15/09/2025
๐๐ง๐ ๐๐๐ข๐ฐ๐๐ญ๐ ๐๐๐ค๐? ๐๐
Mece ce baiwa?
Idan ka ji bahaushe ya ce wane ษan baiwa ne, yana nufin an haife shi da abun ne, daga Allah ne kawai ba ฦwazo, naci ko aiki tuฦurunsa ba ne.
Baiwa a harshen turanci za mu iya cewa ita ce abun da suke kira da โTalentโ ko โPotentialโ. Ita kalmar โTalentโ a sauฦaฦaฦฦen harshe tana nuna cimma wani abu ba tare da yin wata hoษษasa mai yawa ba. A yayin da โPotentialโ ke nuni ga wani abu da mutum yake da shi a kwance a tare da shi, daga ya buฦaci amfani da shi zai zo masa ba tare da wata wahala ba. Misali za ka iya sauraren wani yana magana kan wani abu, sai abun ya ฦayatar da kai, sai ka ce kai wane ษan baiwa ne, Allah ya ba shi, (talented kenan). Ko kuwa ka ga wani yaro yana yin wani lissafi sai ka ce kai wannan yaron yana da baiwa, horo yake buฦata, (potential kenan).
Muna da wasu kalmomin da suke zama madadin waษannan a Hausa, k**ar basira da fikira, ban sani ba ko akwai wasu da yawa. A fahimtata kalamomin basira da fikira duk suna da iyaka wajen amfani da su sun fi nuna โIntelligenceโ, wato kaifin kwakwalwa ko tunani. Don haka na zaษi kalmar baiwa, ina mai nufin โtalent + potentialโ, basira ma nauโi ce ta baiwa.
Baiwa a wannan littafin tana nufin duk wani aiki da kake iya yi ko za ka iya yi cikin sauฦi, ba kuma tare da buฦatar dogon horo ba, ko da ka san shi ko ba ka san shi ba, ko kana amfani da shi cikin sani (intentional) ko kawai zuwa yake (intutive) in dai yana tare da kai to ina nufin shi baiwarka ne.
Meyasa mutane suke tunanin ba su da baiwa?
Akwai wani labari na mikiya da aka ฦyanฦyashe ta a cikin kaji da ake yawan buga misali da shi. Ita wannan mikiyar an sa ฦwanta ne a cikin na kaza, da kaza ta tashi ฦinฦisa wai sai ta ฦinฦishe har da wannan ฦwai na mikiya. Mikiya ba ta san ita mikiya ba ce, ta tashi ne kuma ta rayu a matsayin kaza. Har ma in ta ga mikiyoyi suna luluฦawa sararin samaniya sai ta yi ta mamakin ya suke iya tashi, tana fatan ina ma ace ita ma za ta iya tashi k**ar mikiyoyin.
Wannan labarin babban misali na abun da ake kira โconditioningโ, wato irin imani da tunanin da aka taso da mutum a kansa. Yawancin mutanen da suke tunanin ba su da wata baiwa, sun taso da wannan tunanin ne tun suna yara daga gida ko daga makaranta.
Makarantar boko musamman a wannan zamanin tana kan gaba wajen taso da mutane da wani tunani game da kansu. Misali, a tsari irin na boko, duk ฦดan aji ษaya ana koyar da su abu ne iri ษaya da salo ษaya. Da wanda yake gane bayani zalla, da wanda sai ya gani a zahiri ya gane, da wanda sai ya aikata a aikace yake fahimta, duk da salo ษaya ake koyar da su. Don haka wanda ba a koyar da salon da ya fi fahimta, sai ya taso a matsayin shi ne dolon aji, malamai su zage shi, gida su kushe shi, daga nan sai ya gamsu shi fa ba shi da wata baiwa, gara ma ya haฦura da karatun kawai ya huta.
Mashahuran mutane masana kimiyya da fasaha k**ar su Einstein, Nikola Tesla, Edison suna cikin mutanen da a tarihinsu an yanke tsammani da cewa suna da wata baiwa, saboda kawai ba sa gane karatu a makaranta. Sai ga shi yawancin abubuwan da muke mora na fasaha suna da k**asho a ciki. Ba ni da misalin Hausawa a kusa, amma wataฦila zuwa gaba idan na samu zan shigo da shi don matso da nesa kusa.
Wannan misali ne kawai na bayar, ta yiwu kai ba a makaranta ba ne ka samo wannan tunanin, ko ma dai a ina ne ya zuwa yanzu da kake karanta littafin nan ka fara ฦoฦarin hasaso lallai kai ma wataฦila akwai wani lokaci da ka taษa ษauka ba ka da baiwa saboda halin da ka samu kanka. Don haka sai ku biyo ni a sannu zuwa babuka na gaba don gano baiwarku.
Wasu kuma ba kushe su ko kashe musu gwiwa ba ne ya sa suke tunanin ba su da baiwa, Aโa, gaba ษaya sun ฦarar da ฦuruciyarsu ne cikin amfani da abun da aka samar (consumption), ba su taษa tunanin samarwa ba bare su samar a amfana. Irin waษannan mutanen zai wuya su taษa tunanin suna da baiwa a wani abu ko da kuwa suna da ฦoฦari a aji, za su zama ja ni talau, sai yadda aka yi da su in dai ba sun sauya ba.
๐ผ๐๐ข๐๐ ๐๐๐ฃ๐
#๐๐๐ช๐จ๐๐๐ก๐ค๐๐๐ก๐๐๐๐๐
15/9/2025
