកជំនន់ចាក់ទៅក្នុងមហាសមុទ្រ សាគរក៏មានឥទ្ធិពលលើការស្ថាបនាប្រាសាទ បុរាណរបស់ខ្មែរនៅលើកំពូលភ្នំដែលខ្មែរហៅថា ប្រាសាទភ្នំ ដើម្បីផ្តល់លទ្ធភាពដល់ថ្នាក់ដឹកនាំជាពិសេស ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ នាសម័យកនោះយកអំនាចពីឋានលើមកគ្រប់គ្រងដឹកនាំសង្គមពូជសាសន៍ខ្មែរ៕
#ស្ថាបត្យកម្មទំនើប
