24/08/2025
Ga cikakken tarihin da aka samu daga tushe na tarihi da rubuce-rubucen da s**a shafi Madaoua da sarautar Gobir Toudou:
🏰 Tarihin Sarakunan Gobir Toudou na Madaoua
1️⃣ Dillé Massalatchi (1902 – 1918)
Shi ne na farko da aka naɗa Sarkin Gobir Toudou na Madaoua.
Ya yi sarauta a lokacin da Turawan mulkin mallaka (Faransa) s**a shiga Arewacin Nijar.
A zamaninsa an kafa tubalin tsarin mulkin gargajiya a Madaoua bisa amincewar Turawa.
2️⃣ Tawayé Massalatchi (1918 – 1932)
Ya gaji Dillé Massalatchi.
Mulkinsa ya yi daidai da lokacin da Turawa s**a karfafa iko, suna amfani da sarakuna wajen gudanar da al’amuran mulki (Indirect Rule).
3️⃣ Dan Galadima Janjouna (1932 – rana 1)
An naɗa shi a matsayin sarki amma mulkinsa bai wuce rana ɗaya ba.
An cire shi nan take saboda sabani da Turawa da kuma wasu manyan dattawan gari.
4️⃣ Moussa Tawayé (1932 – 1938)
Ya hau gadon mulki bayan cire Dan Galadima Janjouna.
Mulkinsa ya gudana ne a lokacin da aka fara kafa dokokin Faransa masu tsauri akan kasuwanci da haraji.
5️⃣ Mahamane Tawayé (1938 – 1955)
Ya yi dogon mulki na kusan shekaru 17.
Mulkinsa ya zo daidai da lokacin Yaƙin Duniya na Biyu da kuma farkon gwagwarmayar neman ’yancin kai a Nijar.
6️⃣ Djibo Dillé (1955 – 1977)
Ya yi sarauta tsawon shekaru 22.
Lokacinsa ya kasance daidai da lokacin samun ’yancin kai na Nijar (1960).
An san shi da kyakkyawan shugabanci da haɗin kai tsakanin mutane.
7️⃣ Marafa Djibo (1977 – kwanaki 21)
Shi ne na ɗan gajeren lokaci.
Mulkinsa bai wuce kwanaki 21 ba saboda rashin daidaituwa a cikin fada da kuma rikici tsakanin manyan fada da gwamnati.
8️⃣ Mahaman Bako (1978 – 1981)
An naɗa shi a matsayin mai gadon sarauta.
Amma mulkinsa bai daɗe ba saboda matsalolin siyasa da na cikin gida.
9️⃣ Aboubacar Kadri (1981 – 2010)
Ya yi dogon mulki na shekaru 29.
Lokacinsa ya zo daidai da gwagwarmayar siyasa a Nijar, juyin mulki da dama, da kuma matsalolin tattalin arziki.
An san shi da kulla zumunci da sauran manyan sarakuna a Nijar.
🔟 Elhadji Mahamadou Manirou Magajin Rogo (2011 – zuwa yanzu)
Shi ne sarki na yanzu (Gobir Toudou na Madaoua).
An naɗa shi bayan rasuwar Aboubacar Kadri a shekarar 2010, sannan aka tabbatar da shi a 2011.
A mulkinsa, Madaoua ta fuskanci ci gaba a harkar kasuwanci da haɗin kan al’umma.
Ana kiransa da Sarki Manirou.
📝 Takaitawa
Jimillar sarakunan Gobir Toudou na Madaoua tun daga 1902 zuwa yau: 10
Na farko: Dillé Massalatchi (1902 – 1918)
Na yanzu: Elhadji Mahamadou Manirou (2011 – yanzu)
📖 Tarihin Sarki Dillé Massalatchi
🌍 Gabatarwa
Madaoua ita ce cibiyar Gobir Toudou, wato Gobirawa da s**a yi hijira daga ƙasar Sokoto zuwa Nijar bayan rarrabuwar da ta biyo bayan yaƙe-yaƙe a ƙarni na 19.
A wannan lokaci ne aka kafa sabon tsarin mulki, kuma Sarki Dillé Massalatchi ya zama ginshiƙin wannan sabon tarihi, kasancewarsa sarkin farko na Gobir Toudou na Madaoua daga shekarar 1902 zuwa 1918.
---
👨👦 Asali da Iyali
Sarki Dillé Massalatchi ɗan Massalatchi Miko ne.
Mahaifinsa ya jagoranci Gobirawa bayan sun bar Sokoto.
Bayan mutuwar mahaifinsa, Dillé ya zama “Magajin Kiara”, wato wanda ke kula da harkokin jama’a da masarauta kafin daga bisani a ɗaga shi sarki.
---
👑 Hawansa Mulki (1902)
Ya hau mulki a shekarar 1902.
Wannan lokaci ne Faransawa suke ƙarfafa tasirinsu a Nijar.
Dillé ya yi mu’amala da Turawa cikin hikima, domin ya kare jama’arsa da ci gaban Gobir Toudou.
---
⚔️ Hulɗarsa da Faransa da Yaƙin Galma (1901 – 1902)
A shekarar 1901, Dillé Massalatchi ya haɗa kai da rundunar Faransa karkashin Captain Gouraud domin yaƙi da barazanar Touareg.
Aka fafata a Yaƙin Galma (18 ga Yuli, 1901) inda aka kashe shahararren shugaba Ediguini.
A sakamakon wannan nasara:
An ba shi tambura masu daraja.
An ba shi makamai (fusiloli 18) da alburushi.
An ba shi takardar yabo daga gwamnatin Faransa.
Wannan ya ƙara ƙarfafa matsayin sa a idon Faransawa da kuma jama’ar Gobir Toudou.
---
🏛️ Mulkinsa (1902 – 1918)
Sarki Dillé Massalatchi ya kafa tsarin mulkin gargajiya mai ƙarfi:
Waziri – mai ba da shawara ta siyasa.
Dan Galadima – wakilin masarauta.
Magajin Gari – mai kula da harkokin gari.
Marafa – jagoran fada.
Dogare – masu tsaro.
Griots – mawakan fada da masu adana tarihi.
Ya tabbatar da adalci a tsakanin jama’a.
Ya bunƙasa kasuwanci tsakanin Gobirawa, Hausawa, da Fulani.
Ya kafa shari’ar gargajiya wacce ta tabbatar da zaman lafiya da kare hakkin mutane.
---
🛡️ Gudummawarsa ga Madaoua
Ya kare iyakokin Gobir Toudou daga hare-haren Tuareg da barayin noma.
Ya haɗa kai da malamai da shugabanni wajen bunƙasa addinin Musulunci.
Ya tabbatar da haɗin kai tsakanin al’umma, Turawa, da sauran sarakuna.
---
🤝 Rayuwarsa ta Siyasa da Zamantakewa
Ya kasance shugaba mai rikon adalci da hangen nesa.
Ya bai wa malamai da dattawan gari matsayi a cikin masarauta.
Ya haɗa gargajiya da mulkin mallaka na Turawa ba tare da cin karo ba.
---
⚰️ Mutuwarsa da Gadonsa (1918)
Ya rasu a shekarar 1918 bayan mulki na shekaru 16.
Bayan mutuwarsa, Tawayé Massalatchi ya gaje shi.
Tsarin da ya kafa ya zama ginshiƙi da har yanzu Gobir Toudou ke amfani da shi.
---
🌟 Tasirin da ya Bari
Ya kafa tsarin mulki mai dorewa wanda ya ƙarfafa Gobir Toudou har zuwa yau.
Ya zama ginshiƙin tarihin Madaoua, ana ganin shi a matsayin sarkin farko kuma jagora mai hangen nesa.
Sarakunan da s**a biyo baya har zuwa Sarki Manirou (2011–yanzu) suna amfani da tubalin tsarin da ya kafa.
---
✅ Wannan shi ne cikakken tarihin Sarki Dillé Massalatchi da ya rike madafun iko daga 1902 zuwa 1918, wanda ake ɗauka a matsayin tushen tarihin Gobir Toudou na Madaoua.