23/07/2025
#මයිටාවන්
"මයිටාවන්" යනු අපේ #පරිසරයේ මෙන්ම, අපේ #ශරීරයේ සහ නිවෙස් වලද ජීවත් වන, බොහෝ විට පියවි ඇසට නොපෙනෙන තරම් කුඩා, අන්වීක්ෂීය ( ) සතුන් විශේෂයකි. ඔවුන් මකුළු ගණයට (arachnids) අයත් වේ.
#මිනිසුන්ට බලපෑම් කළ හැකි ප්රධාන මයිටාවන් වර්ග කිහිපයක් තිබෙනවා:
1. දූවිලි මයිටාවන් (Dust Mites)
ජීවත් වන ස්ථාන: මේ අය වැඩිපුරම ජීවත් වෙන්නේ අපේ නිවෙස් වල, විශේෂයෙන්ම ඇඳ ඇතිරිලි, කොට්ට, මෙට්ට, බුමුතුරුණු, සහ සෝෆා වැනි ස්ථාන වලයි.
බලපෑම: දූවිලි මයිටාවන් මිනිසුන්ට දෂ්ට කරන්නේ හෝ ලේ උරා බොන්නේ නැත. ඔවුන් ආහාරයට ගන්නේ මිනිස් සමෙන් ගැලවී යන මැරුණු සෛලයි. නමුත්, ඔවුන්ගේ අපද්රව්ය (waste products) වල ඇති ප්රෝටීනයක්, බොහෝ දෙනෙකුට ආසාත්මිකතා (allergies) ඇතිවීමට ප්රධාන හේතුවක් වේ.
රෝග ලක්ෂණ: කිවිසුම් යාම, නාසයෙන් දියර ගැලීම, ඇස් කැසීම, කැස්ස, සහ ඇදුම (asthma) රෝගය උත්සන්න වීම වැනි ලක්ෂණ ඇතිවීමට දූවිලි මයිටාවන් හේතු විය හැකියි.
2. හොරි මයිටාවන් (Scabies Mites)
ජීවත් වන ස්ථාන: මෙම මයිටාවන් මිනිස් සම මතුපිට ජීවත් වන අතර, සමට යටින් කුඩා බිංගෙවල් වැනි දේ සාදා, එහි බිත්තර දමයි.
බලපෑම: මේ නිසා හොරි (Scabies) නම් වූ, අධික ලෙස කැසීමක් ඇති කරන චර්ම රෝගී තත්ත්වයක් ඇතිවේ. මෙම කැසීම විශේෂයෙන්ම රාත්රී කාලයේදී උත්සන්න වේ.
ව්යාප්තිය: හොරි කියන්නේ ඉතාම බෝවන රෝගයකි. එය සමීප ස්පර්ශය මගින් (උදා: එකම ඇඳේ නිදාගැනීම, ඇඳුම් හුවමාරුව) එක්කෙනෙකුගෙන් තව කෙනෙකුට පහසුවෙන් පැතිර යා හැකියි.
3. ඩෙමොඩෙක්ස් මයිටාවන් (Demodex Mites)
ජීවත් වන ස්ථාන: මේ මයිටාවන් බොහෝ නිරෝගී මිනිසුන්ගේ සමේ, විශේෂයෙන්ම මුහුණේ ඇති රෝම කූප (hair follicles) වල සහ ඇහිබැමි, ඇහි පිහාටු ආශ්රිතව ස්වභාවිකවම ජීවත් වේ.
බලපෑම: සාමාන්යයෙන් මොවුන්ගෙන් කිසිදු හානියක් නැත. නමුත්, සමහර අයගේ (විශේෂයෙන් ප්රතිශක්තිය දුර්වල අයගේ) සමේ මොවුන්ගේ ගහනය අධික ලෙස වැඩි වූ විට, රෝසසියා (rosacea) වැනි චර්ම රෝග හෝ ඇස් පිහාටු ආශ්රිත ආසාදන (blepharitis) ඇතිවීමට දායක විය හැකියි.
ඔබ කළ යුත්තේ කුමක්ද?
දූවිලි ආසාත්මිකතා සඳහා: නිවස, විශේෂයෙන්ම නිදන කාමරය, නිතර පිරිසිදු කරන්න. ඇඳ ඇතිරිලි සහ කොට්ට උර නිතර උණු වතුරෙන් සෝදන්න.
සමේ කැසීමක් හෝ හොරි රෝග ලක්ෂණ සඳහා: වහාම වෛද්යවරයෙකු හමුවීම ඉතා වැදගත්. ස්වයං ප්රතිකාර කිරීමට උත්සාහ නොකරන්න. වෛද්යවරයෙකුට පමණක් එය හොරි දැයි නිශ්චය කර, ඒ සඳහා නියමිත ආලේපන හෝ ඖෂධ නියම කළ හැකියි.