
23/09/2025
QGIS ဆော့ဖ်ဝဲလ်၏ တည်ဆောက်ပုံ အခြေခံသဘောတရား (Software Structure of QGIS)
QGIS သည် ကွန်ပျူတာစနစ်ပေါ်တွင် အလုပ်လုပ်သော ကွန်ပျူတာ ပရိုဂရမ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ တည်ဆောက်ပုံကို အဓိက အစိတ်အပိုင်းများ (Components) နှင့် ၎င်းတို့အချင်းချင်း အလုပ်လုပ်ပုံအားဖြင့် နားလည်နိုင်ပါသည်။
၁။ ပင်မ Application (Core Application)
ဤအပိုင်းသည် QGIS ဆော့ဖ်ဝဲလ်၏ ဗဟိုချက်မ ဖြစ်ပါသည်။
· GUI (Graphical User Interface): screen ပေါ်ရှိ Menu များ၊ Tools Bar များ၊ မြေပုံကြည့်ရှုသည့်နေရာ (Map Canvas) စသည်တို့အားလုံးကို ထိန်းချုပ်ထားသော အပိုင်းဖြစ်သည်။ သင်မြင်နေရသော QGIS ၏ မျက်နှာပြင်သည် ဤ GUI ၏ အလုပ်လုပ်ပုံဖြစ်သည်။
· Project File (.qgz): QGIS တွင် သင်အလုပ်လုပ်နေသော မြေပုံ၊ ဒေတာအလွှာများ (Layers)၊ စတိုင်များ၊ ပုံဖော်မှုများ (Layouts) အားလုံးကို သိမ်းဆည်းထားသော ဖိုင်အမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ဤဖိုင်သည် QGIS ၏ ဗဟိုချက်မ မဟုတ်သော်လည်း သင်အလုပ်လုပ်သည့် အကြောင်းအရာအားလုံးကို ကိုယ်စားပြုပါသည်။
· Settings နှင့် Preferences: QGIS ကို သင်နှစ်သက်ရာ ပုံစံသို့ ပြောင်းလဲအသုံးပြုနိုင်ရန် သတ်မှတ်ချက်များ (ဥပမာ - ဘာသာစကား၊ မြေပုံအရောင်များ၊ Plugin များ စသည်) ကို သိမ်းဆည်းပေးထားသော အပိုင်းဖြစ်သည်။
---
၂။ Core Libraries (ပင်မ Library များ)
QGIS သည် မိမိဘာသာ အရာအားလုံးကို မတည်ဆောက်ထားပါ။ အခြားသော အားကောင်းသည့် Open Source Geospatial Libraries ကြီးများကို ခေါ်ယူအသုံးပြုထားပါသည်။
· Qt Library: QGIS ၏ GUI ကို တည်ဆောက်ရာတွင် အသုံးပြုထားသော Library ဖြစ်သည်။ Window ၊ Mac ၊ Linux စသည့် Operating System အားလုံးတွင် တူညီစွာ အလုပ်လုပ်စေရန် Qt ကို အသုံးပြုထားခြင်းဖြစ်သည်။
· GDAL/OGR: ဒေတာအမျိုးမျိုးးကို ဖတ်ရှုရန်၊ ပြောင်းလဲရန်၊ ရေးသားရန် အတွက် အသုံးပြုသော Library ဖြစ်သည်။ Raster ဖိုင်များ (GeoTIFF, JPEG2000, PNG) နှင့် Vector ဖိုင်များ (Shapefile, GeoJSON, KML) အားလုံးနီးပါးကို ဤ Library မှတစ်ဆင့် QGIS က ဖတ်နိုင်ပါသည်။
· PROJ: မြေပုံပရောဂျက်ရှင်အမျိုးမျိုးကို ပြောင်းလဲပေးနိုင်သော Library ဖြစ်သည်။ QGIS တွင် Layer တစ်ခုချင်းစီကို ကွဲပြားသော Projection များဖြင့် ဖွင့်ကြည့်နိုင်ပြီး အားလုံးကို တစ်နေရာတည်းတွင် ပေါင်းစည်းပြသနိုင်ခြင်းမှာ PROJ Library ၏ ကျေးဇူးကြောင့်ဖြစ်သည်။
· GEOS: Vector ဒေတာများအကြား ဆက်သွယ်မှုဆိုင်ရာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုများ (Spatial Analysis) (ဥပမာ - နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်မှုရှိမရှိ စစ်ဆေးခြင်း၊ ပေါင်းစည်းခြင်း၊ ခွဲထုတ်ခြင်း) ကို လုပ်ဆောင်ပေးသော Library ဖြစ်သည်။
----
၃။ Plugin System (Plugin စနစ်)
QGIS ၏ စွမ်းအားကို ပိုမိုမြှင့်တင်ပေးသော အရေးကြီးဆုံး အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်။
· Core Plugins: QGIS ကို ထုတ်လုပ်သည့်အခါတွင် ပါဝင်လာသော Plugin များဖြစ်သည်။ (ဥပမာ - DB Manager, Geometry Checker)
· External Plugins: Software Developers များက ရေးသားပြီး QGIS Plugin Repository တွင် တင်ထားသော Plugin များဖြစ်သည်။ သင်သည် မိမိလိုအပ်သော လုပ်ဆောင်ချက်ကို Plugin တစ်ခုအနေဖြင့် ရှာဖွေ၍ ထည့်သွင်းအသုံးပြုနိုင်သည်။ (ဥပမာ - QuickMapServices, QChainage, Profile Tool)
· Python Console: Plugin များကို ရေးသားရာတွင် အသုံးပြုသော Python ဘာသာစကားကို QGIS အတွင်း၌ပင် အသုံးပြုနိုင်ရန် ပေးထားသော Console ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် QGIS သည် လွန်စွာပင် လွယ်ကူစွာ ချဲ့ထွင်နိုင်သော (Extensible) ဆော့ဖ်ဝဲလ်တစ်ခု ဖြစ်လာသည်။
---
၄။ API (Application Programming Interface)
ဤသည် Developer များအတွက် အရေးပါသော အပိုင်းဖြစ်သည်။
· C++ API: QGIS ၏ ပင်မ Application ကို C++ ဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားပြီး ၎င်း၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို အခြားသူများ ခေါ်ယူအသုံးပြုနိုင်ရန် API များ ထုတ်ပေးထားသည်။
· Python API (PyQGIS): QGIS ၏ လုပ်ဆောင်ချက်အများစုကို Python မှတစ်ဆင့် ထိန်းချုပ်အသုံးပြုနိုင်ရန် ရေးသားထားသော Interface ဖြစ်သည်။ Plugin များ ရေးသားခြင်း၊ Script များ ရေးသားခြင်း၊ QGIS Application ကို အခြား Python Program အတွင်းမှ ခေါ်ယူအသုံးပြုခြင်း စသည်တို့ကို ဤ PyQGIS မှတစ်ဆင့် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။
---
နိဂုံးချုပ်
QGIS ၏ တည်ဆောက်ပုံသည် ခေတ်မီဆော့ဖ်ဝဲလ်တစ်ခု၏ လက္ခဏာများကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည် -
· Modular (အစိတ်အပိုင်းခွဲ၍ရသော): အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုချင်းစီသည် သီးသန့်လုပ်ဆောင်ပြီး အခြားအပိုင်းများနှင့် ချိတ်ဆက်အလုပ်လုပ်သည်။
· Extensible (ချဲ့ထွင်နိုင်သော): Plugin စနစ်ကြောင့် လိုအပ်သလို လုပ်ဆောင်ချက်အသစ်များ ထည့်သွင်းနိုင်သည်။
· Open Source (အခမဲ့နှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာသော): ကုဒ်များအားလုံးကို လွတ်လပ်စွာ ကြည့်ရှု့နိုင်ပြီး ပြင်ဆင်တည်းဖြတ်နိုင်သည်။
ထို့ကြောင့် QGIS သည် ရိုးရှင်းသော မြေပုံကြည့်ကိရိယာတစ်ခုထက် ပိုမိုတောင့်တင်းခိုင်မာပြီး စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်မားသော Geographic Information System (GIS) ဆော့ဖ်ဝဲလ်တစ်ခု ဖြစ်လာရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းမှာ ၎င်း၏ ကောင်းမွန်သော တည်ဆောက်ပုံကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။
Compass Mapping Team
#မြေပုံဆွဲခြင်း #ဒေတာခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း