Burma Associated Press

29/10/2025

မိုးကုတ်နှင့် မိုးမိတ်မှ TNLA တပ်​များ ပြန်ဆုတ်ရမည့် အပစ်ရပ် လက်မှတ်ထိုး

BAP၊ ​အောက်တိုဘာ ၂၉။

စစ်တပ်နှင့် တ​အောင်းတပ်အကြား (၉) ကြိမ်မြောက်တွေ့ဆုံပွဲအပြီး မိုးကုတ်နှင့် မိုးမိတ်မြို့များမှ TNLA တပ်​များ ပြန်ဆုတ်ရမည့် အပစ်ရပ် လက်မှတ်ထိုးခဲ့သည်ဟု TNLA က ထုတ်ပြန်သည်။

မပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး PSLF/TNLAမှ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တားဂျုတ်ဂျား ဦးဆောင်သည့်ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နှင့် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကိုကိုဦး ဦးဆောင်သည့် NSPNC ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တို့သည် တရုတ်နိုင်ငံအထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာတိန့်ရှီကျွင်း၏ ကြားဝင်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့် (၉) ကြိမ်မြောက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲကို တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့၌ အောက်တိုဘာလ (၂၇-၂၈)ရက်နေ့တို့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။

တရုတ်နိုင်ငံအထူးကိုယ်စားလှယ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုကြောင့် နှစ်ဖက်အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများပြုလုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ သဘောတူသတ်မှတ်ထားသည့်ကာလအတွင်း မိုးကုတ်နှင့် မိုးမိတ်မြို့နယ်တို့မှ တအာင်းတပ်များ ပြန်လည်ဆုတ်ခွါမည်ဟုဆိုသည်။

တအာင်းဒေသကိုလည်း မြန်မာစစ်တပ်မှ လေယာဉ်ဗုံးကြဲခြင်း၊ ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခြင်းများမပြုဘဲ ယ​နေ့အောက်တိုဘာလ (၂၉)ရက် (၀၀း၀၀)နာရီအချိန်မှစတင်၍ နှစ်ဖက်ရောက်ရှိသည့်နေရာတွင် တပ်များရပ်တန့်ကာ အပြန်အလှန် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် သဘောတူညီချက် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။

ဓါတ်ပုံ - TNLA

Burma Associated Press

29/10/2025

ဝါရှင်တန်မှ စွမ်းဆောင်ရည် အမြင့်ဆုံး Semiconductor များကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ခြင်းအပေါ် တင်းကျပ်စွာ ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်ပြီးနောက် လက်တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တရုတ်အရာရှိများသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ သတ္တုဒြပ်စင်လေးမျိုး (ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများ မပါဝင်သေး) ကို တင်ပို့မှုအား ဆိုင်းငံ့ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများအား ရယူသုံးစွဲနိုင်မှုအပေါ် တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်ရေး စည်းမျဉ်းများကို အသုံးပြုကာ ပိုမိုတင်းကျပ်သော ထိန်းချုပ်မှုကို ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်ရေး စည်းမျဉ်းများသည် အမေရိကန် အစိုးရနှင့် အဓိက သဘောထားကွဲလွဲမှု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခု ကြာသပတေးနေ့တွင် သမ္မတ ထရန့်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အဆင့်မြင့်ဆုံး ခေါင်းဆောင် ရှီကျင့်ဖျင်နှင့် တွေ့ဆုံသောအခါ ၎င်းကိစ္စကို ဆွေးနွေးဖွယ်ရှိကြောင်း မျှော်လင့်ရသည်။

ဝါရှင်တန်မှ စွမ်းဆောင်ရည် အမြင့်ဆုံး Semiconductor များကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ခြင်းအပေါ် တင်းကျပ်စွာ ကန့်သတ်ခ...

28/10/2025

တရုတ်နိုင်ငံက အရေးပါသော သတ္တုသယံဇာတများကို တဆင့်ချင်း သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်လာ

BAP၊ ဘာသာပြန်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကျယ်ပြန့်သော စည်းမျဉ်းများသည် တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းများ၊ ကားနှင့် အခြားသော ထုတ်ကုန် ထုတ်လုပ်သူများကို သက်ရောက်မှုရှိနေပြီးဖြစ်သကဲ့သို့ မကြာမီတွင် ၎င်းတို့၏ သက်ရောက်မှု နယ်ပယ်မှာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာတော့မည် ဖြစ်ပါသည်။

လွန်ခဲ့သော တစ်နှစ်ကျော်ခန့်က စတင်၍ တရုတ်နိုင်ငံသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော သတ္တု သယံဇာတများအား ပြည်ပသို့ တင်ပို့မှုအပေါ် ထိန်းချုပ်ရန် ရှုပ်ထွေးသော စည်းမျဉ်းများစွာကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ မြေရှားသတ္တု (rare earth metals) များဟု အများစု သိကြသော ဤသတ္တုများမှာ တိုက်လေယာဉ်များမှသည် တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းများ၊ မော်တော်ယာဉ်များအထိ စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက်သုံး ကုန်ပစ္စည်းများစွာ ထုတ်လုပ်ရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် ဤသတ္တုများ၏ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်ထားသော ပေးသွင်းသူဖြစ်သည့်အတွက် ဤတင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်မှုများသည် တရုတ်အစိုးရအား ကြီးမားသော လွှမ်းမိုးနိုင်စွမ်းကို ပေးထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် စစ်ဘက်သုံး အသုံးချမှုများစွာတွင် အသုံးပြုသည့် samarium ခေါ် ရှားပါးမြေရှားသတ္တုကို တရုတ်နိုင်ငံတစ်တစ်နိုင်ငံတည်းသာ ထုတ်လုပ်ပါသည်။ ထို့အပြင် ultrapure dysprosium ကို သန့်စင်ထုတ်လုပ်သည့် ခက်ခဲသော အတတ်ပညာကို တရုတ်နိုင်ငံသာလျှင် တတ်မြောက်ထားပြီး superfast chips အတွက် လိုအပ်သော ကမ္ဘာ့ထောက်ပံ့မှု တစ်ခုလုံးသည် ရှန်ဟိုင်းမြို့အနီးရှိ စက်ရုံတစ်ရုံတည်းမှ လာပါသည်။

ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည့် အရေးအပါဆုံးအချက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံသည် အီလက်ထရွန်းနစ်ပစ္စည်းများနှင့် လျှပ်စစ်မော်တာများတွင် အသုံးပြုသော ကမ္ဘာ့ရှားပါးမြေရှားသံလိုက် (rare earth magnets) များ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ထုတ်လုပ်နေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မော်တော်ယာဉ်များတွင် အသုံးပြုသည့် အချို့သော သံလိုက်အသေးစား အမျိုးအစားများကို တရုတ်နိုင်ငံမှသာလျှင် တစ်ဦးတည်း ထုတ်လုပ်ပါသည်။

တရုတ်အစိုးရသည် ယခု စည်းမျဉ်းသစ်များကို ပြီးခဲ့သည့်နှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ် စတင်အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။ ဝါရှင်တန်မှ စွမ်းဆောင်ရည် အမြင့်ဆုံး Semiconductor များကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ခြင်းအပေါ် တင်းကျပ်စွာ ကန့်သတ်ချက်များ ချမှတ်ပြီးနောက် လက်တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် တရုတ်အရာရှိများသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ သတ္တုဒြပ်စင်လေးမျိုး (ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများ မပါဝင်သေး) ကို တင်ပို့မှုအား ဆိုင်းငံ့ခဲ့ပါသည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံသည် ၎င်း၏ ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများအား ရယူသုံးစွဲနိုင်မှုအပေါ် တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်ရေး စည်းမျဉ်းများကို အသုံးပြုကာ ပိုမိုတင်းကျပ်သော ထိန်းချုပ်မှုကို ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်ရေး စည်းမျဉ်းများသည် အမေရိကန် အစိုးရနှင့် အဓိက သဘောထားကွဲလွဲမှု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယခု ကြာသပတေးနေ့တွင် သမ္မတ ထရန့်သည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အဆင့်မြင့်ဆုံး ခေါင်းဆောင် ရှီကျင့်ဖျင်နှင့် တွေ့ဆုံသောအခါ ၎င်းကိစ္စကို ဆွေးနွေးဖွယ်ရှိကြောင်း မျှော်လင့်ရသည်။

တနင်္ဂနွေနေ့က ပြုလုပ်ခဲ့သော ကုန်သွယ်ရေးဆွေးနွေးပွဲများအပြီးတွင် အမေရိကန်မှ အကြီးတန်း မူဝါဒချမှတ်သူများသည် တရုတ်နိုင်ငံက ၎င်း၏ စည်းမျဉ်းအသစ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းအား ရွှေ့ဆိုင်းပေးလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် ဤစည်းမျဉ်းများကြောင့် ၎င်း၏ ဂုဏ်သတင်းကို ယုံကြည်စိတ်ချရသော ပေးသွင်းသူအဖြစ်မှ ထိခိုက်စေခြင်းဖြင့် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးကို ရေရှည် ထိခိုက်နစ်နာစေမည့် အန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။

အရေးပါသော သတ္တုသယံဇာတများအပေါ် တရုတ်နိုင်ငံက ၎င်း၏ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းဆိုင်ရာ ပိတ်ဆို့မှုကို မည်သို့ တည်ဆောက်ခဲ့ပုံမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်

ပထမဆုံး ခြေလှမ်း- အသေးစိတ် စာရွက်စာတမ်း လိုအပ်ချက်များ

တရုတ်နိုင်ငံသည် ရှားပါးမြေရှားသတ္တု တင်ပို့သူများအား ၎င်းတို့၏ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များတွင် ထိုသတ္တုများကို မည်သို့ အတိအကျ အသုံးပြုမည်ကို ပြည်ပရှိ ဖောက်သည်များအားလုံးထံမှ အသေးစိတ် အချက်အလက်များ ရယူရန် လိုအပ်ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ဤစည်းမျဉ်းက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ကုမ္ပဏီများ မည်သည့် ရှားပါးမြေရှားသတ္တု အမျိုးအစားနှင့် ပမာဏကို လိုအပ်ကြောင်းကို စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနအား ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သိရှိနိုင်မည့် လမ်းပြမြေပုံကို ပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃ ရက်

မြေရှားသတ္တု မဟုတ်သော သတ္တုဒြပ်စင်လေးမျိုးအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များ

တရုတ်နိုင်ငံသည် ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများ မဟုတ်သော်လည်း လိုအပ်ချက် ကြီးမားဆဲဖြစ်သည့် သတ္တုဒြပ်စင်လေးမျိုးကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ တင်ပို့ခြင်းအား ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းအချို့ ထုတ်လုပ်ရာတွင် လိုအပ်သော gallium သို့မဟုတ် germanium နှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက်နှင့် အခြားစစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အသုံးချမှုများတွင် အသုံးပြုသည့် antimony(ခနောက်စိမ်း) သို့မဟုတ် tungsten (အဖြိုက်နက်) တို့ကို ဆက်လက် တင်ပို့ခြင်းမပြုရန် ကန့်သတ်ခဲ့သည်။

ဤသည်မှာ တရုတ်နိုင်ငံက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ တင်ပို့မှုကို တိုက်ရိုက်ကန့်သတ်ရုံသာမကဘဲ အခြားနိုင်ငံများရှိ ကုမ္ပဏီများအား အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများသို့ ထိုပစ္စည်းများ လွှဲပြောင်းပေးခြင်းကိုပါ ပထမဦးဆုံးပိတ်ပင်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

ဧပြီလ ၄ ရက်

မြေရှားသတ္တုနှင့် သံလိုက်အချို့ကို တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်ခြင်း

တရုတ်နိုင်ငံသည် ရှားပါးမြေရှားဒြပ်စင် ၁၇ မျိုးအနက်မှ ခုနစ်မျိုးနှင့် ၎င်းတို့ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော သံလိုက်များအပေါ် တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်မှုများ ချမှတ်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသာမကဘဲ နိုင်ငံအားလုံးသို့ တင်ပို့မှုများကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။

နှစ်လအကြာတွင် စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် တင်ပို့ခွင့်လိုင်စင် အနည်းငယ်ကိုသာ ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ အမေရိကန်၊ ဥရောပနှင့် ဂျပန်ရှိ ကားထုတ်လုပ်သူများနှင့် ၎င်းတို့၏ ပေးသွင်းသူများသည် ၎င်းတို့၏ သိုလှောင်မှုများ ကုန်ဆုံးသွားခဲ့ပြီး ထုတ်လုပ်မှုအချို့ကို ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ရသည်။ နွေရာသီတွင် လိုင်စင်ထုတ်ပေးသည့် အရှိန် မြင့်တက်လာခဲ့သော်လည်း ပြည်ပစက်ရုံအများအပြားမှာ အကြီးအကျယ် ပြတ်လပ်မှုများနှင့် ဆက်လက် ရင်ဆိုင်နေရဆဲဖြစ်သည်။

ခြောက်လကျော် ကြာပြီးနောက် စစ်ဘက်သုံး သံလိုက်များအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော မြေရှားသတ္တုတစ်မျိုးဖြစ်သည့် samarium ကို တင်ပို့မှုမှာ ဆက်လက် ရပ်ဆိုင်းထားဆဲဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိသော ရှားပါးမြေရှားသတ္တု ခြောက်မျိုးနှင့် သံလိုက်များအတွက် တရုတ်နိုင်ငံက ခြောက်လသက်တမ်းရှိ လိုင်စင်များကို ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ဤလိုင်စင်အများစုကို မကြာမီ သက်တမ်းတိုးရတော့မည် ဖြစ်သည်။

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်

ရှားပါးမြေရှားသတ္တုဆိုင်ရာ နည်းပညာလျှို့ဝှက်ချက်များ လွှဲပြောင်းခြင်းကို ရပ်တန့်ခြင်း

ထိုနေ့တွင် အရေးယူလုပ်ဆောင်မှုများစွာပြုလုပ်ခဲ့သည့်အနက် တစ်ခုမှာ တရုတ်စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ရှားပါးမြေရှားသတ္တု တူးဖော်ခြင်းမှသည် ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်းအထိ လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ခုလုံးနီးပါးအတွက် လိုအပ်သော နည်းပညာ သို့မဟုတ် အချက်အလက်များကို ၎င်း၏ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ နိုင်ငံပြင်ပသို့ လွှဲပြောင်းခြင်းအား ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။

အခြားနိုင်ငံများက ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင် မြေရှားသတ္တုကဏ္ဍများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို ဟန့်တားရန်အတွက် ဤအမိန့်က တရုတ်ပိုင် ဉာဏမူပိုင်ခွင့်များကို လိုင်စင်ချထားပေးခြင်းမှသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ ဝန်ထမ်းများကို ငှားရမ်းခြင်းအထိ ကျယ်ပြန့်သော လုပ်ဆောင်ချက်များကို တားမြစ်ခဲ့သည်။
တရုတ်နိုင်ငံသည် ဤလုပ်ငန်းနယ်ပယ်တွင် ၎င်း၏ လုံးဝနီးပါး ချုပ်ကိုင်ထားမှု ကို ကာကွယ်ရန်အတွက် တင်ပို့ရေး ထိန်းချုပ်မှုများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အသုံးပြုခဲ့သည်။

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်

ရှားပါးမြေရှားသတ္တု သန့်စင်သည့် စက်ကိရိယာများ တင်ပို့မှုကို ရပ်ဆိုင်းခြင်း
စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများ သန့်စင်ရန်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော မီးဖိုများ၊ ဓာတုပစ္စည်းများ၊ အခြားစက်ကိရိယာများနှင့် ပစ္စည်းများပါဝင်သည့် စာရင်းရှည်ကြီးကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှစ၍ ၎င်းတို့အားလုံးကို ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ တရုတ်နိုင်ငံမှ တင်ပို့ခွင့်မပြုကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် ရှားပါးမြေရှားသတ္တု သန့်စင်စက်ရုံများနှင့် သံလိုက်စက်ရုံများအတွက် စက်ကိရိယာများ၏ အဓိက ထုတ်လုပ်သူဖြစ်သောကြောင့် ဤလုပ်ဆောင်မှုသည် အခြားနိုင်ငံများ၏ ကိုယ်ပိုင် ထုတ်လုပ်မှု ထူထောင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို နှောင့်နှေးစေနိုင်ပါသည်။

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်

ရှားပါးမြေရှားသတ္တု ငါးမျိုး ထပ်မံတင်ပို့ခြင်းကို ပိတ်ပင်ခြင်း

စီးပွားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် စာရင်းမှ ရှားပါးမြေရှားဒြပ်စင် ခုနစ်မျိုးအပြင် နောက်ထပ် ငါးမျိုးကိုပါ တင်ပို့ခွင့်လိုင်စင် လိုအပ်သည့် စာရင်းတွင် ထပ်မံထည့်သွင်းခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော သံလိုက်များနှင့် အခြားပစ္စည်းများလည်း ပါဝင်သည်။ ဤစည်းမျဉ်းသည် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် စတင် အသက်ဝင်မည်ဖြစ်သည်။

လိုင်စင်လိုအပ်သော မြေရှားသတ္တု အရေအတွက်ကို တိုးချဲ့ခြင်းဖြင့် တရုတ်အစိုးရသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များအပေါ် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အခွင့်အာဏာကို ရရှိမည် ဖြစ်သည်။

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်

ဘက်ထရီ ထုတ်လုပ်ရေး စက်ကိရိယာများကို ကန့်သတ်ခြင်း

နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှစ၍ အထူးခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ တရုတ်နိုင်ငံမှ တင်ပို့ခွင့်မပြုမည့် ဘက်ထရီပြုလုပ်သည့် ပစ္စည်းများ၏ စာရင်းရှည်ကြီးကို ဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ဤပြောင်းလဲမှုများသည် ဘက်ထရီများကို အဓိက သုံးစွဲသူများဖြစ်သည့် ကမ္ဘာ့လျှပ်စစ်ကား ထုတ်လုပ်သူများအပြင် နေရောင်ခြည် သို့မဟုတ် လေစွမ်းအင်အတွက် ကြီးမားသော လျှပ်စစ်ဓာတ်အားကွန်ရက်သိုလှောင်ရေးဘက်ထရီများ တည်ဆောက်ရန် တရုတ်နည်းပညာ လိုအပ်သည့် လျှပ်စစ်ကုမ္ပဏီများအပေါ် တရုတ်နိုင်ငံက ပိုမိုဩဇာညောင်းစေမည် ဖြစ်သည်။

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်

စိန်လွှနှင့် အလားတူ ကိရိယာများ တင်ပို့မှုကို တားမြစ်ခြင်း

ဝန်ကြီးဌာနသည် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှစ၍ တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းများနှင့် Solar Wafer များ ထုတ်လုပ်ရာတွင် အသုံးပြုသော စိန်လွှကဲ့သို့သော အလွန် မာကျောသည့် ပစ္စည်းများ တင်ပို့မှုကို ရပ်တန့်ခဲ့သည်။

ဤလုပ်ဆောင်ချက်သည် တရုတ်နိုင်ငံအား တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်မှုတွင် ဦးဆောင်မှု ရရှိစေနိုင်ပြီး Solar Panel များ၏ အရေးအကြီးဆုံး အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော Solar Wafer များ ထုတ်လုပ်မှုတွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ၉၈ ရာခိုင်နှုန်းသော စျေးကွက်ဝေစုကို ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။

အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်

တရုတ်နိုင်ငံပြင်ပတွင် ပြုလုပ်သော ရှားပါးမြေရှားသံလိုက် ကုန်သွယ်မှုကို ထိန်းချုပ်ခြင်း

ဝန်ကြီးဌာနသည် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစ၍ တရုတ်နိုင်ငံမှ ရှားပါးမြေရှားသတ္တုများသည် သံလိုက်၏တန်ဖိုး အနည်းဆုံး ၀.၁ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင်နေပါက တရုတ်နိုင်ငံပြင်ပတွင် ပြုလုပ်သော သံလိုက်များကို ၎င်း၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ မည်သည့် နိုင်ငံအချင်းချင်း နယ်နိမိတ်ကိုမှ ဖြတ်ကျော် သယ်ယူခြင်းမပြုစေရန် တားမြစ်ခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ မူလတီထွင်ခဲ့သော ရှားပါးမြေရှားနည်းပညာများဖြင့် ပြည်ပတွင် ပြုလုပ်ထားသည့် သံလိုက်များ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအတွက်လည်း ဝန်ကြီးဌာန၏ ခွင့်ပြုချက် လိုအပ်သည်။

ဝန်ကြီးဌာနသည် ဤစည်းမျဉ်းကို မရေမရာဖြစ်စေရန် ရေးဆွဲထားသောကြောင့် ၎င်းသည် သံလိုက်များအပြင် လျှပ်စစ်မော်တာများမှ ကားထိုင်ခုံများအထိ ရှားပါးမြေရှားသတ္တု အနည်းငယ် ပါဝင်သည့် တရုတ်နိုင်ငံပြင်ပတွင် ထုတ်လုပ်သော မည်သည့်ပစ္စည်းကိုမဆို လက်တွေ့ သက်ရောက်စေနိုင်ပါသည်။ ဝန်ကြီးဌာန၏ ခွင့်ပြုချက် လျှောက်ထားရာတွင် ထုတ်ကုန်များ၏ အသေး စိတ် အချက်အလက်များနှင့် မည်သို့အသုံးပြုမည်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ တင်ပြရမည် ဖြစ်သည်။ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ထုတ်လုပ်မှုအတွက် လျှောက်လွှာများကိုမူ "အခြေခံစည်းမျဥ်းအရ" ငြင်းပယ်မည်ဖြစ်သည်။

ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် ရုရှားဘက်သို့ တိမ်းညွတ်နေသည့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ဤစည်းမျဉ်းကို အသုံးပြု၍ အခြားနိုင်ငံများအား ယူကရိန်းသို့ လက်နက်များ ပံ့ပိုးပေးခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင် စစ်တပ်များကို တည်ဆောက်ခြင်းမှ တားဆီးရန် အသုံးပြုနိုင်သည်။

အောက်တိုဘာ ၁၄

ဥရောပသို့ Nexperia ကွန်ပျူတာ ချစ်ပ်များ တင်ပို့မှုကို ရပ်ဆိုင်းခြင်း
၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် တရုတ်လုပ်ငန်းစုတစ်ခုက ဝယ်ယူခဲ့သော နယ်သာလန်အခြေစိုက် Nexperia ကုမ္ပဏီသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်းများ တင်ပို့ခြင်းကို ရပ်တန့်ရန် အမိန့်ပေးခံရကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့နောက်မကြာမီတွင် Volkswagen ကဲ့သို့သော ဥရောပ ကားထုတ်လုပ်သူများသည် ကွန်ပျူတာ ချစ်ပ်ပြားများ ပြတ်လပ်လာခဲ့သည်။

နယ်သာလန်အစိုးရက Nexperia ကို ထိန်းချုပ်လိုက်ပြီးနောက် တရုတ်နိုင်ငံက တုံ့ပြန်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကို ထိခိုက်စေရန် တရုတ်နိုင်ငံက တင်ပို့မှု ထိန်းချုပ်မှုများကို မည်သို့ အသုံးပြုနိုင်သည်ကို ထပ်မံပြသလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ကိုးကား - The New York Times

ပုံစာ - တရုတ်နိုင်ငံ၊ Jiangxi ပြည်နယ်မှ မြေရှားသတ္တုတွင်း။ Photo: Chinatopix, via Associated Press

Burma Associated Press

28/10/2025

“အခွန်မဆောင်တဲ့ ရုံတွေ အပိတ်ခံရတာများတယ်၊ အခွန်ဆောင်ထားရင်တော့ရတယ်၊ အခု ရွှေက္ကိုလ် ဘက်မှာ အဝင်အထွက်တွေ တင်းကြပ်ထားတယ်၊ ဒီဘက် (ရွှေက္ကိုလ်) ကလူတွေလည်း အခုထိ လုပ်နေကြတုန်းဆိုပေမဲ့ စိုးရိမ်မှုတော့ရှိတယ်၊ သူတို့ (BGF) ကတော့ ပေးဝင်မယ်မထင်ဘူး” လို့ ရွှေက္ကိုလ် ကနေလာတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တဦးက ပြောပါတယ်။

ကရင်နယ်ခြားစောင့် ကြီးစိုးရာဒေသတွေမှာ စတားလင့် အင်တာနက်တွေ မရတော့ပေမဲ့ စစ်တပ် အကျိုးစီးပွားပါတဲ့ မိုင်တဲလ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဘက်ကလာတဲ့ ဖိုက်ဘာတွေကနေ အင်တာနက်ရ နေတာရှိ တယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။ မိုင်တဲလ် အင်တာနက်တော့ နေရာတိုင်းမရသလို လိုင်းလည်း သိပ်မကောင်းဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

- ကျားဖြန့်တွေ စတားလင့်မရပေမဲ့ မိုင်တဲလ်နဲ့ ထိုင်းဖိုက်ဘာကနေ အင်တာနက်ရနေ

26/10/2025

ထိုင်းဘက်ခြမ်းကူးလာသူတွေကို ထိုင်းစစ်တပ်က သတ်မှတ်အဆောက်အအုံတွေမှာ ခေတ္တထားပြီး အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်အထိ လူဦးရေ ၁,၀၀၀ ကျော်ရှိနေပြီလို့ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြောထားပါတယ်။

26/10/2025

အဖမ်းပြနေသော်လည်း ကျားဖြန့်လုပ်ငန်းတွေ BGF ထိန်းချုပ်နေရာတွေမှာ ဆက်လက် လည်ပတ်နေ
- ကျားဖြန့်တွေ စတားလင့်မရပေမဲ့ မိုင်တဲလ်နဲ့ ထိုင်းဖိုက်ဘာကနေ အင်တာနက်ရနေ

BAP၊ အောက်တိုဘာ ၂၆။

စစ်အုပ်စုနဲ့ ကရင်နယ်ခြားစောင့် BGF တွေ မြဝတီတောင်ဘက်၊ မယ်ထော်သလေးမှာ လူဖမ်းပွဲတွေ လုပ်နေပေမဲ့ ကျားဖြန့်လုပ်ငန်းတွေဟာ BGF နယ်မြေတွေမှာ ဆက်လက်လည်ပတ်နေတယ်လို့ BAP က သိရပါတယ်။

“အခွန်မဆောင်တဲ့ ရုံတွေ အပိတ်ခံရတာများတယ်၊ အခွန်ဆောင်ထားရင်တော့ရတယ်၊ အခု ရွှေက္ကိုလ် ဘက်မှာ အဝင်အထွက်တွေ တင်းကြပ်ထားတယ်၊ ဒီဘက် (ရွှေက္ကိုလ်) ကလူတွေလည်း အခုထိ လုပ်နေကြတုန်းဆိုပေမဲ့ စိုးရိမ်မှုတော့ရှိတယ်၊ သူတို့ (BGF) ကတော့ ပေးဝင်မယ်မထင်ဘူး” လို့ ရွှေက္ကိုလ် ကနေလာတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တဦးက ပြောပါတယ်။

ကရင်နယ်ခြားစောင့် ကြီးစိုးရာဒေသတွေမှာ စတားလင့် အင်တာနက်တွေ မရတော့ပေမဲ့ စစ်တပ် အကျိုးစီးပွားပါတဲ့ မိုင်တဲလ်နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဘက်ကလာတဲ့ ဖိုက်ဘာတွေကနေ အင်တာနက်ရ နေတာရှိ တယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။ မိုင်တဲလ် အင်တာနက်တော့ နေရာတိုင်းမရသလို လိုင်းလည်း သိပ်မကောင်းဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

ကျားဖြန့်လုပ်ငန်းတွေကို နှိမ်နင်းဖို့ တရုတ်နိုင်ငံက ယမန်နှစ်က ဖိအားပေးလာတဲ့အခါမှာ ထိုင်းနိုင်ငံဘက် မြန်မာနယ်စပ်ကို အင်တာနက်နဲ့ စက်သုံးဆီတွေ ဖြတ်တောက်ခဲ့ပါသေးတယ်။

“မယ်ထော်သလေး၊ ဖလူး၊ ဝေါ်လေဘက်မှာ ရုံတွေ အများကြီးရှိတယ်၊ အခုဖြစ်နေတာ KNU တပ်မဟာ (၆) ဘက်ခြမ်း (မြဝတီမြို့တောင်ဘက်) မှာ၊ အဲဒီက ပြေးလာတဲ့ ရှမ်းတရုတ်တွေ မြဝတီမှာ သောင်တင် နေတယ်။ မနှစ်က အဖမ်းပြ ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ တရုတ်စစ်စစ်တွေကိုတော့ မြို့ပေါ်မှာ မတွေ့ရတော့ဘူး” လို့ မြဝတီမြိုံခံတဦးက ပြောပါတယ်။

“အခု ဖမ်းလို့ပြေးလာတဲ့လူတွေ အလုပ်ပြန်ရတဲ့လူက ရသွားပြီလို့ကြားတယ်။ အချို့လည်း မြို့ပေါ် တည်းခိုခန်းနဲ့ အဖွဲ့အစည်း (ကရင်လက်နက်ကိုင် DKBA/BGF) နေအိမ်တွေမှာ နေနေကြတယ်” လို့ သူက ဆက်ပြောပါတယ်။

ကျားဖြန့် အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုတွေမှာ စတားလင့်အင်တာနက်တွေကို အသုံးပြုနေတာကြောင့် စတားလင့်ကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ SpaceX က ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်မှာရှိတဲ့ စတားလင့် အလုံးပေါင်း ၂၅၀၀ ထက်မနည်းကို အောက်တိုဘာလ ၁၆ ရက်မှာ ပိတ်ပစ်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီလို စတားလင့်အင်တာနက် ပိတ်လိုက်ပြီးနောက် ၂ ရက်အကြာ အောက် တိုဘာလ ၁၉ ရက်မှာ စစ်တပ်က မြဝတီတောင်ဘက် မယ်ထော်သလေးမှာရှိတဲ့ KK park ကိုဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး အွန်လိုင်း လိမ်လည်သူဆိုတဲ့ လူသောင်းနဲ့ ချီကို ဖမ်းဆီးကာ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံတွေဆီ ပြန်လွှဲပေးခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

KK Parkဟာ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်(BGF)ရဲ့ အမှတ် (၂) စစ်ဒေသ စစ်ဆင်ရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် စောတင်ဝင်းနဲ့ အမှတ် (၄) စစ်ဒေသ စစ်ဆင်ရေးမှူး ဗိုလ်မှူးချုပ် စောမုတ်သုန်တို့က ပါဝင်ပတ်သက်နေတယ်လို့ Justice For Myanmar ရဲ့ WHO POWERED THE EXPANSION OF CYBER SCAMS IN MYAWADDY အစီရင်ခံစာမှာ ရေးသားထားပါတယ်။

အဲဒီလို စီးနင်းမှုတွေရှိနေလို့ တရုတ်နိုင်ငံသားတွေအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသားတွေဟာ သောင်ရင်းမြစ်ကို ဖြတ်ပြီး ထိုင်းဘက်ခြမ်းကို တိမ်းရှောင်ရာမှာ ထိုင်းစစ် တပ်က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတာ ရှိနေပါတယ်။

ထိုင်းဘက်ခြမ်းကူးလာသူတွေကို ထိုင်းစစ်တပ်က သတ်မှတ်အဆောက်အအုံတွေမှာ ခေတ္တထားပြီး အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်အထိ လူဦးရေ ၁,၀၀၀ ကျော်ရှိနေပြီလို့ ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြောထားပါတယ်။

ဓာတ်ပုံ- BAP

Burma Associated Press

23/10/2025

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အသုံးပြုသူ ၁၈ သန်း ရှိခဲ့တဲ့ နော်ဝေဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်း တယ်လီနောက အသုံးပြုသူ တွေရဲ့ အချက်အလက်တွေကို စစ်အာဏာရှင်ထံ လွှဲ‌ပြောင်းပေးအပ်ခဲ့တဲ့အပြင် ဝက်ဘ်ဆိုက်နဲ့ ဖုန်းနံပါတ် တွေကို ပိတ်ဆို့ဖြတ်တောက်မှုတွေ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ Telenor Myanmar ရဲ့ CEO က ဒါကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး သူတို့မှာ ရွေးချယ်စရာမရှိဘူးလို့ ‌ပြောခဲ့ကြောင်း နော်ဝေသတင်းဌာန NRK ကို ကိုးကားပြီး Business & Human Rights Resource Centre က ဩဂုတ်လ၊ ၂၀ ရက်၊ ၂၀၂၅ ရက်စွဲနဲ့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

ပေါက်ကြားလာတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေအရ မြန်မာစစ်အာဏာရှင်တွေဟာ တရုတ်ပုဂ္ဂလိက ကွန်ရက် လုံခြုံရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေး ကိရိယာကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ Geedge Networks လို့လည်း လူသိများတဲ့ Cyber Narrator ရဲ့ စနစ်ကို အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း Justice for Myanmar ရဲ့ ဂျွန်လ ၁၉ ရက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖော်ပြချက်အရ သိရပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်နဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အကြား Facebook၊ TikTok နဲ့ တယ်လီဂရမ်တို့မှာ စစ်အုပ်စုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ရေးသားမှုတွေကြောင့် ဖ.....

23/10/2025

အလုပ်သမားများ၏ ၅၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် တရက် ပျမ်းမျှ ၁၂ နာရီခန့် အလုပ်လုပ်ကြရပြီး အချို့အခြေအနေများတွင် ၂၁ နာရီကြာအလုပ်လုပ် ကြရသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ရန်ကုန်ရှိ အထည်ချုပ်အလုပ်သမားများတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက် ခံစားခဲ့ရသူ ၆၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသူ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိသည်ဟု ဆိုထားသည်။

ဤကဲ့သို့ အလုပ်သမားအရေးပြဿနာများအား Article 33 ကဲ့သို့ပုဒ်မမျိုးဖြင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူ လိုက်ခြင်းသည် စစ်အာဏာသိမ်းအစိုးရ အားထိခိုက်စေခြင်းထက် အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ရင်ဆိုင် နေရသည့် အလုပ်သမားသမားများကိုသာ ပိုမိုဆိုးသည့်သက်ရောက်မှုရှိစေမည်ဟု လက်ရှိအထည် ချုပ်လုပ်ငန်းများတွင် အလုပ်လုပ်နေသည့် အလုပ်သမားခေါင်းဆောင်များက ဆိုကြသည်။

အလုပ်သမားများ၏ ၅၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် တရက် ပျမ်းမျှ ၁၂ နာရီခန့် အလုပ်လုပ်ကြရပြီး အချို့အခြေအနေများတွင် ၂၁ နာရ.....

22/10/2025

အာဏာရှင်လက်အောက်ခံ
ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုပေးသူတွေဟာ
SMS ပေးပို့မှု၊ အီးမေးလ်၊ ဝက်ဘ်ဆိုက်ကြည့်ရှုမှု၊
အသုံးပြုသူရဲ့ တည်နေရာတွေကို
စောင့်ကြည့် သတင်းပို့နေကြပါတယ်

VPN ဆော့ဝဲတွေကို ပိတ်ဆို့နိုင်တဲ့
နည်းပညာတွေကို အသုံးပြုနေကြပါတယ်

အများပြည်သူသွားလာနေတဲ့ နေရာတွေမှာ
မျက်နှာသွင်ပြင်နဲ့ ကားနံပါတ်တွေကို သိရှိနိုင်တဲ့
AI အသုံးပြု ကင်မရာတွေကို အများအပြား
တပ်ဆင်ထားကြပါတယ်

လက်ဗွေရာ၊ မျက်ဝန်းပုံစံတို့ကို e_ID နဲ့ စုဆောင်းထားပြီး
စောင့်ကြည့်ရာမှာ အသုံးပြုကြပါတယ်

ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းတွေကတော့
ဆက်သွယ်ရေးမှာ Encrypted ဆော့ဝဲတွေကို အသုံးပြုပါ

ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ VPN ကို သုံးပါ။
အခမဲ့၊ ခိုးယူသုံးစွဲမှုတွေက အများအားဖြင့် စိတ်မချရပါ

App တွေကို ခွင့်ပြုချက်(Permission) ပေးရာမှာ
တကယ်လိုအပ်ရဲ့လား ချင့်ချိန်ပြီး လိုအပ်မှ ပေးပါ

အွန်လိုင်းငွေလွှဲရာမှာ
သတိပြုပါ

အရေးကြီး ဖိုင်တွေကို စိတ်ချရတဲ့
Cloud တွေမှာ သိမ်းဆည်းပါ

အွန်လိုင်းမှာ ခြေရာတွေ မကျန်ပါစေနဲ့။

အခမဲ့ အများသုံး WiFi တွေ အသုံးပြုရင်
VPN အသုံးပြုပါ

စောင့်ကြည့်ကင်မရာတွေကို
သတိပြုသွားလာပါ

22/10/2025

Article 33 ဟာ အနာနဲ့ဆေး တည့်ရဲ့လား

BAP၊ အောက်တိုဘာ ၂၂။

နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ် ILO အနေဖြင့် မြန်မာ့အလုပ်သမားအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အရေးယူ ပိတ်ဆို့ခြင်းထက် ပိုမိုထိရောက်သည့် အစီအစဥ်များ ဖော်ဆောင်သင့်ကြောင်း မြေပြင်ရှိ အလုပ်သမား ခေါင်းဆောင်များက ထောက်ပြကြသည်။

ယခုနှစ် ဇွန်လအစောပိုင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံအား ILO ၏ လွတ်လပ်စွာသင်းပင်းဖွဲ့စည်းခွင့်နှင့် စုရုံးခွင့် ဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက် ပုဒ်မ (၈၇) နှင့် အဓမ္မအလုပ်ခိုင်းစေခြင်းဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်အမှတ် (၂၉) တို့ကို ကျူးလွန်ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် Article 33 အရအရေးယူရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့သည်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပိုမိုဆိုးရွားလာသည့် မြန်မာ့နိုင်ငံရှိအလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက် မှုများနှင့် စပ်လျဥ်း၍အရေးယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အထည်ချုပ်စက်ရုံအလုပ်သမားများသည် လုပ်ခလစာနည်းပါးခြင်း၊ အဓမ္မအချိန်ပိုဆင်းရခြင်း၊ အလုပ်ချိန်များလွန်းခြင်း၊ လုပ်ငန်းခွင် လုံခြုံမှုမရှိခြင်း၊ သမဂ္ဂဖွဲ့စည်းရန် တားဆီးခံရခြင်း၊ လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်အားနည်းခြင်း၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုး ဖောက်မှုများအပေါ် အရေးယူမှုအားနည်းခြင်း စသည်တို့ကို ပိုမိုရင်ဆိုင်နေကြရကြောင်း သုတေ သနများတွင်ဖော်ပြကြသည်။

လက်ရှိစက်ရုံများတွင်လုပ်ကိုင်နေသည့် အလုပ်သမားများ၏အဆိုအရ လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း အော်ဟစ် ဆူဆဲခံရခြင်း၊ အလုပ်ပိုမိုပြီးရန်ဖိအားပေးခံရခြင်း၊ စာရွက်အလွတ်တွင်လက်မှတ်ထိုးရခြင်း၊ ဖိအားပေး အလုပ်ထွက်ခိုင်းခံရခြင်း၊ နားရက်ခွင့်ဆုံးရှုံးခြင်း၊ လုပ်ငန်းခွင်လုံခြုံမှုမရှိခြင်း၊ စက်ရုံအဆောက် အဦ များသည်လေဝင်လေထွက်မကောင်းခြင်း၊ စက်ရုံတွင်း သန့်ရှင်းမှုစနစ်အားနည်းခြင်း၊ အိမ်သာနှင့် အမှိုက်ပုံးလုံလောက်မှုမရှိခြင်း စသည်တို့ကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြရသည်။ ရုံးခန်းသို့ခေါ်ကာ ဖိအားပေး ခံရခြင်းနှင့် လူပုံအလယ် လက်ပါခံရခြင်းတို့ကို ကြုံကြရသည့် အလုပ်သမားများလည်း ရှိသည်။

ယခုနှစ် ဇွန်လတွင် ထုတ်ခဲ့သည့် ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ၏ ရုန်းကန်ခြင်းနှင့်မျှော်လင့်ခြင်းကြားက စက်ချုပ် ရာများ အစီရင်ခံစာတွင် စစ်တမ်းဖြေဆိုသူ အလုပ် သမားများ၏ ၅၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် တရက် ပျမ်းမျှ ၁၂ နာရီခန့် အလုပ်လုပ်ကြရပြီး အချို့အခြေအနေများတွင် ၂၁ နာရီကြာအလုပ်လုပ် ကြရသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ရန်ကုန်ရှိ အထည်ချုပ်အလုပ်သမားများတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက် ခံစားခဲ့ရသူ ၆၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသူ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိသည်ဟု ဆိုထားသည်။

ဤကဲ့သို့ အလုပ်သမားအရေးပြဿနာများအား Article 33 ကဲ့သို့ပုဒ်မမျိုးဖြင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူ လိုက်ခြင်းသည် စစ်အာဏာသိမ်းအစိုးရ အားထိခိုက်စေခြင်းထက် အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ရင်ဆိုင် နေရသည့် အလုပ်သမားသမားများကိုသာ ပိုမိုဆိုးသည့်သက်ရောက်မှုရှိစေမည်ဟု လက်ရှိအထည် ချုပ်လုပ်ငန်းများတွင် အလုပ်လုပ်နေသည့် အလုပ်သမားခေါင်းဆောင်များက ဆိုကြသည်။

စစ်အုပ်စု၏ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြန်မာတနိုင်ငံလုံးတွင် အထည်ချုပ်စက်ရုံ ၇၀၀ ခန့်ရှိသည်။ ရန်ကုန်မြို့တွင် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများ၌အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည့်အလုပ်သမားပေါင်း ခုနှစ်သိန်း ကျော်ခန့်ရှိသည် ဟု အာဏာသိမ်းစစ်တပ်၏ Global New Light of Myanmar သတင်းစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။

Article 33 ဖြင့်အရေးယူခြင်းသည် ILO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှု များလုပ်ထားသည့် ၎င်တို့လုပ်ငန်းများကိုပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပြီး အရေးယူခံရသည့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကူးလူးဆက်သွယ်ခြင်းမပြုတော့ရန်ဖိအားပေးခံရခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် လည်း Article 33 နှင့်အရေးယူခံခဲ့ရဖူးသည်။

အရေးယူခံရသည့်နိုင်ငံတွင် ချုပ်လုပ်ထားသည့် ၎င်းတို့ထုတ်ကုန်များကို ဈေးကွက်တွင် ရောင်းချရန် ဂုဏ်သိက္ခာအရထိခိုက်မှုများရှိသွားချေမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နာမည်ကြီးအဝတ်အထည် အမှတ် တံဆိပ်များသည် အရေးယူခံရသည့်နိုင်ငံမှ ထွက်သွားကြသည်။

ထိုလုပ်ငန်းများထွက်သွားလျှင် အစားထိုးနိုင်သည့် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းသစ်များကို ဖန်တီး ပေးနိုင်သည့်အစီအစဥ်များနှင့် ပတ်သက်၍ အာဏာသိမ်း စစ်ကော်မရှင်သာမက စင်ပြိုင်အစိုးရ NUG (အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ) ဘက်မှလည်း ထည့်သွင်းပြောကြားမှုမရှိကြပေ။

အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မတီ CCTU မှ ၂၀၂၄ တွင် မျက်မှောက်ကာလ စက်မှုဇုန်နှင့် ဆောက်လုပ်ရေးအလုပ်သမားများ၏ လူမှုဘဝစိန်ခေါ်မှုများအပေါ် ၎င်းတို့၏အမြင် သဘောထားကောက်ယူမှုစစ်တမ်းထုတ်ခဲ့သည်။

၎င်းတို့စစ်တမ်းအရ ဖြေဆိုသူများ၏ ၉၈ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၎င်းတို့ဘဝရပ်တည်ရေးနှင့်ချိန်ဆ၍ အလုံးစုံ စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုအားလက်မခံဟုဆိုကြကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ယင်းစာတမ်းအရ စားဝတ်နေရေးနှင့် အလုပ်လက်မဲ့များပြားလာသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ရေရှည်ကျော်ဖြတ်နိုင်ရန် ခက်ခဲကြောင်းဆိုကြသည်။

Article 33 ကြောင့်အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှိအလုပ်သမား ခုနှစ်သိန်းကျော်ခန့် အလုပ်အကိုင် ဆုံးရှုံး သွားနိုင်သည့် အန္တရာယ်ကို ပြည်တွင်းရှိအလုပ်သမားခေါင်းဆောင်များက ထောက်ပြကြသည်။ ထိုအရေးယူမှုသည် လက်တွေ့တွင် စစ်ကော်မရှင်အား ဖြုတ်ချရန်အတွက် မရေရာ သည့်အပြင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအားဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည့် အခြေခံလူတန်းစားအလုပ်သမားထုကို အင်အားချိနဲ့ အောင် လုပ်နေသည်နှင့်တူကြောင်း ထောက်ပြကြခြင်းပင်။ စစ်အာဏာရှင်ကို ဆန့်ကျင်ရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် အခြေခံလူတန်းစားကိုအင်အားချိနဲ့စေခြင်းသည် တော်လှန်ရေးကိုထိခိုက်စေမည်ဟု ဆိုကြသည်။

“ဒီ ILO article 33 ကိုထောက်ခံတယ်၊ သူတို့ပြောသလိုလုပ်လိုက်တယ်။ ဒီစက်ရုံတွေကို ပိတ်သိမ်း ဖို့ဆို ကာလအချိန်တခု၊ တလနဲ့ဒါကြီးကို အမြစ်ဖြတ်လိုက်လို့ရတာလား၊ နှစ်လနဲ့အမြစ်ဖြတ်လိုက်လို့ ရတာလား၊ ဘယ်သူမှတိတိကျကျ အဖြေပေးနိုင်မှာလဲ” ဟု လှိုင်သာယာရှိ အထည်ချုပ်စက်ရုံတခုတွင် အလုပ်လုပ်နေသည့် အလုပ်သမားသမဂ္ဂခေါင်းဆောင် မဇင်မာ ကပြောသည်။ စက်ရုံနှင့် အထည် ချုပ်များပိတ်ဖို့ဆိုသည်မှာ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ၎င်းကဆိုသည်။

“သမဂ္ဂတွေဖြစ်လာတော့လည်းသမဂ္ဂလုပ်ငန်းတွေလုပ်တတ်လာတယ်၊ လူထုကိုနိုင်ငံရေးနဲ့ လေ့ကျင့် ပျိုးထောင်မှုရှိစေတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းတွေရပ်တန့်သွားတာက စစ်အုပ်စုကိုလည်း ထိထိမိမိ မထိခိုက်ဘူး၊ အလုပ်သမားတွေရဲ့လက်ရှိရှိနေတဲ့လုပ်ငန်းတွေ ဘဝတွေကိုအများကြီးထိခိုက်တယ်” ဟု ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုကျော်ခန့် အလုပ်သမားအရေးလှုပ်ရှားဆောင်ရွက်လာသည့် ဦးထွန်းဝေညွန့် ကပြော သည်။

“သူတို့တောင်းနေတဲ့ ဒီမိုကရေစီ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ်အရေး ဘာမှမထောက် အကူမပြုဘူး” ဟု ဦးထွန်းဝေညွန့်ကဆက်ပြောသည်။ “Article 33 အရအရေးယူဆောင်ရွက်တယ်။ တကယ်လူထု အလုပ်သမားထုကို ထိခိုက်နေတာမဖြစ်ရဘူး” ဟု၎င်းကပြောသည်။

Article 33 ကိုတောင်းဆိုခဲ့သည့် အလုပ်ရှင်၊အလုပ်သမား၊ အစိုးရ ကိုယ်စား လှယ်များကို ဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည့် NUG ၏ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ILO အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများသည် စစ်အုပ်စုနှင့် ဆက်ဆံရေး၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို ပြန်သုံးသပ်ရန်၊ ပြည်သူအပေါ်အခြေခံ အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုနှင့် ဖိနှိပ်အကြမ်း ဖက်မှုဖြစ်စေမည့် စစ်အုပ်စုထံ လေယာဥ်ဆီ၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်း၊ ငွေးကြေးစီးဆင်းမှုများမပြုလုပ်ရန် စသည့် အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စု အားတိုက်ရိုက်ပစ်မှတ်ထားသည့် ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုများပါဝင်သည်ဟုဖော်ပြထားသည်။ ထို့အပြင် Article 33 အရ အရေးယူရေး ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ပြည်သူတို့၏အောင်ပွဲတရပ် ဟုလည်း ဆိုထားသည်။

“ILO Article 33 ကလုပ်မယ်ဆို အခုလည်းလုပ်လို့ရတယ်။ အရေးယူမယ့်ပုံစံကိုပဲ ကျတော်တို့က ပြောချင်တာ” ဟု ရန်ကုန်မြို့ရှိအထည်ချုပ်စက်ရုံတခုတွင် အလုပ်လုပ်နေသည့် ၂၅ ဝန်းကျင်အရွယ် အလုပ်သမားသမဂ္ဂခေါင်းဆောင် ကိုကိန်းက ပြောသည်။

မြေပြင်အလုပ်သမားအရေးလှုပ်ရှားသူတဦးအနေဖြင့် Article 33 ကဲ့သို့သော ဆုံးဖြတ်ချက်ကြီး တခုချမှတ်သည့် ကိစ္စတွင် ILO နှင့်တိုက်ရိုက်တွေ့ဆုံဆွေး နွေးခွင့်မရခဲ့သည့်အပြင် ၎င်းတို့၏ဆန္ဒ သဘောထားများကိုလည်း ထုတ်ပြောခွင့်မရခဲ့ဟု ကိုကိန်းကပြောသည်။

“NUG ကဒီမှာလာပြီး အရေးယူ တရားစွဲပေးနိုင်တာလည်းမရှိဘူး။ လက်ရှိအုပ်ချူပ်ရေးပိုင်း (စစ်ကော်မရှင်)ကလည်းအများကြီးလုပ်ပေးနိုင်တာမမြင်ရဘူး။ သွားတိုင်ရင်လည်း ဦးစီးမှုုးတွေက အကာအကွယ်ပေးမယ်လို့ယုံကြည်မှုမရှိဘူး။ ဒီအချိန်မှာ အားကိုးစရာမရှိဘူး” ဟု ကိုကိန်းက ပြောသည်။ နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ်သည် အစိုးရနှစ်ဖက်လုံးအားမယုံကြည် ရချိန်တွင် ၎င်းတို့ဘက်မှရပ်တည်ပေးနိုင်ရန် မျှော်လင့်ခဲ့ကြသော်လည်း ILO ၏ Article 33 အရေးယူမှု မှာ ၎င်းတို့ သဘောထားနှင့် လွဲချော်ခဲ့ပြန်သည်။

“နောက်တဆင့်တက်ပြီးတော့ ILO တို့ဘာတို့က ကျတော်တို့ လက်လှမ်းမမီတဲ့နေရာမျိုးဖြစ်တယ်။ ကျတော်တို့က သမဂ္ဂခေါင်းဆောင်တွေဖြစ်တယ်၊ တိုင်ကြားရေးယန္တရားတွေကို အနည်းနဲ့အများ သိထားတဲ့သူတွေဖြစ်တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲ့လိုလူတွေတောင်မှ ဒီမှာ ILO ကရုံးတွေဖွင့်ထားလား မဖွင့်ထားလားမသိဘူးဖြစ်တယ်” ဟု ၎င်းက ဆက်ပြောသည်။ ထို့အပြင် ILO စကားလုံးကိုပင် မသိသည့် အလုပ်သမားအများကြီးရှိကြောင်းဆိုသည်။

အသက် ၂၃ နှစ်အရွယ်ရှိ စက်ရုံအလုပ်သမားတဦးဖြစ်သည့် မယမုံသည် ယခုနှစ်မေလတွင်း၌ ၎င်းတို့ စက်ရုံလုပ်ခလစာတိုးတောင်းသည့် ဆန္ဒပြပွဲတွင်ပါဝင်ခဲ့သည်။ သို့သော်မြန်မာနိုင်ငံအား Article 33 နှင့်အရေးယူမှုနှင့် သက်ရောက်မှုတို့ကိုမူ မသိလိုက်ပေ။ ‘

လက်ရှိ ရန်ကုန်မြို့ရှိ အလုပ်သမားများသည် စစ်ကော်မရှင်အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် နေထိုင်အလုပ် လုပ်ကိုင်နေကြရပြီး စင်ပြိုင်အစိုးရ NUG ၏ Article 33 ဖြင့်ဖိအားပေးမှုကိုလည်း ခံစားနေရသကဲ့သို့ ဖြစ်နေပြန်သည်။

လက်ရှိ ၎င်းတို့ကြုံတွေနေရသည့်အခက်အခဲအကြပ်အတည်းများကိုမူ စစ်အုပ်စုရော အတိုက်အခံ နှစ်ဘက်လုံးက ထိရောက်စွာ ဖြေရှင်းပေးမှုမရှိသေးပေ။

ILO သည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတို့၏ အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား၊ အစိုးရ သုံးပွင့်ဆိုင် စနစ်ဖြင့်လည်ပတ်သည်။ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့်မြန်မာတွင် စစ်အာဏာရှင်ဘက်မှလည်း အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား၊ အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်အသီးသီးရှိသကဲ့သို့ စင်ပြိုင်အစိုးရဖြစ်သည့် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရအောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား၊ အစိုးရ ကိုယ်စား လှယ် အသီးသီးရှိကြသည်။

ဇွန်လတွင်ကျင်းပခဲ့သည့် နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားညီလာခံအား အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ အောက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အလုပ်ရှင်၊အလုပ်သမား၊ အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်တို့ တက်ရောက် ခဲ့ကြပြီး အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စု၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို ILO ဘက်မှအသိအမှတ် မပြုခဲ့ပေ။

ILO ၏ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအလုပ်သမားညီလာခံနှင့်စပ်လျဥ်း၍ Record of Proceedings ဆိုသော အစီရင်ခံစာတခုကို ဇွန်လပထမအပတ်တွင်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုအစီရင်ခံစာတွင် ILO သို့ စစ်အုပ်စု နှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ နှစ်ဖွဲ့လုံးမှတင်သွင်းခဲ့သည့် အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား နှင့် အစိုးရ ကိုယ်စား လှယ်အဖွဲ့အမည်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ယင်းတို့တွင် အာဏာသိမ်း စစ်အုပ်စုနှင့် စင်ပြိုင်အစိုးရ NUG စသည့် နှစ်ဖက်လုံးတွင် CTUM (မြန်မာနိုင်ငံလုံး ဆိုင်ရာအလုပ်သမား သမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ်) သည် အလုပ်သမားကိုယ်စားလှယ် အနေဖြင့် ပါဝင်ထားသည်။

အာဏာရရှိရန်ပြိုင်ဆိုင်နေကြသည့် အစုအဖွဲ့ နှစ်ခုစလုံးသည် အလုပ်သမားအဖွဲ့တခုတည်းကိုပင် အလုပ်သမားကိုယ်စားလှယ်အနေဖြင့် ခန့်အပ်ထားကြသည်။

အလုပ်သမားအရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ဦးထွန်းဝေညွန့်က ILO ၏ နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမားညီလာခံ သို့တက်ရောက်ရန် နိုင်ငံကိုယ်စားလှယ်ရွေးချယ်သည့်စနစ်၌ပြဿနာရှိနေသည်ဟုထောက်ပြသည်။

ညီလာခံသို့တက်ရောက်မည့်သူသည် မြေပြင်မှအလုပ်သမားများကိုယ်တိုင်က ဒီမိုကရက်တစ်နည်း ဖြင့် ရွေးချယ်လိုက်သည့် ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်ရန်လိုအပ်ပြီး အလုပ်သမားထု၏သဘောထားကိုသာ ညီလာခံတွင်ပြောရမည်ဟု ၎င်းကဆိုသည်။

“သူပြောချင်တာပြောလို့မရဘူး။ အလုပ်သမားထုက ရွေးချယ်လိုက်တဲ့ကိုယ်စားလှယ်က ဗမာပြည် အလုပ်သမားထုကြီးရဲ့သဘောထားကိုပြောရမှာ” ဟုဆိုသည်။ “အလုပ်သမားတွေရဲ့တကယ့်ကို ကိုယ်စားပြုမှုအနေနဲ့သွားတာ၊ တကယ့်ကိုယ်စားပြုမှုနဲ့သွားမှ တကယ်ကိုယ်စားပြုနဲ့ပြောမှ ကိုယ်စား ပြုတဲ့ထောက်ခံမှုကိုရမှာလေ၊ ကိုယ်စားပြုတဲ့ထောက်ခံမှုရမှ ရှင်သန်မှုရမှာ” ဟု၎င်းက ဆက်ပြော သည်။

တိုင်းပြည်တခု၏အလုပ်သမားပြဿနာကိုဖြေရှင်းရာတွင် ထိုတိုင်းပြည်ရှိ အလုပ်သမား၏ သဘော ဆန္ဒကိုမယူဘဲ ဂျနီဗာတွင်ထိုင်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချလျှင် မည်မျှမှန်နိုင်မည်နည်းဟု ဦးထွန်းဝေညွန့်က ထောက်သည်။

ပြည်တွင်းတွင် ILO စည်းမျဥ်းစည်းကမ်း ၈၇ နှင့် ၂၉ တို့အား ချိုးဖောက်မှုရှိကြောင်း မြန်မာ နိုင်ငံအတွင်းရှိ အလုပ်သမားများက လက်ခံကြ ထိုချိုးဖောက်မှုများကို အရေးယူသည့်ပုံစံသည် Article 33 ကဲ့သို့ ပိတ်ဆို့ခြင်းဆန်သည့် အပြင်းထန်ဆုံးပြစ်ဒဏ်ကို တိုက်ရိုက်သွားခြင်းထက် ပိုမိုအလုပ် ဖြစ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများရှိသေးသည်ဟု ILO ကို အကြံပေးကြသည်။

ILO သည်အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ သက်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းရှင်၊ အစိုးရ များ စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းပုဒ်မများကို အမှန်တကယ် လိုက်နာအကောင်အထည်ဖော်ခြင်းရှိမရှိ ထိထိမိမိကြပ်မတ်ကာ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုသည်ဟု ဦးထွန်းဝေညွန့်က ဆိုသည်။ လက်ရှိ အလုပ်သမားများ သမဂ္ဂဖွဲ့ခွင့်မရအောင် ပိတ်ဆို့ထားသည့် အခြေအနေများတွင် အစိုးရသည်သာ မဟုတ်ဘဲ လုပ်ငန်းခွင်အသီးသီးရှိ လုပ်ငန်းရှင်များ ကိုယ်တိုင်က လည်းပါဝင်နေသည်ဟုထောက်ပြသည်။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ် ILO အနေဖြင့် အစိုးရသာမက လုပ်ငန်းရှင်များနှင့်လည်း တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန်လိုအပ်ပြီး အလုပ်သမားအရေးနှင့်စပ်လျဥ်း၍ အစိုးရ နှင့် အလုပ်ရှင် နှစ်ဖွဲ့လုံးအား တွန်းအားပေးကြပ်မတ်ရန်လိုသည်ဟုထောက်ပြသည်။ အစိုးရနှင့်အလုပ်ရှင် တို့ကျူးလွန်နေသည့် အလုပ် သမားအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများအတွက် သက်ဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန၊ လုပ်ငန်းရှင် များနှင့် ဘရန်းကိုယ်စားလှယ်များကို ထောက်ပြပြောဆိုဖိအားပေးရန်လိုကြောင်း ဦးထွန်းဝေညွန့်ကဆိုသည်။

ရန်ကုန်မြို့ရှိ အထည်ချုပ်စက်ရုံတခုတွင် အလုပ်လုပ်နေသည့် သမဂ္ဂခေါင်း ဆောင် ကိုကိန်းတို့ သမဂ္ဂဖွဲ့ရန် ကြိုးပမ်းရာတွင် အစိုးရယန္တရားကြောင့်မလွယ်ကူခဲ့ရုံသာမက အလုပ်ရှင်ကိုယ်တိုင်က ပိတ်ပင်တားဆီးရန်ကြိုးစားခဲ့ခြင်းနှင့် သမဂ္ဂမဖွဲ့နိုင်ရန် ဖိနှိပ်ခြင်းတို့ ကြုံခဲ့ရခြင်းကြောင့် ပိုမိုခက်ခဲ ခဲ့သည်ဟု ၎င်းကဆိုသည်။

ကိုကိန်းတို့စက်ရုံသမဂ္ဂဖွဲ့ခွင့်ရသည်မှာ တနှစ်မပြည့်သေးပေ။ သမဂ္ဂဖွဲ့ရန် အလုပ်သမားများ၏ ထောက်ခံချက်လက်မှတ်ကိုစုဆောင်းထားခဲ့သည်။ ထိုစာရင်းသည် အလုပ်ရှင်ထံသို့ရောက်သွားပြီး စာရင်းထဲရှိအလုပ်သမားများသည် ထိုစာရင်းကနှုတ်ထွက်ရန် ဖိအားပေးသည့်အနေဖြင့် အလုပ်ပိုမို ခိုင်းစေခံရခြင်း၊ ဆူပူခံရခြင်းအပါအဝင် ဖိနှိပ်မှုများ ဆက်တိုက် ခံခဲ့ရသည်။ စာရင်းမှမနှုတ်ထွက် ချင်ကြသည့် အချို့မှာ အလုပ်ကထွက်သွားကြသည်။ အားကိုးရမည့် တိုင်ကြားစရာလည်းမရှိပေ။

ကိုကိန်းကိုယ်တိုင်ပင် ၎င်း၏တာဝန်နှင့်မသက်ဆိုင်သော ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းခွင်သို့ ရွှေ့ပြောင်း ရကာ ၎င်း၏ရာထူးတာဝန်နှင့်မဆိုင်သည့် ပိုမိုပင်ပန်းသောအလုပ်များကို လုပ်ကိုင်ခဲ့ရသည်ဟုဆို သည်။ ကိုကိန်းတို့ ကံကောင်းစွာပင် အလုပ်ရှင်မတားဆီးနိုင်ခင်မှာပင် သမဂ္ဂဖွဲ့ခွင့် လက်မှတ်ရခဲ့ကြ သည်။ သမဂ္ဂလက်မှတ်ရသည့်အခါတွင်လည်း ကိုကိန်းအား ရုံးခန်းတွင် ခေါ်၍ အလုပ် ရှင်နှင့်ပူးပေါင်း ရန် သို့မဟုတ် အခြားလုပ်ငန်းတွင် မန်နေဂျာရာထူးယူကာ အလုပ်ထွက်သွားရန် ဖြားယောင်းခံရသေး သည်ဟုဆိုသည်။

အလုပ်သမားများသည် စစ်အစိုးရလက်အောက်တွင် အလုပ်ရှင်များစိတ်ကြိုက် ဖိနှိပ်ခံရပြီး ပြည်သူအနေဖြင့် စစ်အစိုးရ၏ နှိပ်ကွပ်မှုကိုလည်းခံရသည်။ ယင်းအပြင် စင်ပြိုင်အစိုးရ၏ မိမိဝင်ငွေအလုပ်အကိုင်ကိုခြိမ်းခြောက်သည့် ဖိအားပေးမှုကိုလည်း တပြိုင်တည်းခံစားနေရသည်။

ILO အနေဖြင့် လက်တွေ့ကျကျ မြေပြင်ဆင်းကြည့်ရန် နှင့် အလုပ်ရှင် အလုပ်သမားကြား မည်သို့ခံစားရပြီး မည်သည့်ဥပဒေချိုးဖောက်မှုများဖြစ်ပွားနေသည်ကို လေ့လာစေလိုကြောင်း မဇင်မာကပြောသည်။

“အပေါ်မှာထိုင်နေရင်မြင်ရမှာမဟုတ်ဘူး။ အောက်ကိုဆင်းကြည့်၊ အဲ့ဒါဆိုရင် ပိုပြီးတော့ သိကြမယ်လို့ထင်တယ်။ ထိထိရောက်ရောက်လေးနဲ့ ဖြစ်စေချင်တာပေါ့နော်” ဟုဒေါ်ဇင်မာက ဆက်ပြောသည်။

ကိုကိန်းက Article 33 နှင့်ပတ်သက်ပြီး ILO ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် မြေပြင်အလုပ်သမားများ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန်လိုအပ်သည်ဟု ယူဆသည်။ ILO အနေဖြင့် ကိုယ်စားလှယ်ထား၍ စက်ရုံများကို ဝင်ရောက်စစ်ဆေးခြင်း၊ ပုံမှန်စစ်ဆေးခြင်း၊ သမဂ္ဂဖွဲ့ခွင့်ရှိမရှိအပါအဝင် မည်သည့်ဖိနှိပ်မှုများရှိလဲ စုံစမ်းခြင်း တို့ကိုလုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း ကိုကိန်းကဆိုသည်။ “တကယ်ချိုးဖောက်နေတယ်ဆို မချိုးဖောက်အောင် ဘယ်လိုတွေလုပ်ရမလဲဆိုတာမျိုးလုပ်လို့ရတယ်” ဟုပြောသည်။ ထိုသို့မဟုတ်ဘဲ အရေးယူမှုကို တန်းသွားလိုက်ခြင်းဖြင့် ကြွက်မနိုင်ကျည်မီးနဲ့ရှို့တဲ့ ပုံစံဖြစ်သွားသည်ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

၂၀၀၀ ခုနှစ် ဗိုလ်ချုပ်ခင်ညွန့်ဦးဆောင်သည့် စစ်အစိုးရလက်ထက်၌လည်း ILO မှ Article 33 နှင့် အရေးယူမှုရှိခဲ့သည်။ အရေးယူပြီးသည့်နောက်တွင်လည်း စစ်အစိုးရပြုတ်ကျခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေအားအတင်းအဓမ္မ အတည်ပြုခဲ့ကြပြီး ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲနှင့် အတူအရပ်သားအစိုးရ တရပ်ကိုပင် ၎င်းတို့ဘာသာဦးတည်ပေးနိုင်ခဲ့ကြပြီး လွှတ်တော်ထဲတွင် စစ်တပ်မှ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင်နိုင်ခဲ့သည်။

“ကျတော်တို့နဲ့က လူထုကိုထိခိုက်တဲ့အလုပ်တွေမလုပ်နဲ့ မထိခိုက်ဖို့ပြောတာ။ အရေးမယူနဲ့ မပြော ဘူး။ သူ့ဟာသူတကယ်ဝင်ငွေဖြစ်တာရှာပြီးလုပ်လေ” ဟုစစ်အာဏာသိမ်းအစိုးရအား ဝင်ငွေဖြတ် တောက်မည့်လှုပ်ရှားမှုနှင့်စပ်ဆက်၍ ဦးထွန်းဝေညွန့်ကဆိုသည်။

စစ်အုပ်စုသည် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၂၀၂၁ မှ ၂၀၂၄ အထိ ဘဏ္ဍာနှစ်အသီးသီးတွင် အထည် ချုပ်လုပ်ငန်းမှ တနှစ်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅ ဘီလီယံ ဝင်ငွေရှိခဲ့ကြောင်း နိုင်ငံပိုင် သတင်းစာ များတွင် ကြေညာခဲ့သည်။

“Total တို့ဘာတို့ပြန်ရုပ်သွားတယ်၊ ရေနံကုမ္ပဏီကြီးတွေ၊ ကျတော်တို့အဲ့ဒါကို ဘာမှမပြောဘူး” ဟုဦးထွန်းဝေညွန့်ကပြောသည်။ အခြေခံလူတန်းစားမှီခိုနေရခြင်းမရှိသည့် စစ်အုပ်စုအဓိက ဝင်ငွေရ နေသည့်လုပ်ငန်းများကို ထိခိုက်ခြင်းအတွက် ပြောစရာမရှိကြောင်း ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာပြည်မှအထည်တင်ပို့မှုအမြင့်ဆုံး ဥရောပနိုင်ငံများ၏ ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အလုပ်သမားများ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများရှိခဲ့သည်ဟု ဦးထွန်းဝေညွန့်က ပြောသည်။ “အီးယူကတော့ ဘာလဲဆိုတော့ အရေးယူမှုလုပ်မယ်ဆိုရင်လုပ်ပေါ့၊ ဒါပေမယ့် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်က အရေးယူမှုလိုမျိုးတော့ သူတို့ မလုပ်ဘူး” ဟု ၎င်းကဆက်ပြောသည်။

မြန်မာတွင် ထိုင်ဝမ်၊ တရုတ်၊ မက္ကာအို၊ ကိုရီးယား နိုင်ငံတို့မှလာရောက်လုပ်ကိုင်ကြသည့် အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းများလည်းရှိသည်။

လက်ရှိ၍ ထရမ့်အစိုးရ၏ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်အခွန်တိုးကောက်မှုကြောင့် ပိတ်သိမ်းလိုက်ရသည့် စက်ရုံအချို့ရှိနေပြီး အချို့လည်း ဆက်လက်ပိတ်သိမ်းရန်ရှိသည်။

Burma Associated Press