05/05/2025
🌍Орчин үед хүүхдүүдийн хэлд орох нас оройтож буй үзэгдэл дэлхий даяар ажиглагдаж байгаа шалтгааныг судалгаан дээр үндэслэн тайлбарлая.
👶👧Хүүхдүүдийн хэлд орох нь юунаас хамаардгийг шинжлэх ухаан юу гэж тайлбарладаг вэ?
➡️🧠Хүүхдийн тархи төрөлхийн хэл сурах чадвартай төрдөг ч, хэлний хөгжил нь орчин тойрны яриа, харилцаанаас шууд хамаардаг.
“Хүүхдийн тархины хөгжил ялангуяа анхны 3 жилд харьцаа, ярианы тоо, чанар-аас маш их хамаардаг.” гэх судалгааг Harvard University-ийн Center on the Developing Child-с гаргасан байна.
Товчхондоо: хэр их яриа сонсож, ярианд оролцоно төдий чинээ эрт, сайн хэлд ордог.
⁉️Орчин үед хүүхдүүд яагаад оройтож хэлд орж байна вэ?
1. Дэлгэцийн хэрэглээ огцом өссөн нь харилцааг багасгаж байна.
❌American Academy of Pediatrics (AAP)-ы хийсэн судалгаа: 2 хүртэлх насны хүүхдэд дэлгэц (телевиз, утас, таблет)-ийн хэрэглээ огт шаардлагагүй гэж анхааруулсан.
❌2020 оноос хойш цар тахлын үеэр дэлгэцийн хэрэглээ 2–3 дахин нэмэгдсэн нь батлагдсан. Энэ нь эцэг эхчүүдэд ч хамаатай.
❌2017 онд Канадад хийгдсэн судалгаагаар 18 сар хүрсэн хүүхдүүдийн дунд дэлгэц удаан хэрэглэдэг хүүхдүүд хэл ярианы хөгжил дутмаг байх магадлал 49%-иар өндөр байжээ. (JAMA Pediatrics, 2017)
2. Хүүхэдтэй өнгөрүүлж буй чанартай цаг буурч байна.
⭕️Олон эцэг эх завгүй, хүүхэдтэйгээ тоглож, ном уншиж өгөх, асуултад нь хариулах, яриаг нь тэвчээртэй сонсох зэргээр идэвхтэй харилцах цаг багассан.
⭕️Харин хэлний хөгжил бол зөвхөн “сонсох” биш, идэвхтэй хоёр талын харилцаанаас үүсдэг.
3. Олон хүүхэд ганцаараа өсч байна. (Айлын ганц хүүхэд)
❇️Ах, дүүтэй хүүхэд байнга харилцаж, тоглож, маргалдаж, хэлээрээ “тулалддаг” бол ганцаараа өсч байгаа хүүхэд хэлээр өөрийгөө илэрхийлэх шаардлага багатай байдаг.
❇️National Institutes of Health (NIH) судалгаагаар, олон хүүхэдтэй айлд төрсөн хүүхэд хэлд арай эрт ордог хандлага ажиглагдсан.
4. ба мэдрэхүйн орчны хомсдол
✅Хөдөлгөөн, орчныг судлах, гараараа тэмтрэх, тоглох нь тархины мэдрэлийн холболтыг идэвхжүүлж, хэл ярианы хөгжилд шууд хамаатай.
✅Зөвхөн дэлгэц, цахим орчноор хязгаарлагдсан орчин нь тархины хэлний бүсийг идэвхжүүлдэггүй.
❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️❇️
Дүгнэлт: Хүүхдийн хэлд орох нь зөвхөн “хэзээ” биш, “хэрхэн” гэдгээс хамаарна
Хэлд орох хугацаа хувь хүний онцлогоос шалтгаалан өөр өөр байж болох ч,
✅идэвхтэй, чанартай харилцаа
✅дэлгэцээс ангид байдал
✅тоглоом, хөдөлгөөн, ном унших, ярилцах зэрэг нь хэлний хөгжлийг хурдасгадаг гэдэг дээр шинжлэх ухаан бүрэн санал нэгдэж байна.
#хүртээмжтэйболовсрол #шинжлэхухаан
#хүүхдийнхөгжил #тархиныфитнесс