13/11/2025
АРЫН САЙХАН ХАНГАЙ
Нэгэн мянга есөн зуун гучин нэгэн оны хоёрдугаар сарын 6-нд БНМАУ-ын Бага Хурлын XVI хуралдаанаас БНМАУ-ын дэвсгэр газрыг шинээр ангилах тухай хууль, Аймгууд ба сумдын хуралд төлөөлөгчидийг сонгох тухай хуулийг хэлэлцэн баталж, хуучны таван аймгийг татан буулган, 13 шинэ аймгийг байгуулж, дэвсгэр нутгийн хил цэсийг тогтоосны нэг нь Архангай аймаг юм.
1931 оны гурав, дөрөвдүгээр сард шинэ сум, аймгийн ардын төлөөлөгчдийн хурлыг нэгэн зэрэг давхцуулан болгож Архангай аймаг нь Авзага, Бат-Өлзий, Баян-Өндөр, Батцэнгэл, Булган, Гучин-Ус, Гурванбулаг, Жаргалант, Зүрх (Баянзүрх), Идэр, Их-Хул, Их-Жаргалант, Их-Тамир, Лүн, Могод, Мөрөн, Наран, Өлзийт, Өндөр-Улаан, Өвөрхангай, Тайхар, Тариат, Төлшийн, Хайрхан, Хангай, Хашаат, Хотонт, Цахир, Цэнхэр, Цэцэрлэг, Чулуут, Манхан (Шинэ Идэр), Чулуут, Шаньх, Эрдэнэмандал зэрэг 35 сумтайгаар байгуулагдсан бөгөөд аймгийн хуралд сум бүрээс 2–3 төлөөлөгч сонгогдон 120 хүн оролцжээ.
Архангай аймаг нь Хөвсгөл аймгийн Нарийн нуруунаас Гурван ангатын нуур, Чулуун голын хойд зэрэг урьд, урд талаараа Булган аймаг, Мандал хэмээх голоор урьд талдаа, Тулгат, Дээрээ нурууд, Босгын даваа, Чулуутын голын усаар баруун урд талаараа Хөвсгөл аймагтай хиллэнэ. Хужиртын голын улааз, Хайртын голын эх, Хангайн даваа, Толгойтын даваа, Головтын уул, Хуурай өндөр толгой, Гичгэний нуруу, Үзүүрийн гол, Гурван уул, Өрхөн голын эхээр баруун хойт талаараа Завхан аймагтай хиллэнэ. Зүүн хойт талаараа Булган аймгийн Хангал, Бүрэгхангай, Бугат сумдын нутгийн хилийн заагаар хиллэнэ. Баруун талаараа Завхан аймгийн Төгрөгийн даваа, Ганга, Баянзүрх уул, Бат-Эрдэнэ уул, Бор толгой уул, Хоргоны уул, Хоргоны уулын хярдаар, Завхан аймгийн Хонгорын даваанаас Булган уул, Засталаг, Солонготын даваагаар хиллэж байна.
Энэ хорвоод онож төрсөн
Энгүй сайхан үзэсгэлэнт нутгаа
Хайрлан хамгаалж сүслэн дээдэлж явах
Эрхэм үүрэг бидэнд бий!