
20/03/2025
ဒူတာတေးကို တရားစွဲတဲ့ အိုင်စီစီ ရှေ့နေချုပ်ကိုယ်တိုင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ဖြေရှင်းနေရတဲ့ အိုင်စီစီ အရှု့ပ်ထုပ်
************************************
ငါတို့ ခိုင်းတာသာလုပ်ပေး ၊ငါတို့ကိုပြန်မလှန်နဲ့ အိုင်စီစီကို သတင်းစကား ပါးလိုက်တဲ့ သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်
***********************************
မတ် ၂၀ ၊ မနီလာ (အတွေးအမြင်)
*****************
အစ္စရေး ဝန်ကြီးချုပ် နေတန်ရာဟု ၊ အစ္စရေး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခဲ့တဲ့ အိုင်စီစီ ရှေ့နေချုပ် ကာရင်းခန်းက လက်သံပြောင်လှချည်လား အခုလည်း ဖိလစ်ပိုင် သမ္မတဟောင်း ဒူတာတေးကို စစ်ဆေးနေတာလည်း သူဘဲ ဆိုလို့ တကယ်ကြီးလားဆိုပြီး စိတ်ဝင်စားလို့ သတင်းတွေလှန်လျောကြည့်လိုက်တာ မနေ့က The Malina Times ကရေးထားတဲ့ သတင်းတစ်ပုဒ်ကို တွေ့လိုက်ရတော့မှ သဘောပေါက်တော့တယ် ။
ဖိလစ်ပိုင်မှာလည်း သမ္မတဟောင်း ဒူတာတေးကို လက်ရှိသမ္မတ မားကို့ဂျုနီယာ နဲ့ ပေါင်းပြီး အိုင်စီစီကို လက်ဝါးရိုက်ပို့လိုက်လို့ ဖိလစ်ပိုင် ပြည်သူတွေ လမ်းပေါ်တက် ဆန္ဒပြနေသလို အိုင်စီစီ ရုံးချုပ်ရှိတဲံ သည်ဟိတ် အထိတောင် ပြည်သူတွေ ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြခဲ့လို့ နိုင်ငံတကာ သတင်းတွေမှာပလူတွေ ပျံနေခဲ့ပါပြီ ။
ဒူတာတေးကို အိုင်စီစီမှာ အမှု့စစ်နေတဲ့ ရှေ့နေချုပ် ကာရင်ခန်းကိုယ်တိုင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ဖိလစ်ပိုင်မှာ လူဖတ်အများဆုံး သတင်းစာ ကြီးဖြစ်တဲ့ The Malina Times ကဖော်ပြထားပါတယ် ။
ထုံးစံအတိုင်း ကာရင်ခန်းကတော့ သူ့ကိုစွပ်စွဲထားတဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာစွပ်စွဲချက်တွေကို ငြင်းဆိုပြီး အချိန်ဆွဲလာတာ တစ်နှစ်ကျော်လာခဲ့ပါပြီ ၊ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလထဲက သူ့အမှု့ကို စတင်စစ်ဆေးခံနေရတာဖြစ်ပြီး အမှု့မပြီးသတ်သေးလို့ သူများကို စစ်ဆေးနေတဲံ ရှေ့နေချုပ်ကိုယ်တိုင် အမှု့တန်းလန်း နဲ့ ဆိုတော့ ဖိလစ်ပိုင် ပြည်သူတွေနဲ့ အိုင်စီစီကို စောင့်ကြည့်နေတဲ့ ကမ္ဘာ့ပြည်သူတွေ အမြင်မှာတော့ အိုင်စီစီရဲ့နဂိုကတည်းက မရှိတဲ့ ဂူဏ်သိက္ခာက မြောင်းထဲရောက်သွားသလို အိုင်စီစီ အတွင်းမှာ ဖြစ်နေတဲ့ အရှုပ်ထုတ်တွေကိုလည်း မေးငေါ့ ကဲ့ရဲ့စရာဖြစ်လို့လာပါတယ် ။
ဒါပေမယ့် အိုင်စီစီ အမှု့ဆောင် ရှေ့နေချုပ်ကာရင်ခန်းကတော့ သူ့ကို စွပ်စွဲထားတဲ့ အမှု့တွေ ကိုလူတွေ မေ့သွားအောင် စောင့်နေစဉ်မှာဘဲ အာရပ်သူဌေးတွေရဲ့ အစ္စရေး အပေါ် စွဲဆိုထားတဲ့ အမှု့က သူ့အတွက် အကွက်တွေ့စေပါတယ် ၊ဒါကတော့ ဂါဇာမှာ အစ္စရေးက ကျူးလွန်တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှု့တွေ အများအပြား ရှိတယ် ဒါတွေကို ဝန်ကြီးချုပ် နေတန်ရာဟုက ကျုးလွန်ပါတယ်ဆိုပြီး နေတန်ရာဟု နဲ့ ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးကို အိုင်စီစီက ၂၀၂၃ ခုနှစ်မေလ မှာ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ် ။
အမေရိကန် မီဒီယာတစ်ခုဖြစ်တဲံ Wall Street Journal ကတော့ ကာရင်ခန်း အနေနဲ့ သူ့အပြစ်ကို ဖုံးဖို့ အတွက် သူ့ရင်အိုင်စီစီ ရှေ့နေချုပ်တာဝန်ကို အလွဲသုံးစားလုပ်ခဲ့တယ်လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ် ။
အမေရိကန် နဲ့ အနောက်အုပ်စုကတော့ အိုင်စီစီကို သူတို့လိုအပ်ရင် လိုအပ်သလို အသုံးချဖို့ အတွက်လောက်ဘဲ စဉ်းစားထားတာဖြစ်ပါတယ် ၊ ဒါပေမယ့် ကာရင်ခန်းကတော့ သူ့ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ပြသနာ ဖုံးလွှမ်းဖို့ အတွက် အာရပ်သူဌေးတွေ အကြိုက်နေတန်ရာဟုကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဆင့်လိုက်တဲ့ အခါမှာတော့ အမေရိကန် နဲ့ အနောက်အုပ်စု အတွက် ကိုယ်မွေးတဲ့ မျောက် ကိုယ့်ပြန်ခြောက်သလို ဒေါသပုန်ထစေခဲ့ပါတယ် ၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဆိုတာ သူကသာ ကမ္ဘာကို ဦးဆောင်မှာဖြစ်ပြီး သူ့ကို ဆရာလာလုပ်ရင်တော့ မိတ်ဆွေရင်း မဟာမိတ် နိုင်ငံတွေကိုတောင် အထာထားလေ့ မရှိပါဘူး ။
အမေရိကန်ရဲ့ မွေးစားသားလို့တောင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူတွေ ခေါ်ဆိုသတ်မှတ်ထားတဲ့ အစ္ဒရေး နိုင်ငံရဲ့ဝန်ကြီးချုပ် နေတန်ရာဟုကို အိုင်စီစီက ဖမ်းဖို့ လုပ်လာတဲ့ ကိစ္စကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းဆိုကန့်ကွက်ခဲ့သလို အိုင်စီစီ တစ်ဖွဲ့လုံးကို အရေးယူမှု့တွေ ပြုလုပ်ဖို့ လက်ရှိ သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်က ပြင်းပြင်းထန်ထန်ကိုင်တွယ်ခဲ့ပါတယ် ၊ အမေရိကန် နဲ့ အမေရိကန်တွေရဲ့ မဟာမိတ် နိုင်ငံတွေရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ထိခိုက်စေတဲ့ အတွက် အိုင်စီစီ အဖွဲ့ဝင်တွေ အားလုံး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုကို ပြည်ဝင်ခွင့် ဗီဇာပိတ်ပင်ခဲ့သလို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ထဲမှာ ရှိတဲ့ အဒိအဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ပိုင်ဆိုင်မှု့ ၊ ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှု့တွေက အစ ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှု့တွေ လုပ်ခဲ့ပါတယ် ။ အိုင်စီစီကိုလည်း မင်းတို့ ကြိုက်သလိုသာလုပ် အမေရိကန် နဲ့ ငါတို့ မဟာမိတ် အစ္စရေးကို လာမထိနဲ့လို့ သတင်းစကားပါးလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ် .
အိုင်စီစီ အနေနဲ့ကတော့ သူ့ရဲ့ဂုဏ်သိက္ခာကို ပြန်ဆယ်ဖို့ အတွက် နေတန်ရာဟု ကိစ္စမှာ မအောင်မြင်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်ကို ဖုံးကွယ်ပြီး သူ့ကိုချဉ်းကပ်လာတဲ့ ဖိလစ်ပိုင် လက်ရှိ သမ္မတ မားကို့ဂျုနီယာ နဲ့ ပေါင်းကာ သမ္မတဟောင်း ဒူတာတေးကို အဖမ်းပြ ၊ စစ်ဆေးပြခြင်းဖြင့် သူ့တို့အဖွဲ့ရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ဆယ်တင်ဖို့ကြိုးစားလာတာဖြစ်ပါတယ် ။
ဒူတာတေးကို တရားစီရင်နေတဲ့ အိုင်စီစီ ခဗျာမှာလည်း အခုတော့ ဖိလစ်ပိုင် ပြည်သူတွေရဲ့ ဒေါ့သ နဲ့ အမုန်းကို လက်ရှိသမ္မတမားကို့ဂျုနီယာ နည်းတူ ခံနေရပြီဖြစ်လို့ ရွှေထုပ်ထင်ပြီး ကောက်ကိုင်လိုက်တာ အပေါ်ယံ ရွှေမှုန်ဖြူးထားတဲ့ ချီထုပ်ကြီးကိုင်မိသလို ဖြစ်နေခဲ့ပါပြီ ၊ အခုဆိုရင် မနီလာမြို့လမ်းမပေါ်မှာ မားကို့ဂျုနီယာ နဲ့ အိုင်စီစီ အဖွဲ့ကြီး ဖိလစ်ပိုင် ပြည်သူတွေ ဆန္ဒပြခြင်းကို ခံနေရပြီဖြစ်သလို ငွေကြေးတက်နိုင်တဲ့ လူတွေကလည်း သည်ဟိတ်မြို့ က အိုင်စီစီ ရုံးအရှေ့ထိ သွားရောက် ဆန္ဒပြနေလိုနေတန်ရာဟု ကိစ္စမှာ အရှက်ကွဲခဲ့ရသလို အခုလည်း ဒူတာတေး ကိစ္စကြောင့် အိုင်စီစီဆိုတာ ဘာလား ညာလား ဘယ်လို အဖွဲ့အစည်းလဲ ဆိုတာကို အားလုံးစောင့်ကြည့်နေကြပြီဖြစ်ပါတယ် ။
အိုင်စီစီရဲ့ သမိုင်းကြောင်း ဟောင်းတွေကို ပြန်လှန်ကြည့်လိုက်ရင်လည်း အာဖဂန်နစ္စတန် နဲ့ ရိုးမေးနီးယား ကတာဝန်ရှိသူတွေကို စစ်ရာဇဝတ်မှု့ ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ အမှု့ကိုတည်ဆောက်ပြီး ၂၀၂၀ ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်မှာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု့ လုပ်ဖို့ စတင်ခဲ့ပါတယ် ။
အမေရိကန် သမ္မတဟောင်း ဂျိုးဘန်ဒင် အစိုးရလက်ထက် အာဖဂန်မြေကနေ အမေရိကန် စစ်တပ် ဆုတ်ခွဲခဲ့ပါတယ် ၊ တာလီဘန် အစိုးရ တက်လာပြီး နောက်ပိုင်းမှာ အိုင်စီစီက တာလီဘန်တွေနဲ့ ဆက်နွယ် ပက်သက်နေတဲ့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေကျုးလွန်ခဲ့တဲံ စစ်ရာဇဝတ်မှု့တွေ အပြင် အရှေ့ဥရောပ နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ပိုလန် ၊ ရိုးမေးနီးယား ၊ လစ်သူနေယီးယား နှင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု က စစ်ရာဇဝတ်မှု့တွေ ကျုးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး အချက်အလက်တွေ စုဆောင်းခဲ့ပါတယ် ။
ဘယ်လိုဘဲ အချက်အလက်တွေ စုဆောင်းခဲ့ပေမယ့် အာဖဂန်နစ္စတန် နဲ့ အမေရိကန် အာဏာပိုင်တွေဘက်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု့ မရှိခဲ့တဲ့အတွက် ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ အိုင်စီစီရဲ့ ရှေ့နေချုပ် Fatou Bensouda ရဲ့ တရားစွဲဆို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ တောင်းဆိုချက်ကရုံး အဆင့်ဆင့်မှာ ပယ်ချခံလိုက်ရပါတယ် ။ဒါပေမယ့်လည်း အယူခံ ဆက်တက်ပြီး ၂၀၂၀ခုနှစ် မတ်လ ၅ ရက်မှာ အမှု့ကိုဆက်လက် စုံစမ်းဖို့ ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ် ။
အမေရိကန် အစိုးရကတော့ အဲဒိအချိန်ကတည်းက ရှင်းလင်းတဲ့ စကားလေး ပါးလိုက်ပါတယ် ၊ အဲဒါကတော့ အာဖဂန်မြေမှာ ခြေရှု့ပ်ဖို့ကြိုစားလာတဲ့ အိုင်စီစီ ရှေ့နေချုပ် Fatou Bensouda ရဲ့အမေရိကန် ပြည်ဝင်ခွင့်ဗီဇာကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်တာဖြစ်ပါတယ် ။
အခုဒူတာတေားကို ဖမ်းပြီး စစ်ဆေးနေတဲ့ အိုင်စီစီ ရှေ့နေ ကာရင်ခန်းကလည်း ၂၀၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၃ အိုင်စီစီ တရားရုံးမှာ တာလီဘန် အကြီးအကဲ နှစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဟိုင်ဘာတူလာ အခန်ဇာဒါ နှင့် အာဖဂန်တာရားသူကြီး ချုပ် Abdul Hakim Haqqani ကိုဖမ်းဝရမ်းထုတ်ဖို့ လျှောက်ထားခဲ့သူဖြစ်ပါတယ် ။ LGBT အခွင့်အရေး နှင့် တာလီဘန်တို့ရဲ့ အုပ်ချုပ်တဲ့ ရက်စက်တဲ့မူဝါဒတွေ နဲ့ ပက်သက်ပြီး တရားစွဲဖို့ လျှောက်ထားတာဖြစ်ပေမယ့် တာလီဘန် အဖွဲ့တွေကတော့ ခန်းကို အမှုန့်ကြိတ်ပြီး အိုင်စီစီ အဖွဲ့ကို အာဖဂန် ကိစ္စ ဝင်မရှုပ်ဖို့ သတင်းစကားပါးထားပါတယ် ။
ကိုးကား The Manila Times နှင့် နိုင်ငံတကာ သတင်းများမှ အချက်အလက်များကို ကိုးကားဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။
( ရာဇာအောင် ၊ မြန်မာလူထုမီဒီယာ )
မူရင်းသတင်း Link https://www.manilatimes.net/2025/03/19/opinion/columns/icc-prosecutor-using-duterte-to-detract-from-sexual-abuse-allegations-against-him/2075518
မြန်မာလူထုမီဒီယာ