02/05/2025
උපාධි, ආචාර්‍ය මහාචාර්ය පදවි තානාන්තර ගැන හෙනම කතාවක් යනවනේ.. මේ මම දන්න තරමින් ඒ ගැන සරළ විස්තරයක්.
මේකත් ඔය අත කහනවට කොටන ලියමනක්.
------------------------------------------------------
ඩිප්ලෝමා (𝐃𝐢𝐩𝐥𝐨𝐦𝐚)
- උපාධියකට වඩා පහළ මට්ටමේ සහ කෙටිකාලීන අධ්‍යාපන සුදුසුකමක්.
- බොහෝවිට විශේෂිත වෘත්තියක දක්ෂතාව ලබාදෙනවා.
- සාමාන්‍යයෙන් ඩිප්ලෝමාවක් මාස 6 – අවුරුදු 2ක් අතර කාලයක් ඇතුළත සම්පූර්ණ වෙනවා.
- උදාහරණ විදිහට ලංකාවේ තියෙන අධ්‍යාපන විද්‍යා පීඨ, Nursing Training School (NTS) වගේ තැන් වලින් ලබා දෙන්නේ ඩිප්ලෝමා මට්ටමේ සුදුසුකමක්.
- මේ සුදුසුකම උපාධියක් සඳහා පිවිසුමක්, නැත්නම් රැකියාවකට පිවිසීමට මාර්ගයක් වශයෙන් යොදාගන්න පුළුවන්.
- උපාදියකින් පසුව සම්පූර්ණ කරන ඩිප්ලෝමා සාමාන්‍යෙන් පශ්චාත් උපාධි ඩිප්ලෝමා (Post graduate diploma) කියලා තමයි හදුන්වන්නේ. ඕස්ට්‍රේලියාව වගේ රටවල මේක graduate diploma කියලත් හඳුන්වනවා.
- මේ සුදුසුකම් නමක් සමඟ යොදනවානම් සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ මෙන්න මේ විදිහට:
o Mr. Amarabandu Rupasinghe – Dip. in English
o Mrs. Sama Amaralatha – PgDip in Education
------------------------------------------------------
ප්‍රථම උපාධිය (𝐁𝐚𝐜𝐡𝐞𝐥𝐨𝐫’𝐬 𝐃𝐞𝐠𝐫𝐞𝐞)
- විශ්ව විද්‍යාලයක හෝ පිළිගත් උපාධි ප්‍රදාන ආයතනයකින් කෙනෙක් ලබාගන්නා මුල්ම උපාධිය.
- සාමාන්‍යෙයෙන් අවුරුදු 3–4 ක් වගේ කාලයක් ගත වෙනවා උපාධියක් සම්පූර්ණ කරන්න.
- වෛද්‍ය උපාධියක් වගේ විශේෂ උපාධි සඳහා අවුරුදු 5ක් වගේ ගත වෙනවා.
- සමහරක් අවුරුදු 4ක උපාධි විශේෂවේදී උපාධියක් විදිහට හඳුන්වනවා. Special Degree එකක් කියන්නේ එතකොට. (BSc Special in Chemistry)
උදාහරණ:
• BA – ශාස්ත්‍රවේදී උපාධිය
• BSc – විද්‍යාවේදී උපාධිය
• BBA - ව්‍යාපාර කළමණාකරණ උපාධිය
• BEng – ඉංජිනේරු උපාධිය
• MBBS (Bachelor of Medicine, Bachelor of Surgery)- වෛද්‍ය උපාධිය
- මේ සුදුසුකම් නමක් සමඟ යොදනවානම් සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ මෙන්න මේ විදිහට:
o Mr. Amarabandu Rupasinghe – BSc in Science
o Mrs. Sama Amaralatha – BA (special) in Sociology
සිංහලෙන් ලියනවානම්:
o විද්‍යාවේදී අමරබන්දු රූපසිංහ
o ශ්‍රාස්ත්‍රවේදී සාමා අමරලතා
------------------------------------------------------
මාස්ටර් උපාධිය (𝐌𝐚𝐬𝐭𝐞𝐫’𝐬 𝐃𝐞𝐠𝐫𝐞𝐞)
- ප්‍රථම උපාධිය පස්සේ කෙනෙක් තමන්ගේ කැමැත්තෙන් තවත් ඉදිරියට ඉගැන ගැනීමේදී තමයි Masters එකක් කරන්නේ
- බොහෝ වෙලාවට එක් විෂය ක්ෂේත්‍රයක ගැඹුරු දැනුමක් මේ උපාධි පාඨමාලාවකදී හදාරනවා.
- සාමාන්‍යෙන් අවුරුදු 1–2 ක් අතර කාලයක් යනවා උපාධිය සම්පූර්ණ කරන්න.
- Taught Master’s / Research Master’s විදිහට වෙන් වීමක් ගොඩක් වෙලාවට තියෙනවා.
- බොහොමයක් masters උපාධි වල නිබන්ධනයක් (thesis) එකක් තනියෙන් සම්පූර්ණ කරන්න ඕනි.
උදාහරණ:
• MA – ශාස්ත්‍රපති උපාධිය
• MSc – විද්‍යාපති උපාධිය
• MBA – master’s in business administration
- මේ සුදුසුකම් නමක් සමඟ යොදනවානම් සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ මෙන්න මේ විදිහට:
o Mr. Amarabandu Rupasinghe – MSc in Data Science
o Mrs. Sama Amaralatha – MA in Communication
සිංහලෙන් ලියනවානම්:
o විද්‍යාපති අමරබන්දු රූපසිංහ
o ශ්‍රාස්ත්‍රපති සාමා අමරලතා
------------------------------------------------------
(𝐌.𝐏𝐡𝐢𝐥 – 𝐌𝐚𝐬𝐭𝐞𝐫 𝐨𝐟 𝐏𝐡𝐢𝐥𝐨𝐬𝐨𝐩𝐡𝐲)
- මේ සම්පූර්ණයෙන්ම පර්යේෂණමය මාස්ටර් උපාධියක්.
- බොහෝවිට PhD එකකට පෙර පියවරක් විදිහට තමයි කෙනෙක් මේ වගේ උපාධියකට යොමු වෙන්නේ.
- මේ උපාධිය සම්පූර්ණ කරන්න අනිවාර්‍යෙන්ම ස්වාධීන පර්යේෂණයක් කරලා ඒ සොයාගැනීම් පිළිගත් ආකාරයකට publish කරන්න අවශ්‍යයයි.
- සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 1–2 අතර ප්‍රමාණයක් යනවා M.Phil එකක් complete කරන්න.
- මේ සුදුසුකම් නමක් සමඟ යොදනවානම් සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ මෙන්න මේ විදිහට:
o Mr. Amarabandu Rupasinghe – M.Phil in Computer vision
------------------------------------------------------
ආචාර්‍ය උපාධිය (𝐏𝐡𝐃 – 𝐃𝐨𝐜𝐭𝐨𝐫 𝐨𝐟 𝐏𝐡𝐢𝐥𝐨𝐬𝐨𝐩𝐡𝐲)
- විශ්වවිද්‍යාලයකින් ලැබිය හැකි ඉහළම උපාධියක් තමයි ආචාර්‍ය උපාධිය කියන්නේ.
- නව දැනුමක් නිර්මාණය කරන එක මූලික කරගත්තු අලුත්ම පරේක්ෂණයක් අනිවාර්‍යෙන්ම මේ උපාධි අපේක්ෂකයෙක් කරගෙන යනවා.
- ඒ වගේම ඒ කරන පරේක්ෂණ වල සොයාගැනීම් පිළිගත් journals/ conferences වල publish කරන්න ඕනි.
- සාමාන්‍යෙන් අවුරුදු 3–7 ක් අතර කාලයක් ගතවෙනවා complete කරන්න.
- Thesis එකක් වගේම සහ viva test එකකුත් තියෙන්න පුළුවන් මේ උපාධිය ප්‍රදානය කරන්න කලින්. විශ්වවිද්‍යාලය මඟින් පත් කරපු board එකක් ඒ පිළිබඳ සෑහිමකට පත් උනොත් තමයි ආචාර්‍ය උපාධිය ප්‍රදානය කරන්නේ.
- ලෝකයේ සමහරක් විශ්වවිද්‍යාල DBA (Doctor in Business Administration), D. Eng (Doctor in Engineering) වගේ PhD වලට සමාන උපාධි පිරිනමනවා.
- Education field එකේ අයට Doctor of Philosophy වෙනුවට දැන් Doctor of Education (EdD) කියලා එකක් තියනවා මේක ගොඩක් ගුරුවරුන්ට ප්‍රින්සිපල් ලට වගේ අයට ජොබ් එක කරන ගමන් ඒකත් එක්කම සම්බන්ධ වෙලා කරන්න පුලුවන් එකක් .
- සාමාන්‍යෙන් PhD එකකදි යුනිවර්සිටි එකෙන් උපාධි අපේක්ෂකයාට ගෙවනවා ඒක කරනවට. ෆුලි ෆන්ඩඩ් ගොඩක් වෙලාවට. (ගෙවලා ගන්නවා නෙවෙයි. ගන්නවට ගෙවනවා! :D )
- සමහර පිළීගත් විශ්වවිද්‍යාල වලින් ඒ ඒ ක්ශේත්‍ර වල සුවිශේෂ හැකියා ඇති අයට ගෞරව ආචාර්‍ය උපාධි පිරිනමනවා. ( ආචාර්‍ය නන්දා මාලිනියන්ට සෞන්දර්‍ය කලා විශ්වවිද්‍යාලයෙන් 2017 වර්ෂයේ පිරිනමපු Doctor of Philosophy (Fine Arts) Honoris Causa ඒ වගේ උපාධියක්.)
- මේ සුදුසුකම් නමක් සමඟ යොදනවානම් සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ මෙන්න මේ විදිහට (Dr සහ PhD කියන යෙදුම් දෙකම එක වෙලාවක පාවිච්චි කරන්නේ නෑ):
o Amarabandu Rupasinghe, PhD
o Dr. Amarabandu Rupasinghe
o අචාර්‍ය අමරබන්දු රූපසිංහ
------------------------------------------------------
𝐃.𝐒𝐜. – 𝐃𝐨𝐜𝐭𝐨𝐫 𝐨𝐟 𝐒𝐜𝐢𝐞𝐧𝐜𝐞
- මේක ඉතා සුවිශේෂී, PhD එකටත් වඩා ඉහළ උපාධියක්.
- යම් අයෙක් දිගුකාලීනව කරන අතිවිශිෂ්ට ගවේෂණ පරීක්ෂණ සහ ක්‍රියාකාරකම් මත පදනම්ව තමයි මේ උපාධිය පිරිනැමෙන්නේ.
- ලෝකයේ සමහර විශ්වවිද්‍යාල විතරයි D.Sc උපාධි පිරිනමන්නේ.
- සමහර රටවල් වල PhD එකට සමාන උපාධියක් විදිහටත් සලකනවා.
------------------------------------------------------
මහාචාර්ය පදවිය (𝐏𝐫𝐨𝐟𝐞𝐬𝐬𝐨𝐫𝐬𝐡𝐢𝐩)
- මහාචාර්ය පදවිය කියන්නේ තනතුරක්, උපාධියක් නොවෙයි.
- සාමාන්‍යයෙන් විශ්වවිද්‍යාලයක උසස්ම අධ්‍යයන තනතුර වෙන්නේ මහාචාර්ය තනතුර.
- බොහෝ වෙලාවට මහාචාර්ය කෙනෙක් වෙන්නේ ආචාර්‍ය උපාධියක් (PhD) එකක් සම්පූර්ණ කරපු කෙනෙක්.
- USA වලදී Professor කියන term එක විශ්වවිද්‍යාල ගුරුවරු හැමෝටම යොදාගන්නවා. ඒ කියන්නේ PhD එකක් තිබ්බා හෝ නැතා, ඒ අය විශ්වවිද්‍යාලයක උගන්නනවා නම් professor කියලා හදුන්වනවා.
- British system එකේදී ( ලංකාව, ඕස්ට්‍රේලියාව වගේ රටවලත් තියෙන්නේ ඒ system එක) අනිවාර්‍යෙන්ම විශ්වවිද්‍යාලය මහාචාර්ය පදවිය ප්‍රදානය කළ යුතුයි.
- යමෙක් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් අයින් උනාම මහාචාර්ය කියන title එක අයින් වෙලා නැවත ආචාර්‍ය වෙනවා.
- හැබැයි සමහර අවස්ථා වල සුවිශේෂ පුද්ගලයන්ට ජීවිත කාලයටම බලපාන විදිහට මහාචාර්ය පදවි (Emeritus professor) පිරිනමනවා. මහාචාර්ය VK සමරනායක එවැනි අයෙක්. (සේවාර්ජිත මහාචාර්ය තමයි සිංහල නාමය)
මේ සුදුසුකම් නමක් සමඟ යොදනවානම් සාමාන්‍යයෙන් යෙදෙන්නේ මෙන්න මේ විදිහට:
o Professor Amarabandu Rupasinghe
o මහාචාර්ය අමරබන්දු රූපසිංහ
------------------------------------------------------
මේ අධ්‍යාපන සුදුසුකම් නිසි ආකාරයෙන් සම්පූර්ණ කරන්න “හරියට” කරන මිනිස්සු පට්ටම කට්ටක් කනවා වගේම ලෝක දැනුම් පද්ධතියට හරයක් එකතු කරන්න තමන්ගේ ජීවිතේ සැළකියයුතු කාලයක් කැප කරනවා.
ඒ වගේම මේ උපාධි පිරිනමන “නිසි” ආයතන/ විශ්වවිද්‍යාල හරි ආකාර නියාමනයන්ට යටත් වෙලා කටයුතු කරනවා.
එහෙම තියෙද්දි ඩොලර්, රුපියල් වලට මේ අකුරු තුන හතර අලෙවි වෙද්දි, තමන්ට නැති උපාධි ගත්තා වගේ මාකට් කරද්දී, එව්වට කට පියාගෙන ඇස් අයාගෙන ඉන්නවා කියන්නේ අර වටිනාකමක් තියෙන මිනිස්සුන්ගෙත් වටිනාකම නැති කරන දෙයක්.
තමන්ගේ දුවා දරුවන්ට පොඩ්ඩක් හරි ආදරයක් තියෙනවානම් “නිසි” අධ්‍යාපනයේ අගය වටහලා දෙන එක දෙමව්පියන්ගේ වගකීමක්. ඒත් එක්ක මේ සුදුසුකම්, උපාධි වල තියෙන බර, වටිනාකම අනිවාර්‍යෙන්ම කියලා දෙන එකත් යුතුකමක්!
හරිත තිලකරත්නගෙන් උපුටා ගන්නා ලදී.
