16/12/2024
၁၀
ဒီမိုကရက်တွေကျရှုံးရခြင်းအကြောင်းရင်းများစွာထဲမှာ ဘိုင်ဒင် သမ္မတဖြစ်ဖြစ်ချင်း ကိုင်တွယ်ခဲ့ရတဲ့ အာဖဂန်တပ်ရုပ်သိမ်းမှု ဖရဲဖရဲအဖြစ်ဆိုးတွေနဲ့ မထင်မှတ်ဘဲ အာဖဂန် လုံးဝကျဆုံးရတဲ့ဂယက်တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်၊ ဒါတွေတစ်စွန်းတစ်စကတော့...
#ကန့်လန့်ကာနောက်ကွယ်မှာ(၁၀)
(ဝါရှင်တန်ပို့စ် ဝါရင့်သတင်းထောက်ကြီး Bob Woodward ၏ နောက်ဆုံးထုတ်စာအုပ် WAR မြန်မာပြန်၊ မူရင်းစာရေးသူ၏အာဘော်အတိုင်း ပြန်ဆိုမှု)
*****
ဘိုင်ဒင် အဓိကစောဒက တက်တာက စစ်ဆင်ရေးဟာ မူလရည်ရွယ်ချက်ကနေ ရွှေ့ပြောင်းသွားတဲ့အချက်နဲ့ အခု အမေရိကန်စစ်ဆင်ရေးကဘာလဲဆိုတာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးတာကိုပါ။
ဘိုင်ဒင်ဟာ ၂၀၂၀ ဖေဖော်ဝါရီမှာ တာလီဘန်တွေနဲ့ ထရမ့်လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တဲ့ သဘောတူညီချက်ကိုလည်း ဆိုင်းငံ့ထားပါတယ်။ အဲဒီသဘောတူညီချက်အရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလမှာ အမေရိကန်တပ်တွေ ဆုတ်ခွာပေးမယ်လို့ ကတိပြုထားပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလ ၁ ရက်နေ့မှာ ဆုတ်ခွာသွားရင် အမေရိကန်တပ်တွေကို မတိုက်ဖို့ တာလီဘန်တွေက သဘောတူခဲ့ပါတယ်။
* * *
သူ့ရဲ့ သမ္မတအဖြစ် ပထမဆုံးလအတွင်း အာဖဂန်နစ္စတန်ကနေ တပ်ရုပ်ဖို့နဲ့ပတ်သက်လို့ အပြည့်အဝပြန်လည်သုံးသပ်ဖို့ ဆူလီဗန်ကို ဘိုင်ဒန်က ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။
“ဆန့်ကျင်ဘက် ငြင်းခုံသံတွေကို လုံးဝကြားချင်တယ်” လို့ ဘိုင်ဒန်က ဆူလီဗန်ကို ပြောခဲ့ပါတယ်။ “ကျုပ်က စိတ်ကိုဖွင့်ထားတယ်၊ ဒါကြောင့် တပ်တွေဆက်ထားဖို့ ခိုင်လုံတဲ့အကြောင်းပြချက်တစ်ခု ရှိမယ်ဆိုရင် အဲဒါကို သေချာစဉ်းစားပြီး နားထောင်သွားမယ်”။ စိတ်တံခါးလှစ်ဟထားတဲ့ သမ္မတရဲ့ကတိစကားဟာ သူအလိုဆန္ဒကြောင့်ပဲ ပျက်ပြားစေတတ်ပါတယ်။
ဘိုင်ဒင်ကိုတင်ပြတဲ့ ရွေးချယ်မှုတွေမှာ ကျန်တပ်တွေအားလုံးကို တတ်နိုင်သမျှ မြန်မြန်နဲ့ ဘေးကင်းကင်း အပြည့်အ၀ စနစ်တကျ ဆုတ်ခွာရေး လုပ်ဆောင်ဖို့- နိုင်ငံရေး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုတွေအတွက် အချိန်နဲ့ နေရာရအောင် အဆင့်သုံးလေးဆင့်နဲ့ နှေးနှေးကွေးကွေး တံခါးပိတ် ထွက်ခွာရေး လုပ်ဆောင်ဖို့၊ ဒါမှမဟုတ်၊ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အကန့်အသတ်မရှိတဲ့ အမေရိကန်တပ်တွေ ရှိနေတာကို အတည်ပြုဖို့တွေပါ။
* * *
တကယ်လို့ အမေရိကန်သာ ဆက်ရှိနေရင် တာလီဘန်တွေရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ပြန်စတင်တော့မယ်လို့ ထောက်လှမ်းရေးက ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ အဲဒီလို ဖြစ်လာရင် တပ်တွေ ထပ်လွှတ်ပေးဖို့ မလွှဲမရှောင်သာ တောင်းဆိုခံရမယ်လို့ ဘိုင်ဒင်က အကြောင်းပြချက် ပေးခဲ့ပါတယ်။
“အဲဒီမှာ ကျွန်တော်တို့ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀၀၀ ရှိပြီး သူတို့ တိုက်ခိုက်ခံရရင်..”—သူက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး အော်စတင်နဲ့ ပူးတွဲစစ်ဦးစီးချုပ်များ ဥက္ကဋ္ဌ မတ်မီလေကို လက်ညိုးထိုးပြပါတယ်—“သူတို့ လာလာပြောကြလိမ့်မယ်၊ နောက်ထပ် ၅,၀၀၀ လိုတယ် ဆိုပြီး” “ပြီးတော့ သူတို့ အင်အားထပ်တောင်းဦးမှာပဲ”
စစ်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ သူတို့တပ်ဖွဲ့တွေကို ကာကွယ်ချင်တဲ့သဘာဝကြောင့် တပ်တွေစွဲထားဖို့ ပိုအားထားချင်လာမယ်ဆိုတာ ဘိုင်ဒင် သိပါတယ်။
သမ္မတအနေနဲ့ သူ့သဘောက ရှင်းပါတယ်- တပ်တွေ ရုပ်ပစ်လိုက်ချင်တယ်။...
"ကျွန်တော်ကို အနန္တတန်ခိုးရှင်နဲ့ မနှိုင်းပါနဲ့" လို့ ဘိုင်ဒင်က ဘလင်ကန်းကို ပြောပါတယ် "တခြားဟာနဲ့ နှိုင်းစမ်းပါဗျာ" တဲ့။
ဆုံးဖြတ်ချက်အတွက် ဘိုင်ဒန် ပူပင်သောကရောက်မယ်လို့ ဆူလီဗန် မထင်ပါဘူး။ သမ္မတကြည့်ရတာ သူ့ရွေးချယ်မှုနဲ့သူ ငြိမ်သက်နေပုံပါပဲ။..
သမ္မတဘိုင်ဒင်ဟာ ဧပြီလ ၁၄ ရက်နေ့မှာ နိုင်ငံကို ၁၆ မိနစ်ကြာ မိန့်ခွန်းပြောခဲ့ပါတယ်။ ဘဲဥပုံရုံးခန်းရဲ့ ညနေခင်းမိန့်ခွန်းရဲ့ ဇာတ်အိမ်မြင့်မယ့်အစား နေ့လည်ပိုင်းမှာ စာချုပ်ခန်းမထဲကနေ မိန့်ခွန်းပြောတာပါ- ၂၀၀၁ ခုနှစ်တုန်းက အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးစဖို့ သမ္မတ ဂျော့ချ်ဒဗလျူဘုရှ် သုံးခဲ့တဲ့ ဆင်တင်အတိုင်းပါ ပြင်ဆင်ပြီးတော့-
“ကျွန်တော်ဟာ အခု အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အမေရိကန်တပ်တွေ ရှိနေတာကို ဦးစီးတဲ့ စတုတ္ထမြောက် အမေရိကန် သမ္မတ ဖြစ်လာပါပြီ၊ ရီပတ်ဘလီကန်သမ္မတနှစ်ယောက်နဲ့ ဒီမိုကရက်သမ္မတနှစ်ယောက်ပြီးတော့ ကျွန်တော်ပါ၊ ဒီတာဝန်ကို ပဉ္စမမြောက် သမ္မတဆီ ကျွန်တော်လွှဲပေးမှာ မဟုတ်ပါဘူး”
“ကျွန်တော် ဒုသမ္မတဖြစ်လာပြီးနောက် လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၂ နှစ်အတွင်း အီရတ်နဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ အမေရိကန် တပ်ဖွဲ့ဝင်အရေအတွက်အတိအကျကို အမှတ်ရစေမယ့် ကတ်ပြားတစ်ခု ကျွန်တော် ယူလာခဲ့ပါတယ်”
“ဒီနေ့အထိ အာဖဂန်နစ္စတန် ပဋိပက္ခတွေမှာ အမေရိကန် တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂,၄၄၈ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၂၀,၇၂၂ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်၊ ထာဝရစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ဖို့ အချိန်ရောက်ပါပြီ" လို့ သူက ပြောလိုက်ပါတယ်။...
ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အများသိလုပ်ရပ်တစ်ခုအနေနဲ့ ဘိုင်ဒန်ဟာ အာလင်တန် နိုင်ငံတော်စစ်သင်္ချိုင်းကို သွားလည်ပတ်ခဲ့ပြီး အာဖဂန်နဲ့ အီရတ်တို့မှာ သေဆုံးသူတွေကို သင်္ဂြိုဟ်ထားတဲ့ အခန်း ၆၀ ထဲ တစ်ယောက်တည်း လမ်းလျှောက်ဝင်သွားပါတယ်။
"ဒီရက်ပိုင်းမှာ ကျွန်တော့်သား ဘိုးဘိုင်ဒန်ကို မတွေးဘဲ သုသာန်ထဲ ရောက်သွားတာတောင် အဆင်မပြေပါဘူး" လို့ ဘိုင်ဒင်က ပြောပါတယ်- ဘိုးဘိုင်ဒင်က အသက် ၄၆ နှစ်အရွယ် ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ ဦးနှောက်အကျိတ်နဲ့ ဆုံးပါးသွားခဲ့တဲ့ သူ့အကြီးဆုံးသားဖြစ်ပြီး တပ်မတော်အရာရှိနဲ့ ရှေ့နေတစ်ဦးပါ။ အီရတ်မှာ စစ်မှုထမ်းတဲ့အတွက် ကြေးကြယ်ဆုတံဆိပ် ရခဲ့ပြီး ဒီလာဝဲရှေ့နေချုပ် သက်တမ်းနှစ်ကြိမ် ထမ်းဆောင်ခဲ့သူပါ။ အဖေရဲ့ နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို လိုက်လျှောက်ခဲ့တဲ့သား။ ဘိုင်ဒန်က ရာချီတဲ့ အဖြူရောင် သင်္ချိုင်းဂူတွေဘက်လှည့်ပြီး လက်နှစ်ဖက်ဆန့်တန်းလို့ “သူတို့အားလုံးကို ကြည့်ပါ” လို့ ဆိုလိုက်ပါတယ်။....
တပ်ရုပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်အတွက် ဘိုင်ဒင်ဟာ ချက်ချင်းပဲ အပြစ်တင်ခံခဲ့ရပါတယ်။ ရုပ်မြင်သံကြားနဲ့ သတင်းစာတွေမှာ ဒီလောက်ကြီး ဝေဖန်ထောက်ပြမှုတွေ မြင်တွေ့ရဖို့ သူ မမျှော်လင့်ထားမိပါဘူး။ အရှည်ကြာဆုံးစစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ဖို့ ကြွေးကြော်နေသူတွေဟာ အခုအခါ အမျိုးသမီးများတွေနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေ အပါအဝင် အာဖဂန်နစ္စတန်က အုပ်စုအသီးသီးရဲ့ အနာဂတ်အပေါ် အာရုံစိုက်နေကြပါပြီ။...
“ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ပြီး သွေးချောင်းစီးမယ့် ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်မှာကိုပဲ ကျွန်တော် မြင်နေတယ်” လို့ အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဒေးဗစ် ပီထရိုက်စ်က လူသိရှင်ကြား ပြောလေရဲ့ ပီထရိုက်စ်ဟာ အာဖဂန်နစ္စတန်က အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့တွေကို ကွပ်ကဲခဲ့ပြီး အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး ဘိုင်ဒန်မုန်းတီးတဲ့ သောင်းကျန်းမှုနှိမ်နင်းရေးဗျူဟာရဲ့ ခေတ်သစ်ဗိသုကာတစ်ဦီးပါ။ “ကျွန်တော်တို့မှာ ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအတွက် အထောက်အပံ့တွေ ပြန်လည်ရရှိဖို့ ဆွေးနွေးတဲ့ အစိုးရတစ်ရပ်ရှိတယ်၊ အဲဒါအတွက် အတော်များနေပြီ” လို့ ပီထရိုက်စ်က ဆိုပါတယ်။..
သမ္မတဟောင်း ဂျော့ခ်ျဒဗလျူဘုရှ်က ရှားရှားပါးပါး လူသိရှင်ကြား မှတ်ချက်ပေးပုံက ဘိုင်ဒင်ရဲ့ တပ်ရုပ်သိမ်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက် မှားယွင်းတယ် ဆိုတာပါပဲ။ “အာဖဂန်အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေ ပြောမပြနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်တွေ ကြုံရမှာကို ကျွန်တော် ကြောက်မိပါတယ်”
ဘိုင်ဒင်ဟာ ဘဲဥပုံရုံးခန်းထဲက ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့ စားပွဲမှာထိုင်ရင်း ဝေဖန်မှုတွေတဟုန်ထိုး ပြုံကျတာ ဒိုင်ခံ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ အဲဒီလို သမ္မတ ထိုးနှက်ခံနေရတာကို ဘလင်ကန်း မြင်ပါတယ်။
သမ္မတက စားပွဲခုံကို အသာအယာပုတ်လိုက်တယ်။ “ဟုတ်တယ်” ဘိုင်ဒင်က ဆိုတယ်။ “ပိတ်ဆို့လိုက်ရင် ဒီနေရာမှာပဲ လာရပ်သွားတာကိုး”
* * *
အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရုပ်သိမ်းရေးဟာ ဘိုင်ဒင်နဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ လိမ်ညာခံရတယ်လို့ ဆက်ပြောနေတဲ့ သူ့ရှေ့က သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တို့ကြား ရှားရှားပါးပါးရတဲ့ သဘောတူညီချက်တစ်ခုပါပဲ။ ရာထူးက ထွက်ခွာပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၆ ရက်က အိုဟိုင်းယိုးပြည်နယ်၊ ဝဲလင်တန်မှာလုပ်တဲ့ သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးမဲဆွယ်စည်းရုံးမှုမှာ ထရမ့်က အခုလိုပြောပါတယ်- သူနဲ့ တာလီဘန်တွေကြား သဘောတူညီချက်နဲ့ သူစတင်ခဲ့တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဘိုင်ဒင်က မရပ်တန့်နိုင်တဲ့အတွက် အမေရိကန်တပ်တွေကို အိမ်ပြန်ခေါ်ဖို့ သူတာဝန်ယူခဲ့တာကို ဝမ်းသာမိတယ်လို့ ပြောတာပါ။
"တပ်သားတွေအားလုံး အိမ်ပြန်လာနေကြပြီ" လို့ ထရမ့်က ဆိုတယ်။ “လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဘိုင်ဒင်အစိုးရ မရပ်တန့်နိုင်ဘူးလေ၊ ၂၁ နှစ်ဆိုတာ လုံလောက်ပြီ မထင်ဘူးလား? ၂၁ နှစ်တောင်”
"ဒါဟာ ရှက်စရာပါပဲ" လို့ ထရမ့် ပြောပြန်တယ်။ "၂၁ နှစ်ဆိုတာ အစိုးရတစ်ရပ် အဲဒီလောက် သက်တမ်းမရှိဘူး၊ တာလီဘန်တွေ ရှိနေတာနဲ့ တစ်ခုတည်းသောနည်းလမ်းအဖြစ် ကျုပ်တို့ပါ အဲဒီမှာ ရှိနေရမှာလား၊ နောက်ထပ် ၂၁ နှစ် နေရမှာလား နှစ် ၅၀ လား၊ အားလုံးက အဓိပ္ပါယ်မရှိဘူး၊ အာဖဂန်နစ္စတန်က တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကို ကျုပ်တို့ အိမ်သို့ပြန်ခေါ်ရမယ်”
* * *
အစီအစဉ်ဆွဲတဲ့ အစည်းအဝေး ၅၀ ကျော် ရှိပေမယ့် ဘိုင်ဒန်အစိုးရရဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်က တပ်ရုပ်သိမ်းမှုဟာ အပျက်အစီးနဲ့ ပရမ်းပတာအဖြစ်ကို ပြောင်းလဲသွားပါတယ်။ သူတို့ဟာ အရေးပေါ်အခြေအနေတွေကို ကြိုတင်မျှော်မှန်းပြီး အဆိုးဆုံးကိစ္စတွေအတွက် အစီအစဉ်ဆွဲဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။ ကြုံလာလို့ ထစီစဉ်တော့ အလွန်နောက်ကျသွားပါပြီ။...
ဇူလိုင် ၆ ရက်မှာ ကျန်နေတဲ့ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့တွေဟာ ကဘူးလ်ကနေ တစ်နာရီကြာခရီးဖြစ်တဲ့ ဘက်ဂရမ် လေတပ်စခန်းနဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်က အကြီးဆုံးလေယာဉ်ကွင်းကနေ ညအမှောင်မှာ တိတ်တဆိတ် ဆုတ်ခွာခဲ့ပါတယ်။ ဘက်ဂရက်မှာ တစ်ချိန်တုန်းက အမေရိကန်စစ်သား ၁၀၀၀၀၀ အထိ အခြေချထားခဲ့တာပါ။ ဘက်ဂရမ်ဆုတ်ခွာမှုကြောင့် ကဘူးလ်မှာ အမေရိကန် နိုင်ငံသား ၁၄၀၀ ကျော်နဲ့ လည်ပတ်နေဆဲဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်သံရုံးကို မရိန်းတပ်သားတွေနဲ့ စစ်သည် ၆၅၀ လောက်နဲ့သာ ကာကွယ်ပေးရတဲ့အခြေ ဆိုက်စေခဲ့ပါပြီ။
ကာဘူးလ်သာ တာလီဘန်တွေလက်ထဲ ကျရောက်သွားရင် တိုက်ပွဲဝင်မဟုတ်သူတွေကို ဘေးလွတ်ရာဆီ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော လမ်းကြောင်းဖြစ်တဲ့ ဘက်ဂရမ်ထွက်ပေါက် ပိတ်သွားပါပြီ- တိုက်ပွဲဝင်မဟုတ်သူတွေဆိုတာက အများစုဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ စစ်မှုထမ်းပြီးနောက် အမေရိကန်က အကာအကွယ်ပေးမယ်လို့ ကတိပြုထားသူတွေပါ။..
ဇူလိုင် ၂၃ ရက်မှာ ဘိုင်ဒန်က အာဖဂန်နစ္စတန်သမ္မတ အာရှရက်ဖ် ဂါနီကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဆိုးရွားလာနေတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်- တာလီဘန်တွေကို တိုက်ထုတ်တာ ညံ့ဖျင်းတယ်လို့ အာဖဂန်ကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက မြင်နေတာ ပြောင်းလဲပစ်ဖို့ ဖိအားပေးခဲ့တာပါ။
"ခင်ဗျားမှာ အကောင်းဆုံးစစ်တပ်ရှိတယ်၊ လက်နက်ကောင်းကောင်းတပ်ဆင်ထားတဲ့ အင်အား ၃၀၀၀၀၀ ရှိတဲ့ ခင်ဗျားရဲ့တပ်က အင်အား ၇၀၀၀၀-၈၀၀၀၀ ပဲ ရှိတဲ့ တာလီဘန်တွေကို ကောင်းကောင်းတိုက်ခိုက်နိုင်စွမ်း ရှိပါတယ်" လို့ ဘိုင်ဒန်က ပြောခဲ့ပါတယ်။
“သမ္မတကြီးခင်ဗျား” ဂါနီက ပြန်ပြောပါတယ်- " ကျွန်တော်တို့ ရင်ဆိုင်နေရတာ ပါကစ္စတန်ရဲ့ စီစဉ်မှုနဲ့ ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးအပြည့်နဲ့ အနည်းဆုံး နိုင်ငံတကာ အကြမ်းဖက်သမား တစ်သောင်း တစ်သောင်းခွဲထက်မနည်း ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ တာလီဘန်တွေရဲ့ အပြည့်အ၀ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုပါ"
* * *
တာလီဘန်တွေဟာ အရှိန်အဟုန်ပြင်းပြင်းနဲ့ နိုင်ငံတဝန်းကို လှိုင်းလုံးကြီးအဖြစ် ဖြတ်ကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့လို့ ခရိုင်တွေ တစ်ခုပြီးတစ်ခု တုန်လှုပ်ချောက်ချားစရာ အမြန်နှုန်းနဲ့ ပြိုလဲကုန်တာ ဘိုင်ဒန်နဲ့ သူ့အစိုးရကို အံ့အားသင့်စေခဲ့ပါတယ်။ အာဖဂန်တပ်ဖွဲ့တွေဟာ ခုခံမှုနည်းနည်းပဲ ပေးစွမ်းနိုင်ပြီး တချို့အခြေအနေတွေမှာ သူတို့လက်နက်တွေကို ရိုးရိုးရှင်းရှင်းပဲ ဘေးချထားပါတယ်။..
တာလီဘန်တွေက ကဘူးလ်ကို ပိတ်ဆို့ထားချိန် ဩဂုတ် ၁၄ ရက်မှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘလင်ကန်းဟာ သမ္မတ ဂါနီနဲ့ ဖုန်းနဲ့ စကားပြောခဲ့ပါတယ်။ ဂါနီက အာဖဂန်နစ္စတန်ကို အဆုံးတိုင်အောင် ကာကွယ်သွားမယ်လို ပြတ်ပြတ်သားသား ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
နောက်တစ်နေ့မှာတော့ ဂါနီဟာ အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု ရောက်နေပါတယ်။ သူထွက်ပြေးသွားခဲ့တာပါ။
ကဘူးလ်ဟာ လျင်လျင်မြန်မြန်နဲ့ အံ့မခန်း ပြိုကျခဲ့ပါတယ်။ တာလီဘန်တိုက်ခိုက်ရေးသမားတွေက သမ္မတအိမ်တော်ကို သိမ်းပိုက်ပြီး မောင်းပြန်ရိုင်ဖယ်တွေကိုင်ရင်း ဂါနီ့စားပွဲပတ်လည်မှာ နေရာယူ ဓာတ်ပုံရိုက်ခဲ့ကြပါတယ်။
ကြံရာမရ ဖြစ်နေတဲ့ ထောင်ချီတဲ့ အာဖဂန် အရပ်သားတွေဟာ ကဘူးလ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်က လေယာဉ်ပြေးလမ်းပေါ်မှာ ဝိုင်းအုံနေကြပါတယ်။ လူတချို့ဟာ အမေရိကန် ကယ်ဆယ်ရေးလေယာဉ်တွေရဲ့ တောင်ပံတွေပေါ် တွယ်တက်ခဲ့ကြပြီး လေယာဉ်ပျံတက်ချိန်မှာတော့ ပြုတ်ကျသေဆုံးခဲ့ကြပါတယ်။
* * *
မျက်နှာစာတစ်ဘက်မှာတော့ ထရမ့်က ဘိုင်ဒန်းကို "အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အခုလို အရှက်တကွဲ ဖြစ်ပျက်စေတဲ့အတွက် ရာထူးက နုတ်ထွက်ဖို့" တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်- ကိုဗစ်အရေး၊ တောင်ပိုင်းနယ်စပ်အရေးနဲ့ စီးပွားရေးတွေကို ကိုင်တွယ်မှုအတွက်လည်း ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။ “သူဟာ ပထမနေရာမှာ တရားဝင် အရွေးမခံရတဲ့အတွက် ကြီးကြီးမားမား သဘောတူညီချက်တောင် မလိုဘူး” လို့ ထရမ့်က ရွေးကောက်ပွဲမှာ အလိမ်ခံရတယ်ဆိုပြီး ထောက်ခံမှုမရတဲ့ သူ့မန္တန်ကို ဆက်ရွတ်မြဲရွတ်နေခဲ့ပါတယ်။
* * *
သမ္မတ ဘိုင်ဒန်က အခြေအနေအတွက် အာဖဂန်အစိုးရကို အပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။ ဩဂုတ်လ ၁၆ ရက်နေ့က အရှေ့ခန်းဆောင် မိန့်ခွန်းမှာ ဘိုင်ဒန်က “အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ပွဲတွေကို အဆုံးသတ်ဖို့ ကျွန်တော့်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို နောင်တမရဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။
“အမှန်တရားက” သူက ပြောပါတယ်- “ကျွန်တော်တို့ မျှော်လင့်ထားတာထက် ပိုမြန်ခဲ့ပါတယ်၊ ဘာဖြစ်တာလဲဆိုတော့? အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တွေဟာ လက်လျှော့ပြီး နိုင်ငံထဲက ထွက်ပြေးခဲ့ပါတယ်၊ အာဖဂန်စစ်တပ်ဟာ တစ်ခါတလေ တိုက်ခိုက်ဖို့တောင် မကြိုးစားဘဲ ပြိုလဲသွားခဲ့ပါတယ်”
"ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်ရဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုမှာ အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ရေးအရ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို အဆုံးသတ်လိုက်တာဟာ မှန်ကန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ပါပဲ" လို့ ဘိုင်ဒန်က ထပ်လောင်းပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။...
ဆယ်ရက်အကြာ သြဂုတ် ၂၆ ရက်မှာတော့ ကဘူးလ် လေဆိပ်အစွန်အဖျားက အက်ဘေဂိတ်မှာ အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံတော်အဖွဲ့ (IS)ရဲ အသေခံဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အမေရိကန်တပ်သား ၁၃ ဦးအပါအဝင် လူပေါင်း ၁၇၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်- အနှစ် ၂၀ စစ်ပွဲရဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်အတွင်း အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ အသေအပျောက်အများဆုံးနေ့တစ်နေ့ ဖြစ်လာပါတယ်။..
ဩဂုတ် ၂၉ ရက်မှာ ဖောက်ခွဲရေးပစ္စည်းတွေအပြည့်ပါတယ်လို့ ယူဆတဲ့ကားတစ်စီးနဲ့ ISIS အဖွဲ့ဝင်လို့ သံသယရှိသူကို အမေရိကန်က ပစ်မှတ်ထားပြီး ကဘူးလ်မှာ ဒရုန်းနဲ့တိုက်ခိုက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဝမ်းနည်းစရာ အမှားတစ်ခုအနေနဲ့ အိုင်အက်စ် မဟုတ်ဘဲ အမေရိကန်အတွက် နှစ်ရှည်အလုပ်လုပ်နေတဲ့ အကူအညီပေးရေးလုပ်သားတစ်ဦးနဲ့ ကလေးခုနစ်ဦးအပါအဝင် အရပ်သား ၁၀ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
နောက်ဆုံးရက်အနည်းငယ်အတွင်း လူပေါင်း ၁၂၀၀၀၀ ကျော်ကို ဘေးလွတ်ရာ ရွှေ့ပြောင်းထုတ်ပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃၁ ရက်မှာ "အမေရိကန်သမိုင်းမှာ အရှည်ကြာဆုံးစစ်ပွဲ" ပြီးဆုံးကြောင်း ဘိုင်ဒန်က ကြေညာခဲ့ပါတယ်။..
“ဒီမစ်ရှင်ရဲ့ ထူးထူးခြားခြား အောင်မြင်မှု” ဆိုပြီး ဂုဏ်ပြုပြောဆိုတဲ့ သူ့မိန့်ခွန်းဟာ မျှော်မှန်းတဲ့အကျိုး ဘာမှ မရပါဘူး။ တပ်ရုပ်ခြင်းမှာ အရေးနိမ့်မှုကို ဘယ်ဘာသာစကားနဲ့မှ ဖုံးကွယ်မထားနိုင်ပါဘူး။ ကဘူးလ်ဟာ တာလီဘန်တွေဆီ ၁၁ ရက်အတွင်း ကျဆုံးခဲ့တာပါ။ အမေရိကန် စစ်သား ဆယ့်သုံးဦး ကျဆုံးခဲ့ပါတယ်။
“ကျွန်တော် နှစ်ပေါင်းများစွာ အကန့်အသတ်မရှိ ဆက်နေသင့်တယ်လို့ ပြောတဲ့သူတွေ ရှိပါတယ်” လို့ ဘိုင်ဒန်က ပြောပါတယ်။ "ကျွန်တော်တို့ လုပ်နေတာတွေကို ဘာလို့ ဆက်မလုပ်ခဲ့ရတာတုန်း? ဘာကြောင့် ကျွန်တော်တို့တတွေ တစ်ခုခုကို ပြောင်းလဲဖို့ လိုခဲ့ရတာတုန်း?"...
ဘိုင်ဒန်က ထရမ့်ကို အပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။
“တကယ်တော့ အရာအားလုံးက ပြောင်းလဲနေခဲ့ပြီ၊ ကျွန်တော့်ရှေ့ကပုဂ္ဂိုလ်ဟာ တာလီဘန်တွေနဲ့ သဘောတူညီချက်တစ်ခု ယူထားရစ်ခဲ့တယ်၊ ကျွန်တော် သမ္မတဖြစ်လာချိန်မှာ တပ်ရုပ်ဖို့ နောက်ဆုံးရက် မေလ ၁ ရက် ဆိုတဲ့ ကိစ္စကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်၊ တာလီဘန်တွေရဲ့ ထိုးစစ်က ကျရောက်လာတော့မှာ”
“အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ တတိယဆယ်စုနှစ် စစ်ပွဲဆင်နွှဲဖို့ တောင်းဆိုနေသူတွေအတွက်တော့ အရေးကြီးတဲ့ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားက ဘာလဲ? ကျွန်တော့်အမြင်အရတော့ ကျွန်တော်တို့မှာ လုပ်စရာတစ်ခုပဲ ရှိတယ်- ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မွေးရပ်မြေကို တိုက်ခိုက်ဖို့ အာဖဂန်နစ္စတန်ကို ဘယ်တော့မှ ထပ်ပြီးအသုံးမပြုနိုင်တော့ဘူးဆိုတာ သေချာအောင်ပါပဲ”
“သမ္မတတစ်ယောက်ရဲ့ အခြေခံတာဝန်က ၂၀၀၁ ခုနှစ်ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေနဲ့တင် မဆိုင်ဘဲ အမေရိကကို ကာကွယ်ဖို့လို့ ကျွန်တော် မြင်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ၂၀၂၁ နဲ့ မနက်ဖြန်ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို ခုခံကာကွယ်ရပါမယ်”
“ကျွန်တော် ရှင်းရှင်းပြောပါ့မယ်” ဘိုင်ဒန်က ကောက်ချက်ချလိုက်ပါတယ်။ “ကျွန်တော့်ရဲ့ စိတ်နှလုံးက အပြည့်အဝ ယုံကြည်တာက ဒါဟာ မှန်ကန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ပါပဲ၊ ဉာဏ်ပညာရှိတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ အမေရိကအတွက် အကောင်းဆုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော် ယုံကြည်ပါတယ်”
* * * * *
(ရှယ်ပေးလျှင် ကျေးဇူးတင်ပါသည်၊ စာမူကြမ်းအဆင့်သာ ရှိပါသေးသည်၊ ပြန်လည်ကူးယူဖေါ်ပြမှု မပြုပါရန် မေတ္တာရပ်ခံပါသည်)
မင်းမြတ်စံ.
#ကူးယူဖော်ပြခွင့်မပြုပါ
share လိုက share နိုင်ပါတယ် ..
#မင်းမြတ်စံ
#လင်းသစ်ပြည်စာပေ
#ကန့်လန့်ကာနောက်ကွယ်မှာ
2024 1101, 2355
======
အပိုင်း (၉) https://www.facebook.com/share/p/15jY5T5gdr/...