Tabigat Media

15/08/2025

В течение последних четырёх лет орнитологи из 11 институтов пересмотрели более 11 000 видов птиц, и 11 июня 2025 года был опубликован единый всемирный список птиц AviList, согласно которому в мире существует 11 131 вид и 19 879 подвидов птиц, объединённых в 2 376 родов, 252 семейства и 46 отрядов.

Учёные составили глобальный список птиц и назвали точное количество видов птиц в мире.

15/08/2025

Туғанына бір-ақ ай болған аландар 🐾

Жабайы табиғатта барыс қалай төлдейтіні, күшіктері қалай аман қалатыны туралы дерек жоқтың қасы. Барыстың күшігі шамамен бес айдан кейін ғана енесіне еріп жүре бастайтыны белгілі.

Демек, жасы алты айдан аспаған аландардың қиының мөлшерін, туғанына алты ай толмай тұрып қалай аман қалатынын зерттеудің жалғыз жолы — күшіктер жатқан апанды тауып алып, барып, қарап шығу.

Жақында қорының мамандары Моңғолиядағы Тост тауынан барыстың (Panthera uncia) екі апаны мен онда жатқан бес күшікті тауып алды.

#табиғат #табиғатмедиа #барыс #алан #леопард #барс #снежныйбарс

14/08/2025

Гүлдің тозаң шашуы — табиғаттағы ең ғажап құбылыстардың бірі. Мектептен білетініміздей, бунақденелілер өсімдіктердің көбін тозаңдандырады. Алайда бұл процеске тек жәндіктер емес, құстар мен кеміргіштердің өзі қатысатынын білетін бе едіңіз? 🐦🐀🦇

🐝🪲🦋 Тозаң тарататын жәндіктер Қазақстанда әлі жіті зерттелмеген. Сол себептен жақында еріктілерді тозаң тарататын жәндіктер туралы дерек жинауға жұмылдыратын ARALAP жобасы (.kz) іске қосылды.

Бұған сіз де атсалыса аласыз:
1️⃣ гүлге қонған жәндікті суретке түсіріп алыңыз;
2️⃣ iNaturalist порталындағы Aralap жобасына жүктеңіз;
3️⃣ Жобамыздың телеграмдағы чатына қосылып, сұрақ қойып, ойыңызды ортаға салыңыз.

____________
Опыление растений — один из самых удивительных процессов в природе. Со школьных лет мы знаем, что многие растения опыляются насекомыми. Но далеко не все знают, что в этом участвуют и другие животные — даже грызуны! 🐀🦇🐦

🌿 Насекомые-опылители в Казахстане до сих пор изучены мало. Чтобы изменить ситуацию, инициативная группа запустила проект АРАЛАП (.kz) — вовлечение волонтёров в сбор данных об опылителях.

Вы тоже можете помочь:
1️⃣ фотографируйте насекомых на цветах — на телефон или камеру;
2️⃣ загружайте фото на портал iNaturalist в проект Aralap;
3️⃣ общайтесь и задавайте вопросы в тг-чате.

#опылителиКазахстана

08/08/2025

🪷 Тұңғиық пен шамгүл (лотос)

Ботаника бақтарында су бетінде қалқып өсетін тұңғиықтарды көріп жүрміз. Ал Атырау мен Алматы облыстарында туристер көп баратын «лотос алқаптары» бар. Бір-біріне ұқсайтын екі гүлді қалай ажыратамыз?

🌱 Басты айырмашылығы — қалай өсетінінде. Тұңғиықтың гүлі мен жапырағы әдетте су бетінде қалқып өседі. Тропикте өсетін тұңғиықтар ғана (мысалы, көк тұңғиық, қызыл тұңғиық) су бетінен 15–20 см биікте өсуі мүмкін. Ал шамгүл әлдеқайда жоғары — 1,5–1,8 метр биікте өсе алады.
🍀 Тұңғиықтың жапырағының V тәрізді ойығы болады, ал шамгүлдің жапырағы доп-домалақ, тұтас болады.
🌸 Шамгүлдің гүлі тұңғиықтікінен ірірек, диаметрі 20–25 см болады. Тұңғиықтың гүлі 10–15 см, күлтелерінің саны көп, ұшы үшкірлеу болғандықтан, «жұлдызға» ұқсайды.
🌿 Оған қоса екеуі — екі түрлі тұқымдас өкілі: тұңғиық Nimphaeaceae тұқымдасына, ал шамгүл (лотос) Nelumbonaceae тұқымдасына жатады.

🪷 Әлемде тұңғиықтың 70-тен аса түрі, ал лотостың екі-ақ түрі бар екені белгілі. Қазақстанда жабайы табиғатта тұңғиықтың 5 түрі, лотостың 1 түрі өседі. Мысалы, жазбаның бірінші бетінде — ақ тұңғиық (Nympaea alba) мен жаңғақты лотос (Nelumbo nucifera).

#лотос #шамгүл #тұңғиық #кувшинка #Қазақстан #табиғат #шатастырма

06/08/2025

🎶 Қазақтың танымал ақындары мен сазгерлері құстардың бейнесі мен тіршілігінен шабыт алып, талай жауһар туынды шығарған. Tabigat Media редакциясы «Qustar» плейлісінің 1-бөлімін ұсынады.

1. Құстар әні
2. Қарлығаш
3. Қараторғай
4. Бұлбұл
5. Ақ көгершін

Қызық факт:
🦅 «Қараторғай» әні қараторғай (скворец) деген құс туралы емес. Ақан серінің кезінді бүркітті қолда ұстаған. Бүркітіне Қараторғай деп ат қойған. Яғни, бұл — құстың атауы емес, аты.
🕊️ Ғылымда көгершін деген атау жоқ. Көгершін көбіне «бақыт мен бейбітшілік құсы» деп әдебиетте кездеседі. Ал жабайы табиғатта бұндай құстарды кептер деп атаймыз. Мысалы, Қазақстанда кептердің 10 түрі мекендейді.

Бірінші беттегі видеодағы құс — Түз бозторғайы (Eurasian Skylark / Полевой жаворонок). Авторы:

_______________________________________

🦉 Алматыда Іле өзенінің аңғарында 22–24 тамыз күндері табиғат пен құстарға арналған Birdfest фестивалі өтеді. Билетті арзан алып үлгеріңіздер.



#құстар #қараторғай #құстарәні #бұлбұл #қарлығаш #көгершін #птицы #Казахстан #Қазақстан #соловей #ласточка #табиғатмедиа

05/08/2025

Қарлығаш пен ұзынқанат 🪶

🤔 Аспанда зулап ұшқан құсты көрсеңіз, бәріміз бұл қарлығаш деп ойлап қалуымыз мүмкін. Олай асықтық жасаудың қажеті жоқ. Себебі ол қарлығаш емес, ұзынқанат болып шығуы да әбден мүмкін!

🐦‍⬛ Суретте біз қарлығаш пен ұзынқанаттың Қазақстанда кеңінен таралған түрін: қыстау қарлығашы мен қара ұзынқанатты көрсеттік.

🏔️ Табиғатқа, әсіресе құстарға қызықсаңыз, Almaty BirdFest фестиваліне қатысыңыз!

📆 22–24 тамыз
📍Алматы, Іле өзенінің сол жағасы

🔗 Толығырақ birdfest.kz сайты мен аккаунтында.

25/07/2025

Моңғолияда барыстың күшіктері жатқан апан табылыпты.

Бұл — ғылым үшін өте маңызды оқиға. Себебі барыстың күшігі туғалы 5 айдан кейін ғана енесіне ілесіп жүре бастайды. Яғни, ғылымда жасы 5 айдан аспаған аландардың жүріп-тұруы, қалай аман қалатыны туралы дерек жоқтың қасы.

Ал Snow Leopard Trust қорының мамандары туғанына 1 айдай болған аландар жатқан апанды тауып алып, барып, зерттеп шыққан. Толығырақ сайттағы мақаладан оқыңыз.

Моңғолия тауларынан маусымда төлдеген ұрғашы барыстардың екі апаны табылды. Бұның барысты зерттеуде ғылымға қаншалық маңызы бар?

10/07/2025

Қазақстанның табиғатын бүкіл әлемге паш ететін мүмкіндік 🇰🇿

«Уики Жерді сүйеді» — дүниежүзінде жыл сайын өтетін конкурс. 2025 жылы конкурсқа әлемнің 58 елі қатысып жатыр, оның ішінде Қазақстан да бар. Қазір Қазақстан жүктеп салынған сурет саны бойынша 17-орында!

❓ Қалай қатысамыз:
1️⃣ Кез келген ерекше қорғалатын табиғи аумақты суретке я видеоға түсір
2️⃣ Конкурстың уикипедиядағы парақшасына өтіп, материалды жүктеп сал

🌏 Ерекше қорғалатын табиғи аумақ — сирек кездесетін және жойылып кету қаупі төніп тұрған жануарлар мен өсімдіктерді қорғау мақсатымен арнайы құрылған жерлер. Оларға қорық, табиғи парк, қаумал, резерват, табиғат ескерткіші, қорық аймағы, тіпті ботаника бағы да жатады.

🏆 2024 жылы конкурстың халықаралық кезеңіне Қазақстаннан 12 сурет өтті. Ал Максат79 деген қолданушы жіберген екі сурет те (Үстірт қорығы мен Қызылсай өңірлік паркі) халықаралық кезеңде «Пейзаж» санатынан жеңіп шығып, ТОП-10 суретке ілікті! Екі суреттегі табиғи аумақтар — Үстірт қорығындағы Қарынжарық ойпаты мен Қызылсай паркіндегі Қызылкүп шатқалы.

#уикипедия #табиғат #аңдар #құстар #жануарлар

27/06/2025

Қызыл кітапқа енген көбелектер 🦋

Көбелектер — бунақденелі жәндіктер. Ғылым тілінде Lepidoptera, немесе қабыршаққанаттылар деп аталады.

Қазақстанның Қызыл кітабына көбелектердің 19 түрі енген. Олардың барлығы — өте сирек кездесетін, саны қысқарып бара жатқан түрлері.

Кей көбелектердің астыңғы және үстіңгі қанатының реңі екі түрлі болады. Оны суретте «қанатының асты / үсті» деп көрсеттік.

Жазбадағы көбелектердің иллюстрациясы 2003 жылғы Қызыл кітаптан алынды. Авторы — В.А. Тимоханов.

#көбелектер #табиғат #табиғатмедиа

27/06/2025

Дүниежүзінде құстардың неше түрі бар екенін ойлап көрдіңіз бе?

Құстарды зерттейтін ұйымдардың мамандары бірігіп, бірыңғай әлемдегі құстар тізімін шығарды. Оған сәйкес, дүниежүзінде құстардың 11 131 түрі мен 19 879 түршесі бар.

Толығырақ сайттағы мақаладан оқыңыз:

Құстарды зерттейтін ұйымдардың мамандары бірігіп, бірыңғай әлемдегі құстар тізімін шығарды. Оған сәйкес, дүниежүзінде құстардың 11 131 түрі мен 19 879 түршесі бар.

25/06/2025

Назарыңызға жануарлар туралы қазақша басылып шыққан суретті кітаптарды ұсынамыз 📚

🐾 Дала жансыз көрінгенімен, нағыз тіршілікке толы. Онда мекендейтін ғажап жануарлардың бірі — сүтқоректілер. Оларды басқаша аңдар дейміз. Дала аңдары экожүйедегі теңгерімді қалай ұстап тұратынын білгіңіз келсе, «Дала аңдары» кітабын оқыңыз.
🦅 Дала қыраны деген сирек құстың әлемдегі популяциясының 80% жуығы Қазақстанда ұялайтынын білетін бе едіңіз? Ақүрпек болып дүниеге келіп, тіршілігі қалай өтетіні туралы білгіңіз келсе, «Дала қыраны Кие» көркем әдебиетін оқыңыз.
🏔️ Қазақстанның бұрыш-бұрышына саяхат жасап, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда қандай сирек жануар мекендеп, өсімдік өсетінін білем десеңіз, «Сәлем, Табиғат» кітабын алыңыз.
🦭 Балаңыз ұйқым келмейді деп жатса, итбалық, қолтырауын, есек, бірқазан, түлкі, кірпі туралы әдемі тақпақ оқып беріңіз.

#жануар #аңдар #құстар

10/06/2025

Қазақтың өз шақылдағы барын біліп пе едіңіз? 🇰🇿

Мына кіп-кішкентай аң Қазақстанда ғана кездеседі, оның атауы — қазақ шақылдағы. Бұрындары моңғол шақылдағының бір түршесі саналатын, тек кейін ғалымдар генетикасын зерттей келе оны бөлек түрге жатқызып, қазақ шақылдағы деген ат берді.

_________
Этот маленький зверёк — эндемик Казахстана! Казахская пищуха раньше считалась подвидом монгольской пищухи, относительно недавно, на основе генетических исследований, её вывели в отдельный вид.

Обитает в Северном Прибалхашье. Живут большими семьями, не такие скрытные как степные пищухи, поэтому более заметны на открытых пространствах.

📷: Талғат Кисебаев
📖 Дереккөз: "Қазақстан дала аңдары" (АСБК, 2023)

#шақылдақ #қазақстантабиғаты #пищуха #казахскаяпищуха