06/09/2025
Би 10-p aнгиа төгсөөд цэрэгт явж тэндээcээ xaниа олcoн xүн. Tэгээд xoтод aмьдapcaндаа. Tэp минь бac эцэг эхээсээ oлуулаа учраас бид xoёр бapaг л тэгээс эxэлсэн. Би эхлээд aжилд орж, дapаа нь xaнийгаа ярьж хөөрч явж ажилд оруулcaн юм байгаан. Cумруугаа буцъя ч гэcэнгүй учир нь нус Нямаа гэдэг бac нэг хочиндоо дуpгүй байсных. За ер нь бол эxнэрээ мэдчихвий л гэж айcaн хэрэг. Нийтийн байpaнд амьдарч байxдаа xoёр ч хүүxэдтэй болов. Зax зээлд шилжиxэд гуравдах хүүxэд маань төрөх дөхөж байлаа. Aм мөлтөс төрөхөөс нь өмнө л гэр xopоололд гэртэй болсон юм...
Би хөдөөний хүн. Аав минь жолооч, ээж үйлчлэгч байлаа. Багадаа хоёр идэхгүй хоосон хонохгүй гэдэг шиг л амьдралд өссөн. Айлын дороосоо гуравдах хүүхэд болохоороо тэгтлээ эрхлэх боломжгүй тул гудамжныхаа хүүхдүүдтэй сумын төвийн элсэн дунд тоглож хүрэн бор царайтай болсноос хар Нямаа нэртэй.
Хүүхэд байхынхаа л өөртөө таалагдсан зүйлээ цуглуулж хураах дуртай нэгэн байлаа. Зун хөдөө тарагны тавиулаар өвөөгийндөө очно. Эмээгээ хогоо хаячихаар нь гүйж очоод л хэрэгтэй гэснээ түүж аваад л хямгадчихна. Хичээл орохоос өмнө цүнх дүүрэн юмтай л гэртээ харина.
Харин авахаас аав маань цуглуулаганд минь дуртай заримдаа хэрэгтэй зүйлээ оллоо л гэнэ. Энэ нь миний хулгана жилтэйгээс болсон байж магадгүй. Аав, ээж хоёр тэгж хэлдэг байсан болохоор би тэгээд итгэчихсэн ч юм уу за бүү мэд ээ.
10-р ангиа төгсөөд цэрэгт явж тэндээсээ ханиа олсон хүн. Тэгээд хотод амьдарсандаа. Тэр минь бас эцэг эхээсээ олуулаа учраас бид хоёр бараг л тэгээс эхэлсэн. Би эхлээд ажилд орж, дараа нь ханийгаа ярьж хөөрч явж ажилд оруулсан юм байгаан.
Сумруугаа буцъя ч гэсэнгүй учир нь нус Нямаа гэдэг бас нэг хочиндоо дургүй байсных. За ер нь бол эхнэрээ мэдчихвий л гэж айсан хэрэг. Нийтийн байранд амьдарч байхдаа хоёр ч хүүхэдтэй болов. Зах зээлд шилжихэд гуравдах хүүхэд маань төрөх дөхөж байлаа.
Ам мөлтөс төрөхөөс нь өмнө л гэр хороололд гэртэй болсон юм. Аав минь бэлдэж явуулсан даа хөөрхий. Харин одоо манайх гурван өрөө байртай, хөл дүүжлэх унаатай сайхан л амьдарч байна. Гэрээс гэнэт байр гэж хүмүүс боддог байх. Энэ их сонин түүх ээ.
Би нэг өглөө морь хараад зогсож байтал нарны туяанд манай хашааны зүүн өнцгөөс нэг юм гялбаж харагдлаа. Тэндээс гялбах юм огт байхгүй өчигдөр орой цуглуулсан зүйлсээ үзэж бүр хэнд ч хэрэггүй гэсэн хэдэн муусайн зүйлсийг гаргаж тавьсан юм.
Удахгүй хогийн машин ирэхээр гарч ачилцана. Манай энэ хавийнхан юу хэрэгтэй болно – ах танд байна уу гээд л гүйгээд ирнэ байвал нь хэдэн төгрөг өгөөд аваад л явна. Олохгүй буцах нь ч ховор доо. Миний хаясныг огт хэрэггүй гэдгийг ч мэднэ. Би гайхан – юу гялалзав арай энэ эхнэр хүүхдүүд надаас нууцаар юм нэмж хаяагүй байгаа гэж бодон очиж үзтэл нэг төмөр хайрцгийг хогны араар зориуд оруулж таглаж тавьсан байхын.
Би ийш тийш хартал манай гудамжинд хэн ч алга тэвэрсээр түлээнийхээ сараандаа оруулж ирлээ. Онгойлгочих боломж байгаа эсэхийг шалган цоожийг нь сөхөж буулгаж баахан харав. Хайрцгандаа бараг томдсон Монгол цоож зүүжээ.
Гэнэт миний санаанд яг нэг иймэрхүү цоожинд таарч мэдэхээр том түлхүүр аль хүүхэд байхдаа олж хадгалсан минь зурсхийн орж ирэв ээ. Өвөөгийнтэй айл байдаг байсан Баяраа гуайн хогон дээрээс олсон түлхүүр л дээ. Хамаг л уут шуудай, хайрцагаа ухсаар нөгөө түлхүүрээ олж түлхүүрдтэл яг таарч байх нь тэр.
Нээх эсэхээ шийдэж ядан хэсэг суулаа. Тэгээд яадаг ч байсан онгойлгож үзье гэж шийдээд хайрцгийг нээхэд дүүрэн юмтай байв. Нэг нэгээр нь гарган үзэж эхэллээ. Нэг бүрчлэн хамгаалж хадгаар боосон байх аж. Хэдэн бурхан, цөгц, тахил, боолттой цоо шинэ хадаг, гуулин дамар, эрхи байлаа.
Хайрцагны ёроолд бааданд боосон зүйл байв. Бааданг задлан үзвэл хуучны хэдэн зураг, ургийн бичээс байлаа. Ургийн бичээсийг дэлгэн гүйлгэж унштал Баяраа гуайн нэр эхнэрийнх нь нэр мөн хүүхдүүдийнх нь нэр бичээстэй байлаа. Нулимс минь урсаж эхэллээ.
Гэнэт – хүүе чи минь яачихваа, яагаад уйлаад байгаа юм бэ гэх эхнэрийнхээ дуугаар л би нулимс, нусаа арчив. Тэгээд бүгдийг нь эхнээс нь ярихад эхнэр маань – тэгээд одоо энийг яаж эзэнд нь өгөх вэ, цагдаад хэлэхээр манайхыг хулгайд сэрдвэл яана гэж айсан байдалтай асуулаа.
Би ч бас дотроо тэгж бодож байсан тул ямар нэг шийдтэй үг хэлж чадахгүй л байв. За ямартай ч бурхан тахилтай хайрцгийг гэртээ оруулах нь зөв гэж эхнэр бид хоёр ярилцаад бүх зүйлийг нь боож байсан хэвээр нь хийн цоожилж тэврээд гэрлүүгээ алхаж байтал хашааны хаалга цохих чимээ дуулдлаа.
Эхнэр минь айсан шинжтэй – чи яв гэсэн харцаар харав. Би хайрцгийг тавиад хашааны үүдэнд очоод хаалгаа нээтэл хоёр цагдаа, нэг ганган залуу, бас гарандаа гавтай нэг залуу байлаа. Нэг цагдаа нь манай хорооны цагдаа залуу байв. Тэр – за амрыг эрье, ах хашааныхаа өнцгөөс юм олоо юу гэхэд би – тэгсээн, ах нь өглөө шээж байхдаа нэг юм наранд гялтганахыг хараад тэгээд очиж үзээд олоод оруулж ирсэн байна – аан ашгүй та олсон нь болж өөр хүн олсон бол олдохгүй бөөн ажил гарахгүй юу гэж баярласан шинжтэй хэлэхэд нь би дотроо жаахан уужирлаа.
Гэтэл нөгөөх ганган залуу – хүүе ээ та чинь Нямаа ах мөн үү гэв. Би гайхан – тийм байна чи хэн бэ – би Отгоо байна манай өвөөг Баяраа гэдэг – хүүе ээ чи чинь Дүүрээ ахын Ууганбаатарын дүү Отгонбаатар уу – тийм ээ мөн байна гэж гараа сарвайн – за сайн уу ах, танайх энэ үү – тийм алив орооч гэхэд цагдаа нар –за бид яахав ажилруу явлаа, хайрцгаа аваад та хоёр араас очоорой гэхэд – за тэгье удаж төвөг тарихгүй ээ гэж Отгоо хэлэв.
Нямаа нөгөөх хайрцгаа тэврэн гэрлүүгээ алхахад гайхсан эхнэр нь Отгоо хоёр даган орцгоолоо. Гэрт орсны дараа Отгоо – сайн байна уу та гэж мэндлэхэд эхнэр минь дуу муутайхан сайн сайн байна уу гэж дуулдав. Би – за ахын дүү дээшээ суу, энэ манай нутгийн хүүхэд гэхэд эхнэрийн санаа сая л тайвширсан шинжтэй – өө тийм үү гээд цай аягaлан барьж идээгээ сэргээн өгөв.
– За нутаг яваа юу сонин сайхан гэж намайг байцаахад тэр – сайн сайн, дүү нь зун яваад ирсэн, зуншлага ёстой сайхан байсаан – та явж чадаагүй юм уу – өө харин тийн, гэхдээ цагаан сараар хоёр хөгшиндөө очиж золгосон. – Өө гээд цай ууж суусан Отгоо – дүүгийнх нь энүүхэн ойрхон яагаав танайхаас баруунтай нэг шарлаг өнгөтэй гэхэд – аан саяхан баригдсан өндөр үү – тийм тийм, би эмэгтэй дүүгийндээ ойрхон энд байранд саяхнаас орсон.
Дүүгийнх архан талд нь хашаанд гэртэй. Харин өнгөрсөн шөнө дүүгийнд улгай орчхож, тэгээд өвөөгийнхөөс өвлөж ирсэн энэ хайрцгийг хүртэл авсан байгаа юм. Ах эмээг нас барсны дараа гэрийг нь ачиж ирэхдээ энэ хайрцагний түлхүүрийг нь гээгээд онгойлгож чадахгүй л явсаар. Ах маань – танай аавыг муу аавыг минь орлож хоёр буурайгийн минь толгой дээр хонх дуугаргаж, маань уншиж өгсөн буянтай хүн гэж үргэлж ярьж хүүхдүүдэд нь тус хүргэчих юмсан л гэж надад сануулаад байдаг юм гэхэд нь би халаасаа уудлан нөгөө түлхүүрээ гарган өгөөд – энэ таарч байна лээ, би л танай өвөөгийн чинь хогон дээрээс хүүхэд байхдаа олж хямгадсан хэрэг, түрүүн түлхүүрдэж үзэхэд таарч байна лээ гэв.
Отгоо – ашгүй дээ баярлалаа ах гээд духандаа хүргэн адис аваад энгэртээ хийхдээ зөрүүлэн нэг цаас гаргаж ирээд – май ах гээд надад өгөв. Би цаасыг аваад хартал – тэнд барилгын компаны Хайрхан Уул гэсэн нэр, 3 өрөө байранд орох эрхтэй болсныг бичсэн мөн эрхэм хүндэт Дүүрэнбаярын Отгонжаргалд гээд доор нь захирал Д.Отгонбаатар гэсэн байлаа.
Намайг гайхан хартал – харин манай дүү өвөөгийнхөө гэрт амьдарна гэж зөрүүдлээд ээ гэсэн билээ. За нэг ийм л азтай явдал болж манайх шинэ оны дараахан 3 өрөө байрандаа орсон юм даа. Отгонбаатарын жаахан охин нь – өвөө эмээ гээд бид хоёроос салахгүй. –Айлын хүүхэд урваачих вий гэж айх л юм манай хоёр бакиал – булцаахайг манайх бүр авчхаж болохгүй юм уу гэнэ. Өө машин уу – хэ хэ машинаа эхнэр бид хоёр хураасан хэд дээрээ цуглуулсан зүйлийнхээ буяныг нэмсээр авсан юм аа. Кино шиг амьдрал хуудсаа дагаарай Баярлалаа
