Uchig.mn-Учиг.мн

23/06/2025

☀️Хэт халалт буюу дулааны стресс (heat stress) нь биеийн температурыг хэвийн түвшинд хадгалах чадвар алдагдахад хүргэдэг бөгөөд үүнээс олон эрүүл мэндийн хүндрэл үүсч болдог. Доорх нь хамгийн түгээмэл асуудлууд болон сэргийлэх арга хэмжээнүүд юм:

🔥 Хэт халалтын үед үүсч болох эрүүл мэндийн асуудлууд:
1. (Heat stroke)
• Хамгийн аюултай хэлбэр. Биеийн хэм 40°C-аас дээш гарч, тархи, дотоод эрхтнүүд гэмтэнэ.
• Шинж тэмдэг: ухаан балартах, ухаан алдах, халуурах, амьсгаа олдох, бөөлжих, таталт өгөх.
2. Дулааны ядаргаа (Heat exhaustion)
• Хөлрөх, бие сулрах, дотор муухайрах, бөөлжих, толгой эргэх, булчин татах, даралт унах.
3. Булчин татах (Heat cramps)
• Хэт их хөлөрч, шингэн ба давс алдагдсанаас булчин чангарч, өвддөг.
4. Арьсны тууралт (Heat rash)
• Хөлөрч бөглөрсөн нүх сүвнээс болж улаан тууралт, загатнах шинж илэрнэ.
5. Усгүйжилт (Dehydration)
• Хэт хөлрөлтөөс болж ус, эрдэс бодис дутагдана. Ам цангах, шээс багасах, ядрах.

🛡 Сэргийлэх аргууд:

1. 🥤 Шингэнээ сайн нөхөх
• Ус тогтмол уух (цангахыг хүлээлгүй).
• Давс, эрдэс нөхөхийн тулд спортын ундаа бага хэмжээгээр ууж болно.
• Архи, кофе, хийжүүлсэн ундаанаас зайлсхий.

2. ☂️ Нарнаас хамгаалах
• Нарны хүчтэй үед (12:00–16:00) гадагшаа гарахгүй байх.
• Сүүдэрт алхах, малгай, нарны шил зүүх.
• SPF-тэй нарны тос хэрэглэх.

3. 👕 Зөв хувцаслах
• Цайвар, сул, хөвөн даавуун хувцас өмсөх.
• Халуун орчинд удаан байхаас зайлсхийх.

4. 🏠 Орчны нөхцөлийг сайжруулах
• Агааржуулагч, сэнс ашиглах.
• Өрөөг сүүдэрлэж, агааржуулалт сайтай байлгах.

5. ⚠️ Эрсдэлтэй бүлэгт онцгой анхаарах
• Хүүхэд, өндөр настай хүмүүс, жирэмсэн эмэгтэйчүүд, зүрх судасны өвчтэй хүмүүс илүү мэдрэмтгий байдаг.

14/06/2025

Монгол буцах болсон шалтгаан яг л энэ.

Би Америкт амьдралынхаа тал хувийг өнгөрөөв.
Гэхдээ Монгол соёл, Монгол хүмүүсээс илүү Америк соёл, нийгмийн систем, Америк хүмүүсийн сэтгэл зүйд илүү суралцахыг хичээсэн.

Гэхдээ өөрийн суурь, Монгол чанараа хэзээ ч гээгээгүй.

Би та нарт жинхэнэ үнэнийг хэлж өгнө.
Учир нь би Америкт нийгмийн ухаанд суралцсан болохоор нийгмийн системийн ялгаа, үнэнг, системийн гажуудлыг маш гүнзгий ойлгож хардаг.

Би хэдэн жилийн дараа Монголд очсон ч хэзээ ч баргийн хүн шиг шоконд орохгүйгээр өөрийн сэтгэл зүйг бэлдэж авч явдаг.
Энгийн хүмүүс шиг 5 жилийн дараа эх орондоо очсоноо команаас сэрж байгаа юм шиг аашлахгүй.
Угаасаа орк нийгмээс гаралтай гэдгээ ойлгож орк чанараа үргэлж хадгалж авч явдаг. 😂

Ер нь хаа газрын оркууд “Үнэн” хүмүүс байдаг байхгүй юу!
I know whats up!!! 😁

Гэхдээ нэг зүйлийг маш нарийн ойлго.
Монгол соёл бол класси.
Монгол нийгэм бол орк.
Учир нь Монгол хүмүүсийн масс нь дипломтой ч боловсролгүй оркууд.

Ингээд яг бодит үнэнг хэлж өгье.

Америк мөрөөдөл гэж зүйл реалитид байдаггүй.
Зүгээр л тануусын сэтгэл зүйд фантазиг Холливудын кино, Хип Хоп соел, сошиал медиагаар дамжуулж маш чадварлагаар Америк зардаг.
Америк мөрөөдөл гэдэг бол бүх амьдралаа боол шиг ажилласаар, оюун ухаан бие махбодоо сорон мөлжүүлдэг системд гацах тухай л юм.
Чи эрх чөлөөтэй болох үед бүх зүйл оройтсон байдаг.

Америкт хауз авч, гоё баян тансаг амьдарч буй мэт хүмүүс бол зүгээр л толгой нь угаагдсан хархнууд.
Хоосон байсан хүмүүс хар ажил хийгээд хауз авч, дуртайгаа идэж өмсөж зүүнэ гэдэг бол кино, мөрөөдөл биз дээ?
Яг реалитид бол тэд зүгээр л татвар төлдөг хархнууд.
Өөр хэн ч биш.

Тэд өөрсдөө ч үүнийг гүйцэж ойлгох ухаан, боловсрол нь байхгүй. Итгээрэй!!!

Америкт хауз хөөцөлдөхийн оронд, эх орондоо үлдэж амьдар.
Эх орондоо Газар ав. Жинхэнэ гэр орноо барь. Соёлоо хүндэл. Өвөг дээдсээ хүндэл. Язгуураа өвлө, өвлүүл.

Гэр бүлээ хайрла. Америкийн систем өөрийнхөө ард иргэдийг ч унагаасан. Сэтгэцийн өвчин, таргалалт, хар тамхи — эдгээр нь Америкийг эзэлчихсэн. Тиймээс бид, (цагаачид) үндэс угсаагаа хүндэлж, амьдралаа өөрийн эх орондоо бүтээх ёстой.

Америкийн систем (Матрикс) цагаан арьстнуудад зориулагдаж бүтээгдсэн. Тэднийг ялуулж, бусдыг нь хулгана шиг өдөр шөнөгүй ажиллуулж байхаар хийгдсэн.

Хэрвээ чи зүрх сэтгэлтэй бол энэ системд ялагдана. Матрикс сэтгэл хөдлөлийг шагнадаггүй — харин шийтгэдэг. Америкт амьд үлдэх, ялалт байгуулахын тулд чи хүйтэн, тооцоотой, зүрхгүй хүн байх хэрэгтэй. Тоглоом иймэрхүү чимээгүй дүрмээр л явагддаг. Одоо сэрэх цаг болсон.

Матрикс дотор хамгийн хүйтэн сэтгэлтэй нь ялдаг.

Америкаас зөвхөн боловсролыг нь аваад буц.
Өөр Америкаас авах зүйл байхгүй.
Эх орондоо амьдралаа босгоцгоо!
Битгий хий хоосон байхгүй зүйл рүү тэмүүлцгээ!

Хатуу ч гэсэн үнэн бодит реалити бол энэ.

Уянга Нацагдорж

14/06/2025

Сэлэнгэ аймаг Орхонтуул сумын залуу уяач Маамуугийн Ганбат, охин минь 5 настай байхдаа даага сургаж байсан 7 настай зуузай тамгатай унаган хээр морио монгол үндэсний морьт харвааны үүсгэн байгуулагч Болдбаатар ахад бэлэглэж бна. Эмэгтэй шавь нар нь унахад номхон юм . Босоо заяат монгол хүмүүнийг молорын бурхан өнө мөнхөд ивээх болтугай гэнээ 🇲🇳🇲🇳😍😍😍

14/06/2025

Зөвхөн өөрөө

Зөвхөн өөрөө л дасгал хөдөлгөөн хийж махан биеээ тураана
Зөвхөн өөрөө л өөртөө санаа тавьж эрүүл байна
Зөвхөн өөрөө л юу идэх идэхгүйгээ мэдэж тохирсон хоолоо иднэ
Зөвхөн өөрийгөө анзаарч ажиллаж эрүүл сэтгэл зүйтэй байна

Зөвхөн өөрөө л ажиллаж байж мөнгөтэй байна
Зөвхөн өөрөө л өөрийгөө арчилж байж гоё арьстай байна
Зөвхөн өөрөө л сурч байж мэдлэгтэй болно
Зөвхөн өөрөө л өөрийгөө танин мэдэж баланстай амьдрана

Зөвхөн өөрөө л харах өнцгөө өөрчилж аз жаргалтай байна
Зөвхөн өөрөө хурааж хуримтлууулж байж хөрөнгөтэй болно
Зөвхөн өөрөө л тухтай бүсээсээ гарч аялалд явж чадна
Зөвхөн өөрөө л бусдыг хүлээн зөвшөөрч хорвоог аядуу туулна даа.

Сэтгэл Зүйч Н. Ариун-Эрдэнэ

09/06/2025

Хэрэв би далавчтай байсан бол би эрх чөлөөтэй байх байсан.
Бяцхан яст мэлхий тэнгэрийг ширтэн, шувууд нисэхийг харж, зүрх сэтгэлдээ чимээгүйхэн хүсэл тэмүүллийг мэдрэхдээ ингэж бодов.
Гэвч ухаалаг бяцхан шувуу түүний атаархлыг анзааран түүнд хэлэв:
"Эрх чөлөө далавчинд байдаггүй. Тэр чиний оюун ухаанд оршдог."
Бидний байнга мартдаг эдгээр энгийн үгсэд хүчтэй үнэн байдаг.
Та өөртөө аз жаргалтай байхын тулд өөр зүйл хэрэгтэй гэж хэдэн удаа хэлсэн бэ?
Илүү их цаг. Илүү их мөнгө. Илүү олон найзууд.
Илүү их хүч чадал. Илүү олон "далавч".
Гэхдээ эрх чөлөө нь илүү их зүйлтэй байхаас ирдэггүй бол яах вэ?
Өөрийгөө хэн бэ, танд юу байгааг хүлээн зөвшөөрч, түүгээрээ юу хийхээ сонгохоос эхэлдэг бол яах вэ?
Заримдаа биднийг саатуулдаг цорын ганц зүйл бол бидний жижиг сэтгэх зуршил юм.
Магадгүй өнөөдөр далавчаа хүлээхээ болих өдөр байж болох юм.
-Мөн оюун ухаанаараа нисч сур. 🦋✨

09/06/2025

1963-1966 онд Ерөнхий сайд Ю. Цэдэнбалын хэрэгжүүлсэн БНМАУ (Монгол Улс)-аас Хятадын харьяат иргэдийг албадан гаргасан тогтоолын дараа 1967 оны тавдугаар сараас эхлэн Бээжин дэх БНМАУ-ын Элчин Сайдын Яам (ЭСЯ)-ны гадаа Мао Зэдуныг дэмжигч улаан хамгаалагч залуус (Xунвэйбин буюу Red Guards) эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулж эхэлжээ.

1967 оны зун Бээжин хотод нөхцөл байдал тун хурцадмал байсныг тухайн үеийн капиталист "барууны" сонин хэвлэлд бичиж байв. Тэдний заримаас товчхон сонирхуулъя:

- United Press International (UPI) агентлагийн мэдээлснээр, 1967 оны наймдугаар сарын 9-нд 100 мянган улаан хамгаалагчид мөн явган цэргүүд Монголын ЭСЯ-ыг бүслэв. Тэд Монголыг эсэргүүцсэн, доромжилсон утгатай лоозон барьж жагсжээ.

- 1967 оны наймдугаар сарын 9-нд Маогийн улаан хамгаалагчид Монголын ЭСЯ-нд ДАЙРАН ОРЖ, Монголын ЭСЯ-ны ЗУРГААН ажилтныг ЗОДСОН байна. Дайралтын үеэр Монголын ЭСЯ-ны ГУРВАН ажилтан МАШ ХҮНД ГЭМТЭЛ авсны нэг нь ЭМЭГТЭЙ ажилтан байв. Тэднийг ЭСЯ-ны байрнаас чирч гарган зодож, хүнд гэмтээжээ !!!

- Мөн өдөр Маогийн улаан хамгаалагчид Монгол улсын Бүрэн эрхт Элчин сайд Дондогийн Цэвэгмидийн машиныг ГАЛДАН ШАТААВ !!! Үүгээр ч зогсохгүй, Д. Цэвэгмид сайдын жолооч Я. Даш-Онолтыг нэвширтэл зодож, хүнд бэртсэнийх нь дараа баривчлан саатуулжээ !!! (Я. Даш-Онолт гуай хэдэн сар Хятадын шоронд сууж байгаад суллагдаж, нутагтаа ирсэн. А.Г).

-1967 оны наймдугаар сарын 11-нд Бээжингийн радиогоор Мао Зэдуны хөргийг дэвсэлж, урж тасдахыг оролдсон хэргээр Монголын дипломатчийг хөөн гаргаж буйг зарлажээ.

Энэ үйл явдлын дараа Монгол Улс Хятадтай дипломат харилцаагаа тасалж, Элчин сайд, ажилтнуудаа эргүүлэн татжээ.

Нэмэлт тайлбар:
Бээжинд байрлах Монголын ЭСЯ-наас гадна коммунист намын үзэл баримтлалын ялгаа, хилийн будлиан, Монголын асуудлаас үүдэн Зөвлөлт Холбоот Улс (ЗХУ)-ын, Хонконгт хятад иргэд алагдсан хэргээр далимдуулан Их Британи болон Францын ЭСЯ-ууд, мөн Индонезид нутгийн цагаач хятад (хужаа)-уудын эсрэг мөргөлдөөн гарснаар шалтаглан Индонези улсын ЭСЯ Маогийн улаан хамгаалагчид хунвэйбиний дайралтанд өртжээ. ЗХУ-ын ЭСЯ хамгаалалт сайтай байсан учир хунвэйбиний дайралтыг няцаажээ (Энд ХАЧА (Хятадын ардын чөлөөлөх арми) хөндлөнгөөс оролцсон. Харин бусад улсын ЭСЯ-нд ийм "аз" тохиогоогүй). Их Британи, Франц улсын дипломат ажилтнууд Бээжингээс зугтан гарахын тулд "Argo" кинонд дүрсэлсэнтэй тун адил адармаатай, хэцүү адал явдлыг туулсан байна ("Argo" уран сайхны кинонд 1979 оны Ираны лалын хувьсгалын үед АНУ-ын дипломат ажилтнууд Тегеранаас хэрхэн зугтсан талаар өгүүлдэг. Түүх давтагдана гэж энэ юм). 1967 оны зун Бээжинд юу болж өнгөрсөн талаар англи, францын ахмад дипломатчидын дурсамжууд хэвлэгдсэн.
(Дээр дурдсан Монголын ЭСЯ-ны жолооч Я. Даш-Онолтыг улаан хамгаалагчид барьцаалсан хэрэг явдлаар кино хийх юм бол юун "Argo" цаашаа л кино болох болно. А.Г)
1967 онд Бээжинд өрнөсөн үймээн самууны үеэр Индонези улс хамгийн их хохирол амсчээ. Xунвэйбинүүд Индонезийн ЭСЯ-нд дайран орж, Элчин сайдын эхнэр болон бусад эмэгтэй ажилтнуудыг хүчиндэж, эрэгтэйчүүдийг нь зодож тамласны дараа Индонезийн ЭСЯ-ны байрыг галдан шатаажээ. Энэ явдлын дараа Индонези-Хятад улсууд дайны байдалд шилжсэн.
Бичсэн: А. Ганпүрэв ("ТҮҮХ - HISTORY TALK" бүлгэм)
Анх нийтэлсэн: 2014.04.02
Шинэчлэсэн: 2025.06.07
Шэйрлэх чөлөөтэй.
Зургийн тайлбар:
Нэгдүгээр зураг. Хятадын Улаан хамгаалагчид (хунвэйбин) Бээжин дэх Монголын ЭСЯ-ыг бүсэлсэн, дайрч орохыг оролдох үед. 1967 оны тавдугаар сарын 23.
Монголын ЭСЯ-ны хаалганы өмнө улаан хамгаалагчид "Монголын засварлах үзэлтнийг цохин унагъя?" гэсэн доромжилсон утгатай лоозон бичжээ.
Хоёрдугаар зураг. Улаан хамгаалагчид (хунвэйбин) Бээжин дэх Монголын ЭСЯ-ыг бүсэлж, дайрсан талаар АНУ-ын United Press International (UPI) агентлаг албан ёсоор мэдээлэв. 1967 оны наймдугаар сар. #түүх
Холбоотой нийтлэл: https://www.facebook.com/groups/833979483445366/posts/3148267182016573/

03/06/2025

Ц.Чинбаяр: Улаанбурханаар өвчилж, эрчимт эмчилгээний тасагт эмчлүүлж буй 8 ХҮҮХЭД бүгд вакцинд хамрагдаагүй байна‼️

https://www.arslan.mn/social/health/663823.shtml

02/06/2025

28/05/2025

Н.Учрал: Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга миний бие улс төрд үүссэн нөхцөл байдлыг үл харгалзан, өдөр тутмын ажил үүргээ явуулж байна. Улс орны амьдралд завсарлага байдаггүй. Тийм ч учраас Засгийн газар төрийн хууль, ард түмний өмнө хүлээсэн үүргээ тасралтгүй биелүүлж, ажлаа хийж, асуудлаа шийдэж байна.

Гэтэл улс төрийн нөхцөл байдлыг ашиглан, зохион байгуулалт, өндөр төлбөр мөнгөтэйгээр Төрийн тэргүүн болон Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүд, УИХ-ын гишүүдийн дунд элдвээр яс хаях, холбож гүтгэх нь хир хэмжээнээс хэтрэн хальж байгаад нэн харамсаж байна.

Нэр бүхий сайтууд монголчуудын ёс жудаг, хүн чанарыг умартан, хэнд ч тохиодог, туулж давдаг зовлон бэрхшээлийг хүртэл хараал зүхэл болгон эрээ цээргүй аашлахаа зогсоохыг хүсэж байна.

Захиалагчаасаа мөнгийг нь авсан ч гэлээ хүний эрхийн гишгэж болохгүй хэм хэмжээ, баримт нотолгоонд үндэслэж, бодит үнэнийг мэдээлэх давах эрхгүй шугам бий шүү гэдгийг сануулъя.

Нэгэн цаг үед адилхан монгол хүн болж төрсөн, хайрлах эх орон нэгтэй, ээж аав, хань ижил, үр хүүхэдтэй атлаа биесээ хүмүүн бусаар харааж зүхэлгүй, эргээд уулзах нүүртэй, ахиад учрах боломжтой үлдэцгээе!

11/05/2025

ГАНЗАГА НИЙЛСЭНГҮЙ ДЭЭ, ГАВЬЯАТ МИНЬ

Холын газар явахдаа хүнээ таньж яваарай гэж нэг үг бий. Энэ зүгээр ч нэг үг биш байх. Монгол хүн холын газар явахдаа, суухдаа ар урдаа хэрүүл шуугиангүй явахыг эрхэмлэдэг. Энгийнээр бол татлаа түтлээгүй явна аа л гэсэн үг биз. Ямар нэгэн асуудал үүсэхэд бүх зүйл хоёр талтай гэж ойлгодог. Хүн өөртэйгээ хэрэлдээд, ялаад байдаггүй шиг.
Өнөөдөр Зууны манлай эстрадын дуучин Монгол Улсын Гавьяат дуучин Б. Сарантуяа эгчийг буллидэж байх шиг байна. Асуудал уг нь энгийн. Тоглолт хийхэд зохион байгуулалтын алдааг хоёр талаасаа гаргаж нэг нь энгийн иргэн, нөгөө нь нийтэд нэр хүндтэй дуучин. Энэ асуудалд иргэд үзэл бодлоо нээлттэй илэрхийлж болно. Хамгийн гол нь яагаад доромжлон гутаагаад, зарим нэг найз нөхөд нь хүзүү сэрээ холбоод явдаг байсан хэрнээ үүн дээр нь дэвсээд авья гэсэн шиг угаасаа ийм байсан, ил гарлаа ч гэх шиг. Зүгээр эгдүү хүрч байна. Хүн ер нь нэг нүүртэй, нэг үгтэй амьдрах шиг амар зүйл байхгүй байх шүү.
Гадаадад амьдарч байгаа Монголчуудаа хүндэлсэнгүй гэнэ. Харин хүндлээд цаг товлоод зам туулаад очсон юм биш үү. Ингэж очоод л хоёр талаасаа ойлголцоогүй асуудал үүсч. Ийм зүйл үргэлж үүсдэгийг урлагийнхан өөрсдөө ч мэдэж байгаа. Бүх насаараа урлагийн тогоонд чанагдсан дуучин Б. Сарантуяа эгч энэ бүхнийг ойлгоод гарсан биз. Өнгөрсөн намар Японы Осака хотод Сараа эгч "Хайрласан сэтгэл " тоглолтоо хийгээд бидэнтэй уулзаад зураг хөргөө татуулаад ярьж хөөрч байгаад л явсан.Энд амьдардаг Монголчууд дуучнаа халуун дотноор угтаж авч үдэж мордуулсан. Сараа эгч тоглолтоо дуусчихаад зураг авахуулах хүн байвал хэлээрэй гээд гадаа үүдэнд цугларсан хүмүүсийг нүдээрээ бүртгэж дотночилж л байсан. Анзаараад байхад манайхан цаг үедээ хийдгээ хийгээд өөрийнхөө үнэ цэнийг тодорхойлсон хүмүүст дургүй янзтай юм. Энэ одоо үед өнгөрсөн л гэнэ, бүдүүн, угаасаа ийм ч гэх шиг. Юугаа ч мэдэхгүй байж хүнийг ингэж бичиж болохгүй. Бас тэр Австрид амьдарч байгаа эмэгтэйг хэлгүй дада энэ тэр гээд хэчнээн доромжилж байна. Эрүүл шүүмжлэл өрнүүлж болно, харин хэнд маань хүнийг доромжлон гутаах, буланд шахах эрх өгөөгүй шүү. Хоёр эмэгтэйн ажил хэргийн харилцаанаас үүдсэн асуудал дээр өөрсдийн хувийн атаа жөтөө авч байгаа хүмүүс л муухай харагдлаа.
Харин гавьяатдаа дамжуулахад холын газар ганзага нийлсэнгүй хүнтэй таарчээ.
Зорьсон зорилгоо бүтээгээд сайн яваад сайхан тоглолтоо үргэлжлүүлээд яваарай.
Сүү өргөж мэндчилье. Амидаа чинь. Зургийн тайлбар: 2002 он. Зууны мэдээ сонины Мэдээллийн төвд. 2024 он Осака хот. “Хайрласан сэтгэл” тоглолтын дараа)

Япон улс.
Осака хот.
2025.05 . 11

Сэтгүүлч В. Сарантуяа

11/05/2025

🇲🇳МОНГОЛЧУУДЫН ХООЛ УНДНЫ ЦЭЭР :

-Амсар нь эмтэрхий аяганд цай хийж хүнд барих, аяга шаазанг хөмөрч тавих, аягатай цай идээ барихдаа амсрыг нь хуруугаараа дарах, аяга шаазанг харшуулан дуугаргах, зориуд хагалах, аяганы үлдэгдлийг гэр дотроос гадагш цацах зэрэг нь цээртэй.

-Аягалж өгсөн цайг амсахгүй тавих, аягандаа шавхруу
үлдээх, аяганд савх хатгаж тавих, аяганд цай хийхдээ
бялхааж хийх, аягатай хоолоо зайлж уух, зочинд цай аягалахдаа асгаж цутгахыг цээрлэнэ.

-Богино хавирга, хүзүүг дангаар зочин гийчинд таваглан тавих, босгон дээр чөмөг таших, далыг
шүдээрээ зулгаах, хуудсыг ганцаараа идэх, мөгөөрс идэх, дэлүүг хазаж идэх, дэлүүг махтай нь хаях, далны ясыг буурин дээр ил орхих, мах идэхдээ ясыг мөлжүүртэй үлдээх, ясыг үеэр нь нугалахгүй мөлжих цээртэй.

-Мах эвдэх идэхдээ ясыг гараар хугалах, сархинагны ам идэх, сүүжийг мөлжөөд гэрт хонуулах, хүүхдэд өрөөсөн бөөр, нугас ,самалдаг, чөмөг, баатар хуйх,
хамар, аймхай мөгөөрс, эргүү малын тархи идүүлэх, их өлссөн хүнд бууз, хуушуур, банш гэх мэт
битүү хоол идүүлдэг байсан.

-Битүү хоол идчихээд шууд гарч явах, өөх мах, ямааны мах идсэний дараа хүйтэн ус уух, амаржсан эмэгтэй сарын дотор өөх тос, давс, сэрүүн идээ идэх,
хөөрүүлсэн сүү уух , бие давхар эмэгтэй тэмээний мах идэх, архи дарс уух, үхсэн малын мах, өвчтэй малын мах, хүйтэн нойтон идээг цээрлэнэ.

-Мөн жирэмсэн эмэгтэй үнэр амт нь хувирсан, гашуун, исгэлэн идээ идэх, хэтэрхий цадтал идэх, хэт өлсөж байгаад нэг дор идэх, хоол шөл идэхдээ хүчтэй сорох, их чимээ гаргах, асгаж цутгах, рашаан усыг зоргоороо уух, самрын идээг шар хальстай нь идэх, хөлдөж осгосон, хэтэрхий даарч бээрсэн хүнд халуун хоол цай өгөх цээртэй.

-Өлөн элгэн дээрээ архи уух, тамхи татах, хүнд хоол идэх, өлссөн хүн гэнэт их хоол идэх, өөх тостой царцуу хоол идэх, хусман дээр цай хийж уух,
махны шөлийг буцлам халуунаар уух, хэлд ороогүй хүүхдэд өндөг идүүлэхийг цээрлэнэ. Идээ будаагаар тоглож наадах, идэж уухын хооронд гиншиж ёолох
зэрэг нь цээртэй.

-Тогоотой махыг хутгаар сүлбэн гаргах, галд сүү дусаах, давс галд хийх, давс харамлах, задгай давсыг гараар авах ба өгөх, хоол ундыг голох, цагаан идээ идэхдээ савх хэрэглэх, чөмөг ташихдаа тэг дундуур нь ташиж болдоггүй, чөмгийг хувааж иддэггүй.

-Эртний Монголчууд хоол цайны үеэр чонын тухай ярихыг цээрлэдэг байсан ба чонын шүд хурц болж мал хорогдоно гэж үздэг байжээ. Айлаас савтай юм аваад савыг хоосон буцааж өгдөггүй. Тогоон дотор шанага хөмөрч тавих, үүдэндээ хосон сав суулга дээш харуулан тавих цээртэй. 🤓

10/05/2025

МУГТ Л.Энхрийлэн, ОУХМ Л.Анхзаяа нар Астанагийн “Их дуулга” тэмцээнээс ХҮРЭЛ медаль хүртлээ