The Srilankan Scientist

16/07/2025

16/07/2025

Highlights from NSF Awards 2024

15/07/2025

ඩොලර් මිලියන 15ක ආයෝජනයකින් ජාත්‍යන්තර ප්‍රතීතන පහසුකම් සහිත රසායනාගාරයක් පිහිටුවීමේ අවබෝධතා ගිවිසුමක්

ජාත්‍යන්තර වශයෙන් පිළිගත් ප්‍රතීතනය (Accreditation) සහිත රසායනාගාරයක් පිහිටුවීම සඳහා ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ STEMedical සහ ශ්‍රී ලංකාවේ Sri Lanka Institute of Biotechnology (SLIBTEC) ආයතන අතර අවබෝධතා ගිවිසුමක් ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයේදී අද (15) පෙරවරුවේ අත්සන් තැබිණි.

පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන වාණිජකරණ ජාතික ප්‍රවේශයෙහි (NIRDC) මඟපෙන්වීම යටතේ සිදු කෙරෙන ඩොලර් මිලියන 15ක් වන මෙම ආයෝජන ව්‍යාපෘතිය සඳහා වන අවබෝධතා ගිවිසුමට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ STEMedical ආයතනය වෙනුවෙන් එහි නිර්මාතෘ මහාචාර්ය හාන්ස් කීර්ස්ටෙඩ් (Prof. Hans Keirstead) මහතා සහ ශ්‍රී ලංකාවේ Sri Lanka Institute of Biotechnology (SLIBTEC) ආයතනය වෙනුවෙන් එහි සභාපති මහාචාර්ය සමිත හෙට්ටිගේ සහ ප්‍රධාන මෙහෙයුම් නිලධාරී අමාලි රණසිංහ යන මහත්ම මහත්මීහු අත්සන් තැබූහ.

ශ්‍රී ලංකාවේ සෞඛ්‍ය, කෘෂි, රූපලාවණ්‍ය සහ ආයුර්වේද ඇතුළු බොහෝ ක්ෂේත්‍ර සඳහා මෙන්ම ආනයන සහ අපනයන ක්ෂේත්‍රයන්හි පරීක්ෂණ කටයුතු සඳහා ජාත්‍යන්තර වශයෙන් පිළිගත් ප්‍රතීතනය සහිත රසායනාගාර ධාරිතාව ඉහළ නැංවීමේ අවශ්‍යතාව කලක සිට පැවතුණි.

මෙම අවස්ථාවට එක් වූ විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය පිළිබඳ ජනාධිපති ජ්‍යෙෂ්ඨ උපදේශක මහාචාර්ය ගෝමික උඩුගමසූරිය මහතා අද දිනය ශ්‍රී ලංකාවට සුවිශේෂි දිනයක් වන බවත් ප්‍රතීතනය යන්න රටකට ඉතා වැදගත් වන්නක් බවත් පැවසීය. වසර 2030 වන විට මෙරට අපනයන ආදායම දෙගුණයක් කිරීම සඳහා වන රජයේ අරමුණ කරා යාමේදී මෙවන් ප්‍රතීතන පහසුකම් සහිත රසායනාගාර ව්‍යාපෘතියක වැදගත්කම උඩුගමසූරිය මහතා මෙහිදී අවධාරණය කළේය.

දිවයින පුරා මේ වනවිට පවතින රසායනාගාර සමඟ එක්ව ප්‍රධාන රසායනාගාරයක් ලෙස කටයුතු කරමින් විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්හි භාණ්ඩ සහ සේවාවල තත්ත්වය තහවුරු කිරීම මෙම රසායනාගාරය මගින් සිදු කිරීමට අපේක්ෂිතය.

මෙවැනි රසායනාගාර ධාරිතාව ඉහළ නැංවීම ආදි විද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍රයේ සංවර්ධන අවශ්‍යතා හඳුනා ගැනීමට තරම් ක්ෂේත්‍රය පිළිබඳ පුළුල් දැක්මක් සහිත ශ්‍රී ලංකාවේ වත්මන් නායකත්වය පිළිබඳව තමන් සතුටු වන බව මෙහිදී පැවසූ STEMedical ආයතනයේ නිර්මාතෘ මහාචාර්ය හාන්ස් කීර්ස්ටෙඩ් මහතා, මෙම ව්‍යාපෘතිය මගින් මෙරටට සායනික වශයෙන් පමණක් නොව ආර්ථික වශයෙන්ද බොහෝ ප්‍රතිලාභ අත් වනු ඇති බවද පැවසීය. විශේෂයෙන්ම ආර්ථික විශේෂඥයින්ගේ අවධානයද මෙරටට යොමු වනු ඇති බවත්, අප රටෙහි පමණක් නොව වෙනත් රටවලද ‌ඖෂධ වැනි දෑ ප්‍රතීතනය සඳහා මෙරටට යොමු කිරීමෙන් ආදායම් උත්පාදනය වනු ඇති බවත් කීර්ස්ටෙඩ් මහතා මෙහිදී සඳහන් කළේය.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ STEMedical ආයතනයෙහි නිර්මාතෘ වන මහාචාර්ය හාන්ස් කීර්ස්ටෙඩ් මහතා ජාත්‍යන්තරව පිළිගත් මූලික සෛල (Stem cells) විශේෂඥයෙකි. එසේම, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ පුනර්ජනනීය වෛද්‍ය විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ පිළිගත් ව්‍යවසායකයෙකි. මේ වන විට ගෝලීය මානව ප්‍රතිශක්තිකරණ ව්‍යාපෘතියෙහි (Human Immunome Project) ප්‍රධාන විධායක නිලධාරි තනතුර දරන මහාචාර්ය හාන්ස් කීර්ස්ටෙඩ් මහතා ඩිස්කවර් සඟරාවේ ලොව ප්‍රමුඛතම විද්‍යාඥයින් 100දෙනා අතර සිටින විද්‍යඥයකු වීමද විශේෂත්වයකි.

ජනාධිපති ජ්‍යෙෂ්ඨ අතිරේක ලේකම් රසල් අපොන්සු, පර්යේෂණ හා සංවර්ධන වාණිජකරණ ජාතික ප්‍රවේශයෙහි (NIRDC) අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් ආචාර්ය මුදිත සෙනරත් යාපා, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ STEMedical ආයතනයේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී ආචාර්ය නිස්ටර් ගේබ්‍රියල් ලෝන් (Dr. Nistor Gabriel Loan) යන මහත්වරු ඇතුළු පිරිසක් මෙම අවස්ථාවට එක්ව සිටියහ.

15 மில்லியன் டொலர் முதலீட்டில் வசதிகளுடன் கூடிய ஆய்வகத்தை நிறுவுவதற்கான புரிந்துணர்வு ஒப்பந்தம் (MoU)

சர்வதேச அங்கீகாரத்துடன் கூடிய (Accreditation) ஆய்வுகூடமொன்றை நிறுவுவதற்காக அமெரிக்க STEMedical மற்றும் இலங்கை உயிரி தொழில்நுட்ப நிறுவனம் (SLIBTEC) என்பவற்றுக்கு இடையே இன்று (15) காலை ஜனாதிபதி அலுவலகத்தில் புரிந்துணர்வு ஒப்பந்தம் கையெழுத்தானது.

ஆராய்ச்சி மற்றும் அபிவிருத்தி வணிகமயமாக்கலுக்கான தேசிய அணுகுமுறையின் (NIRDC) வழிகாட்டுதலின் கீழ் மேற்கொள்ளப்படும் இந்த 15 மில்லியன் டொலர் முதலீட்டு திட்டத்திற்கான புரிந்துணர்வு ஒப்பந்தத்தில், அமெரிக்காவின் STEMedical சார்பில் அதன் ஸ்தாபகர் பேராசிரியர் ஹான்ஸ் கீர்ஸ்டெட் (Prof. Hans Keirstead) மற்றும் இலங்கை உயிரி தொழில்நுட்ப நிறுவனத்தின் (SLIBTEC) தலைவர் பேராசிரியர் சமித ஹெட்டிகே மற்றும் பிரதம நிறைவேற்று அதிகாரி அமாலி ரணசிங்க ஆகியோர் கையெழுத்திட்டனர்.

இலங்கையில் சுகாதாரம், விவசாயம், அழகுசாதனப் பொருட்கள் மற்றும் ஆயுர்வேதம் உள்ளிட்ட பல துறைகளிலும், இறக்குமதி மற்றும் ஏற்றுமதி துறைகளிலும் சோதனை செய்வதற்கு சர்வதேச அங்கீகாரம் பெற்ற ஆய்வகங்களின் திறனை அதிகரிப்பதற்கான நீண்டகால தேவை காணப்படுகிறது.

இந்நிகழ்வில் உரையாற்றிய அறிவியல் மற்றும் தொழில்நுட்பத் துறைக்கான ஜனாதிபதியின் சிரேஸ்ட ஆலோசகர் பேராசிரியர் கோமிக உடுகமசூரிய, இன்றைய தினம் இலங்கைக்கு ஒரு விசேட நாள் என்றும், ஒரு நாட்டிற்கு அங்கீகாரம் மிகவும் முக்கியமானது என்றும் கூறினார். 2030 ஆம் ஆண்டுக்குள் நாட்டின் ஏற்றுமதி வருவாயை இரட்டிப்பாக்கும் அரசாங்கத்தின் இலக்கை அடைவதில் இதுபோன்ற அங்கீகாரம் பெற்ற ஆய்வகத் திட்டத்தின் முக்கியத்துவத்தை உடுகமசூரிய வலியுறுத்தினார்.

நாடு முழுவதும் உள்ள ஆய்வகங்களுடன் இணைந்து பிரதான ஆய்வகமாக செயல்பட்டு பல்வேறு துறைகளில் பொருட்கள் மற்றும் சேவைகளின் தரத்தை இந்த ஆய்வககத்தின் ஊடாக உறுதி செய்வதற்காக எதிர்பார்க்கப்படுகிறது.

STEMedical இன் ஸ்தாபகர் பேராசிரியர் ஹான்ஸ் கியர்ஸ்டெட் குறிப்பிடுகையில், ஆய்வகத் திறனை அதிகரிப்பது போன்ற அறிவியல் துறையின் வளர்ச்சித் தேவைகளை அடையாளம் காண இந்தத் துறையின் பரந்த பார்வையைக் கொண்ட இலங்கையில் தற்போதைய தலைமைத்துவம் தொடர்பில் தான் மகிழ்ச்சியடைவதாகத் தெரிவித்தார். இந்தத் திட்டம் மருத்துவ ரீதியாக மட்டுமல்ல, பொருளாதார ரீதியாகவும் நாட்டிற்கு பல நன்மைகளைத் தரும் என்றும் அவர் கூறினார். குறிப்பாக பொருளாதார நிபுணர்களின் கவனமும் நாட்டிற்கு ஈர்க்கப்படும் என்றும், மருந்துகள் போன்ற பொருட்களை நம் நாட்டில் மட்டுமல்ல, ஏனைய நாடுகளிலும் அங்கீகாரத்திற்காக இங்கு அனுப்புவதன் மூலம் வருமானம் ஈட்ட முடியும் என்றும் கியர்ஸ்டெட் கூறினார்.

அமெரிக்காவில் STEMedical நிறுவன ஸ்தாபகரான பேராசிரியர் ஹான்ஸ் கியர்ஸ்டெட், சர்வதேச அளவில் அங்கீகரிக்கப்பட்ட முதன்மை உயிரணு (Stem cells) நிபுணர் ஆவார். அவர் அமெரிக்காவில் மீளுருவாக்கம் மருத்துவத் துறையில் அங்கீகரிக்கப்பட்ட தொழில்முனைவோராகவும் உள்ளார். தற்போது உலகளாவிய மனித நோயெதிர்ப்புத் திட்டத்தின் பிரதம நிறைவேற்று அதிகாரியாக பதவி வகிக்கும் பேராசிரியர் ஹான்ஸ் கியர்ஸ்டெட், டிஸ்கவர் சஞ்சிகையில் உலகின் சிறந்த 100 விஞ்ஞானிகளில் ஒருவராக அறிவிக்கப்பட்டவர் என்பதும் குறிப்பிடத்தக்கது.

ஜனாதிபதியின் சிரேஸ்ட மேலதிகச் செயலாளர் ரஸல் அபொன்சு, ஆராய்ச்சி மற்றும் அபிவிருத்தி வணிகமயமாக்கலுக்கான தேசிய அணுகுமுறையின் (NIRDC) பணிப்பாளர் நாயகம் கலாநிதி முதித செனரத் யாப்பா, அமெரிக்காவின் STEMedical நிறுவனத்தின் பிரதம நிறைவேற்று அதிகாரி, கலாநிதி நிஸ்டர் கேப்ரியல் லோன் (Dr. Nistor Gabriel Loan) உள்ளிட்டோர் இந்த நிகழ்வில் பங்கேற்றனர்.

A Memorandum of Understanding to establish a laboratory with international accreditation facilities with a $15 million investment

A Memorandum of Understanding (MoU) was signed this morning (15) at the Presidential Secretariat between STEMedical of the USA and the Sri Lanka Institute of Biotechnology (SLIBTEC) to establish a laboratory with internationally recognised accreditation.

The MoU for this $15 million investment project, conducted under the guidance of the National Initiative for Research and Development Commercialisation (NIRDC), was signed by Professor Hans Keirstead, founder of the American company STEMedical and on behalf of the Sri Lanka Institute of Biotechnology (SLIBTEC), by its Chairman, Professor Samitha Hettige and Chief Operating Officer, Amali Ranasinghe.

For a long time, there has been a need to enhance the capacity of laboratories with internationally recognised accreditation for testing purposes across many sectors in Sri Lanka, including health, agriculture, cosmetics and Ayurveda, as well as in the import and export fields.

Professor Gomika Udugamasooriya, Senior Presidential Advisor on Science and Technology, who attended the event, said that today is a special day for Sri Lanka and that accreditation is very important for a country. Prof. Udugamasooriya emphasised the significance of a laboratory project with such accreditation facilities in achieving the government's objective of doubling the country's export revenue by the year 2030.

This laboratory is expected to function as a main lab, working in conjunction with existing laboratories across the island, to ensure the quality of goods and services in various fields.

Professor Hans Keirstead, founder of STEMedical, stated that he is pleased with the current leadership in Sri Lanka, which he said has a broad vision for the scientific sector and has been able to identify developmental needs such as enhancing laboratory capacity. He also said that this project would bring many benefits to the country, not only clinically but also economically. Mr Keirstead further mentioned that it would attract the attention of economic experts and generate revenue by bringing items, such as medicines, from other countries to Sri Lanka for accreditation.

Professor Hans Keirstead, the founder of STEMedical in the United States, is an internationally recognised stem cell expert. He is also a respected entrepreneur in the field of regenerative medicine in the USA. It is also noteworthy that Professor Hans Keirstead, who currently serves as the Chief Executive Officer of the Human Immunome Project, is among the top 100 scientists in the world, as listed by Discover Magazine.

The President's Senior Additional Secretary, Russel Aponsu; the Director-General of the National Initiative for Research and Development Commercialisation (NIRDC), Dr Muditha Senarath Yapa; and the Chief Executive Officer of STEMedical in the United States, Dr Nistor Gabriel Loan, also attended the event.

ජනාධිපති මාධ්‍ය අංශය
ஜனாதிபதி ஊடகப் பிரிவு
President’s Media Division (PMD)
2025-07-15

15/07/2025

NSF Awards Ceremony 2024
Date: 16th July 2025

The NSF Awards Ceremony 2024 is a flagship event in the NSF calendar, dedicated to recognizing excellence in scientific research and academic mentorship.

This year’s ceremony will honor recipients under three prestigious award schemes:

NSF Research Awards
Support Scheme for Supervision of Research Degrees (SUSRED)
Highly cited Paper Awards (HCPA)

Thirty-eight (38) awards comprising 13 NSF Research Awards, 21 SUSRED awards and 04 HCP awards will be presented to 116 distinguished researchers, including academics from 14 universities and research institutes across Sri Lanka, in recognition of their outstanding contributions to national development through science and innovation.

Join us in celebrating the achievements of Sri Lanka’s scientific community!

01/07/2025

Sri Lanka Gamma Centre is the first government owned only gamma irradiation service providing institute in Sri Lanka, operates under Sri Lanka Atomic Energy Board.

It is located in Biyagama EPZ. Since 2014, it provides services for sterilization of medical products such as surgical gloves, aprons, cotton swabs, eye pads, catheters, implants, laboratory supplies, sanitary products, packaging etc and food irradiation especially for the microbial control of food such as Tea varieties, spices and herbs, dried/ dehydrated commodities, etc in order to ensure the safety and quality of foods.

Sri Lanka Atomic Energy Board organizes a National Workshop on “Applications of Gamma Irradiation for Value-Added and Quality-Assured Products” to enhance its’ services for the manufacturers, importers, exporters in above sectors on 15th July 2025 8.30am-2.30 pm Auditorium-Biyagama.

If this programme is relevant to you please register from bellow link. 👇👇👇Programme is free(Lunch will be provided). Medium is English.
https://surveyheart.com/form/685f988f8be93e062a917752
For more information call
Ganga- 0710677088
Sampath- 078273542
Roshani-0710677089

20/06/2025

🔬✨ Join the Future of Nanotechnology Research!

We are excited to share an opportunity for industry professionals and researchers to engage with cutting-edge science! The Center for Nanodevice Fabrication and Characterization (CNFC) at the Faculty of Technology, Sabaragamuwa University of Sri Lanka invites you to its Scientific Forum.

CNFC is a newly established, state-of-the-art facility equipped for advanced research in nanomaterials and devices. The center focuses on applications across diverse and impactful fields, including:

🔹 Nanomaterial Synthesis
🔹 Battery Development
🔹 Solar Cell Research
🔹 Nanofluid & Automotive Fluid Applications
🔹 Biofuel Innovations
🔹 Microplastic Removal Technologies

This is a great chance to network, collaborate, and explore potential industry-academic partnerships.

📅 Interested in joining? Register here:
👉 https://forms.gle/ooQjcXGvPqaKZgS69

Let’s shape the future of nanotechnology together! 🌍🔧

19/06/2025

න්‍යෂ්ටික අවි පිළිබඳ කතාව 20 වන සියවසේ මුල් භාගයේදී ආරම්භ වන්නේ පරමාණුක ව්‍යුහය සහ න්‍යෂ්ටියේ ගබඩා කර ඇති දැවැන්ත ශක්තිය පිළිබඳ සොයාගැනීමත් සමගින්. වර්ෂ 1938 දී ජර්මානු විද්‍යාඥයින් වන ඔටෝ හාන් සහ ෆ්‍රිට්ස් ස්ට්‍රාස්මන් විසින් nuclear fission එහෙමත්නැත්තම් න්‍යෂ්ටික විඛණ්ඩනය සොයාගත්තා. න්‍යෂ්ටික විඛණ්ඩනය කියන්නේ පරමාණුවක න්‍යෂ්ටිය කුඩා න්‍යෂ්ටි දෙකකට හෝ වැඩි ගණනකට බෙදී එමගින් විශාල ශක්තියක් නිකුත් කරන ක්‍රියාවලියයි. මෙම ක්‍රියාවලිය මගින් යුරේනියම්-235 වැනි (heavy atom) පරමාණුවක න්‍යෂ්ටිය කුඩා කොටස් වලට බෙදී දැවැන්ත ශක්තියක් නිකුත් කරනවා.

මෙම විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම පාදක කරගනිමින් ජර්මනිය එවනි ආයුධයක් සංවර්ධනය කරනවා යැයි බිය වූ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් සහ ලියෝ සිලාර්ඩ් වැනි භෞතික විද්‍යාඥයින් ඊට එරෙහිව එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ෆ්‍රෑන්ක්ලින් ඩෙලනෝ රූස්වෙල්ට් ට පියවර ගන්නා ලෙස ඉල්ලා සිටියා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වර්ෂ 1942 දී මෑන්හැටන් ව්‍යාපෘතිය (Manhattan Project) ආරම්භ උනා, එය 130,000 කට අධික පිරිසක් සම්බන්ධ වූ දැවැන්ත යුද කාලීන උත්සාහයක් වන අතර ජේ. රොබට් ඔපන්හයිමර්, එන්රිකෝ ෆර්මි සහ නීල්ස් බෝර් ඇතුළු ඉහළම විද්‍යාඥයින්ගේ සහයෝගීතාවය මේ වෙනුවෙන් ලබුණා. කෙසේවෙතත් මෙමගින් නූපන් දරුවන්ගේ අනාගතය ද ඉතා සාහසික ලෙස ආගාදයකට ඇද දමන පරමාණුක අවි නිශ්පාදනයට මග පැදුනා.

මෙම මෑන්හැටන් ව්‍යාපෘතියේ කොටසක් ලෙස ලොව පළමු න්‍යෂ්ටික පිපිරීම 1945 ජූලි 16 වන දින නිව් මෙක්සිකෝවේ ජෝර්නාඩා ඩෙල් මුවර්ටෝ කාන්තාරයේ දී සිදුකරනු ලබිණ. මෙය Trinity පරීක්ෂණය ලෙස හැදින් වූ අතර "ගැජට්" යන කේත නාමයෙන් හඳුන්වන මෙම බෝම්බය අඩි 100 ක කුළුණක් මත පුපුරුවා හරින ලද ප්ලූටෝනියම් පුපුරණ ද්‍රව්‍යයකින් සමන්විත වුණා.

සති කිහිපයකට පසු, හිරෝෂිමා සහ නාගසාකි යන ජපන් නගරවලට පරමාණු බෝම්බ හෙළන ලද අතර, එමඟින් 200,000 කට අධික පිරිසක් මිය ගොස්, දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වූ අතර, එතැන් පටන් ආරම්භ වුයේ න්‍යෂ්ටික යුගය යි..

න්‍යෂ්ටික අවි යාන්ත්‍රණය මූලික ක්‍රියාවලීන් දෙකකින් සමන්විත වෙනවා. විඛණ්ඩනය සහ විලයනය (fission and fusion) ලෙස එම ක්‍රියාවලින් හදුන්වනු ලබනවා. විඛණ්ඩනය යනු බර න්‍යෂ්ටියක් සැහැල්ලු න්‍යෂ්ටි දෙකකට හෝ වැඩි ගණනකට බෙදීම වන අතර විලයනය යනු සැහැල්ලු න්‍යෂ්ටි දෙකක් හෝ වැඩි ගණනක් බර එකක් බවට ඒකාබද්ධ කිරීමයි. මෙම ප්‍රධාන න්‍යායන්ට අනුව ප්‍රධාන න්‍යෂ්ටික බෝම්බ වර්ග දෙකක් පවතින අතර ඒවා විඛණ්ඩන බෝම්බ සහ විලයන බෝම්බ (fission bombs and fusion bombs) ලෙස හදුන්වන්න පුළුවන්. බොහෝ විට පරමාණු බෝම්බ ලෙස හඳුන්වන විඛණ්ඩන අවි, නිර්මාණය වන්නේ යුරේනියම්-235 හෝ ප්ලූටෝනියම්-239 වැනි මුලද්‍රව්‍ය භාවිතා භාවිතා කරමින්.

විඛණ්ඩන බෝම්බ මගින් සිදුවන්නේ නියුට්‍රෝනයක් මෙම විඛණ්ඩන න්‍යෂ්ටිවලින් එකකට පහර දෙන විට, එමගින් පරමාණුව බෙදී එම නිසා ශක්තිය සහ තවත් නියුට්‍රෝන මුදා හැරීමයි. එලෙස මුදාහරින නියුට්‍රෝන නැවත නවතත් ප්‍රතික්‍රියා කිරීමෙන් ස්වයං-තිරසාර දාම ප්‍රතික්‍රියාවක් (self-sustaining chain reaction) නිර්මාණය වන අතර එමඟින් දැවැන්ත පිපිරීමක් ඇති වේ. මෙම දාම ප්‍රතික්‍රියාව තාපය, පිපිරීම සහ විකිරණ ආකාරයෙන් දැවැන්ත ශක්තියක් නිකුත් කරනවා.

අනෙක් බෝම්බ වර්ගය වන විලයන බෝම්බ, හයිඩ්‍රජන් බෝම්බ හෝ තාප න්‍යෂ්ටික අවි ලෙසද හැඳින්වෙන අතර, ඩියුටීරියම් සහ ට්‍රිටියම් වැනි හයිඩ්‍රජන් සමස්ථානික අතර විලයන ප්‍රතික්‍රියා මගින් විඛණ්ඩනයට වඩා විශාල ශක්තියක් මුදාහරින අතර, මෙම හයිඩ්‍රජන් බෝම්බ විලයන ප්‍රතික්‍රියා උත්ප්‍රේරණ අවශ්‍ය ආන්තික උෂ්ණත්වයන් සහ පීඩන නිර්මාණය කිරීම සඳහා ප්‍රේරකයක් ලෙස විඛණ්ඩන බෝම්බයක් භාවිතා කරයි. විලයන බෝම්බ පරමාණු බෝම්බවලට වඩා බෙහෙවින් බලවත් හා විනාශකාරී වෙනවා.

මෙම සැලසුම Teller-Ulam configuration ලෙස හැඳින්වෙන අතර මෙය නවීන තාප න්‍යෂ්ටික අවිවල පදනම වුණා. එවැනි ආයුධ මගින් නිකුත් කරන ශක්තිය TNT ට සමාන කිලෝටොන් හෝ මෙගාටොන් වලින් මනිනු ලබනවා. නිදසුනක් වශයෙන්, හිරෝෂිමාවට හෙළන ලද බෝම්බයේ බලය කිලෝටොන් 15 ක් වූ අතර, මෙතෙක් පුපුරා ගිය විශාලතම බෝම්බය වන 1961 දී පුපුරා ගිය සෝවියට් "සාර් බෝම්බය" මෙගාටොන් 50 ක් වුණා.

අද වනවිට ලෝකය භාවිත කරනු ලබන න්‍යෂ්ටික අවි හිරෝෂිමා සහ නාගසාකි හි භාවිතා කළ ඒවාට වඩා බෙහෙවින් බලවත් හා තාක්ෂණයෙන් අතින් නවීනය. මෙතෙක් අත්හදා බැලූ බලවත්ම න්‍යෂ්ටික බෝම්බය වන සෝවියට් සාර් බෝම්බය හිරෝෂිමා බෝම්බයට වඩා 3,000 ගුණයකින් බලවත් විය. එක්සත් ජනපද W88 (කිලෝටොන් 475) හා රුසියානු RS-28 සර්මාට් වැනි අන්තර් මහද්වීපික බැලස්ටික් මිසයිල (ICBM) මත යොදවා ඇති නවීන තාක්ෂණයට, සම්පූර්ණයෙන් නගර සුනුවිසුළු කළ හැකි අතර විවිධ ස්ථානවලට පහර දිය හැකි බහු ස්වාධීනව ඉලක්ක කළ හැකි Multiple Independently targetable Reentry Vehicle (MIRV) ද ඊට අයත් ය. එමෙන්ම ඇමරිකානු B61-12 වැනි උපායික න්‍යෂ්ටික අවි, කිලෝටොන් 0.3 සිට කිලෝටොන් 50 දක්වා වෙනස් කළ හැකි විභවයක් සහිතව යුධ පිටියේ භාවිතය සඳහා නිර්මාණය කර තිබෙනවා.

කෙස්වෙතත් න්‍යෂ්ටික අවිවලින් එල්ල වන තර්ජනය ක්ෂණික පිපිරුමක බලපෑම් ඉක්මවා යනවා. තනි පිපිරීමකින් ලක්ෂ සංඛ්‍යාත මරණ සිදුවිය හැකි අතර, දිවි ගලවා ගත්තත් ඒ අය විකිරණ, දිගු කාලීන පිළිකා සහ මානසික කම්පනයෙන් පීඩා සදා කාලිකවම පීඩා විදිනවා. පරිසරයට නිකුත්වන විකිරණශීලී ද්‍රව්‍ය පස, ජලය සහ වාතය අතිශය ලෙස දූෂණය කරන අතර, සිදුවන හානිය උපන්, නූපන් පරම්පරා ගණනාවක් පවතින දැවැන්ත පාරිසරික හානියක් සිදු කරනවා.

සටහන - Tharaka Deshan

වැඩිදුර තොරතුරු - https://www.britannica.com/technology/nuclear-weapon

එක්වන්න අපගේ Whasapp සමුහය සමගින් -
https://chat.whatsapp.com/K3WjlSaE0bM4JSsswcUBQw

18/06/2025

"Local Manufacturers Must Be Protected Instead of Relying Solely on Imports and Profits"
– Minister of Science and Technology Dr. Chrishantha Abeysena –

“Instead of relying solely on financial profits and imports, we must prioritize purchasing from and protecting our local manufacturers,” stated Minister of Science and Technology Dr. Chrishantha Abeysena.

He made these remarks during a meeting held at the Ministry of Science and Technology, convened to facilitate an open exchange of views between traditional brass manufacturers and government officials. The event marked the second phase of a collective initiative aimed at revitalizing the traditional brass industry.

This program was launched following a commitment made by Minister Abeysena to industrialists in the Kurukulawa South area of Wattala. The Minister pledged to implement a coordinated effort to revive the local brass industry and provide the necessary technical support to enhance its quality and competitiveness.

As an initial step, a team of officials from the Ministry of Science and Technology and the National Engineering Research and Development Centre (NERDC) carried out a technical observation visit to the area. The meeting then focused on planning future actions based on the findings of that field visit.

Minister Abeysena further elaborated on the government's position:

“While it is possible to import goods similar to those produced locally at a cheaper cost, our focus should not be purely on financial gain. We must prioritize the purchase of locally made products whenever possible and ensure the survival and growth of those industries. This includes providing technical guidance to reduce production costs, introducing modern manufacturing technologies, supporting the creation of high-quality and attractively finished value-added products that can compete globally, and facilitating access to modern equipment. This program is a step in that direction.”

During the discussion, local industrialists presented several requests to protect and strengthen the brass industry. These included securing raw materials at concessional rates through the Ministry of Industries and imposing limits on the large-scale export of such materials.

In response, government officials acknowledged these concerns and affirmed that the collective program would serve as a platform to find constructive solutions. They encouraged the industrialists to submit a formal report to the Ministry of Industries outlining their demands. The officials assured their continued support to uplift the traditional brass industry by addressing key challenges through the coordinated efforts of the Ministries of Industry, Science and Technology, Finance, and their affiliated institutions.

The meeting was attended by the Secretary to the Ministry of Science and Technology, Mr. Mohomed Navavi, along with officials from the Ministry of Science and Technology, Ministry of Industries, Sri Lanka Industrial Development Board, National Enterprise Development Authority, National Crafts Council, NERD Centre, Sri Lanka Inventors Commission, Arthur C. Clarke Institute for Modern Technologies, and other stakeholders.

16/06/2025

SICASH MULTICONFERENCE | Pre-Conference Workshop
SMART RESEARCH – Practical insights on writing, AI support & data analysis 🔍💡

Are you ready to publish your next journal or conference paper? 📝✨
Join us for a full-day workshop designed to empower the next generation of researchers with the tools and techniques needed to excel in academic publishing.

🎓 Speakers:
Prof. Nuwan Kodagoda – Pro-Vice Chancellor (Computing), SLIIT
Prof. Dhanushka Udayanga – Dept. of Applied Sciences, SLIIT
Ms. Chathuri Samarasinghe – Dept. of Mathematics & Statistics, SLIIT

📚 What you’ll learn:
✔️ How to write strong journal/conference papers
✔️ Basic statistics for research publications
✔️ Using generative AI in academic writing
✔️ Peer review & revisions
✔️ Better data visualization & scientific graphics

📅 Date: 2nd August 2025 (Saturday)
🕣 Time: 8:30 AM – 4:30 PM
📍 Venue: SLIIT, Malabe Campus
🎓 Open to: Final-year undergraduates, MSc, MPhil & PhD students
🏅 Certificates will be awarded

💸 Fee: Rs. 5000/=
🔗 Register Now: https://forms.office.com/r/eQQhBPmdgJ

Limited seats available – don’t miss out! 💼📊

16/06/2025

Call for Abstracts – ICIET 2025

Join the global dialogue at ICIET 2025 under the theme:
"Exploring Technologies for a Smarter and Sustainable Future"

We invite researchers, innovators, and thought leaders to submit your abstracts and shape the future of intelligent, eco-conscious technologies.
🔹 Be the spark for sustainable innovation!

Let your ideas lead the change. Submit your abstract via CMT. (https://cmt3.research.microsoft.com/IConfIET2025)

Visit the conference website for more details
http://iciet.sjp.ac.lk/about-the-event/

14/06/2025

This is an excellent milestone in our pharma manufacturing industry in Sri Lanka
Congratulations Celogen Lanka 💐🎉