13/10/2025
*Masayrku Ma Cudur Baa? —
Fahamka Dhabta ah iyo Saamayntiisa Nolosha Qofka iyo Bulshada*
*Masayrku waa dareen bini’aadmi laga dhaxlay oo ka dhasha cabsi ah in la waayo qof ama wax uu qofku jecel yahay, sida xiriir jacayl, saaxiibtinimo, ammaan, ama xitaa guul la gaaray. Inkastoo masayrka dabiici ahaan uu qayb ka yahay dabeecadda dadka, haddana marka uu noqdo mid xad-dhaaf ah, burburinaya nolol, xiriir, iyo maskaxda qofka — wuxuu isu beddeli karaa cudur dhimir oo u baahan daawayn.
* Noocyada Masayrka:*
1. *Masayr Caadi ah (Normal Jealousy):*
- Waa dareen iska soo maro qof walba, lagana dareemo marka uu arko halis uu dareemayo in uu waayi karo wax uu jecel yahay.
- Wuxuu noqon karaa mid laga gudbi karo iyadoo la is fahmo, la is aaminaayo, lana xakameeyo shucuurta.
2. *Masayr Xanuun ah (Pathological Jealousy):*
- Waa marka qofku ku dhaco masayr joogto ah oo murugo, xanaaq, iyo shaki joogto ah keena.
- Waxaa lagu tilmaamaa *“Othello Syndrome”* ama *delusional jealousy*, taasoo uu qofku rumaysan yahay in lamaantiisu khayaanayso,/khiyaamaayo, xitaa marka aysan jirin wax caddayn ah.
- Qofka masayrka noocaan ah qaba wuxuu halis u yahay inuu ku kaco falal sida:
- Jirdil
- Xiritaan xorriyadda qof kale
- Dil iyo - Is-dil naftiisa,
- Dabeecado xadgudub ah iwm
*Masayrku Ma Cudur Baa?*
- Dhinaca cilmi-nafsiga, masayrka xad-dhaafka ah waxaa lagu daraa qaybaha *“Disorders of Delusion”*, gaar ahaan marka uu qofku lumiyo awooddii uu ku kala saari lahaa runta iyo mala-awaalka.
- Waxaa loo aqoonsaday xaalad u baahan:
- *Daawayn cilmi-nafsi (Psychotherapy)*
- *Daawo xanuunada maskaxda lagu daweeyo (antipsychotics/antidepressants)* haddii ay la socoto niyad-jab ama waalli.
- Sidoo kale, masayr xanuun ah wuxuu xiriir la leeyahay:
- *Xanuunka Paranoia*
- *Cudurrada sida: Schizophrenia, Bipolar disorder, iyo Personality disorders.*
* Saamaynta Masayrka Xun:*
- *Shakhsi ahaan:*
- Walbahaar joogto ah
- Kalsooni darro
- Fikir isdaba-joog ah
- Hurdo la’aan
- Isku kalsooni la’aan iyo burbur shucuureed
- *Xiriirrada:*
- Kala tag
- Qoys burbur
- Xadgudub jireed ama nafsi ah
- Caruurta oo ka dhaxla culeys nafsiyeed
- *Bulsho ahaan:*
- Qalqal bulsho
- Xadgudubyo ay ka mid yihiin dilal salka ku haya masayr
- Khilaafaad sii fida
* Sidee Loo Maareeyaa Masayrka Xanuunka ah?*
1. *Aqoonsi iyo Oggolaansho:*
In qofku ogaado in masayrkiisu dhaafay xadka caadiga ah waa tallaabada koowaad ee daawaynta.
2. *La-talin Naftiyan (Psychotherapy):*
Waxaa laga barto:
- Xakamaynta shucuurta
- Aaminaadda lammaane ama naftaada
- Sida loola tacaalo fikirka xun
3. *Daawooyin:*
- Marka ay la socdaan calaamado kale sida niyad-jab ama waalli, daawooyin ayaa loo adeegsadaa.
4. *Bulsho iyo Qoyska:*
- Wacyigelin iyo taageero qoyska ka timaadda waa muhiim si loo fahmo dhibaatada loogana baxo.
*Gaba-gabo:*
*Masayrka xad-dhaafka ah* waa cudur nafsiyeed oo dhab ah. Ma aha kaliya dabeecad ama eed qofka laga galo, balse waa xaalad u baahan faham, daryeel, iyo daawayn. Waa lagama maarmaan in bulshadeennu ay barato sida loo kala garto masayrka caadiga ah iyo midka baabi'iya nolosha qofka iyo dadka la nool.
*“Qofka masayrka xad-dhaafka ah qaba ma ahan qof xun — waa qof dhaawacmay oo u baahan in la caawiyo, la fahmo, lana bogsiiyo.”*
