Hausa Global Media

05/11/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟏𝟎

Wani hanzari ba gudu ba, mutum ba lallai ya iya gane kansa kai tsaye ba bayan ya duba waɗannan nau’ikan na mutane, domin ai tunda ya taso yana yaro ba a waje ɗaya yake ba, yana zuwa makaranta, ƙila ma har ya gama ya fara sana’a. Akwai tasirin iyaye, abokai, malamai, irin aikin da ake yi da gogewar rayuwa a tare da shi, ba shakka! Don haka abun yakan ɗan ɗauki lokaci wa wasu kafin su gane abubuwan da suke da shi na ɗabi’a da yake tare da halittarsu, da kuma abubuwan da suke yi a yanzu da a hanya suka koye su.

Daɗin daɗawa kuma, kowanne mutum yakan haɗa ɓangare biyu ne na nau’ukan. Ma’ana za ka iya samun mutum yana da halayen Na-mutane, yana kuma da na Miskili. Ko yana da na Jagora yana kuma da na Ɗan-baiwa, ko yana da na Miskili da na Ɗan-baiwa, ko Jagora - Miskili, har zuwa nau’i goma sha biyu (12). Wasu da wuri suke gane inda ya fi rinjaye, wasu kuma sai sun nutsu sosai, yayin da wasu kuma ɗaya ne ma yake bayyana saboda yanayin da suka taso a ciki.

Wani abu kuma, da rauni da ƙarfi na halittar duk za su iya zama baiwar mutum. Ko da kai tsaye rauni bai zama baiwar ba, zai iya zama dalilin da zai sa a gano wata baiwar har a ci moriyarta cikin sauƙi fiye da waɗanda su ba su da wannan raunin.

Don haka ina da fahimtar cewa rauni ba naƙasu ba ne, yana zama naƙasu ne kaɗai idan mutum gaba ɗaya ya tattara hankalinsa kan abubuwan da ya rasa a rayuwa, har ya gamsar da kansa shi kam ba shi da wata mamora.

Rauni da ƙarfi rabo ne da Allah Ya raba wa bayinsa yadda Ya so. Idan ka gane naka sai ka mayar da hankali wajen biyayya wa Allah, kana mai gode masa da ni’imar da ya ma, kana kuma amfani da ƙarfinka wajen cimma muradunka da manufofinka.

𝘼𝙝𝙢𝙖𝙙 𝙎𝙖𝙣𝙞
#𝙃𝙖𝙪𝙨𝙖𝙂𝙡𝙤𝙗𝙖𝙡𝙈𝙚𝙙𝙞𝙖
5/11/2025

05/11/2025

Shout out to my newest followers! Excited to have you onboard! Babangida Beti, Hassan Lawan, Sadie Sadie, Muhammad Mustapha, Jamilu Safiyanu KT

03/11/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟎𝟗

A ƙarkashin wannan nau’ikan ne aka sake fitar da wasu gidajen guda huɗu, ko’ina sun samu biyu. Na yi ƙoƙarin ba su sunayen da za su dace da ainihin siffarsu, ba wai fassarar kalma da kalma na yi ba.

𝑵𝒂-𝒎𝒖𝒕𝒂𝒏𝒆
Waɗannan su ne irin mutane masu yoyon magana ɗin nan, ba sa iya riƙe bakinsu, duk inda suka shiga dole sai an san suna wurin, akwai su da haba-haba da mutane, ga su kuma ba su da wuyar sabo da saurin ƙulla abota. Ba su san jimami ba, kuma komai suna iya mayar da shi raha, su dai kawai a yi ta farin ciki koyaushe.

𝑱𝒂𝒈𝒐𝒓𝒂
Shi Jagora bai kai “Na-mutane” surutu ba, shi ma yana da saurin sabo da jama’a, sai dai shi ma’aikaci ne, yana da azama da zummar cimmawa, yana son ya ga yana jagoranci. Yanke abin da zai yi ba ya masa wahala, haka ma yanke wa waninsa, yakan wadatu da kansa, yana da buruka kuma yana tsara yadda zai cimma su. In aiki ya haɗa ku zai matsa maka, yana ganin in bai yi hakan ba ba za a samu abin da ake so ba.

Ɗ𝒂𝒏-𝒃𝒂𝒊𝒘𝒂
Waɗannan su ne irin mutane ma su basira ɗin nan, wanda kowa yake mamakin baiwarsu, akwai su da lissafi, sadaukar da kai, da son ganin komai ya cika ɗari bisa ɗari (100%). Ba su da saurin ƙulla abota amma in suka ƙulla abota da kai ba za su ci amanarka ba, yanayinsu yana saurin canzawa dan haka sun fi duk sauran saurin shiga damuwa. Duk da ba su da surutu amma in suka samu wuri za ka rantse ba su ba ne (ko da kuwa a gaban kyamara ne ko wurin wani taro). Akwai su da tattali da rowa, in an ɓata musu rai suna da fushi amma ba kamar “Jagora” ba, su a zuci za su ci gaba da tafarfasa don haka akwai yiwuwar su ɗauki fansa ma.

𝑴𝒊𝒔𝒌𝒊𝒍𝒊
Su waɗannan shiru-shirunsu har ya fi na “Ɗan-baiwa” domin ba wani shauƙi da za su samu kansu a ciki da zai sa su zama masu surutu, ga zurfin ciki. Da wuya ka ga sun yi fushi ko an ɓata musu rai, suna da mugun sauƙin kai don haka sun fi sauran daɗin zama. Suna da kakaci da wasa amma ba su cika dariya ba ko da sun yi kakacin, ba sa wuce iya abun da aka sa su, ba su cika son ɗaukar nauyin komai ba, sukan jira rayuwa ta zo ta same su maimakon su yi wani hoɓɓasa don gobensu.

Bayan ka gane a wanne kaso kake a cikin waɗannan mutanen ba shi kenan ba, abun da za ka fara lura da shi shi ne irin ƙarfi da raunin halitta da nau’in da kake ciki yake da shi, daga nan za ka fara samun haske kan irin abubuwan da za ka iya yi in ka sa kanka (wato baiwarka da take kwance).

𝘼𝙝𝙢𝙖𝙙 𝙎𝙖𝙣𝙞
#𝙃𝙖𝙪𝙨𝙖𝙂𝙡𝙤𝙗𝙖𝙡𝙈𝙚𝙙𝙞𝙖
3/11/2025

01/11/2025

29/10/2025

Shout out to my newest followers! Excited to have you onboard! Prince Abba, Ahmed Mohammed, Muhammad Mahdi, Abdul Abrash

27/10/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟎𝟖

Kamar yadda na bayyana a littafin Ka San Kanka, akwai ɗabi’u da mutum yake zuwa duniya da su a matsayinsa na shi. Suna kiran wannan da “Temperament theory”. Ban san me za mu kira shi da Hausa ba. Ko ma dai mene ne akwai ƙanshin gaskiya a lamarin, duba da cewa akwai hadisi daga bakin ma’aiki mai tsira da aminci da yake nuna hakan.

Manzon Allah tsira da aminci su tabbata gare shi ya ce “ Allah ya halicci Annabi Adamu daga wata damƙa da ya yi daga ƙasa (a wurare mabambanta), don haka ƴan’adam an halicce su a gwargwadon haɗe-haɗen ƙasar. Sai ya zamto a cikin mutane akwai ja, akwai fari, akwai baƙi akwai kuma tsaka-tsakin dukkaninsu, akwai mai kyan hali, akwai mai munin hali, akwai mai sauƙin lamari, akwai mai wuyar sha’ani” (Abu-dawuda da Tirmizi suka rawaito, kuma sun ce hadisi ne kyakkayawa).

A duk rabe raben da aka yi wa ɗabi’un mutane da suke zuwa duniya da su, wanda Tim Lahaye ya yi amfani da shi a littafin “Why you act the way you do” ya fi gamsar da ni, don haka ni ma na kawo shi a littafin “Ka san Kanka”. A gurguje za mu sake waiwayar dabarun sanin kai da aka kawo a littafin, don mutum ya gane shi waye kafin ya fara tunanin baiwar da yake da ita.

𝙈𝒖𝙩𝒂𝙣𝒆 𝒊𝙧𝒊 𝒉𝙪ɗ𝙪 𝙣𝒆
An kasafta mutane zuwa nau’i biyu, masu surutu da shiga mutane, da masu shiru-shiru da rashin son jama’a. An raba mutanen ne zuwa wannan kashin duba da inda kowannensu ya fi samun karsashi, kuzari da shauƙin yin abubuwan da ya sa a gaba.
Shi mai shiga mutane da son surutu, in ba ya cikin jama’a gaba ɗaya a kasalance yake jin sa, sai ya rasa me yake masa daɗi. Babu wani karsashi ko kataɓus da za ka gani a tattare da shi. Idan kana son ka gane asalin shi wane ne ka bar shi ya shiga mutane kawai. A taƙaice jikinsa yana samun ƙarfi daga yadda yake hada-hada da mutane.

A ɗayan ɓangaren kuwa marasa magana da rashin son mutane suna kishiyantar wancan ne. Duk inda mutane ko hayaniya ta yawaita, to kamar ana zuƙe musu ƙarfinsu ne. Gaba ɗaya za su ji komai ya gundure su, ba su da wani kuzari, ba sa jin shauƙin yin komai har sai sun samu sun keɓance. Kafin ka saba da su ko su saba da kai sai kana da haƙuri sosai.

𝑨𝒉𝒎𝒂𝒅 𝑺𝒂𝒏𝒊
27/10/2025
#𝑯𝒂𝒖𝒔𝒂𝑮𝒍𝒐𝒃𝒂𝒍𝑴𝒆𝒅𝒊𝒂

25/10/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟎𝟕

Kai wane ne?

Ko ban faɗa ba, na sa mai karatu zai yi tunanin lallai akwai alaƙa tsakanin mutum da baiwarsa. Kamar yadda kake a duniya babu irin ka, haka ma za ka samu a irin tarin baiwar da Allah ya ma, babu wanda ya haɗa masa irin su sak. Kenan sanin kai wane ne, ƙarfi da rauninka na halitta, inda ka taso da irin iliminka, tarbiyyar da aka ma da gwagwarmayar da ka sha a rayuwa zai ba ka damar gane irin baiwar da kake ɗauke da ita, da yadda za ka amfanu da ita.

Wasu suna mamaki in aka ce kowanne mutum kafin a samu irinsa abun da wahala. Abun ba kamar ɗaukar dala ba gammo ba ne, bari na muku bayanin me suke nufi.

Ka ɗauka cewa mahaifinka su biyar (5) iyayensu suka haife su. Shi kuma kakanka su huɗu ne a gidansu misali, shi kuma babansa su 3 ne a gidansu misali. Ko ba mu je da nisa ba, ka san da baban kakanka ya tashi aure, ba mata ɗaya suka aura da sauran ƴan uwansa ba, kenan ita ma matar ta fito daga wani tsatso, za ta zo da irin halayenta. To haka shi ma kakanka, matarsa daban da sauran ƴan gidansu, haka shi ma ƴaƴansa kowa ya auri mace daban. Kar ka manta, matan da suke aura ba su da alaƙa da iyayensu mata, a can wani dangin ne suke samo su. Lura da wannan misalin kana ganin zai yiwu a danginku a samu irinka sak?

A zo ga batun gidanku, kowa yana ɗauko hali da ɗabi’un wani a dangin iyaye guda biyu. Don haka za ka ga wani yana da surutu, wani ba shi da shi, wani yana yawan ƙarya, wani kuma gaskiya kawai ya iya fada, wani dogo, wani gajere, wani siriri, wani lukuti. Ko da ƴan biyu da suka fito cibiya ɗaya, za ka samu akwai bambancin halaye. Akwai wasu ƴan biyu da na sani a unguwarmu (lokacin da nake Hotoro, Kano), ɗaya sikila aka haife shi, ɗayan kuma lafiyarsa lau.

Idan mun fahimci wannan, za mu gane cewa lallai kowanne mutum da wahala a samu irinsa sak. Masu bincike suna cewa kusan kowa da yake duniya, ɗaya ne cikin mutum biliyan ɗari 400. Ma’ana in da za a tattara mutane a yi ta zaƙulawa, za a iya irga biliyan ɗari huɗu (400) kafin a iya samun wani irinka, da zai zo a zamaninka, kamanninka, halayenka, iliminka, da sauransu. Lallai abun da kamar wuya wai gurguwa da auren nesa, mutum nawa ne ma yanzu a duniyar gaba daya?

𝑨𝒉𝒎𝒂𝒅 𝑺𝒂𝒏𝒊
25/10/2025
#𝑯𝒂𝒖𝒔𝒂𝑮𝒍𝒐𝒃𝒂𝒍𝑴𝒆𝒅𝒊𝒂

19/10/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟎𝟔

Zan iya barin mai karatu cikin ruɗani idan na katse wannan babin a nan ba tare da ba da misalan baiwa ba. Idan muka koma kan ma’anar baiwa, za mu lura cewa ɓangare biyu ce, abun da ake yi cikin sauƙi ba tare wata hoɓɓasa ba, da abun da za a iya yi cikin sauƙi in an samu horo ko da kaɗan ne. Kenan za mu iya cewa, baiwa akwai wacce ake ganinta zahiri (ta fili), akwai kuma wacce take kwance, sai an motsa ta ta bayyana.

Baiwar fili: misali, baiwar samarwa, baiwar ƙirƙira, baiwar kwaikwayo, baiwar harshe, baiwar wasanni, baiwar ingantawa, baiwar ganowa, baiwar aikin hannu, baiwar jagoranci, baiwar kimiyya, baiwar rubutu, baiwar zane, baiwar hulɗa da jama’a, baiwar mallakar kai, baiwar gamsarwa, baiwar lissafi, hadda, saurin koyo, da sauransu.

Wasu suna iya shiga cikin wasu, misali mai samarwa zai iya samarwa ta hanyar aikin hannu, ko ta hanyar rubutu ko zane ko ma kwaikwayo da sauran su.

Baiwar kwance: misali, iya shugabanci, tara ilimi, gane alaƙa tsakanin abubuwa, kazar-kazar da rashin kasala, gwada abubuwa da yawa, warware matsala, saurin sajewa, da sauransu. Wasu ma daga siffar mutum ne, kamar dogon mutum akwai yiyuwar ya iya wasannin gudu, mai babbar murya, akwai yiyuwar ya iya jan ragama ko gamsar da mutane. Duk wani abu da aka lura cewa in mutum ya samu horo zai gawurta a wani fanni na rayuwa, to suna nan ɓangaren.

Baiwar fili kuma takan taka rawa wajen nuna wata kwancacciyar baiwa. Wani za ka samu ba ya magana, ko yana da jin kunya, amma kuma akwai yiyuwar in ya samu horo ya zama jagora a gaba saboda wasu abubuwan da yake da su.

Ina fatan mai karatu ya fahimci baiwa, sannan ya gamsu kowa yana da ita. A babukan da za su biyo baya, za mu ga yadda ake gano baiwa, yadda ake rainonta da ma yadda za a ci moriyarta, mu je zuwa.

𝘼𝙝𝙢𝙖𝙙 𝙎𝙖𝙣𝙞
19/10/2025
#𝙃𝙖𝙪𝙨𝙖𝙂𝙡𝙤𝙗𝙖𝙡𝙈𝙚𝙙𝙞𝙖

14/10/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟎𝟓
𝑻𝒂 𝒚𝒂 𝒛𝒂 𝒂 𝒇𝒊𝒕𝒂 𝒅𝒂𝒈𝒂 𝒔𝒂𝒉𝒖𝒏 𝒕𝒖𝒏𝒂𝒏𝒊 𝒖𝒌𝒖𝒏 𝒏𝒂𝒏?

Dr Myles Munroe a cikin littafin “Understanding Your Potential” ya buga wani misali da iri (na shuka) da nake ganin zai mana amfani wajen gane kowa yana da baiwa. Idan aka ba ka iri kafin a shuka shi ka san lallai iri ne guda daya a ka ba ka. Amma in aka shuka wannan irin fa? Allah ne kaɗai ya san ƴaƴa nawa zai haifar.

Kamar yadda wannan irin kafin a shuka shi ake masa kallon iri ƙwaya ɗaya kawai, amma Allah ya masa baiwar in an shuka shi zai haɓaka ya ba da ninkin ba ninkin nasa. Haka nan kowanne mutum yake, yana da wani abu da aka halicce shi da shi, da shi ba lallai ya gane ba, watakila ma yana aiki da shi ba tare da ya sani ba, har sai ranar da aka hora shi (shuka shi) a ka masa ban ruwa da sauran abubuwan da za su tatso baiwar har a ci moriyarta.

Wanda yake tunanin baiwa ɗaya gare shi, to ya duba rayuwarsa, a cikin me ya taso? Ina da ina ya shiga? Me da me ya gwada? Idan duk amsoshin tambayoyin nan zuwa abu guda suke kai shi, to alama ce da take nuna masa ba shi da hurumin cewa ba shi da baiwa a wasu abubuwan tunda bai taɓa gwadawa ba. Kamar yadda ba ma iya bambance abincin da muka fi so idan kullum tuwo muke ci, haka ba ma iya gane wuraren da muke da baiwa in abu ɗaya muke ta yi kaf rayuwarmu.

Wanda kuwa matsalarsa ita ce ganin baiwarsa tana cikin abubuwan da suka saɓa wa addini da al’ada. To lallai wannan yana munana tunani game da Ubangiji. Allah maɗaukaki ya halicci mutane a kan yin rayuwa yadda ya dace, sai dai wurin da suka taso (muhalli) ya musu tasiri su sauƙa daga layi. Don kuɓuta daga wannan tunanin, matakin farko mutum ya watsar da wannan tunanin, na biyu ya nemi sanin addini daidai gwargwado, na uku ya yi ƙoƙarin siffantuwa da kunya, na huɗu ya gwada wasu abubuwan.

Asalin baiwa ba aiki ba ce, wani abu ne da kake da shi a kwance a jikinka, ganin damarka ne ka san da wanne irin aiki za ka motsa shi. A misalin da na ba ku a baya, na wanda aka hana waƙa, bayan matashin ya bar waƙa sai ya koma sana’ar ɗinki. Cikin ƙanƙanin lokaci ya naƙalci ɗinki ya goge, har aka yaye shi ya kafa nasa. Ashe Allah ya masa baiwa a fannin ƙirƙira da ingantawa (creativity da innovation) ba tare da ya sani ba ya je ya sa ta a waƙa. Idan kai ma kana cikin wannan halin to kar ka kalli aikin da kake yi, ka kalli mene ne tun farko ya kai ka ga sha’awar yin abun. Ta haka ne za ka gane wacce baiwarka ka ɗauka ka sa a cikin aikin. Hakan zai ba ka damar juya akalar baiwar zuwa inda za a ci moriyarta.

𝘼𝙝𝙢𝙖𝙙 𝙎𝙖𝙣𝙞
#𝙃𝙖𝙪𝙨𝙖𝙂𝙡𝙤𝙗𝙖𝙡𝙈𝙚𝙙𝙞𝙖
14/10/2025

07/10/2025

7/9/2025

01/10/2025

Shout out to my newest followers! Excited to have you onboard! Saifullahi M Dawood, Sunusi Tukur Jami I, Idris Abdullahi Auwalu, Najib Abubakar Yusuf, Mubarak Al-Hameedy

30/09/2025

𝐈𝐧𝐚 𝐁𝐚𝐢𝐰𝐚𝐭𝐚 𝐓𝐚𝐤𝐞? 𝟎𝟒

𝙈𝙚𝙮𝙖𝙨𝙖 𝙬𝙖𝙨𝙪 𝙨𝙪𝙠𝙚 𝙜𝙖𝙣𝙞𝙣 𝙗𝙖𝙞𝙬𝙖𝙧𝙨𝙪 𝙖 𝙖𝙗𝙪𝙣 𝙙𝙖 𝙖𝙠𝙚 ƙ𝙮𝙖𝙢𝙖 𝙣𝙚?

Wannan matsalar ta zama ruwan dare sosai a cikin mutane. Misali akwai wani a danginmu da nake yawan misali da shi, ya taso da sha’awar yin waƙe-waƙe, har ta kai ya fara waƙoƙin zambo da habaici. Daga baya Allah ya taimake shi mahaifiyarsa ta hana shi waƙa, kuma ya ji maganarta ya daina ya kama wata sana’ar.

Mutane da dama suna samun kansu a irin wannan halin a ma fi yawancin lokuta ne a dalilin rashin samun mafaɗi, wato ƙarancin tarbiyya daga gida. Idan mutum ya taso da tarbiyya akwai abubuwan da ma ba ya tunanin yi, in ma ya yi za a taka masa birki. Wanda na ba da misali da shi da ba shi da tarbiyyar da in an taka masa birki zai bari da wataƙila har yanzu yana waƙa.

Wasu kuma addini ne bai ratsa su ba, suna ganin cewa ai wannan ba wani abu ba ne don na yi kaza da kaza, wasu ma na ganin shi ne wayewa, in ka ce musu ba kyau ma sai su ƙaryata ka. Sun gamsu da abun da hankalinsu da tunaninsu ya kimsa musu. Suna kuma tunanin to in aka hana su yin amfani da baiwarsu ya za su yi da rayuwarsu?

Wasu kuma ba a taso da su a kan wani abu da manufa ba ne, kawai an sake su haka ne suna rayuwarsu, duk abun da suka ga ana yayinsa a dandalin sada zumunta sai su ma kawai su ara su yafa, kafin su ankara sun faɗa mummunan hannu. Tun ba sa samun kuɗi har su kai ga an buɗe musu yadda ake yi a samu kudi a wannan harkar, daga nan sai mutum ya afka ciki, ya yi nisa, ya daina jin kira, har ya fara tunanin ma hassada ce ake masa.

𝘼𝙝𝙢𝙖𝙙 𝙎𝙖𝙣𝙞
#𝙃𝙖𝙪𝙨𝙖𝙂𝙡𝙤𝙗𝙖𝙡𝙈𝙚𝙙𝙞𝙖
30/9/2025