29/07/2025
အများသဘော
*****
မောင်ထင်
*****
မြန်မာတို့ နားလည်သော မြန်မာစကားဖြင့် ပြောရလျှင် ဂရိ ဘာသာစကားမှ ဆင်းသက်လာသော ဒီမိုကရေစီဆိုသည်မှာ ပြည်သူ အများ၏သဘောဖြင့် စီမံခန့်ခွဲအုပ်ချုပ်ခြင်း အဓိပ္ပာယ်ကို ရည်ညွှန်း ကြောင်း ယခင်ဆောင်းပါးတွင် ဖွင့်ဆိုခဲ့ပါသည်။
သို့ရာတွင် အများ သဘောဆိုသည်မှာ အပြောရလွယ်သော် လည်း အလုပ်ရအလွန်ခက်ပါသည်။ ဤသို့ခက်ခြင်းကြောင့် အလွယ် လမ်းကိုလိုက်ပါလျှင် မှားတတ်သည်။ အခက်လမ်းကို လိုက်လျှင်လည်း လိုရင်းသို့ရောက်မည် မဟုတ်ချေ။
ထို့ကြောင့် ]အများသဘော}လမ်းစဉ်ကို ကျင့်သုံးရသောအခါ ဟိုဘက်သည်ဘက် အစွန်းမထွက်ရအောင် မဇ္ဈိမပဋိပဒါတည်းဟူ သော စိတ်ဓာတ်ကို မွေးမြူရစမြဲဖြစ်သည်။ ]မမလေးကို မောင်က ခိုးမယ်လို့ လူဆိုးတွေနှင့် မောင်တိုင်ပင်}ဟူသော သီချင်းတစ်ပုဒ်ရှိ သည်။ အများသဘောကို တည်ဆောက်ရန် ယင်းကဲ့သို့တိုင်ပင်၍ အလုပ်လုပ်လျှင် လောကဟိတ လောကကောင်းကျိုးဖြစ်ထွန်းနိုင်ပါ့ မလားဟု စဉ်းစားကြရပေလိမ့်မည်။ ကာလသားခေါင်းများ သန်း ခေါင်ထမင်းချက်စားရန် သူတစ်ပါး၏ ကြက်၊ သူတစ်ပါး၏ ဘူးသီး ကို အများသဘောတူ ခိုးယူ၍ ချက်ပြုတ်စားသောက်ကြလျှင် ဒီမို ကရေစီဟု ဆိုရမည်လော။ ထိုသူအများစုအတွက် ကာလသားဟင်း သည် အလွန်သောက်လို့ကောင်းလိမ့်မည်။ သို့သော် လူနည်းစုဖြစ် သော ကြက်ရှင်နှင့်ဘူးသီးရှင်တို့ မည်သို့ရှိကြလေမည်နည်း။
အများသဘောဟုပြောပြီးလျှင် လူစု၍ အိမ်ရာတိုက်ပွဲဆင်ကာ သူတစ်ပါး၏ အိုးအိမ်မြေယာစသည့်တို့ကို လူများစု အင်အားဖြင့် ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ခဲ့ကြသောကြောင့် မြို့နေ ကျေးရွာ အင်္ဂါရပ်နှင့် မညီသဖြင့် ကျူးကျော်သူနှင့်တကွ ကျူးကျော်ခံရသူပါ အတိဒုက္ခ ရောက်ခဲ့ကြသောအဖြစ်ကို ကျွနု်ပ်တို့ယနေ့ အထင်အရှား တွေ့နေ ကြသည် မဟုတ်ပါလော။
ထို့ကြောင့် အများသဘောဆိုသည်မှာ ကျေးရွာမြို့နယ် တိုင်းပြည်၏ ကောင်းကျိုးကိုရည်စူးသော စိတ်စေတနာကို ဆိုလို ကြောင်း နားလည်ရမည်။
အများ၏ ကောင်းကျိုးအတွက် လုပ်ဆောင်ကြရသောအခါ အများအတွက် ကောင်းမြတ်သော စေတနာကို နှလုံးပိုက်ရသည်။ စေတနာကောင်းမှ သဘောတရားမှန်မည်။ လူ့သဘောဆိုသည်မှာ မှန်သည်လည်းရှိ၏။ မှားသည်လည်းရှိ၏။ တရားမျှတသည်လည်း ရှိ၏။ မတရား မမျှတသည်လည်း ရှိ၏။ ယေဘုယျအားဖြင့် သဘော တရားမှန်ကန်ကောင်းမွန်မှသာလျှင် တိုင်းရေးပြည်ရာတို့ကို စီမံခန့် ခွဲသောလုပ်ငန်းသည် ကောင်းမွန်လိမ့်မည် ဖြစ်သည်။
ပြည်သူလူထုအများက စည်းဝေး၍ တိုင်ပင်ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်း ကြသည်မှာ လုပ်ငန်းကို ကောင်းအောင် ပြုလုပ်ကြခြင်းဖြစ်သည်။ ဂရိတို့၏ မြို့ပြနိုင်ငံများတွင် လူဦးရေသည် သူ့ခေတ်နှင့်သူ အလော တော်ဖြစ်သောကြောင့် မြို့သူမြို့သားများ စုဝေးတိုင်ပင်၍ လုပ်ငန်း ကောင်းအောင် လုပ်ခြင်းသည် အပန်းမကြီးလှချေ။
လိစ္ဆဝီမင်းသားတို့၏ မြို့ပြနိုင်ငံများသည်လည်း ဂရိမြို့ပြနိုင်ငံ များနည်းတူပင် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထိုနိုင်ငံများ၌လည်း လူဦးရေ အဆ မတန်များပြားမည်မဟုတ်သောကြောင့် မင်းညီမင်းသားများ စုဝေး ရသည်မှာ အပန်းကြီးလိမ့်မည် မဟုတ်ချေ။ ထိုနိုင်ငံများ၌ လူဦးရေ အလိုက် ဆန္ဒကွဲပြားခြားနားခြင်းတို့သည် ကြီးကျယ်လိမ့်မည်မထင်ပါ။ ထို့ကြောင့် ဂရိတို့သည်လည်းကောင်း၊ လိစ္ဆဝီအမျိုးသားတို့သည်လည်း ကောင်း ပြည်ရေးပြည်ရာတို့၌ လူစေ့တက်စေ့ဆိုဘိသကဲ့သို့ ပါဝင် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးကြလိမ့်မည်။ ယင်းတို့အဖို့ အများသဘောကိုရယူ ခြင်း၌ အခက်အခဲရှိလိမ့်မည် မဟုတ်ချေ။
သို့သော် သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် မြို့ပြနိုင်ငံ၊ တိုင်းနိုင်ငံ၊ ပြည် နိုင်ငံစသည်ဖြင့် လူဦးရေနှင့် နယ်နိမိတ်ကြီးထွား ကျယ်ဝန်းလာသော အခါ ရွာလုံးကျွတ်၊ မြို့လုံးကျွတ် လူထုအစည်းအဝေးကို ကျင်းပရန် ခက်ခဲလာသည်။ ထို့အခါ ပြည်သူလူထုသည် သူ့အစုနှင့်သူစည်းဝေး၍ လူစုတစ်စုအတွက် ကိုယ်စားဆွေးနွေးနိုင်မည့် ပုဂ္ဂိုလ်တို့ကိုရွေးချယ်၍ အများသဘော ညှိနှိုင်းသောအစည်းအဝေးများသို့ ကိုယ်စားလှယ် လွှတ်သောနည်းသည် အဆင့်ဆင့်ပေါ်ပေါက်လာလေသည်။
ယင်းသို့ အဆင့်ဆင့်ပေါ်ထွန်းခဲ့သည်မှာ အလျင်အမြန် ပေါ် ထွန်းရသည်မဟုတ်။
မြို့ပြနိုင်ငံများသည် ကြီးကျယ်သည်ထက် ကြီးကျယ်လာသော အခါ ပြည်သူတို့ ဦးစီးခေါင်းဆောင်ပြုသောနေရာသို့ ဘုရင်မင်းမြတ် တို့က ခေါင်းဆောင်သောစနစ် ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ပညာနှင့်ပြည့် စုံသော ဘုရင်တို့သည် ပြည်သူတို့ကို ခေါင်းဆောင်မှုပေးသောအခါ အများသဘောကို နားလည်အောင် စနည်းနာသော လုပ်ငန်းဖြင့် စုံစမ်းသည်။ အများသဘောကိုသိသောအခါ အတိုင်ပင်ခံဝန်ကြီး မှူးကြီးတို့၏ အကြံÓဏ်ကိုယူသည်။ ထို့ကြောင့်ရေမြေ့ရှင် ဘဝရှင်ဟု ဆိုသော်ငြားလည်း အများပြည်သူတို့၏ဆန္ဒကို ယူတတ်သောကြောင့် သူ့ခေတ်နှင့်သူ အုပ်ချုပ်ရေးသည် အေးချမ်းသာယာသော အုပ်ချုပ် ရေး ဖြစ်သည်။ အများ၏သဘောသည် အထိုက်အလျောက်အာနိသင် ရှိသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။
သို့သော် ဝိပ္ပတ္တိခေတ်ထဲသို့ကျရောက်လာသောအခါ ဘုရင့် ဆန္ဒနှင့် ပြည်သူ့ဆန္ဒတို့သည် ဝိရောဓိဖြစ်လာကြသည်။ ထိုအခါ မှူးကြီးမတ်ရာ သေနာပတိများ အပါအဝင် မင်းညီမင်းသားတို့သည် ပြည်သူ့ဆန္ဒကို ကိုယ်စားပြု၍ ပြုပြင်ပြောင်းလဲသောနည်း တော်လှန် သောနည်းတို့ဖြင့် ဘုရင်၏တန်ခိုးအာဏာလုပ်ပိုင်ခွင့်များကို တစ်စ တစ်စဖဲ့ယူ၍ မှူးမတ်တို့က အုပ်ချုပ်သောစနစ်ကိုထူထောင်ကြသည်။
နောင်သောအခါ မူလရည်ရွယ်ချက်တို့မှ သွေဖည်လာကြ သည်။ ထိုအခါ အများစုတို့၏ သဘောနှင့်မကိုက်မညီ ဖြစ်လာပြန် သည်။ ထိုအခါ သူဌေး၊ သူြွကယ်၊ ကုန်သည်တည်းဟူသော စီးပွားရေး ထုတ်လုပ်မှု၌ ဦးဆောင်နေကြသော သူတို့သည် ဘုရင်စနစ်၊ ပဒေသ ရာဇ်စနစ်၊ မှူးကြီးမတ်ရာ စနစ်တို့ကို အဆင့်ဆင့်ပြုပြင် တော်လှန် ခဲ့ကြသည်။
သို့သော် ထိုဓနဥစ္စာနှင့်ပြည့်စုံသော လူတန်းစားတို့သည်လည်း သူ့အချိန်နှင့်သူ ဖောက်ပြန်လာကြသည်။ ထိုအခါ တောင်သူလယ် သမား၊ အလုပ်သမား လူတန်းစားထဲ၌ အကျုံးဝင်သော သာမန်ပြည် သူတို့သည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင် တိုင်းပြည်ရေးရာတို့၌ ဝင်ရောက်၍ ဆောင်ရွက်လာကြသည်။
ဂရိတို့၏ မြို့ပြနိုင်ငံများတွင် အများသဘော ထွန်းကားခဲ့ရာမှ ဘုရင်စနစ် မှူးမတ်စနစ်စသော စနစ်အောက်သို့ ကျရောက်သော အခါ အများသဘောသည်မှေးမှေးမှိန်လာခဲ့သည်။ သို့သော် တောင်သူ လယ်သမား၊ အလုပ်သမားတို့က တိုင်းပြည်အတွက် စီမံခန့်ခွဲနိုင်ခွင့် ရှိလာသောအခါ အများသဘောသည် ပြန်လည်၍ လွှမ်းမိုးလာ လေသည်။
ဤခေတ်သို့ရောက်သောအခါ ပြည်သူလူထု၌ တာဝန်ကြီးလာ သည်။ နိုင်ငံတော်ကြီးပွားတိုးတက်ရေးအတွက် ဆောင်ရွက်စရာရှိ လျှင် ပြည်သူလူထု၏ ဦးခေါင်းပေါ်၌ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကြီး ကျရောက် လာသည်။
သို့သော် ပြည်သူလူထုတစ်ဦးစီတစ်ဦးစီက တိုင်းပြည်ဝန်ကို ထမ်းရွက်ဖို့ရာ ခဲယဉ်းသည်။
ပြည်သူတစ်ဦးက ထမင်းအိုးတည်နေတုန်းမှာ ရွာဆော်ကြီးက ရေတွင်းရေကန် စီမံကိန်းအတွက် ဆွေးနွေးရန် ြွကပါဟု ဖိတ်သော အခါ ထမင်းရည်ငှဲ့နေရသော ထိုပြည်သူ ဘာကိုလုပ်ရမှာတုန်း။
ထိုကဲ့သို့ အကြောင်းတွေ့နေသောအခိုက်တွင် ပြည်သူဆိုသူ သည် မိမိ၏အိမ်နီးချင်းအား ]ကျုပ်ကိုယ်စား ခင်ဗျားပဲကြည့်ပြောပေးပါ} ဟု သူ့တာဝန်ကိုသူ့ကိုယ်စားလှယ်အား လွှဲပြောင်းပေးလေသည်။ ဤနည်းဖြင့် အိမ်နီးချင်းသည် ပြည်သူ၏ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်လာရ လေသည်။
ဤအဆင့်၌ ပြည်သူနှင့်ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်တို့သည် ဆိုး တိုင်ပင်ကောင်းတိုင်ပင် အလုပ်လုပ်သည်။ ပြည်သူက မိမိတရား သဖြင့် အလိုရှိသောအရာကို ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်မှတစ်ဆင့် အရေး ဆိုသည်။ ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်ကလည်း ပြည်သူ့လိုအင်ဆန္ဒများ တရားဥပဒေဘောင်အတွင်း၌ ရှိပါစေရန် လမ်းညွှန်သည်။
ယခုသူတို့တိုင်ပင်ကြသည်မှာ မမလေးကိုခိုးဖို့လည်း မဟုတ်။ သန်းခေါင်ထမင်း ချက်စားဖို့လည်း မဟုတ်။ ကျေးရွာလုံခြုံရေး အတွက် ခြံစည်းရိုးခတ်ဖို့ စီမံကိန်းချမှတ်ရန်ဟူသော အများအကျိုး ကိုဆောင်ရွက်ရန် ကိစ္စဖြစ်သည်။
မနုဿလူသားသည် သံသရာခရီးကို အစဉ်တစိုက်ဖြောင့် ဖြောင့်လျှောက်နေသူမဟုတ်။
သူသည်တစ်ခါတစ်ရံ ကွေ့ကွေ့ကောက်ကောက်သွားတတ်သည်။
စိတ်မထင်လျှင် သဝေထိုးချင်လည်းထိုးမည်။
အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် လူသည် အလိုဆန္ဒအမျိုးမျိုးကို တောင့်တတတ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သူသည် ဘာအလုပ်မှ မလုပ် ဘဲ သန်းြွကယ်သူဌေးဖြစ်ဖို့ တောင့်တချင်လည်းတောင့်တမည်။ ဥစ္စာ ဓနြွကယ်ဝသူကလည်း ယင်းဥစ္စာဓနတို့ကို လှူဒါန်းပေးကမ်း၍ နိဗ္ဗာန် ကိုတောင့်တချင်လည်း တောင့်တမည်။
ထိုကဲ့သို့ လိုအင်ဆန္ဒထွေပြားရှည်လျားသဖြင့် လမ်းမှန်ကို ပယ်ဖျက်ပြီးလျှင် လမ်းမှားသို့လည်း လိုက်ချင်လိုက်တတ်သည်။
ထိုအခါမျိုးတွင် ပြည်သူနှင့်တကွ အတူတူလူဖြစ်ခဲ့သော ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်သည်လည်း ယိုင်တိယိုင်ထိုးဖြစ်လာတတ်သည်။
ëဤကဲ့သို့ဖြစ်တတ်သော ဓမ္မတာကြောင့် ပြည်သူသည် မိမိ၏ တာဝန်နှင့်ဝတ္တရားကို နားလည်အောင်၊ ကျင့်သုံးတတ်အောင် အမြဲ တစေ ကြိုးစားရသည်။ ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်ကလည်း နွားလား ဥဿဖကြီးကဲ့သို့ ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဦးဆောင်နိုင်ရန် ကြိုးစားရ သည်။ သူတို့နှစ်ဦး ခြေလှမ်းညီညီ လှမ်းသောအခါ တိုင်းကားပြည်ရွာ ကြီးပွားတိုးတက်စည်ပင်သည်။ ဘေးဘယာ ရန်အပေါင်းမှလည်း ကင်းဝေးသည်။
ဂရိမြို့ပြခေတ်နှင့် လိစ္ဆဝီမင်းသားတို့၏ခေတ်မှ လွန်မြောက် လာသောအခါ အများသဘောကို ရယူ၍တိုင်တိုင်ပင်ပင်ဆွေးဆွေး နွေးနွေးလုပ်ရသော လုပ်ငန်းကို စည်းကမ်းတကျ လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ရာ အခြေအတင်ဆွေးနွေးရန် နေရာရရှိဖို့အတွက် ပြည်သူတို့သည် တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။ ထိုကြိုးပမ်းမှုမှာ အဓိက ဖြစ်သည်။
သာမညအားဖြင့် ယင်းကဲ့သို့ အများပြည်သူတို့ စည်းဝေးစရာ နေရာရှားလိမ့်မည်ဟု မထင်ကြချေ။ သို့သော် ကမ္ဘာ့သမိုင်းကို ပြန် ကြည့်လျှင် အများသဘောကို အတည်ပြုရန် စည်းဝေးတိုင်ပင်စရာ နေရာကိုရအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအမျိုးမျိုး တော်လှန်ရေး အမျိုးမျိုးကို ဆင်နွှဲခဲ့ကြရသည်။
နောက်ဆုံးတွင် အများသဘောကို ရယူ၍ ပါလီမန်ဟုခေါ်နေ ကြသော ပြည်သူတို့၏လွှတ်တော်ကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ကြလေသည်။
ထိုအခါ အများသဘောကို ရယူရန် အသားလွတ်မိမိလိုရာကို ချည်း ဆွဲပြော၍ မရနိုင်တော့ချေ။ တရားမျှတသော ဘောင်အတွင်း ကနေ၍ ဆွေးနွေးရသည်။ ရှေ့က လုပ်နည်းကိုင်နည်း ထုံးတမ်းတို့ကို ညွှန်း၍ပြောဆိုဆွေးနွေးရသည်။ လူထုအများ၏ အကျိုးကိုမျှော်ကိုး၍ ဆွေးနွေးရသည်။ များရာအနိုင်ဟုဆို၍ လူနည်းစုတို့ကို ထိခိုက်နစ်နာ ခြင်း မဖြစ်ရလေအောင် ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ပြောဆိုဆွေးနွေးရ သည်။ မိမိလိုရာသို့ရောက်အောင် ကောင်းသောစကားကို ဆို၍ ဆွေးနွေးရသည်။ ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန်ကို ရှောင်ရှား၍ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျအောင် ဆွေးနွေးရသည်။
ထို့ကြောင့် အများသဘောဟုဆိုတိုင်း ငှက်ပျောသီး အခွံနွှာ စားသကဲ့သို့ မအောက်မေ့သင့်ချေ။
****
ဥဿာဂျာနယ်
အမှတ်(၄)၊ဇန်နဝါရီလ၊ ၁၉၉၁။
