09/02/2025
ලංකාවෙම විදුලිය ඇණහිටලා නේද? 🤯
ඔව්, පානදුර උප බෙදාහැරීම් මධ්‍යස්ථානයේ (substation) ඇතිවූ technical fault එකක් නිසා ජාතික පද්ධතියම shut down වෙලා.
(වදුරෙකු බෙදාහැරීමේ මධ්‍යස්ථානයේ ට්‍රාන්ස්ෆෝමරයක ගැටීමෙන් මෙය සිදුවුනා කියලා තමා ආරංචි 🤔)
ඒත් එහෙම වෙන්නේ කොහොමද?
හරි, මේක ටිකක් සංකීර්ණයි, නමුත් හොඳට ප්‍රවේශමෙන් පල්ලෙහා විස්තරේ කියෙව්වොත් තේරුම් ගන්න පුළුවන්. 😉
ජාතික විදුලි පද්ධතියේ එක් ස්ථානයක් බිද වැටුනම (ඒ වගේම පානදුර substation එකේ imbalance එකක් වුනා නම්), සමස්ථ පද්ධතියෙම සමතුලිත බව (balance) නැතිවෙනවා. ඒ කියන්නේ විදුලි ධාරාව (power flow) හරිහැටි නැතිවෙලා, අනෙක් කොටස් වලට overload වෙනවා. මොකද පානදුර Sub Station එකෙන් විදුලිය බෙදාහැරෙන කොටස දැන් පද්ධතියෙන් විසංධි වෙලා නිසා, එක්වරම අනිත් තැන් ඔක්කොම Overload වීමක් සිදුවෙනවා.
එතකොට බලාගාර automatic ලෙසම shut down කරගන්නවා. මේ නිසා ජාතික පද්ධතියම උනත් shut down වෙන්න පුළුවන්.
ඇයි බලාගාර මේ වගේ අවස්ථාවල shut down වෙන්නේ? 🤯
මේක තමයි හේතුව: විදුලි පද්ධතියේ protection mechanisms තියෙනවා. ඒවා තමයි මේ වගේ අවස්ථාවල පද්ධතියේ කොටස් ආරක්ෂා කරන්නේ. උදාහරණයක් විදිහට, බලාගාර වලට overload වුනොත්, ඒවායේ උපකරණ (equipment) හානි වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, බලාගාර automatic ලෙසම shut down වෙනවා, හානි වලින් ආරක්ෂා වෙන්න. මේක තමයි බලාගාර මේ වගේ අවස්ථාවල shut down වෙන්නේ හේතුව.
**ශ්‍රී ලංකාවේ මේ වගේ අවස්ථා කිහිපයක්ම වෙලා තියෙනවා.**
ඔව්, ශ්‍රී ලංකාවේ මේ වගේ අවස්ථා කිහිපයක්ම වෙලා තියෙනවා. විශේෂයෙන්ම substations වල දෝෂ (faults) හෝ transmission lines වල ගැටලු නිසා, ජාතික පද්ධතියම shut down වෙන අවස්ථා තියෙනවා. හැම වෙලාවෙම මේකට හේතුව තමයි පද්ධතියේ සමතුලිත බව (balance) නැතිවීම.
හයිඩ්‍රෝ (Hydro) සහ තාප (Thermal) බලාගාර නැවත ක්‍රියාත්මක කරන්න කොච්චර කාලයක් ගන්නවාද? 😥
මේක තමයි රසවත් තැන:
1. හයිඩ්‍රෝ බලාගාර (Hydro Power Plants):
හයිඩ්‍රෝ බලාගාර නැවත start කරන්න තරමක් ඉක්මන් වෙනවා. ඒවාට අමතර බලයක් අවශ්‍ය නැති නිසා, මිනිත්තු කිහිපයකින් හෝ පැය 1-2 ඇතුළත නැවත ක්‍රියාත්මක කරන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, black start ක්‍රියාවලියේදී හයිඩ්‍රෝ බලාගාර පළමුවෙන්ම start කරනවා.
2. තාප බලාගාර (Thermal Power Plants):
තාප බලාගාර (ගල් අගුරු, ඩීසල්, ආදිය) නැවත start කරන්න ටිකක් කාලය ගන්නවා. උදාහරණයක් විදිහට, නොරොච්චෝලේ ගල් අගුරු බලාගාරයේ විදුලි උත්පාදන යන්ත්‍ර shut down කලාම, ඒවා නැවත සිසිලනය කරලා (cool down) විදුලි උත්පාදනය පටන් ගන්න පැය 6-12 තරම් ගතවෙන්නත් පුළුවන්. සමහර විට ඒ වනතෙක් ජල විදුලි බලාගාර වලින් පද්ධතිය සම්පූර්ණයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කරගන්න බැරිවෙන්නත් පුළුවන්.
සම්පූර්ණ පද්ධතිය නැවත ක්‍රියාත්මක කරන්න (restart) කොච්චර කාලයක් ගන්නවාද?🤔
මේක තමයි සංකීර්ණ කාරණා:
- හයිඩ්‍රෝ බලාගාර නැවත start කරන්න පැය 1-2 ගන්නවා.
- තාප බලාගාර නැවත start කරන්න පැය 6-12 ගන්නවා.
- සම්පූර්ණ පද්ධතිය නැවත ස්ථාපනය කරන්න (full system recovery) පැය 12-24 තරම් ගතවෙන්නත් පුළුවන්.
මේ ක්‍රියාවලියට කාලයක් ගතවෙනවා. විශේෂයෙන්ම ගල් අගුරු බලාගාර වගේ බලාගාර නැවත start කරන්න ටිකක් අමාරුයි. ඒ නිසා, විදුලි පද්ධතියේ ස්ථාවරතාවය (stability) සහ ආරක්ෂාව (safety) තහවුරු කරගන්න මේ වගේ ක්‍රියාවලි අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ නිසා, පද්ධතිය නැවත ක්‍රියාත්මක කරන්න ටිකක් කාලය ගන්නවා. 😊
මේ වගේ අවස්ථා අනාගතයේදී නැති කරන්නේ කොහොමද?🤔
මේ වගේ අවස්ථා අනාගතයේදී නැති කරන්න තියෙන ක්‍රම කිහිපයක් තියෙනවා. ඒවා තමයි:
1. පද්ධතියේ ස්ථාවරතාවය වැඩි කිරීම (Improving System Stability):
- විදුලි පද්ධතියේ සමතුලිත බව (balance) පවත්වා ගැනීමට advanced control systems භාවිතා කිරීම.
- Real-time monitoring systems භාවිතා කරලා, ඕනෑම imbalance එකක් වෙන්න කලින්ම හඳුනාගෙන, එය නිවාරණය කිරීම.
2. බලපෑම් සීමා කිරීම (Isolating Faults):
- Substations සහ transmission lines වල දෝෂ (faults) වෙන්න කලින්ම හඳුනාගෙන, ඒවා isolate කරලා, සමස්ත පද්ධතියට බලපෑම් නොවන ලෙස සකස් කිරීම.
- Smart grids භාවිතා කරලා, දෝෂ ඉක්මනින් හඳුනාගෙන, ඒවා නිවාරණය කිරීම.
3. බලාගාර වල ආරක්ෂණ ක්‍රම යාවත්කාලීන කිරීම (Upgrading Protection Mechanisms):
- බලාගාර වල protection mechanisms යාවත්කාලීන කරලා, ඒවා වඩාත් efficient සහ reliable කිරීම.
- Automatic load shedding systems භාවිතා කරලා, overload වීම් වලින් පද්ධතිය ආරක්ෂා කිරීම.
4. විකල්ප බලශක්ති මූලාශ්‍ර (Renewable Energy Sources):
- සූර්ය බලය (solar power) සහ සුළං බලය (wind power) වගේ renewable energy sources වැඩි කරලා, පද්ධතියේ යැපීම තාප බලාගාර වලින් අඩු කිරීම.
- මේවා තමයි අනෙක් රටවල් භාවිතා කරන ක්‍රම.
අනෙක් රටවල් මේ වගේ අවස්ථා හැසිරවීමට කරන දේ: 🤩
1. Smart Grid Technology:
- ඇමරිකාව, ජර්මනිය, සහ ජපානය වගේ රටවල් smart grid technology භාවිතා කරනවා. මේකෙන් real-time දත්ත (data) භාවිතා කරලා, පද්ධතියේ ස්ථාවරතාවය පවත්වා ගන්නවා.
2. Decentralized Power Systems:
- බොහෝ රටවල් decentralized power systems භාවිතා කරනවා. මේකෙන් එක් බලාගාරයක් අක්‍රිය වුනොත්, අනෙක් බලාගාර වලින් පද්ධතියේ ස්ථාවරතාවය පවත්වා ගන්න පුළුවන්.
3. Energy Storage Systems:
- බැටරි storage systems භාවිතා කරලා, අතිරේක බලය (backup power) සපයනවා. මේකෙන් බලපෑම් සීමා කරන්න පුළුවන්.
4. Regular Maintenance and Upgrades:
- බොහෝ රටවල් පද්ධතියේ නිතර maintenance සහ upgrades කරනවා. මේකෙන් දෝෂ (faults) වලින් ආරක්ෂා වෙන්න පුළුවන්.
ශ්‍රී ලංකාවට මේවා අනුගමනය කරන්න පුළුවන්ද?🤔
ඔව්, ශ්‍රී ලංකාවට මේවා අනුගමනය කරන්න පුළුවන්. විශේෂයෙන්ම:
- Smart grid technology හඳුන්වාදීම.
- Renewable energy sources වැඩි කිරීම.
- පද්ධතියේ නිතර maintenance සහ upgrades කිරීම.
- Decentralized power systems භාවිතා කිරීම.
මේ ක්‍රම භාවිතා කරලා, ශ්‍රී ලංකාවේ විදුලි පද්ධතිය වඩාත් reliable සහ stable කරගන්න පුළුවන්. 😊
ElectroClazz ✍️ADMIN : Buddhika Isuru
⚡ ElectroClazz – Edu. & Smart Tech Deals!
🎓 Learn | 🔧 Build | 🛒 Shop Smart Tech
🌐 Visit our website: ElectroClazz. com
Electronic පන්තිය.
📢 Follow ElectroClazz for daily tech tips, tutorials & smart gadgets!
