ရိပ်ခြောက်

Home
Myanmar
Mandale
ရိပ်ခြောက်

Contact information, map and directions, contact form, opening hours, services, ratings, photos, videos and announcements from ရိပ်ခြောက်, Publisher, Mandale.

08/07/2025

ငါးပြတိုက်ထဲမှာ

ငါးတစ်ကောင်
အခြားငါးတစ်ကောင်နဲ့ တွေ့ဆုံတယ်
ပြီးတော့ ဥတွေ ဥတယ်
သူ့ဆူးတောင်တွေက ပင်လယ်ရေညှိတွေကို
အချက်ပြတာကြောင့်
သူ့အရောင်တွေ
တစ်ခုပြီးတစ်ခု ထွက်လာတယ်
သူ့ရေမြှုပ်တွေဟာ
ဘယ်သူ့အတွက်မှ မရည်ရွယ်တဲ့
စကားလုံးတွေ
ငါးတစ်ကောင်ရဲ့ မျက်လုံးတွေကို ဖြတ်ပြီး
ကမ္ဘာကြီးဟာ
တစ်နေ့ပြီးတစ်နေ့
တက်လိုက်၊ ကျလိုက်။ ။

-ဒူနျာ မီခါအီးလ်
-မျိုးတေဇာမောင် ဘာသာပြန်ဆိုသည်

06/07/2025

၂၃။

ငါတို့မျိုးနွယ်စုထဲ
တချို့ စစ်တိုက်ရင်း သေကြ
တချို့ သေရိုးသေစဥ် သေကြ
ဘယ်သူမှတော့ ပျော်ပြီး သေတာ မရှိ။

-ဒူနျာ မီခါအီးလ်
-မျိုးတေဇာမောင် ဘာသာပြန်ဆိုသည်။

03/07/2025

ယိုကိုင်း

ကိုယ့်ခေါင်းကိုယ် ဖြုတ်ပစ်လိုက်နိုင်ဖို့ ယိုကိုင်း ဖြစ်အောင် ကြိုးစားတယ်။ ခေါင်းထဲကို အသံတွေ အတင်း တိုးဝင်နေတယ်။ တရစပ်ပဲ။ ကိုယ် လျှာနဲ့ လိပ်သွင်းလိုက်တဲ့ နေ့ရက်တွေဟာ အစာအိမ်ရဲ့ ဘယ်ဘက်ထောင့်မှာ ကပ်နေတယ်လို့ ယိုကိုင်းတွေက ပြောတယ်။ တံခါးလက်ကိုင်ဘုကို လှည့်လိုက်တာနဲ့ ယိုကိုင်းတွေက ကြိုဆိုနေမှာပဲ။ ကိုယ်ဟာ ကမ္ဘာနဲ့ ဝေးသွားပြီ၊ သံယောစဥ်‌နဲ့ ဝေးသွားပြီ၊ နီးတဲ့ အရာတွေနဲ့ ဝေးသွားပြီ။ မေးမယ်၊ ယိုကိုင်းတွေမှာ ခံစားချက်ရှိသလား။ ခေါင်းဟာ တဖြည်းဖြည်း လေးလာတယ်။ မျက်လုံးတစ်ဖက်တည်းရှိတဲ့ ယိုကိုင်းဟာ နောက်ဆုံးစာရွက်ကို လှန်တော့မယ်။ နတ်ဘုရားတွေ ငိုနေတယ်။ ကိုယ်ဟာ နွေရာသီမှာ ပွင့်တဲ့ ပန်းကလေးတွေလို နွေးထွေးတဲ့ ယိုကိုင်းတစ်ကောင် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်တဲ့။ ယိုကိုင်းဖြစ်ချင်တဲ့ လူတစ်ယောက်ဟာ အဝေးက သူ့ခန္ဓာကိုယ်ကို သူ့ခေါင်းနဲ့ လှမ်းကြည့်နေတယ်။

-ဇဲရဇ်
၃/၇/၂၀၂၅
photo from internet

11/06/2025

"စံပယ်ပွင့်ချိန်"

ရေး - ဘုန်းအောင်ဆန်း
ရွတ် - ဇဲရဇ်
#ရိပ်ခြောက်

07/06/2025

စစ်ရဲ့ အနိဋ္ဌာရုံ

ကမ္ဘာတစ်ဖက်မှာ စစ်ရဲ့မျက်နှာဟာ ထင်ထင်ပေါ်ပေါ်
တစ်ဖက်ကျတော့ အသားစ၊ အရိုးဖြူတို့နဲ့
သုံးပိုင်းလေးပိုင်းလောက်သာ ကြားနေရတဲ့
တိုးလျှိုပေါက် ရယ်သံတွေ
သေဆုံးရခြင်းအပေါ် တစ်ဖက်က တွားတက်လာတဲ့
အခြားသူတို့ရဲ့ ရှင်သန်ခြင်း။
ပြီး ကိုယ်ကိုယ်တိုင် ပြန်ပြန်မြင်နေရတဲ့
ခန္ဓာကိုယ်မှ ပျံထွက်သွားသော အရိပ်မည်းများ
အသက်ရှူခွင့်တွေသာ ရှိခဲ့မယ်ဆိုရင်၊ စစ်ပွဲတွေဟာ
သူတို့ရဲ့ ရှက်ရွံ့မှုတွေကို ပိုက်ပြီး မျက်လွှာချနေတော့မယ်တဲ့။
အသက်ရှူခွင့်လေး ပေးပါ၊ လူဖြစ်နေသေးကြောင်း
လူတွေဟာ လူအဖြစ် ရှိနေချင်သေးကြောင်း
ပြောပြချင်လို့
အသက်ရှူခွင့်လေးသာ ပေးပါ။ ။

-သည်မော်နိုင်
ဟန်သစ်မဂ္ဂဇင်း

05/05/2025

အတိုအထွာ - ၁
____________

သေဆုံးခြင်းထက်
ကြောက်စရာအကောင်းဆုံးကတော့
အကုန်လုံး ထွက်သွားပြီး
တစ်ယောက်တည်း ကျန်ခဲ့တာကိုပဲ

-ဘသီ(တေးသီငှက်)
၁၉၆၂-၂၀၂၅

29/04/2025

▪️ရွာထဲမှာ

ဘုရားအဆူဆူနဲ့ လွဲခဲ့သူတွေရဲ့
လပြည့်ညပေါ့
နိုင်ငံတစ်ခုက လူတချို့
နိုင်ငံတစ်ခုကို လွမ်းခွင့်ရနေတဲ့ လပြည့်ညပေါ့
ဆောင်းနှင်းလမ်းတလျောက်
သင်းမြမြသဇင်
အခစားဝင်ပြီလား
တိမ်ပဝါခြုံထားတဲ့ တောင်တန်းတွေတလျောက်
ငြိမ်းချမ်းရေးပန်းတွေ ပေါက်ပြီလား
တောင်ပေါ်မြို့လေး တချို့မှာတော့
ဗုဒ္ဓပုံတော်ကို
မီးနဲ့သာ ပူဇော်ခဲ့ပါတယ်
အဲ့သည့်မီးပဲ
လူကိုစွဲတာ ကြာခဲ့။ ။

-ခိုင်မျိုး

27/04/2025

ပုဇွန်တောင်ရဲ့
ညနေခင်းဆိုသော ကဗျာ၊
ချစ်သူများကို တမ်းတရတဲ့
အထဲမှာ
ပုဇွန်တောင် ရွာလယ်က
မခင်အေး အရက်ဆိုင်လည်း
ပါတယ်
လွန်ခဲ့တဲ့
အနှစ်သုံးဆယ်ကျော်ကစပြီး
ပုဇွန်တောင်ဟာ
ကဗျာဆရာတွေရဲ့
မြို့ပြကန္တာရထဲ
အိုအေစစ် ဖြစ်တယ်။

အရက်ဆန့်ကျင်ရေး
ပိုစတာထောင်ပြနေကြတဲ့
ငှက်မွေးဦးနှောက်ပိုင်ရှင်တွေရဲ့
အစာအိမ်တွေကို
ပြုတ်တူနဲ့ ညှပ်လိုက်
ပုဇွန်တောင်က မျိုစို့ထားတဲ့
အရက်တွေ
လည်ချောင်းထဲက ဒလဟော
အန်ကျလာလိမ့်မယ်။

ငါးပါးသီလထဲမှာ
အရက်ကို ရှောင်ကြဉ်ဖို့
ပြဋ္ဌာန်းတယ်
ကြည့်လိုက်စမ်း
အရက်ကြော်ငြာ
ဘီယာကြော်ငြာ
တတ်နိုင်ရင် ကောင်းကင်ကြီးကို
တံခါးဖွင့်ပြီး
ခပ်တည်တည်နဲ့
ကြော်ငြာကပ်ဦးမယ့်သူတွေ
တစ်ပုံကြီး။

ဆန့်ကျင်ဘက်တို့
ပေါင်းစည်းမှုတို့ဆိုတာ
သဘာဝတရားရဲ့
လွတ်လပ်ငြိမ်းချမ်းစွာ
ကွဲလွဲနေထိုင်ခြင်း မဟုတ်လား။
သောက်တာလည်း အပြစ်မဟုတ်၊
မသောက်တာလည်း
ဂုဏ်ဒြပ်ကြီး မဟုတ်။

လူတွေကို သောက်တယ်
စကားလုံးတွေကို သောက်တယ်
အရက်ကိုတော့
အမြည်းလိုပဲ မြည်းခဲ့၊
ဖန်ခွက်ထဲမှာ
မွန်ရိုးနဲ့ ချေဂွေဗားရား ပါတယ်
ပြီးတော့ ဂျော့သွန်မဆင်
ရှေးမာ့စ်ဟေနီ
ပေါ့ပါး၊ ဟိုးလုဗ်
ဂေါ်ဘာချက်လည်း
အဆစ်ပါသေးတယ်။

အနှစ်သုံးဆယ်ကျော်
မူးခဲ့ရတဲ့ နေရာ
ပုဇွန်တောင် ညနေခင်း
ငါတို့ကို စွန့်ခွာ
အသံတွေ ကွယ်ပျောက်
သင်္ချိုင်းလို ငြိမ်သက်
ထုပ်လျောက် ဒိုင်းမြား
အုတ်ကျိုးအုတ်ပဲ့တွေ စုပုံ
ဝတ်လစ်စလစ် ဟင်းလင်းပြင်
ပြန်မရတော့တဲ့ ပုဇွန်တောင်ရသ
အချစ်ရယ်
ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပြန်ကြည့်လိုက်တော့
ဘယ်ကို ရောက်နေမှန်းမသိ
နှင်းခါးတွေကျနေတဲ့
ကန္တာရတစ်နေရာမှာ
မေ့ဆေးပေးခံနေရတဲ့ လူမမာလို
ငါတစ်ယောက်တည်း ငူငူကြီး
ရပ်လို့။ ။

-မောင်သင်းခိုင်
၁၉၉၆ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလထုတ် မြန်မာ့ရုပ်ရှင်မဂ္ဂဇင်း

*ဆရာမောင်သာချိုရဲ့ "ခေတ်ပြိုင်ခဲခြစ်ကောက်ကြောင်းများ"စာအုပ်မှ။

21/03/2025

ဒေါ်နယ်ထရန့်နဲ့ပူတင်း အကြောင်းသတင်းတွေ ပျံ့နေတဲ့အချိန်မှာ ကမ္ဘာ့ကဗျာများနေ့ အထူးထုတ်အဖြစ် ရိပ်ခြောက် အမှတ်စဥ်တစ်ခု ထွက်လာကြောင်း သတင်းထူးပါးပါရစေ။ မတူညီတဲ့ကဗျာရေးသူတွေရေးထားကြတဲ့ ကဗျာ၃၇ပုဒ်ကို အောက်ပါလင့်တွေမှတစ်ဆင့် ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။ အစစ အရာရာ ဘေးကင်းကြပါစေ။

Drive Link
https://drive.google.com/file/d/1tV8YOSCO9E_mXsxa24QTaSrB0KbJZGSB/view?usp=drivesdk

Mediafire Link
https://www.mediafire.com/file/d03h1g9kpzu0fas/%25E1%2580%259B%25E1%2580%25AD%25E1%2580%2595%25E1%2580%25BA%25E1%2580%2581%25E1%2580%25BC%25E1%2580%25B1%25E1%2580%25AC%25E1%2580%2580%25E1%2580%25BA_%25E1%2581%2581%25E1%2581%2588.pdf/file

Telegram Link
https://t.me/yatechaukworldpoetryday

13/03/2025

မူလသစ် The Dot နဲ့ ကဗျာ

ကဗျာဆိုတာ

အနန္တစက်လုံး သဘောအရ ကဗျာဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ ကြိုဆိုနေတတ်တဲ့ သဘောကိုလဲ ဆောင်တယ်။ ဒါကြောင့် ကဗျာဆိုတဲ့ သဘောတရား သက်ဝင်တဲ့ ဝေါဟာရလေးဟာ ဘာသာစကားတစ်ခုကနေတစ်ခု သယ်ဆောင်စရာမလိုလောက်အောင်ကို ကျယ်ပြန့်သွားတယ်။ မသယ်ဆောင်နိုင်တော့တာဆို ပိုမှန်တယ်။ ကဗျာကို နေ့စဉ်သုံးအနေနဲ့ ဘာသာပြန်လို့ မရတော့ဘူး။ ကဗျာဟာ ပရမတ်ဆန်ပြီး မြဲမြံတဲ့ခိုင်ခံ့မှုမျိုးကို ရရှိလာတာဖြစ်တယ်။ ကဗျာဆိုတာ မတည်မြဲမှုမှာ တည်နေတဲ့ သဘောတရားတစ်ခုအဖြစ်သာ စီးဆင်းသွားပြီး မူလသစ်ဆီကနေ စုပ်ယူဖန်တီးခံခဲ့ရတဲ့ အမှတ် အေ ဘဝက လျော့ကျသွားတယ်။ အမှတ် အေဟာ မူလသစ် The Dot ရဲ့ ထုတ်ကုန်ဖြစ်တဲ့အတွက် အခုလို ပရမတ်သဘောအဖြစ် ရောက်ရှိသွားခြင်းဟာ အမှတ် ဘီ (အမှတ် အေမဟုတ်သော ဖြစ်တည်မှု) ထဲကို အလိုလို ဝင်ရောက်လွတ်မြောက်သွားတယ်။ ဒီလို သူရဲ့တန်ဖိုးသစ်တစ်ရပ် ဖြစ်ထွန်းလာတယ်ဆိုကတည်းက "ကဗျာဆိုတာ ကဗျာပဲ" လို့ အဖြေထုတ်တော့မှာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုလိုတာ။ ကဗျာကို ရရှိဖို့ အကြောင်းတရားများစွာက အရေးတကြီးပါဝင်ပါတယ်။ စာသားမဲ့ ကဗျာ၊ အသံကဗျာ၊ ရုပ်ပုံကားချပ်ကဗျာ၊ ရုပ်ရှင်ကဗျာ...။ ဒါတွေဟာ အလားအလာရှိပြီး ပိတ်ပင်လို့ မရနိုင်တဲ့ ကဗျာသဘောရဲ့ အလားအလာတွေ ဖြစ်ကို ဖြစ်တယ်။ ကဗျာဆန်တဲ့ အနုပညာမူကွဲတွေမဟုတ်ဘဲ ကဗျာတွေလို့သာ ရဲရဲကြီး ခေါ်လာကြရမှာထိ ဖြစ်သွားမယ်။ ကဗျာဟာ ဘာကြောင့် အဲသလောက်ထိ လွတ်လပ်ဖို့ အားကောင်းသွားတာလဲ။ အနန္တစက်လုံးသဘောအရ အမှတ်အေဟာ မူလသစ်ရဲ့ အထောက်အပံ့ကို ခံရတယ်။ မူလသစ်ဟာလဲ အမှတ်ဘီရဲ့ အထောက်အပံ့ကိုလဲ ယူတာဖြစ်တဲ့အတွက် အမှတ်ဘီနဲ့ အေဟာ စက်လုံးသဘောအတိုင်း ကူးလူးဆက်ယှက်သွားတာဖြစ်တယ်။ အပြန်အလှန် ဓာတ်ပြုမှုတွေကြား အနန္တစက်လုံးဟာ အားကောင်းလာပြီး အမှတ်အေဆီက တန်ဖိုးစံနဲ့ ကဗျာတွေဟာ အမှတ်အေရဲ့ တန်ဖိုးစံ မဟုတ်တော့သော လွတ်မြောက်ကဗျာရဲ့ မူလသစ် The Dot ကို ဖြစ်တည်လာစေတယ်။ လက်ရှိ မူလသစ် The Dot ကနေတစ်ဆင့် နောက်ထပ် မူလသစ် The Dot ဆီကို ရောက်သွားမယ်။ ဒီအဖြစ်ကို ကဗျာကပဲ ကြုံနိုင်တာလားလို့ မေးရင် သေချာတော့ အဖြေမပေးချင်ဘူး။ စဉ်းစားကြည့်ပါ။

ကြုံလာရမဲ့ မူလသစ် The Dot လွတ်မြောက်ကဗျာရဲ့ အလားအလာဆိုတာ

အမှတ်အေထဲက ကဗျာတွေလို မဟုတ်တော့ဘူး။ ကာရန်မပါ ကဗျာမဖြစ် အခြေအနေကနေ ပြောင်းလဲလာခဲ့သလိုမျိုးပဲ။ လက်ရှိရဲ့ များမြောင်လှတဲ့ မလွတ်လပ်တဲ့ ထုတ်ကုန်ကဗျာတွေဟာ အမှတ်အေကို စုံကန်ပြီး ပို၍လွတ်လပ်သော ကဗျာအဖြစ် ပျောက်ကွယ်ပြေးထွက်ကြလိမ့်မယ်။ အဲဒီအခါ ထုံးစံအတိုင်းပေါ့။ သတိထားမိလောက်စရာ ပွတ်တိုက်မှုတွေ ရှိလာတတ်တယ်။ ပြီးရင် သိတဲ့အတိုင်းပဲ လွတ်လပ်သွားတယ်ဆိုတဲ့ကဗျာဟာလဲ သူကိုယ်တိုင်ရဲ့ မလွတ်လပ်ခြင်းကို ပြန်ရင်ဆိုင်ရပြီး (နောက်ထပ်သော) မူလသစ် The Dot နဲ့ ရင်ဆိုင်ရအုံးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

သတိထားပြီး သိထားရမှာက

အရှေ့မှာ ပြောခဲ့သလိုပဲ စက်လုံးရဲ့ အမှတ်စက်တွေဟာ အစဉ်အားဖြင့် လှုပ်ရှားနေကြတဲ့အတွက် နောက်လာမဲ့ မူလသစ် The Dot ကဗျာရဲ့ အလုံးစုံ သဘောဟာလဲ ထူးမခြားနားပါပဲ။ မကြာခင်မှာ သူ့တုန်ခါမှုကြောင့် ရလဒ်တချို့ သို့မဟုတ် ရလဒ်အားလုံးဟာ မူလသစ် The Dot ဆီ ပြန်ရောက်ရှိသွားမယ်။ အမှတ်အေဆီကို ပြန်ရောက်မယ်။ ထပ်ပြီး ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမယ်။ စိတ်ကျေနပ်မှုနဲ့တကွ ကဗျာတွေဟာ ကာလဒေသကို လိုက်ပြီး ဖြစ်လာနေတယ်။ ကဗျာရဲ့ တည်ရှိတဲ့သဘောဟာ ဖြစ်လာနေခြင်းမှာတင် ဆုံးသွားပြီမို့လို့ အဆုံးမရှိတဲ့ အဆုံးကို ကဗျာဟာ ရင်ဆိုင်ရတယ်။ ကဗျာတွေဟာ လွတ်မြောက်မှုနောက်ကို လိုက်နေတဲ့အကောင်းဆုံးပြယုဂ် ဟုတ်မဟုတ်ကတော့ မေးခွန်းထုတ်ချင်လဲ ထုတ်နိုင်ပါတယ်။ သေချာတာက ကဗျာအပါအဝင် ဖြစ်တည်မှုတိုင်းဟာ မူလသစ် The Dot နဲ့ ရင်ဆိုင်ဖို့ရာ မခက်ခဲလှပေမဲ့ အကြောင်းတရားများစွာကို မှီခိုရတယ်။ မူလသစ် The Dot ရဲ့ အနန္တစက်လုံးသဘောနဲ့ ယှဉ်တွဲပြီး ကဗျာကို တွေ့ရှိသွားတယ်ဆိုရင်တော့ ကဗျာပျောက်ဆုံးသွားတာကို မြင်လိုက်ရတာမျိုးပါပဲ။

အကြွင်းမဲ့ ကဗျာ

အကြွင်းမဲ့ဆန်တဲ့ ကဗျာဝိသေသဆိုတာ တကယ်တမ်းရှိနိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့ပါဘူး။ အနန္တစက်လုံးလေးထဲ ထည့်စဉ်းစားရင်တော့ ခဏတော့ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ပျော်စရာကောင်းမှာတော့ မဟုတ်ဘူး။ အကြွင်းမဲ့ဆန်တဲ့သဘောတွေဟာ ကန့်သတ်ပစ်လိုက်မှပဲ ထွက်ပေါ်တတ်တာပါ။ ကဗျာကို ကန့်သတ်လို့ မရပါဘူး။ ကန့်သတ်လိုက်ရင်တောင် ကန့်သတ်ထားတဲ့ ကဗျာဟာ အကန့်သတ်မဲ့ ကဗျာဖြစ်လာမှာပါ။

မူလသစ် The Dot ကဗျာတွေနဲ့ လူတွေရဲ့ မူလသစ် The Dot

မေးခွန်းများ

အမှတ် အေကနေ ဘီကို ဘယ်လိုသွားနိုင်သလဲ။ မူလသစ် The Dot ကို နားလည်ရုံနဲ့ အမှတ်ဘီကို ရောက်ရှိနိုင်စွမ်းမြင့်သွားမှာလား။ အမှတ်အေကနေ လျော့ကျခြင်းအားဖြင့် မူလသစ်ကို မြင်သိရရှိပြီး အမှတ်ဘီကို ထွက်ခွာသွားတယ်။ နားလည်ဖို့ရာ ကာလဒေသနဲ့ အခြေအနေကကော။ အနန္တစက်လုံးသဘောကြောင့် အမှတ်ဘီဆီကို မသွားချင်တော့ဘူးလား။ ဘယ်လိုနေနေ လွတ်မြောက်မှုဟာ အတုအယောင်လား။ စွန့်ဦးလွတ်လပ်ပြီး မူလသစ် The Dot ကိုစတင်သူတွေဟာ နောက်ပိုင်း မူလသစ် The Dot နဲ့ ဘယ်လိုကွာခြားလဲ။ အကူးအစပ် အခိုက်အတန့်တွေကြားမှာ စစ်မှန်တဲ့ "အဦးအစ" ဆိုတာ ဘယ်နားလဲ။ အစကို ရှာရင်း အနန္တစက်လုံးထဲ ပြန်လည်နေပေမဲ့ အစဆိုတာ မရှိဖူးတဲ့အရာလို့ ယူဆမလား။

ဒါမှမဟုတ် အမှတ်အေကပဲ "အဦးအစ" ဆိုတာ အမြဲရှိရတယ်မယ်လို့ အားစိုက် ပြဋ္ဌာန်းထားလို့လား။ "အစ" မဲ့တဲ့ အယူအဆကလဲ အမှတ်ဘီဆီ သွားဖို့ လမ်းလား။ မူလသစ် The Dot သည်ပင်လျှင် မလွတ်လပ်တဲ့ မူလဖြစ်လို့ အနန္တစက်လုံးတွေကိုယ်တိုင်မှာလဲ အဦးအစမရှိလို့ "အဦးအစ" အယူအဆသည် တကယ်မရှိနိုင်တာလား။

အဦးအစ

အဦးအစနဲ့ မူလဟာ သဘောတရားချင်း ချိတ်ဆက်ပါတယ်။ ဆင်တူပါတယ်။ အဦးအစဟာလဲ မှီရာရှိရတာမို့လို့ တကယ့်အဦးအစမဟုတ်ပါဘူး။ မူလသစ်လိုပဲ တကယ့်မူလမဟုတ်ပါဘူး။

အမှတ် အေ၊ အမှတ် ဘီ

အမှတ်အေ၊ ဘီနဲ့ The Dot ရဲ့ စပ်ယှက်သွားမှုဟာ မူလသစ်တို့ရဲ့ မွေးဖွားရာပါပဲ။ မူလသစ် The Dot မှန်ရင် မလွတ်လပ်နိုင်ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ့ ဖြစ်တည်မှုတွေဟာ တကယ်မလွတ်လပ်ကြပါဘူး။ သို့သော် တကယ်လွတ်မြောက်မှုဆိုတာ အမှတ်ဘီကို ဦးဆုံးရောက်ရှိမှု သဘောတရားရဲ့ အရသာတစ်ရပ်ဖြစ်တယ်။ အမှတ်ဘီဟာလဲ အမှတ်အေနဲ့ မူလသစ်ရဲ့ ကာလဒေသနဲ့ အခြေအနေကိုလိုက်ပြီး အဖြည့်သဘော ရပ်တည်ရလေတော့ စင်စစ် လွတ်မြောက်မှုဟာ ကြာရှည်မခံဘဲ လွတ်မြောက်တာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် မလွတ်မြောက်တာနဲ့ ထိစပ်သွားတာမျိုးပဲဖြစ်တယ်။

အမှတ်ဘီဟာ အမှတ်အေကနေ လွတ်မြောက်တဲ့သဘော၊ မူလသစ် The Dot ကနေ တမင် မဖန်တီးရဘဲ အလိုလိုတည်နေတဲ့သဘောဖြစ်တယ်။ အမှတ်ဘီကို အစောလျင်ဆုံးရောက်တာကို လွတ်မြောက်ခြင်းလို့ ခေါ်ပါ့မယ်။ ဖြစ်တည်မှုသစ်တစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ခြင်းဟာ မူလသစ် The Dot ဖြစ်တယ်။ ဥပမာ ကလေးတစ်ယောက် မွေးဖွားခြင်း။

အလားအလာရှိသော မလွတ်လပ်သည့် လွတ်လပ်ကဗျာ

တိကျတဲ့ တန်ဖိုးစံတွေအတိုင်း ကဗျာတွေဟာ လျှောက်လှမ်းရာကနေ ကဗျာဆိုတာ ကဗျာပဲဆိုတဲ့ အဆင့်ကို ရောက်ရှိသွားမယ်။ ကဗျာဟာ အင်တမန်များမြောင်တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေတွေကြား အနန္တစက်လုံးဖြစ်လာခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ကဗျာဟာ ပျောက်ဆုံးသွားတယ်။ ကဗျာဟာ မရှိတော့ဘူး။ ကဗျာဟာ အန္တိမလွတ်လပ်တယ်။

သောတာပန်ကဗျာ များထွက်ပေါ်လာခြင်း

ကဗျာရဲ့ဖြစ်တည်မှုကို သိရှိသွားသူရဲ့ ကဗျာတွေဟာ ကဗျာဆိုတဲ့ ဖြစ်တည်မှု စွမ်းအင်အစုအဝေးဆီကို တစိုက်မတ်မတ် လျှောက်လှမ်းပါတော့တယ်။ ဒါဟာ ကဗျာဆီသွားတဲ့ ရေအလျဉ်ထဲ ဆင်းသွားတာမျိုးဖြစ်တယ်။ စွမ်းအင်းဟာ ကိန်းသေပဲဖြစ်တယ်။ စွမ်းအင်ဟာ စွမ်းအင်တစ်ခုကနေ တစ်ခုသာ ပြောင်းလဲပြီး ကိန်းသေသဘောရှိသလို ကဗျာစွမ်းအင်ဆီရောက်ဖို့လဲ အနုပညာပေါင်းစုံ ကာလဒေသနဲ့ အခြေအနေပေါင်းစုံကနေ ကြိုးစားနိုင်တယ်။ စံနှုန်းမပါတဲ့ ကဗျာဆီ ရောက်ရှိဖို့ရာ စိတ်ကို လွှတ်ချထားလိုက်ဖို့လိုတယ်။ ဥပေက္ခာနဲ့ သွားရလိမ့်မယ်။ ကဗျာစံတွေ ဖက်တွယ်ထားတာထက် ကဗျာဆိုတာ ကဗျာလို့ပဲ လက်ခံကြရမှာဖြစ်တယ်။ ကဗျာဟာ အမြဲရှိနေတတ်တဲ့ ပရမတ်အသွင်ဖြစ်ပါတယ်။ ကဗျာဆရာတွေ သိဖို့လိုတယ်။ လေးစားလျက်...။

မင်းထိုက်
Design by Morris John
From Ebook no.11
#ရိပ်ခြောက်

12/03/2025

စကားပြေကဗျာ (၇)

စကားပြေကဗျာအမျိုးအစား

စာရင်းကဗျာသည် စကားပြေကဗျာနှင့် အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်လွန်းသည်။ အလွန်ဆီလျော်သည့် အရေးအဖွဲ့ဟုဆိုရမည်။

ကဗျာတစ်ပုဒ်ဖြစ်သော်လည်း ယင်း၏ သမိုင်းကြောင်းကို ရှေးဟောင်းအစဉ်အလာအရ ပြန်လည်တွေ့ရှိနိုင်သည်။ ဟိုးမား၏ မော်ကွန်းတွင် ထိုစာရင်းကို အသုံးပြုထားပြီးခရစ်ယာန်ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတွင် ရွတ်ဆိုသော ဆုတောင်းပတ္ထနာသည်လည်း ထိုစာရင်းပုံစံကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ကျွန်တော်တို့နေ့စဉ် ဘုရားရှိခိုးရွတ်ဆိုဆုတောင်းနေသည့် “ဩကာသ”သည်ပင် စာရင်းပြုထားသည်ဟုပင် ဆိုရတော့မည်။

စာရင်းစကားပြေကဗျာ၏ မဟာဗျူဟာသည် ခေါင်းစဉ်တစ်ခု သို့ အချက်ပြချက်တစ်ခုကို တုံ့ပြန်ရန် အချက်အလက်၊ အကြောင်းအရာအတော်များများကိုစာရင်းပြုစုခြင်းဖြစ်သည်။ ကဗျာဆရာက ဒီစာရင်းထဲကနေ အချိန်မရွေးထွက်သွားနိုင်သည်။ စာဖတ်သူကို အံ့ဩစရာကောင်းလောက်အောင် လှည့်ဖျားလှည့်လည်သွားလာစေတဲ့လမ်းကြောင်းအတိုင်း ခေါ်ဆောင်သွားနိုင်သည်။ စာရင်းစကားပြေကဗျာ၏ အောင်မြင်မှုသည် ကဗျာတစ်ပုဒ်ကဲ့သို့ပင် ကဗျာဆရာတည်ဆောက်ထားသောအချက်အလက်များကို အပြည့်အဝနားလည်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် အရးအသားပုံစံတစ်ခုဟုဆိုရမည်။ တစ်ခါတစ်ခါ လိုအပ်ချက်အရ ထပ်ကျော့ကျော့ ပြောနေသလိုမျိုးဟုဆိုရမည်။ စာဖတ်သူ ငြီးငွေ့မသွားရန် လွန်စွာသတိထားရသည်။ စာဖတ်သူ ဖတ်နေရင်းကနေ ဆက်မျော်လင့်စရာကို အသုံးချ/ကျသော ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်မှုသည် ဝါရင့် စာရင်းကဗျာဆရာများသာ သည်အတတ်ကို ပဉ္စလက်ဆန်ဆန်တတ်သည်ဟုဆိုသည်။ စာရင်းစကားပြေကဗျာ၏ အောင်မြင်မှုအတွက်ဟုဆိုသည်။ စာရင်းစကားပြေကဗျာကိုချဉ်းကပ်ခြင်းသည် လိုင်းကဗျာများတွင် တွေ့ရသည့်ဘာသာရပ်များနှင့် မတူပါ။ အလွန်တရာခြားနာနေသည်ဟု မဆိုတောင် နံရံပါးပါးတော့ဝေးနေသည်ဟုပြောရမည်။ စကားပြေဘက် ပိုနီးကပ်လို့ပင်ဖြစ်သည်။ စကားပြေဟု ဆိုလိုခြင်းမဟုတ်သည်ကို အထူးသတိပြုဖို့ လိုသည်။ စာရင်းလုပ်ထားကာ စကားပြေအရည်ခြုံထားသော စကားပြေကဗျာပင် ဖြစ်နေသေးသည်ဟု ဆိုသည်။ ဒီဆောင်းပါးတွင် အနောက်တိုင်း စာရင်းစကားပြေ သုံးပုဒ်နှင့် ခြံထွက် စာရင်းကဗျာနှစ်ပုဒ်ကို လိုအပ်ချက်အရ ထုတ်နှုတ် တင်ပြစရာရှိပါသည်။

ဒင်းနစ်ဒူဟယ်သည် သူ၏ စာရင်းကို တရားအားထုတ်ရန်နေရာတစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုသည်။ သူ၏ Mille et un Sentiments ( the thousand and one nights) တစ်ထောင်နဲ့တစ်ည ခံစားချက်များကဗျာရှည်တွင်“အံ့အားသင့်ခံစားရ”ခြင်းကို စာကြောင်းတစ်ထောင်ကျော် ရေးသည်။ အကြောင်းတိုင်းတွင် “ I fell--" ကို တစ်ထောင်ကျော် ထပ် ထပ် စာရင်းလုပ်သည်။

ငါ ကြည့်လိုက်သော စကားလုံးသည်“ ကြည့်” သည်ဟုဆိုရာ ပွင့်နေသောမျက်လုံးနှစ်လုံးနှင့် တူသည်ကို ငါ မြင်သိရသည်။

ငါ ထွင်လိုသောစကားလုံးဖြစ်လာမှာကို ငါ ခံစားရသည်။

ငါကိုယ်တိုင် ကြက်သီးမွေးညင်း ငါ ခံစားရသည်။

ငါ့သွေးနာထင်ရောက်စေသော လက်မောင်းပေါ်က ဆံပင်အချို့ကို ငါ ကြည့်သည်။

ငါ စိတ်ကူးတစ်ခုနယ်လွန်ရန် တွန်းအားပေးနေသည်။

ငါ တွန့်ဆုတ်နေတာ အံ့ဩမိသည်။

ငါ အဖွင့်နှင့် အပိတ် မရှိခြင်းမှ ပွင့်လင်းခံစားရသည်။

စသည့် I feel နှင့်စသည့် စာကြောင်းတစ်ထောင်ကျော် ကို ဇာတ်ကြောင်းပြောပုံသဏ္ဍာန်နဲ့ စာရင်းပြုလုပ်ပြီးတည်ဆောက်သွားရာ ဖတ်သူမှာ ရင်သပ်ရှုမောစရာ ကောင်းလွန်းနေပြန်သည်။

နောက်တစ်ပုဒ် မှာ Joe Brainard ရဲ့ နာမည်အကြီးဆုံးစာရင်းစကားပြေကဗျာတစ်ပုဒ်ဖြစ်တဲ့ "I Remember" ဟာ ဝါကျတစ်ခုစီကို ခေါင်းစဉ်စကားလုံးတွေနှင့် စတင်ပြီး အမှတ်တရများကိုဘာသာစကားဓာတ်ပုံအယ်ဘမ်တစ်ခုအဖြစ် စုဆောင်းထားသည်။ “ ငါမှတ်မိတာ” သည် အကြောင်းအရာ အမျိုးစုံကို ဂျိုးမှတ်မိတဲ့အရာတွေ စာရင်း ပြုလုပ်ခြင်းသာဖြစ်နေပြန်သည်။ ဂျိုးမှတ်မိနေသောအရာများသည် “သမ္မာကျမ်းစာကို ဘုရားသခင်ရေးသလို ဂျိုးရေးထားတာကို ခံစားရသည်လို့ ပေါအောစတာက ( Paul Auster ) ရဲ့ ဂျိုးစာစု အမှာစာ တနူနခု ကေ ကို သတိရမိသည်။

Joe Brainard’s remember ရဲ့ စာရင်းကဗျာကောက်နှုတ်ချက်တချို့ကို ကြည့်ပါ။

မင်း မကောင်းတာတစ်ခုခုလုပ်ရင် ရဲတွေက မင်းကိုထောင်ချမည်။ ငါ စဉ်းစားမိတဲ့အခါ မှတ်မိတော့သည်။

ဖရန့်အိုဟားရားနဲ့အတူ ကမ်းခြေတစ်ခုလုံးမှာ အေးလွန်းပြီးသည်းမဲနေတဲ့တစ်ည သတိရသည်။ သူက အဝတ်ဗလာနဲ့သမုဒ္ဒရာသို့ ပြေးဆင်းခဲ့တော့ သေခြင်းကို ကြောက်လန့်မိတာ ငါစဉ်းစားမိသည်။

တစ်ချိန်က ငါချစ်ခဲ့သောချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့် အရာရာအားလုံး ပြီးဆုံးသွားသော ယောက်ျားလေးတစ်ဦးကို မှတ်မိသည်။ ဘုရားသခင်ကို ယုံလားဟု သူက ငါ့ကို မေးမြန်းခဲ့တာကိုပါ မှတ်မိသည်။

ဟောင်းတာတွေ အလွန်တန်ဖိုးရှိတယ်ဆိုတဲ့ ငါယူဆခဲ့တာ ငါ မှတ်မိသေးသည်။

ငါက အနုပညာရှင်ကြီးတစ်ယောက်လို့ ထင်ခဲ့တာ ငါ မှတ်မိသေးသည်။

ရေခဲမုန့်တစ်ခွက်ကို သူသောက်နိုင်တဲ့ ဖန်ခွက်ကောင်းကောင်းရနိုင်မယ်ဆိုတာ ငါ မှတ်မိသေးသည်။

ငါဟာ အထက်တန်းကျောင်းမှာ လူကြိုက်များပြီး လူကြိုက်များခြင်းကိစ္စကို ငါ မှတ်မိသေးသည်။

ကျွန်တော် စိတ်မပျက်ခဲ့ရင် ပြတင်းပေါက်ကနေ ခုန်ထွက်ဖို့ အမြဲခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ အမေရိကန်သမိုင်းဆရာတစ်ယောက်ကို ကျွန်တော် မှတ်မိနေသည်။( ဒုတိယထပ်) ။

လိင်တူချစ်သူတွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့ လိင်တူချစ်သူတွေအကြောင်းကို အနည်းအကျဉ်းသာ မကူညီတဲ့ ဖုတ်ကောင်တစ်ကောင်လိုပဲ ထားခဲ့သည်။ ယောက်ျားလေးတွေကို ငါ မရွေးချယ်တဲ့အတွက် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်မနှစ်သက်ဘူးဆိုတာမှတ်မိနေသည်။ (မကြာခဏထိ)

အထက်ပါ ကောက်နှုတ်ချက် တိုင်းတွင် “ ငါအမှတ်ရ” ဆိုတာနဲ့ စာရင်းကဗျာရှည်ကြီးပဲ။ စာမျက်နှာ ၁၃၀ ရှိသည်။
ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ၀န်ခံချက်ပေါင်း တစ်ရာကျော်။ လိင်နှင့်ပတ်သက်သော အိပ်မက်ဆိုးများ၊ စိတ်ကူးယဉ်အိပ်မက်များနှင့် စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ဆန် အချက်ဆယ်ခုကျော်။ အားလပ်ရက်များ၊ အီစတာအပါအဝင်အချက်အလက်ငါးဆယ်။ သူငယ်ချင်းများနှင့် သိကျွမ်းသူများ အကြောင်းအချက်အလက်များ ကိုးဆယ်ကျော်။
အကြောင်းအရာအစုံကို ဘဝတစ်လျောက်လုံး မှတ်တမ်းတင်သွားသလို အနုစိတ် ဆန်လွန်းပြီး ပေါအော်စတာက “ဂျိုးရဲ့အရေးအသားအားလုံးထံမှာ I remember သည် သူ့လွတ်လပ်ရေးကြေညာခြင်းနှင့် သူ့ရုပ်၊ စိတ်ဝိညာဉ်နှစ်ခုလုံး၏ ပဋိပက္ခများဖြစ်သည် ။ သိပ်လှပလွန်းနေသည်ဟုဆိုသည်။ Duhamel နှင့် Brainard ကဲ့သို့၊ နောက် James Tate ၏ နာမည်ကျော်ဦးထုပ်စာရင်း (The List of Famous Hats ) စာရင်းစကားပြေကဗျာဖြစ်သည်။ သို့သော် ဒူဟယ်နဲ့ ဂျိုးတို့ကဗျာလောက် မရှည်။ တိုသည်ဟုပြောလို ရသည်။ သို့သော် ခေါင်းစဉ်အစမှာကို စာဖတ်သူကို မျှော်လင့်စရာနာမည်ကျော်ဦးထုတ်စာရင်းကို ခေါင်းစဉ်တစ်ခုနဲ့ ပြသလိုက်သည်။စာဖတ်သူကို ဂရုတစိုက်ဖြစ်လောက်သော အသုံးအနှုန်းတစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုသည်။ ကမ္ဘာကျော်သူတွေ ဆောင်းတဲ့ဦးထုတ်တွေ ဖြစ်တဲ့လင်ကွန်း၊ ချာချီ ၊ ဂျက်ကီးကနေဒီ၊ ချေဂေးဗားရား၊ ဘော့မာလေ အစသဖြင့်ရောင်စုံ၊ ပုံစံ မျိုးစုံ ဦးထုတ်များကို စာဖတ်သူကို မြင်ရောင်စေလိုက်သည်။ အဲသည် စာရင်းတွေထဲမှာ နပိုလီယံ ဆောင်းခဲ့တဲ့ ဦးထုပ်များကို ရွေးချယ်ပြီး တည်ဆောက်လိုက်ချင်းသာဖြစ်သည်။

ဂျိမ်းစ်တိတ်၏ သည်စာရင်းစကားပြေကဗျာကို အထေ့အငေါ့ ( ပြက်လုံး) တစ်ခုအဖြစ်ယူနိုင်သည်။ ၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်းမှ ၁၉ ရာစုအတွင်းက နပိုလီယံတစ်သက်တာဝတ်ခဲ့သော ဦးထုပ်အကြောင်းကို သရော်ထားသည့် စကားပြေကဗျာဖြစ်သည်။

စစ်မှန်တဲ့အာဏာတစ်ခုကို ခင်းကျင်းပြသဖို့ ဥပစာဦးထုပ်တစ်မျိုးနှင့် ရေချိုးရင်းဆောင်းတဲ့ "သီးသန့်ဦးထုပ်”ဟူသော စကားလုံးသည် တိတ်ဖော်ညွှန်းသောဥပစာဖြစ်သည်။ သည်အဖြူရောင် ရာဘာရေချိုးဦးထုပ်က နပိုလီယံအကြောင်းကို အပြောနိုင်ဆုံးဇာတ်ပြောဖြစ်သည်။ စာရင်းစကားပြေကဗျာကောက်နှုတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။

“နပိုလီယံဟာ ကလေးဘဝကတည်းက ၊ ဒါမှမဟုတ် အဲဒီထက် ငယ်တဲ့ အချိန်ကတည်းက ပျာယာခတ်နေရတဲ့ ဘဝမျိုးရခဲ့တာမို့လို့ အပိုတစ်လုံးထပ်ဆောင်းဝယ်ဖို့၊ အသစ်တစ်လုံး ဝယ်ဖို့ရန်လဲ သူ့မှာ အခွင့်မသာခဲ့၊ ကြီးသည့်တိုင် သူ ဆောင်းနေခဲ့တယ်။ ကြီးသည့်တိုင် ဆိုပေမဲ့ အဲဒီလောက်တော့ လူကောင်ကြီး မလာခဲ့ဘူး။ အဲ သူ့ခေါင်းကတော့ ကြီးလာခဲ့တယ်။ သူက မွေးကာစတုန်းက ခေါင်းသေးသေးလေးပဲ ပြီးတော့ အဲဒီမွေးကတည်းက ဦးထုပ်ကိုပဲ ရေချိုးတိုင်း ဆောင်းလာတာ သူသေတဲ့ အထိပဲ၊ အဲဒီတော့ကာ နောက်ပိုင်းမှာ အဲဒါက သူ့ကို သိပ်နာကျင်စေပြီး ခေါင်းကိုက်မှုတွေ ထပ်ဖြစ်စေတာမှ လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ ခေါင်းကိုက် စရာတွေနဲ့ မလုံလောက်တဲ့ အတိုင်းပဲ။”
"သေးငယ်လွန်း" သည့်ဦး ထုပ်ကြောင့် ခေါင်းကိုက်ခြင်းဝေဒနာဖြစ်နေရသော နပိုလီယံ၏ နာကျင်မှုကို ဖော်ပြသည်။

နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်၊ သူ့စစ်အင်အားကနေ နပိုလီယံကတစ်ဆင့် တိတ်က စာ/သိစေချင်သည်။ သူဟာ တကယ့်ကို သီးသန့်ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ မသေချာတဲ့ လူတစ်ယောက်ပါ။တိတ်က တတိယဦးထုပ်ကို အတိုချုပ်ဖော်ပြထားသည်။ "public head" “လူအများ”တွက် ပြထားတဲ့ ဦးထုပ်ဟု ညွှန်းသည်။ ထို့နောက် နောက်ဆုံးစာရင်းပြုစု‌သော တတိယဦးထုပ်ဟုဆိုရမည့် "ပိရမစ် သို့မဟုတ်တစ်ခုခု" သည် နပိုလီယံ၏ လူအများမသိသော ကြိုးပမ်းမှုများအနက် အထူးသဖြင့် ကိုလိုနီစနစ် (ပြင်သစ်နှင့် မြေကမ္ဘာတစ်ပြင်လုံး၊ အာဖရိက နှင့် ဂရိ နှင့် ဗြိတိန်အပါ ) ကိုနိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များသို့ ပို့ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်သည်ဟု သမိုင်းအမြင်ဖြင့် တွေးဆကြည့်သည်။ အောက်မှာ ကဗျာအစအဆုံးကို အဆွေစာဖတ်သူသာ ဖတ်ဖို့ ညွှန်းဆိုပါသည်။

နာမည်ကျော်ဦးထုပ်စာရင်း
The List of Famous Hats by Jame Tate
—————
နာမည်ကျော် ဦးထုပ်တစ်လုံးအနေနဲ့ သမိုင်းပြုစုဖို့ နပိုလီယံရဲ့ ဦးထုပ်ဟာ ထင်သာမြင်သာရှိလွန်းတဲ့ ရွေးချယ်မှု ဖြစ်တယ်လို့ထင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ငါ့စိတ်ထဲရှိတာက ဒီဦးထုပ်မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီဦးထုပ်ဟာ ခင်းကျင်းပြဖို့အတွက် သက်သက်သာဖြစ်တယ်။ ငါ့စိတ်ထဲ စဉ်းစားနေတာက ရေချိုးခန်းဝင်တဲ့အခါ သူ ဆောင်းတဲ့ သီးသန့်ဦးထုပ် အကြောင်းပဲ။

အဲဒီ ဦးထုပ်က တကယ်တမ်း ရိုးရိုးသားသား ပြောရရင် ချောင်ကြိုချောင်ကြား ကုန်စုံဆိုင် တစ်ခုခုကနေ ငတုံးတစ်ကောင် ဝယ်လာမဲ့ ဦးထုပ်တစ်လုံးနဲ့ ဘယ်လောက်မှတောင် ကွာဟနေမယ်မထင်ဘူး။ ကြောင်တောင်တောင်နိုင်မဲ့ အချက်နှစ်ခုကတော့ ချို့ယွင်းချက်ပေါ့လေ။ ပထမတစ်ချက်က ရယ်စရာတောင် မကောင်းဘူး။ အဖြူရောင် ရော်ဘာရေချိုးဦးထုပ် ရိုးရိုးပါ။ သေးလဲ သေးပါတယ်။ နပိုလီယံဟာ ကလေးဘဝကတည်းက၊ ဒါမှမဟုတ် အဲဒီထက် ငယ်တဲ့ အချိန်ကတည်းက ပျာယာခတ်နေရတဲ့ ဘဝမျိုး ရခဲ့တာမို့လို့ အပိုတစ်လုံးထပ်ဆောင်းဝယ်ဖို့၊ အသစ်တစ်လုံး ဝယ်ဖို့ရန်လဲ သူမှာ အခွင့်မသာခဲ့၊ ကြီးသည့်တိုင် သူ ဆောင်းနေခဲ့တယ်။

ကြီးသည့်တိုင် ဆိုပေမဲ့ အဲဒီလောက်တော့ လူကောင်ကြီး မလာခဲ့ဘူး။ အဲ သူ့ခေါင်းကတော့ ကြီးလာခဲ့တယ်။ သူက မွေးကာစတုန်းက ခေါင်းသေးသေးလေးပဲ ပြီးတော့ အဲဒီမွေးကတည်းက ဦးထုပ်ကိုပဲ ရေချိုးတိုင်း ဆောင်းလာတာ သူသေတဲ့ အထိပဲ၊ အဲဒီတော့ကာ နောက်ပိုင်းမှာ အဲဒါက သူ့ကို သိပ်နာကျင်စေပြီး ခေါင်းကိုက်မှုတွေ ထပ်ဖြစ်စေတာမှ လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ ခေါင်းကိုက် စရာတွေနဲ့ မလုံလောက်တဲ့ အတိုင်းပဲ။ ဒါကြောင့် အဲဒါကြီးကို ဝတ်ဖို့အတွက် သူ့ ခေါင်းခွံကြီးကို အရူးလို ချောဆီသုတ် ပေးနေခဲ့ရတယ်။ ဒုတိယကြောင်တောင်တောင်ဖြစ်တဲ့ အချက်က ဦးထုပ်ဟာ သုံးမြှောင့်ပုံဖြစ်နေတာပဲ။ ပညာရှင်တွေကတော့ ဒီအချက်ကနေ ကောက်ချက်တွေ အများကြီး ဆွဲယူကြတယ်။ ဒီလို ဆွဲယူကြဖို့လဲ လွယ်တာကိုး။ ငါ့အမြင်ကတော့ ရိုးရှင်းတာ အသေအချာပဲ။ လူအများအတွက် ပြထားတဲ့ သူ့ရဲ့ ခေါင်းအောက်ထဲမှာ နောက်ထပ် ခေါင်းတစ်လုံး ရှိရမယ်၊ အဲဒီခေါင်းက ပိရမစ်ပုံမျိုး တစ်ခုခုဖြစ်နေလိမ့်မယ်။

အပေါ်က အနောက်တိုင်းစာရင်းစကားပြေကဗျာလို နောက်ထပ်စာရင်းကဗျာအမျိုးစားလို့ သတ်မှတ်ထားသော ခြံထွက်( မောင်ဒေး၊ စစ်မင်းခတို့ရဲ့ စကားပြေကဗျာ ) ကဗျာဟု ကျွန်တော် သုံးလိုက်ပါသည်။ မောင်ဒေး၏ "ဒီနေ့မိုးကုပ်စက်ဝိုင်းဆိုတဲ့ စကားလုံးအကြောင်း ငါ စဉ်းစားတယ်" ကဗျာမှာ နံပါတ် ၁ ကနေ ၂၅ အထိ ခေါင်းစဉ်ခွဲထားပါသည်။ မိုးကုပ်စက်ဝိုင်းအောက် အစ အဆုံး စဉ်းစားတာတွေ စာရင်းပြုထားတာသာဖြစ်သည်။ လိုင်းများလုံးဝ မရှိတော့ပါ။ လိုင်းမဲ့စာကြောင်းပြည့်စာပုဒ်တွေသာ ဖြစ်နေသည်။ မောင်ဒေး၏ လွတ်လပ်သည့်ဟန် အပြည့်တွေ့ရသည်။
အပိုဒ် -၁ က နေ မိုးကုပ်စက်ဝိုင်းတစ်ခုကနေ စက်ဝိုင်းတစ်ခုရဲ့ အပြန်အလှန်ထပ်ကြော့တာကို ပြောသည်။ ဆုံးခန်းမရှိတဲ့သဘောကနေ ပါဝင်ဆက်နွယ်နေတဲ့ လူတွေသေရတဲ့အကြောင်း စကားပြေဆန်ဆန် ကဗျာကို ဖွင့်သည်။ မိုးကုတ်စက်ဝိုင်းဆိုသော အရာကို စဉ်းစားတော့ စကားလုံးကနေ မြင်ရ၊ ကြားရ၊ အာရုံရတာတွေကို အနက် ဖွင့်သည်။ အိ‌ပ်မက်ကနေ အနက်ဖွင့်သည်။ ယူဂန်ဒါတွေအသတ်ခံရတာ၊ အိရတ်မှာ အသတ်ခံရတာတွေမိုးကုပ်စက်ဝိုင်းအောက် စဉ်းစားသည်။ ဆာရီယာယ် ဖြစ်နေသည်ကို လှပစွာတွေ့ရသည်။ နှစ်ခြိုက်စရာအင်မတန်ကောင်းနေပြန်သည်။
အပိုဒ် ၆ မှာ။
“ ကွန်ဂိုနိုင်ငံမှာ အမျိုးသမီး တစ်ရာ့ခုနစ်ဆယ် မုဒိမ်း အပြုကျင့်ခံရတယ်။ ဒါက ငါ့မြင်ကွင်းထဲမှာ ဖြစ်တာ မဟုတ်ဘူး။ ငါ့မြင်ကွင်းထဲမှာ အူထွက်နေတဲ့ မီးခိုးတွေက တခြားတစ်နေရာရာမှာ တိမ်လှလှလေး ဖြစ်လာမှာတော့ သေချာတယ်။ ဒီမနက်ခင်းမှာ ချွတ်ယွင်းချက် တစ်စုံတစ်ရာ မရှိဘူးလို့ ငါ တွေးချင်ပေမယ့် မုဒိမ်းကျင့်ခံရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေဟာ ငါ၊ ငါဟာ မုဒိမ်းကျင့်ခံရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေပဲဆိုတာ ငါ မငြင်းနိုင်ဘူး။”

ဆွံ့အ သွားစေတဲ့အထိ စဉ်းစားရင်း အပိုဒ် ၉ မှာ ပြိတ္တာတို့၏ ပါးစပ်ပေါက် ကျဉ်းကျဉ်းလေးတွေအကြောင်း ကဗျာဆရာစဉ်းစားတာနဲ့ ကွန်ဂို၊ ယူဂန်ဒါ၊ အီရတ် အဖြစ်အပျက်တွေဟာ ကျွန်တော်တို့ နေ့စဉ် စဉ်းစားနေရသော ကမ္ဘာကြီး ဖြစ်လာနေတာဆိုတာ ကဗျာဆရာ၏ သည်ကဗျာကနေ ပိုစဉ်းစားစရာ ဖြစ်လာနေတာကို ပြသည်။ သည်စဉ်းစားပုံတွေကို အပိုဒ် ၂၅ နှင့် ချိတ်ပြီး တစ်ပိုဒ်ချင်းကနေ စုပေါင်းစာရင်းလုပ်ပြတော့ ကဗျာဆရာ ၏ စဉ်းစားပြတာတွေဟာ ပိုရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ရာ ဖြစ်လာသလို တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားစရာလည်း ကောင်းသည်။

“ဒီနေ့ မိုးကုပ်စက်ဝိုင်းဆိုတဲ့ စကားလုံးအကြောင်းကို ငါ စဉ်းစားမိတယ်။ ဒီအခါ ငါတို့ရဲ့ကမ္ဘာအကြောင်း ငါ စဉ်းစားမိတယ်။ ငါတို့ရဲ့ ကမ္ဘာဟာ မျက်နှာပြင်ဧရိယာအားဖြင့် စတုရန်းကီလို မီတာပေါင်း သန်းငါးရာ့တစ်ဆယ်ကျော်ရှိပြီး ဧရိယာစုစုပေါင်းရဲ့ ခုနစ်ဆယ့်ဒသမရှစ်ရာခိုင်နှုန်းက ရေဖြစ်တယ်။ မှီတင်းနေထိုင်သူ ငါတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ် တစ်ခုချင်းစီက ပျမ်းမျှမျက်နှာပြင်ဧရိယာ တစ်ဒသမခုနစ် စတုရန်းမီတာသာ ရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ငါတို့မှာ တကယ်ရှိတာကလည်း ဒီကမ္ဘာနဲ့ ဒီခန္ဓာကိုယ်သာ ဖြစ်တယ်။ နေ့တစ်နေ့ ကုန်ဆုံးတဲ့အခါ အဲဒီကမ္ဘာနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ဆီကိုသာ ငါတို့ ပြန်ကြရတယ်။”

ဇူလိုင် ၂၀၊ ၂၀၁၁။

နောက်ထပ် စာရင်းကဗျာက တိုလွန်းသည်။ ဂျိမ်းတိတ်ရဲ့ ကမ္ဘာကျော်ဦးထုပ်စာရင်းလို ဗမာကျော် ဗေဒင်ဆရာကဝိ နှစ်ယောက်ကို ကဗျာမှာ ယှဉ်တွဲစာရင်းပြသည်။ စံဇာနီဘိုနှင့် မင်းသိင်္ခတို့ကို ပြသည်။ မင်းသိင်္ခက ရှစ်လေးလုံးအရေးတော်ပုံမှာ ပိုပြီးနာမည်ကြီးလာသူဖြစ်ပြီး စံဇာနီဘိုကတော့ Y2K နောက်ပိုင်း ပိုအထင်ကရဖြစ်လာသည်။ လူငယ်ထုဟာ ဒွေးဖြစ်ချင်ကြသလို ကျော်ဟိန်းလို ဖြစ်ချင်တယ်ဆိုသော ထုတ်ကုန်များကြားမှာ ကဗျာဆရာ စစ်မင်းခဟာ ဗေဒင်၊ ဝိဇ္ဇာ၊ ရှေ့ဖြစ်၊ နောက်ဖြစ်များကို သရော်ချင်စိတ်ကို စံဇာနီဘို ဘာကြောင့်ဖြစ်ချင်လည်းဆိုတာကို ဒီစာပိုဒ်နှင့် ပြသည်။ သူက တီဗွီကနေ ပြောင်းကြည့်သည်။ ကဗျာဆရာက လူမှုရေးသရော်ချက် နိုင်ငံရေးသရော်ချက်၊ ယုံကြည်မှုသရော်ချက်၊ Taboo သရော်ချက်တွေကို ယုံလွယ်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကနေ ခေါင်းတုံး (စံဇာနီဘို)ကို ငှားသရော်ခြင်းဖြစ်သည်။

"သူ့ရဲ့ လေးလေးတွဲတွဲပြောတဲ့ ပါးစပ်ပေါက်ကြီးကနေ ဇာတာတွေဟောနေတာကို စီးတီးအက်ဖမ်ကနေ ညရှစ်နာရီတိုင်း ငါ ကြားရတယ်။ ငယ်ဘဝကနေ ကြီးဘဝကို အကူးမှာ ငါလည်း ရေဒီယိုကနေ တီဗွီပြောင်းကြည့်တယ်" ။
သူ့ကဗျာကို ဖတ်ကြည့်ပါ။

စံဇာဏီဘိုဖြစ်ချင်တဲ့ အိပ်မက်

ငါဟာ ရုတ်တရတ်ကြီး စံဇာဏီဘို ဖြစ်ချင်လာတယ်။ ငယ်ငယ်ကတော့ သူ့ခေါင်းတုံးပြောင်ပြောင်ကြီးကို ခဏခဏမြင်ဖူးတယ်။ သူ့မှာ မျက်လုံးတစ်ဖက်မရှိဘူးလို့ ငါမှတ်မိနေတယ်။ သူ့ရဲ့ လေးလေးတွဲတွဲပြောတဲ့ ပါးစပ်ပေါက်ကြီးကနေ ဇာတာတွေဟောနေတာကို စီးတီးအက်ဖမ်ကနေ ညရှစ်နာရီတိုင်း ငါ ကြားရတယ်။ ငယ်ဘဝကနေ ကြီးဘဝကို အကူးမှာ ငါလည်း ရေဒီယိုကနေ တီဗီပြောင်းကြည့်တယ်။ ငါနဲ့အတူ အဲဒီမွေးနေ့ဆုတောင်းအစီအစဥ်ဟာလည်း တီဗီကို လိုက်လာတယ်။ နောက်တော့ ငါ တီဗီမကြည့်ဖြစ်တော့ဘူး။ မင်းသိင်္ခဝတ္ထုတွေ ဖတ်ဖြစ်လာတယ်။ ဒါပေမဲ့ ငါဟာ မင်းသိင်္ခရဲ့ မည်းတူးနေတဲ့ မုတ်ဆိတ်ကြီးတွေထက် စံဇာဏီဘိုရဲ့ ပြောင်လက်နေတဲ့ခေါင်းနဲ့ မရှိတော့တဲ့ ကျောက်မျက်စိတစ်ဖက်ကို ပိုကြွေမိနေတုန်းပဲ။ နောက်တော့ ငါဘတ်စ်ကားစီးတတ်သွားတယ်။ မြို့ထဲကို လျှောက်သွားတယ်။ နေရာတကာမှာ မင်းသိင်္ခရဲ့ တပည့်ဆိုတဲ့ ဆိုင်းဘုတ်တွေကို တွေ့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ စံဇာဏီဘိုရဲ့ တပည့်တွေကိုတော့ မတွေ့ဘူး။ ငယ်ငယ်က နက္ခတ္တရောင်ခြည်ထဲမှာ အခန်းဆက်ပါတဲ့ အင်္ဂဝိဇ္ဇာပညာဆောင်းပါးတွေကို လေ့လာဖူးတာကြောင့် ငါဟာ စံဇာဏီဘို ဖြစ်ဖို့ မခဲယဥ်းဘူးလို့ ထင်တယ်။ ပြီးတော့ အပတ်တိုင်း ဂျာနယ်မှာပါတဲ့ တစ်ပတ်စာ ရာသီခွင်အဟောတွေကို ဖတ်နေကျ။ ငယ်တုန်းကတော့ အချစ်ရေးကိုပဲ ဖတ်တာပေါ့။ ခုနေများ ငါဂျာနယ်တွေဘာတွေ ပြန်ဖတ်မိရင် ဂျာနယ်ထဲက ရာသီခွင်အဟောထဲမှာ ငါစံဇာဏီဘိုဖြစ်မယ့် ကံဇာတာကို လိုက်ရှာနေမိမှာပဲ။ စံဇာဏီဘိုဖြစ်ချင်တယ်ဆိုတာ သေချာသွားတဲ့ နေ့ကတည်းက ငါဟာ မနက်မိုးလင်းတာနဲ့ စံဇာဏီဘိုဖြစ်အောင် ဘယ်လိုလုပ်ရမလဲပဲ တွေးတော့တယ်။ ခေါင်းထဲမှာ စံဇာဏီဘိုက အဆက်မပြတ်ကြီးစိုးထားတယ်။ နေ့စဥ်ရက်ဆက် ဒီဘဲကြီးပဲ ခေါင်းထဲရောက်နေတော့ ဆံပင်တွေကျွတ်ပြီး သူ့လို ခေါင်းတုံးကြီး ဖြစ်သွားမှာတောင် စိုးရိမ်နေရတယ်။ ဒါကြောင့် စံဇာဏီဘိုဖြစ်ဖို့ လမ်းခရီးမှာ ရှန်ပူအကောင်းစားတွေဟာလည်း တစ််စိတ်တစ်ဒေသပါဝင်ရမယ်လို့ ငါခန့်မှန်းလိုက်တယ်။ စံဇာဏီဘိုလုပ်တာနဲ့ ငါလည်းရှန်ပူဖိုးနဲ့ မွဲနေပြီ။ စံဇာဏီဘို ဖြစ်မဖြစ်တော့မသိဘူး။ ငါ့ရဲ့ ဦးရေပြားရော၊ ဆံနွယ်လေးတွေကရော အရင်ကထက် ပိုပြီးသန့်ရှင်းနူးညံ့နေတာတော့ အမှန်ပဲ။ အခုဆို မှန်ကြည့်တိုင်း ကျေးဇူး စံဇာဏီဘိုရေလို့တောင် ပြောနေမိသေးတယ်။ စံဇာဏီဘိုမဖြစ်ခင်တောင် ဒီလောက် အကျိုးထူးတွေ ခံစားနေရတာ စံဇာဏီဘိုများ ဖြစ်သွားရင် ဘယ်လိုနေမလဲမသိဘူး။ ဒါကြောင့် တစ်နေ့ထက်တစ်နေ့ စံဇာဏီဘိုဖြစ်ချင်တဲ့ အိပ်မက်ဟာ ပိုပိုခိုင်မာလာတယ်။ ပြီးတော့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်စံဇာဏီဘို ဖြစ်တော့မယ်လို့ ခံစားရအောင် စံဇာဏီဘိုလိုပဲ ပြုမူနေထိုင်တယ်။ ကိုယ့်ဟာကိုယ် အိမ်ထဲမှာ ဗေဒင်ခန်းဖွင့်တယ်။ ကိုယ့်ဟာကိုယ်ဟောတယ်။ တွေ့တဲ့လူတိုင်းကိုလည်း ငါ့ကို ဆရာစံဇာဏီဘိုလို့ပဲ ခေါ်ဖို့ပြောတယ်။ ငါ့ရဲ့ စံဇာဏီဘိုအိပ်မက်လမ်းခရီးဟာ ပိုပိုနီးစပ်လာပြီ။ ငါ ဒီတစ်နေ့မှာ ဒီစံဇာဏီဘိုဖြစ်နေရင် နောက်တစ်နေ့မှာ ငါဖြစ်လာမယ့် စံဇာဏီဘိုဟာ အရင်နေ့က စံဇာဏီဘိုထက် စံဇာဏီဘို ပိုဆန်တယ်။ ငါ့ဖြစ်တည်မှုကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်တိုင်း ငါဟာ စံဇာဏီဘို ဖြစ်တော့မယ်လို့ ပိုပိုသေချာလာတယ်။ တစ်နေ့နိုးလာလို့ ငါဟာ စံဇာဏီဘိုပဲ တွေးမိတဲ့နေ့ကျရင်တော့ သေချာပြီ၊ အဲဒီနေ့ဟာ ငါစံဇာဏီဘို ဖြစ်တဲ့နေ့ပဲ။

တစ်နေ့ကျ ဆရာစံဇာဏီဘို ဖြစ်လာမယ့်...
စစ်မင်းခ
6.11.20

အထက်မှာဖော်ထုတ်ခဲ့သော စာရင်းကဗျာများဟာ သာမန်စကားပြေကဗျာများထက်ပို၍ အကျယ်ချဲ့ပြောနိုင်စွမ်း ပိုများသည်။ စာရင်းတစ်ခုနှင့် တစ်ခုအကြား ချိတ်ဆက်ထားရေးကြသလို စာရင်းအားလုံးပေါင်းစည်းညီညွတ်မှုပုံသဏ္ဌာန်လည်း ဖတ်သူ၏ ရင်ထဲရောက်ရသည်။

ဒါကြောင့် စာရင်းစကားပြေကဗျာ၏ မဟာဗျူဟာသည်ခေါင်းစဉ်တစ်ခု သို့ အချက်ပြချက်တစ်ခုကို တုံ့ပြန်ရန် အချက်အလက်၊ အကြောင်းအရာအတော်များများကို စာရင်းပြုစုခြင်းဖြစ်သည်။ ကဗျာဆရာက သည်စာရင်းထဲကနေ အချိန်မရွေးထွက်သွားနိုင်သည်။ စာဖတ်သူကို အံ့ဩစရာကောင်းလောက်အောင် လှည့်ဖျားလှည့်လည်သွားလာစေသော လမ်းကြောင်းအတိုင်း ခေါ်ဆောင်သွားနိုင်သည်။

စိုးမြင့်ဝင်း
illustrated by Morris John
From Ebook no.11
#ရိပ်ခြောက်

09/03/2025

ကွန်တမ်ပရီ/ခေတ်ပြိုင် မြန်မာကဗျာများအကြောင်း

(၁)
ဆူရီယလ်ဝါဒနှီးနွယ်လာမှုအကြောင်း မိတ်ဆက်

*ကမ္ဘာ့စာပေမှာ ဆူရီယလ်ဟာ ကမ္ဘာစစ်ကာလများထဲက ထွက်ပေါ်ဖြတ်သန်းခဲ့ပေမဲ့ မြန်မာပြည်ကို စိမ့်ဝင်ရောက်ရှိလာတာ အတော်အတန်နောက်ကျတယ်လို့ ဆိုရမယ်။ ခေတ်ပေါ်မော်ဒန်တစ်ခေတ်လုံးမှာလဲ စောင်းပါးရိပ်ချည်လောက်သာ တွေ့ခဲ့ရပြီး ကျယ်ကျယ်လောင်လောင်မဖြစ်ခဲ့ဘူးလို့ ယူဆရပါတယ်။ နီယို-ဆူရီယလ်ဟာ အနုပညာနာမ်ဝါဒတစ်ခု။ အထူးသဖြင့် ပန်းချီနဲ့ ပန်းပုပညာရပ်များမှာ ထင်ထင်ရှားရှား အောင်မြင်အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။ အိပ်မက်များနဲ့ မသိစိတ်ရဲ့ ပုံရိပ်များကို သရုပ်ဖော်တဲ့ အနုပညာဖြစ်ပြီး၂၀ ရာစု ဆူရီယ်လ် လှုပ်ရှားမှုရဲ့ ပြန်လည်ရှင်သန်မှုတစ်ခုအဖြစ် ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။

၂၀၀၀ ခုနှစ်များ ရောက်လာတော့ ဆရာဇေယျာလင်း၊ အောင်ခင်မြင့်၊ မောင်ဒေးတို့ရဲ့ ကဗျာများနဲ့ လေ့လာချက်များဟာ နီယိုဆူရီယလ်လမ်းကြောင်းရဲ့ ကဗျာသွေးသားလှုပ်ရှားမှုများကို ဦးဆောင်ဖြတ်သန်းနိုင်ခဲ့ပြီး မြန်မာကဗျာမှာ အပြောင်းအလဲအဖြစ် တစ်စိတ်တစ်ဒေသ လှုပ်ရှားပါဝင်စေခဲ့ပါတယ်။ ဆရာအောင်ခင်မြင့်အမှာနဲ့ မောင်ဒေးရဲ့ အပျော်စီးပင်လယ် ၂၀၀၆ စာအုပ်ဟာ ကျွန်တော့်အတွက် ပထမဆုံး ဆူရီယလ်အာရုံကို မှတ်မှတ်ထင်ထင်ဖြစ်စေတယ်။ ပြီးတော့ အောင်ခင်မြင့်ရဲ့ မိုက်ခရိုဝေ့ ကဗျာစာအုပ်။ ပန်စကူးလ် အွန်လိုင်းပထမမျိုးဆက်ရဲ့ ကဗျာလှုပ်ရှားမှုကလဲ နှီးနွယ်အရေးပါပါတယ်။ သူတို့နောက်ပိုင်းကာလများမှာ ဟံလင်း၊ ရှိန်ဝါ၊ မသောက်တို့ဟာ အားကောင်းတဲ့ ဒုတိယမျိုးဆက်များအဖြစ် ရောက်ရှိလာကြပြီး၊ ရှိန်ဝါရဲ့ အလွင့်၊ ဘုံ ကဗျာစာအုပ်တွေဟာ ဆူရီယလ်အာရုံနဲ့ ချိတ်မိထားတယ်။ တတိယမျိုးဆက်အဖြစ် ကြောင်းမျိုးဆက် ချမ်းမြသော်၊ မြတ်ကျော်၊ ပေသိုး စသည်တို့ဟာလဲ အလွန်ခြားနားတဲ့ ဆူရီယလ်ဇာတ်ပြောများအဖြစ် ကဗျာအသွင်အပြင်များစွာ ပြောင်းလဲလာခဲ့ပါတယ်။ အခြားသော တစ်မူထူးခြားတဲ့ မော်ဒန်ကဗျာဆရာများဖြစ်တဲ့ ဆရာပိုင်၊ အောင်ပြည့်စုံ၊ မောင်ယုပိုင်၊ အေဖန့်ဖန့်၊ ထက်လင်းထွန်း၊ ဏေသစ်၊ ဇင်ရတို့ဟာလဲ ဆူရီယလ်ဖွံ့ဖြိုးရာ လမ်းကြောင်းရဲ့ အထောက်အပံ့များပဲ ဖြစ်တယ်လို့ ယူဆရတယ်။ ကဗျာဆရာခိုင်မြဲကျော်စွာ၊ သွဲ့ဒီနွယ်၊ ဆောင်းလူနဲ့ ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင်အပါအဝင် ဆူရီယလ်နှီးနွယ်ကဗျာအရေးအသားများကတော့ ဆူရီယလ်ပုံသဏ္ဍာန်ဆန်ဆန်ကနေ အခြားသော ကဗျာဖြစ်အင်များဆီကို ဆက်သွယ်ဖြတ်သန်းသွားတာမျိုး ဖြစ်တယ်။ မြန်မာကွန်တမ်ပရီကဗျာထဲက စီးကြောင်းတစ်ခုဟာ နီယို-ဆူရီယလ်လမ်း ဖြစ်လာပါတယ်။ မော်ဒန်ခေတ်က အိပ်မက်/မသိစိတ်နိမိတ်ပုံအခြေပြု ဆူရီယလ်မဟုတ်တော့ဘဲ ဘာသာစကားနဲ့ ပေါင်းစပ်လာတဲ့ ဆူရီယလ်ပုံစံမျိုးပါ။ ပြီးတော့ လူငယ်တွေကြား ဆူရီယလ်ဝါဒနဲ့အတူ တွဲချိတ်ပါလာတာက Absurd နဲ့ neo-maxist။ နီယို-ဆူရီယလ်အပေါ် ဘာသာစကားအတတ် နစ်ဝင်ခြင်းအတိုင်းအဆအရ ကွဲပြားမှုလေးတွေတော့ အနည်းငယ်စီ ရှိကြပါတယ်။ မောင်ချောနွယ်အလွန်၊ အောင်ချိမ့်အလွန်၊ မော်ဒန်ကဗျာအာရုံအလွန်မှာ နီယို-ဆူရီယလ်ဟာ ဖြစ်နိုင်ချေ ကဗျာရှေ့ပြေးနိမိတ်များပင်ဖြစ်တယ်။ ၂၀၂၀ နောက်ပိုင်းမှာ လူငယ်များကတော့ ဆူရီယလ်ကဗျာနှီးနွယ် ကဗျာများကို ကဗျာပုံသဏ္ဍာန်မျိုးစုံနဲ့ ပိုမိုအားထုတ်လာတာ အထင်အရှားကို မြင်လာရပါတယ်။ ခြောက်ကောင်ဂျင်၊ ရှစ်ယောက်ကဗျာတို့နောက်ပိုင်း `ကြောင်း´ တက္ကသိုလ်ခေတ်ပြိုင်ကဗျာများ စုစည်းမှုဟာ အတော်အားကောင်းတဲ့ စုဖွဲ့မှုအဖြစ် သမိုင်းတစ်ဆစ်ချိုးထွက်ပေါ်လာလေတယ်။ ခါမြေ၊ မိုးရဲ၊ ကိုအောင်၊ ရွက်စိမ်းတို့လို (အခြားများရှိသေး) ထူးခြားတဲ့ ကဗျာဟန်ရှိတဲ့ ဆူရီယလ်ဘက်ယိမ်းတဲ့ စကားပြေကဗျာမျိုးတွေ။ ကြောင်း အဝန်းအဝိုင်းက မဟုတ်တဲ့ စောယုဝေ၊ ရိုဇော်၊ နငယ်တို့လို လူငယ်ကဗျာဆရာများဟာ ဆူရီယလ်အရေးအသားများကို စွဲလမ်းရေးသားလာကြပါတယ်။

ဆူရီယလ်ကဗျာသမိုင်းကြောင်းအနေနဲ့ နှစ်အတော်အတန်ကြာ လက်တွဲခဲ့ဖူးတဲ့ ပြင်သစ်ဆူရီယလ်လစ် ကဗျာဆရာ အွန်ဒရေးဘရေတွန်နဲ့ ကဗျာဆရာလူဝီအာရဂွန်တို့ဟာ ဘရေတွန်ရဲ့ ၁၉၃၀ ဒုတိယမြောက် ဆူရီယလ်လစ်ကြေညာစာတမ်းကြောင့် အက်ကွဲရာပေါ်ပြီး လမ်းခွဲခဲ့ကြပါတယ်။ ဘရေတွန်က သူ့ရဲ့ဒုတိယစာတမ်းမှာ ဆူရီရယ်လစ်ဆင်ဝါဒကို ကဗျာဗေဒထဲ ပိုမိုစစ်မှန်အောင် သွတ်သွင်းခဲ့ရာ ဆိုရှယ်လစ်သရုပ်မှန်ဘက်ယိမ်းတဲ့ နီယိုဆူရီယလ် ကဗျာဆရာများနဲ့ ဝါဒရေးရာ မသင့်မမြတ်ဖြစ်ခဲ့ရတယ်။ ဘရေတွန်က မသိစိတ်ရဲ့ နှုတ်တိုက်ချရေးဖြစ်စဥ်အတွင်း လူမှုအတ္တမှ ဗဟိုပြုရေးသားတဲ့ မည်သည့် လူမှုစေတနာရည်ရွယ်ရင်း မရှိစေရ ဆိုတဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ဆူရီယလ်အဆိုကို ပြင်သစ်နာမည်ကြီး ကဗျာဆရာတချို့က အတော်မနှစ်မြို့ခဲ့တာဖြစ်တယ်။ ဇာတ်ကြောင်းပြောကို ပယ်လိုက်ပြီး ငါ ဆိုတဲ့ ရှုထောင့် အရိပ်အငွေ့အနည်းဆုံးအခြေအနေအထိ လျှော့ချဖို့ ကြိုးစားလိုက်တာဟာ အတော်ရူးနှမ်းတဲ့ ကဗျာအယူအဆရေးရာပဲလို့ ထိုခေတ်အခါက ပြင်သစ်ဝေဖန်ရေးဆရာတချို့က ကျယ်ကျယ်လောင်လောင်ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။ "ယဥ်ကျေးမှုကို ကာကွယ်ကြ "ဆိုတဲ့ ဂန္တဝင်ကဗျာ အဆိုအမိန့်အမွေအနှစ်ကို ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဆန့်ကျင်နေတာသေချာသလောက်ပဲလို့ မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြတယ်။

ဆူရီယလ်ကဗျာများ ရေးခြင်းရဲ့ အကျိုးဆက်က ဘာလဲ။ ဘာဆက်ဖြစ်မှာလဲ။ ဒါတွေရဲ့ ခေတ်ပြိုင်အရသာကို ပိုပေါ်လွင်ဖို့ ဥရောပဆူရီယလ်များဟာ မွေးစားသွတ်သွင်းခံရပါတယ်။ အမေရိကန်ဆူရီယလ်ကဗျာများနဲ့ ပြင်သစ်/ဥရောပဆူရီယလ်ကဗျာများအကြား ဘာကွာခြားသလဲဆိုရင် အမေရိကန်ကဗျာဆရာတွေက အမေရိကန်ယဥ်ကျေးမှုကို နီယိုဆူရီယလ်ထဲ မသိမသာသွတ်သွင်းတင်ဆက်ထားပြီး စကားပြေကဗျာများမှတစ်ဆင့် ဘာသာစကားနဲ့ ကွန်ဆက်ကျူရယ်ဘက်ကို ယိမ်းသွားကြတယ်။ ဥရောပဆူရီယလ်ကဗျာများကတော့ ဒိပ်အင်းမေ့ချ်နိမိတ်ပုံနဲ့ မသိစိတ်အစစ်ကို ဖော်ထုတ်ထားတဲ့ ငါ အလွန်က အခြားကဗျာဖြစ်ခြင်းများကို စမ်းသပ်လာကြပါတယ်။ music genre များဆင်းသက်သွားသလိုမျိုး rock and roll ကနေ ခေတ်ပြိုင်မှာ ဗြိတိန်က Indie ဘက်ယူသွားပြီး အမေရိကန်က Post rock နဲ့ အခြား rock များဘက် ယူသွားတာနဲ့ ဆင်တူပါတယ်။

မြန်မာဆူရီယလ်ကဗျာဆရာများရယ်လို့ ခုကာလထိ မပေါ်ပေါက်သေးပေမဲ့ နီယို-ဆူရီယလ်ဆန်တဲ့ ကဗျာများကတော့ လူငယ်များနှစ်ခြိုက်စွာ ရေးသားလာကြပါတယ်။ အခြားကဗျာဗေဒများဖြစ်တဲ့ LP၊ ကွန်ဆက်ကျူရယ်များနဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ အခြားပုံစံများလဲ ရေးသားလာကြပါတယ်။ သေချာတာကတော့ မြန်မာယဥ်ကျေးမှု မသိစိတ်က ပေါက်ဖွားလာတဲ့ ဆူရီယလ်ဟာ ဥရောပဘက်လိုက်မလား၊ အမေရိကန်ဘက်လိုက်မလား လမ်းဆုံလမ်းခွ အခြေအနေရောက်နေတဲ့ အချိန်အခါဖြစ်ပါတယ်။ ဆူရီယလ်ဝါဒက မြန်မာပြည်မှာ စတင်အမြစ်တွယ်လာတာ ကြာခဲ့ပြီဖြစ်ပေမဲ့ ဒီဘက်နှစ်ပိုင်းတွေမှ ပိုမိုကျယ်လောင်လာခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

(၂)
ကွန်ဆက်ကျူရယ် နှီးနွယ်လာမှုအကြောင်း မိတ်ဆက်

*ကွန်ဆက်ကျူရယ်ကဗျာများဟာ လမ်းဟောင်းမလိုက် တိုးတက်တီထွင်သော စမ်းသပ်အရေးအသားများဖြစ်ပြီး အမြင်ဆိုင်ရာ အနုပညာများ၊ ပုံသဏ္ဍာန်ဝါဒကို လျှော့ချနိုင်တဲ့ ဟိုက်ပါစာသားများ၊ ကဗျာဥပဒေသ ကန့်သတ်ချက်များကို ဖြိုချမှု စာသားဖြစ်စဥ်များ၊ အစီးကျခြင်းထက် ဖန်တီးစာသားများကို ပိုမိုအားထုတ်ဖို့ အရေးကြီးတယ်လို့ ယူဆထားတဲ့ "စိတ်ကူးစိတ်သန်း" များ ပါဝင်ပါတယ်။ ကဗျာအမျိုးအစားတစ်ခုအနေဖြင့် ကွန်ဆက်ကျူရယ်ပန်းချီအနုပညာနဲ့ နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေပါတယ်။

ကဗျာဆရာငြိဏ်းဝေကတော့ ကွန်ဆက်ကျူရယ်အလေ့အထ အချိုးအကွေ့များကို အားကောင်းမောင်းသန် တင်ပို့ခဲ့တဲ့ လူတစ်ယောက်လို့ပဲ ဆိုရပါမယ်။ ကွန်ဆက်ကျူရယ်စာတမ်းများ၊ အရေးအသားများက အနောက်ကမ္ဘာထိတောင် ပေါက်ရောက်ခဲ့သူပဲဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းထဲက ကွန်ဆက်နှီးနွယ်အရေးအသားများ ရေးတဲ့ ငုအိမ်ထက်မြက်၊ သည်မော်နိုင်၊ မောနွယ်၊ ၎င်း စတဲ့ ရေးသူများဟာ ကွန်ဆက်ကျူရယ်ရဲ့ အလေ့အယူများကို မြန်မာပြည်ထဲ အမြစ်တွယ်လာစေတဲ့ တွန်းအားများပဲဖြစ်တယ်။ သူတို့အုပ်စုက ဘာသာစကားရဲ့ အစွန်းဘက်က ကွန်းဆက်ကဏ္ဍကို အဓိက ကိုင်တွယ်ထားကြပြီး uncreative writing များရဲ့ အရိပ်အယောင်တို့ကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ပဲ ဆိုရပါမယ်။ သူတို့ရဲ့ တခြားကဗျာဖြစ်မှုတွေ ရှိသော်ငြားလဲ ကွန်ဆက်အားပြုကဗျာများ သိသိသာသာ အားထုတ်တဲ့ အားကောင်းမောင်းသန်သူများလို့ ဆိုရပါမယ်။ အခြားကဗျာရေးသူများဖြစ်တဲ့ လူဆန်း၊ လူလန်း၊ မောင်ဒေး၊ မောင်ယုပိုင်၊ ဟံလင်းတို့မှာလဲ ကွန်ဆက်ကျူရယ်နှီးနွယ် အရေးအသားများကို ရံဖန်ရံခါ အားထုတ်တတ်တာမျိုး တွေ့ရတတ်ပါတယ်။

တချို့တွေ ခေါ်ဝေါ်ကြတဲ့ အွန်လိုင်းကဗျာခေတ် ပထမမျိုးဆက် အပြီး၊ ဒုတိယမျိုးဆက်ကာလထဲမှာ ကဗျာဆရာငုအိမ်ထက်မြက်နဲ့ ၎င်း တို့ ပူးတွဲကြေညာတဲ့ Kinetic poetry ရွေ့လျားရှင်သန် ကဗျာဗေဒ စာတမ်းဟာ အထူးထင်ရှားတဲ့ ကွန်ဆက်ကျူရယ်ဖြတ်သန်းမှုများပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သတင်းများ၊ ဘေ၊ ဘောင်ချာများ၊ နေ့စဥ်လူနေမှုဘဝရဲ့ အခြားဖြစ်စဥ် အရပ်သုံးအရေးအသားများကို အချိန်နဲ့ တစ်ပြေးညီ ကဗျာဖြစ်မှုထဲ အသက်သွင်းခြင်းမျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။ ကက်နက်ဂိုးစမစ်တို့ ဒဲရစ်တို့ တည်ထောင်ထားတဲ့ အရေးအသားပေ့ချ်ထဲက ကဗျာဆိုင်ရာ စာတမ်းများနဲ့ လှုပ်ရှားဖန်တီးမှုများဟာ ပြည်တွင်းအင်အားစုများကို များစွာထောက်ပံ့တယ်ပဲ ဆိုရပါမယ်။

အွန်လိုင်းမျိုးဆက်တွေ အားကောင်းလာပြီးနောက် ပေါ်ထွက်လာတဲ့ ကျွန်တော့်အရေးအသားများဖြစ်တဲ့ စက်ရုပ်စီးရီးတွဲများ၊ ကွန်ပြူတာသစ္စာ၊ တံခါးရီပါးဘလစ်၊ ရေဘဝဲမြို့က လူများနဲ့ ရိုဇော်ရဲ့ ပစ္စည်းပေါ်လက်တစ်၊ စောယုဝေရဲ့ ပင်လယ်ရထား။ ရွက်စိမ်း၊ ရိုဇော်၊ ကျွန်တော်တို့ တွဲဖက်ရေးသားခဲ့တဲ့ ဘုံများရဲ့ နဂ္ဂတစ်မာကတ်တင်း ကဗျာစာအုပ်တို့ဟာ စိတ်ကူးမှန်းဆ ကွန်ဆက်နှီးနွယ်၊ sci-fi၊ speculative အရေးအသားများပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာစကားကို အဓိကထား ဗဟိုပြုထားခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ စိတ်ကူးဖန်တီးမှုများကိုသာ ပိုအလေးထားတဲ့ နာမ်တရားအယူဘက် ယိမ်းပါတယ်။ တစ်နည်းပြောရရင် fantastic fictions များလို့လဲ ခေါ်ဆိုရမယ်လို့ ဆိုရပါမယ်။

စိတ်ကူးအခြေပြု ကွန်ဆက်ကျူရယ် ကဗျာဟူသော အသုံးအနှုန်းကို အကြောင်းပြချက်နှစ်ခုအတွက် အများဆုံး အသုံးပြုပါတယ်။ အဲဒါဟာ to make နဲ့ avant-garde တို့ပဲဖြစ်တယ်။ ရှေးဂရိစကားလုံး poiesis ("to make") ရဲ့ ဇာတ်ဝင်ခန်း အဓိပ္ပာယ်ကို ဖော်ထုတ်ပေးပြီး ဒီအရေးအသားမျိုးဟာ သမိုင်းကြောင်းအရ avant-garde ပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ဝေဖန်ရေးဆရာတွေက အလေးပေးဖော်ပြထားကြတယ်။ အမြင်အနုပညာရှင်သမိုင်းဆိုင်ရာ ဥပမာများဖြစ်တဲ့ Marcel Duchamp၊ Joseph Kosuth နှင့် အထူးသဖြင့် Andy Warhol တို့ရဲ့ အနုပညာလှုပ်ရှားမှုများဟာ စိတ်ကူးအခြေပြု ကွန်ဆက်ကျူရယ်အရေးအသားများကို ထောက်ပံ့ပါတယ်။Kenneth Goldsmith အပါအဝင် အယူအဆဆိုင်ရာ ကွန်ဆက်ကျူရယ်ကဗျာများဟာ စာသားအခြေခံ စိတ်ကူးစိတ်သန်း အနုပညာလက်ရာများကို လှုပ်ရှားမှုရဲ့ အထွတ်အထိပ်ကာလနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး လွတ်လပ်စွာ ဖြန့်ဝေနိုင်ပေမဲ့လဲ၊ "အယူအဆဆိုင်ရာ အရေးအသား" ကို ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် စိတ်ကူးအဖြစ် ဖန်တီးခဲ့ပြီး The UbuWeb Anthology of Conceptual Writing ဝက်ဆိုက် ကို Craig Dworkin မှ ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။ အစပထမဆုံးအနေနဲ့ Derek Beaulieu၊ Robert Fitterman နဲ့ Vanessa Place တို့ဟာ "စိတ်ကူးစိတ်သန်းအခြေပြု ကွန်ဆက်ကျူရယ်ကဗျာများ" ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရတို့ကို အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။

သရုပ်ခွဲဝေဖန်ရေးအမြင်ဟာ ကွန်ဆက်ကျူရယ်ကဗျာများကို ရေးသားရာမှာကော ဝေဖန်ရာမှာပါ အရေးပါလှတဲ့ အရာဖြစ်ပါတယ်။ တက်နိုခရေစီ၊ တက်နိုပိုလို၊ ဖတ်ဇီးလောဂျစ် စတဲ့ ဒဿန အကိုင်းအခွဲများကလဲ စိတ်ကူးအယူအဆကဗျာများကို ချဥ်းကပ်သုံးသပ်ရာမှာ အသုံးပြုတဲ့ tools များသဖွယ် ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ ကွန်ဆက်ကျူရယ်ဟာ ရသဗေဒဆိုင်ရာ အရှိတရားသစ် နောက်တစ်ခုခုဆီ ရောက်ဖို့အတွက် ကွန်ဆက်ပါရာဒိုင်းများစွာနဲ့ ပို့စ်ဘာသာစကားများဟာ အထူးပြုလုပ်ထားတဲ့ ကဗျာထဲ ထည့်ဝင်မှုများဖြစ်ပါတယ်။ ပုဂ္ဂလအရှိတရားထဲက စိမ်းတဲ့ အတွေးများဟာ otherness အခြားဖြစ်ခြင်းသဘော ရှိတတ်ပါတယ်။ တစ်ဦးဆိုင်နာမ်တရားရဲ့ အနက်ပြန်ဆိုမှုဖြစ်စဥ်ဟာ အဓိကကျတဲ့ ကွန်ဆက်အားပြုကဗျာများရဲ့ နက်ရှိုင်းတဲ့ လက္ခဏာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာစကားထဲမှာ နစ်မြှုပ်နေတဲ့ ကဗျာတစ်ပုဒ်ကို စိတ်ဘာသာစကားနဲ့ သီးသန့်မျှားယူနေရတဲ့ အိုင်ဒီယာတွေဟာ ကွန်ဆက်ကဗျာအလေ့အထများပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ပုံသဏ္ဍာန်သဘောကို ဗဟုဝါဒနဲ့ ချဥ်းကပ်ယူတာမျိုးတွေ။

(၃)
လောကတကာကဗျာ သို့ စိတ်ကူးမှန်းဆ ကဗျာများ မိတ်ဆက်

•အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှု

Speculative - စိတ်ကူးမှန်းဆ - လောကတကာကဗျာများဟာ သိပ္ပံစိတ်ကူးယဉ်ထိုးဇာတ်များ၊ ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန် ဂမ္ဘီရအကြောင်းအရာများ၊ ထိတ်လန့်ဖွယ်ရာနဲ့ ထူးဆန်းဖွယ်ရာ ဇာတ်ပြောများ ပါရှိတတ်ပြီး လက်ရှိလောကနဲ့ နှိုင်းဆယှဉ်ထိုး ယုတ္တိမတန်တဲ့ ဇာတ်ပြောများနဲ့ အကြောင်းအရာများကို ပါဝင်ရေးသားထားတဲ့ ကဗျာအမျိုးအစားတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ လောကတကာကဗျာများဟာ စိတ်ကူးယဉ်ဆန်ဆန်၊ သိပ္ပံစိတ်ကူးယဉ်နှင့် ဒဏ္ဍာရီလာဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများကို အာရုံစိုက်တဲ့ ကဗျာအမျိုးအစားတစ်ခုလဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သိပ္ပံစိတ်ကူးယဉ်ကဗျာ သို့မဟုတ် အနာဂတ် စိတ်ကူးယဉ်ကဗျာလို့လဲ လူသိများပါတယ်။

•ရှင်းလင်းချက်

လူသားသမိုင်းအတွင်း တကယ်မရှိနိုင်တဲ့၊ အမည်သတ်မှတ်နိုင်တဲ့ နာမ်စကြဝဠာရဲ့ တခြားတစ်ဖက်က လှုံ့ဆော်မှုများကြောင့် အဲဲဒါကို "စိတ်ကူးမှန်းဆခြင်း" သို့ "လောကတကာ" လို့ ခေါ်ဆိုလို့ ရပါတယ်။ ကဗျာပုံသဏ္ဍာန်နည်းဗေဒ ဘယ်လိုပုံစံမျိုးဖြစ်ဖြစ် ပေါင်းစပ်ရေးသားနိုင်ပြီး၊ အဲဒီဗေဒရဲ့ အနှစ်သာရကတော့ 'အနာဂတ်မျှော်မှန်း စက်ယန္တရားဆန်ဆန်ရသများ' ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ နာမ်တရားသစ်ရဲ့ ရှေးရှုရာ မျက်နှာစာလဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဆူရီယလ်ကဗျာများနဲ့ ကွာခြားသွားတဲ့အရာမှာ မသိစိတ် ထက် ထိန်းချုပ်လို့ ရနိုင်တဲ့ စိတ်စွမ်းအားနဲ့ စိတ်တန်ခိုးကို ပိုပြီး အာရုံပြုခြင်းပဲဖြစ်တယ်။

•ပြည်တွင်း ကဗျာလက်ရာများ

အွန်လိုင်းပထမမျိုးဆက် ကဗျာဆရာများဖြစ်တဲ့ ဟံလင်း၊ ရှိန်ဝါ၊ မသောက်တို့ဟာ လောကတကာ ကဗျာများဆန်တဲ့ အငွေ့အသက်များကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့တယ်လို့ ပြောရပါမယ်။ Speculative မြန်မာကဗျာအရေးအသားများ ကနဦးကိုတော့ ကျွန်တော့်ကဗျာအရေးအသားများကနေ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကစ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ပိုရေးသားလာဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော့်ဖန်တီးအရေးအသားများဖြစ်တဲ့ စက်ရုပ်စီးရီးများ(၁၃ခု) ၂၀၁၆၊ ကွန်ပြူတာသစ္စာ၂၀၁၆၊ ရေဘဝဲမြို့ကလူများ၂၀၂၁၊ သုညဘုံ၂၀၂၁၊ ရိုဇော်-ရွက်စိမ်းတို့နဲ့ ပေါင်းရေးတဲ့ ဘုံများရဲ့နဂ္ဂတစ်မာကတ်တင်း၂၀၂၁၊ တဲရော့ကဗျာ၂၀၂၂၊ Avatar ၂၀၂၃ ကဗျာစီးရီးများနဲ့ တခြားကဗျာစီးရီးအချို့ဟာ ' Speculative လောကတကာကဗျာ ' အနွယ်ဝင်များအဖြစ် ပြည်တွင်းကဗျာလောကထဲမှာ ဖြစ်တည်လာတာဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော့်ရဲ့ချောကလက်ဝေဖာ၊ စုန်းမတီဗွီ၊ လီဂိုသိုးရဲ့ သွေး ကဗျာစုစည်းမှုစာအုပ်များဟာလဲ Speculative ကဗျာအရေးအသားတို့ကို လေ့လာသူများအဖို့ အဆင်ပြေစေမဲ့ ကဗျာစာအုပ်များပဲဖြစ်ပါတယ်။ ရွက်စိမ်း၊ စောယုဝေ၊ ရိုဇော်၊ မြတ်ကျော်၊ ကေအယ်လ်ဝင်းနဲ့ တခြားလူငယ်ကဗျာကဗျာ တို့ဟာလဲ ဒီလောကတကာကဗျာအမျိုးအစားများကို နှီးနွယ်အားထုတ်ဖူးကြတဲ့ လူငယ်ကဗျာရေးသူများပဲဖြစ်ပါတယ်။

•ပြည်တွင်းအခြားလက်ရာများ

ဆရာမြသန်းတင့်၊ ဆရာသစ္စာနီ(တာရာလင်းနွယ်)နဲ့ ဆရာဥက္ကာကျော်တို့ ပြန်ဆိုတဲ့ သိပ္ပံဝတ္ထုတိုစာအုပ်များ၊ဆရာဟံလင်း ပြန်ဆိုတဲ့ ကော်လက်ရှင်ဆယ့်နှစ်စုံ၊ စကားပြေပုံစံနဲ့ ရေးသားထားတဲ့ လောကတကာစာပေဆန်တဲ့ ကိုယ်ပိုင်လက်ရာများမှာ ဆရာသစ္စာနီရဲ့ စက်နဲ့မျက်ရည်၊ ဝိရောဓိနှင်းဆီ၊ ဆရာစန်းဦးရဲ့ နာနာဘာဝမော်တော်ကားနဲ့ ဆရာအောင်သူရရဲ့ ဟနဲ့ဟို လက်ရာများပဲဖြစ်ပါတယ်။

*လောကတကာ = ကဗျာဆရာ(ကို)ဟံလင်း ဘာသာပြန်စကားလုံးမူ။

(၄) ခေတ်ပြိုင်စကားပြေကဗျာများ မိတ်ဆက်

*စကားပြေကဗျာ Prose poetry တွေဟာ ခုနောက်ပိုင်း မြန်မာကဗျာလောကမှာ အတော်ရေးလာကြတဲ့ ကဗျာပုံသဏ္ဍာန်တစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒီကာလတွေထဲ စကားပြေကဗျာရေးသူများထဲက ဏေသစ်၊ Yon/ရင်ဦးနွေ၊ ကိုအောင်၊ ခါမြေ၊ ချမ်းမြသော်၊ နငယ်တို့ရဲ့ စကားပြေကဗျာများဟာ တစ်မျိုးစီ အသွင်ကွဲကြပြီး ဆွဲဆောင်မှုရှိလှတယ်။ အရင်ကာလများထဲက ဇေယျာလင်းရဲ့ တကယ့်ဘဝ၊ အောင်ခင်မြင့်ရဲ့ ထရိုဂျန်မြင်းရဲ့ အသား၊ သူရိန်လူလေးရဲ့ ယာကူငှက်တို့ဟာ မှတ်မှတ်ထင်ထင်ဖြစ်စေခဲ့တဲ့ စကားပြေကဗျာစာအုပ်များ ဖြစ်ကြတယ်။ ကဗျာဆရာဘိုဘိုဝင်းဟာလဲ ဘာသာပြန် စကားပြေကဗျာများနဲ့ ပင်ကိုယ်ရေးစကားပြေကဗျာများကို ခုကာလပိုင်းတွေမှာ အရေးအတော်စိတ်လာတာ တွေ့ရတယ်။ ချားလ်စီမစ်။ ဂျိမ်းတိတ်စ် စသဖြင့် အနောက်တိုင်းက သူတို့စကားပြေကဗျာတွေကတော့ ကဗျာစိတ်သွားရာလမ်းချင်းဟာ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် အတော်ကွဲပြားကြပါတယ်။ လူမှုဆက်နွယ်အရေးအသားနဲ့ ပုဂ္ဂလဆူရီယလ်သဘောဟာ လမ်းခွဲဖြစ်ခဲ့တယ်။

စကားပြေကဗျာတွေဟာ ကဗျာသုံးနိမိတ်ပုံများနဲ့ စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုများ၊ ကဗျာဘာသာစကား အထူးပြုလုပ်ချက်များနဲ့ ကဗျာဆန်တဲ့ အရေးအသားအရည်အသွေးများကို ထိန်းသိမ်းထားစဉ် စကားပြောပုံစံအစား စကားပြေပုံစံနဲ့ ရေးသားထားတဲ့ ကဗျာဖြစ်ပေါ်လာတယ်။ လက္ခဏာများအနေနဲ့ စကားပြေကဗျာကို ကဗျာနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ စာကြောင်းခွဲခြင်းမျိုး မရှိဘဲ စကားပြေအဖြစ် ရေးသားပါတယ်။ ဘာသာစကားကို အပိုင်းပိုင်းခွဲခြင်း၊ ချုံ့ခြင်း၊ ထပ်တလဲလဲ၊ ကာရန်၊ ဥပစာနဲ့ စကားပြောပုံများလို ကဗျာဆန်တဲ့ ကိရိယာများကို အသုံးပြုကြတယ်။ သမိုင်းကြောင်း အစကောက်ရရင် ၁၇ ရာစု ဂျပန်တွင် စာရေးဆရာ Matsuo Bashō ဟာ haibun ကို ဟိုက္ကုပုံစံ စကားပြေသဏ္ဍာန်နဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတဲ့ စကားပြေကဗျာ ပုံစံဖြစ်တဲ့ haibun ကို မွေးဖွားခဲ့တယ်။ ဘက်ပေါင်းစုံတဲ့ အရေးအသားများရဲ့ စကားပြေနဲ့ ကဗျာအမျိုးအစားကို အသုံးပြုထားတဲ့ သူ့စာအုပ် 'Oku no Hosomichi' ကို ပထမဆုံး စကားပြေကဗျာရဲ့ အကောင်းဆုံးအနေနဲ့ ဥပမာပေးထားပါတယ်။ အခုကွန်တန်ပိုရီ အရေးအသားခေတ်ပြိုင်မှာတော့ စကားပြေကဗျာပုံစံမျိုးစုံသစ်များကို အနောက်တိုင်း ကဗျာဆရာတွေဟာ ဖန်တီးရေးသားလာကြတယ်။

စကားပြေဆိုတာ အလျားလိုက် အစီးကျခြင်း၊ ကဗျာဆိုတာ ဒေါင်လိုက် အစီးကျခြင်း ဆိုတဲ့ အရင်တစ်ခေတ်က ကဗျာအတွေးအယူလဲ ရှိခဲ့ဖူးတယ်။ မြရွက်များပေါ် မိုးရေစက်များ တွဲလွဲခိုနေသလို ဝါကျဖွဲ့ထုံး နရီအစုမှာ ကဗျာအသံ poetic voice ဟာ တွဲလွဲခိုနေတတ်တယ်။ ဒေါင်လိုက် အစီးကျခြင်းမဟုတ်တော့ရင်ကော ကဗျာပဲလား။ကဗျာဟာ streaming structure မျိုးစုံနဲ့ ခေတ်ပြိုင်လောကထဲ ရောက်လာနိုင်ပါတယ်။ အာရုံနိုးကြားမှု ဖျတ်လတ်မှုဟာ ခံစားသက်ဝင် ဖျတ်လတ်နိုင်ခြင်းထက် ပိုအခရာကျလာသလို ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်နယူးယောက်ဂိုဏ်း ဦးဆောင်ကဗျာဆရာဖြစ်တဲ့ ဂျွန်အက်ရှ်ဘယ်ရီက ကဗျာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မှတ်သားစရာစကားလေး ပြောခဲ့ဖူးလေတယ်။ '' ကျွန်တော့်စိတ်ထဲထင်တာတော့ ဘယ်ကဗျာမဆို ရေးလို့ မပြီးမချင်း ဘာအကြောင်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကြိုပြောလို့မရဘူး။ တစ်ဖက်သား စာဖတ်သူကို သိပြီးသား တွေ့ကြုံပြီးသား အရေးအသားမျိုးဟာ တကယ်ဆက်ဆံ ဆက်သွယ်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီထက်မက ပြောရရင် အဲသလို သိပြီးသားကိုပဲ ပေးကမ်းခြင်းဟာ စာဖတ်သူကို မလေးစားရာတောင် ကျတယ် '' တကယ်ကို ကဗျာဆိုတာ အသစ်ပြုလုပ်ခြင်းအယူအဆကို ပိုအားပေးစေမဲ့ ကဗျာဆိုင်ရာ အတွေးစပါပဲ။ တချို့က ကဗျာရေးသားခြင်းဟာ နေ့စဥ်ဘဝနေထိုင်မှုမျိုးလို့ အလွယ်အထင်မှားစေတာမျိုးလဲ ရှိတယ်။ ကဗျာကို နေ့စဥ်ဒိုင်ယာရီမှတ်တမ်းလောက်ထိ ဖန်တီးမှု၊ ခံစားမှု လျှော့ချစရာလဲ မလိုပါဘူး။ ဖန်တီးမှုရဲ့ စိတ်အနုမာန စကြာပုံသဏ္ဍာန်တွေ ဖွဲ့စည်းနေခြင်းမျိုး။ ကဗျာသစ်အယူအဆမှာ တကယ်တော့ နေစဥ်ဘဝရဲ့ နောက်ထပ်ကြေးမုံပြင် တခြားသော လောကနေ့စဥ်ဘဝသစ်ပါပဲ။ အဇ္စျတ္တထဲက မသိစိတ် နှုတ်တိုက်ချစကားစုအသံ၊ အလိုရမ္မက်၊ မသိတရား၊ အသိတရားရဲ့ ဖျတ်လတ်မှု၊ ဒါတွေဟာ သဲကန္တာရအလယ်ခေါင်တည့်တည့် ပစ်လွှတ်လိုက်တဲ့ ဖန်တီးမှုကစားနည်းတွေပါပဲ။

ဝေးလံခေါင်ဖျားတဲ့ အရေးအသားများဟာ ခက်ခဲမှုကို ပေးစွမ်းပေမဲ့ ရှုမျှော်ခင်းသားတွေရဲ့ ခေတ်ရှေးပြေး အလင်းရောင်လဲ ဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။ ရူပကများကို လွတ်လပ်စွာ ပျံသန်းစေခြင်း၊ ဆုပ်ကိုင်စရာ နားလည်မှုတစ်ကွက်မှ မရှိအောင် အစွန်းရောက်မှု၊ နာမ်စားတွေ ဇာတ်ပြောတွေ ရုတ်ချည်းပြောင်းလဲသုံးစွဲခြင်း၊ ညီညွတ်ပြည့်စုံမှု မရှိအောင် အချိုးဖျက်ခြင်း၊ ဘာမှဆက်နွယ်ခြင်းမရှိတဲ့ ဟာလာဟင်းလင်းခံစားသက်ဝင်မှုများကို ထည့်သွင်းခြင်း၊ ရိုင်ဇုန်းအမျှင်ကွဲများလို စကီဇိုဖြစ်တည်မှုမြောက်များစွာနဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်လှည့်စားထားခြင်း၊ ရှုထောင့်အမြင် ဝေဝါးပျောက်ဆုံးခြင်း၊ ပုန်ကန်အသိများကို fake truth အဖြစ် အတည်ပေါက် ခန့်ထည်အောင် တင်ဆက်ခြင်း စတဲ့ စိတ်မနောရဲ့ ပိတ်ထားတဲ့ တခြား ကဗျာသိမှု ဝင်ပေါက်များကို ပွင့်သွားအောင် လှုံဆော် စမ်းသပ်ရေးသားထားတဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကဗျာများစွာကို ဖတ်ရှုလေ့လာရပါတယ်။ အပြိုင်လောကမှာ အယူအဆသစ်များ၊ ကဗျာရှေ့ပြေးနိမိတ်များ နောက်ထပ်အများကြီး ဖြတ်သန်းရောက်ရှိလာလိမ့်အုံးမယ်။ ဒီလို ရှေ့ပြေးလက်ရာများကို လက်ခံချိတ်ဆက်နိုင်ဖို့ အတွေးကို တစ်မဟုတ်ချင်း မှော်သားဆန်ဆန် ရက်လုပ်ဖို့ ကဗျာစိတ်စွမ်းအင်သာ လိုပါတယ်။

ကန္တာရမိုးစက်
၂၀၂၃
illustrated by Morris John
From Ebook No.17
#ရိပ်ခြောက်

Address

Mandale

Website

https://www.behance.net/yatechauk

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when ရိပ်ခြောက် posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.