28/09/2025
नेपालमा भ्रष्टाचारको मूल जरो बाहुनवादको अन्त्य गर्ने अबको एक मात्र बिकल्प नेशनल रिपब्लिक नेपाल (NRN) हो।
नेपालमा आजको सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको भ्रष्टाचार हो। भ्रष्टाचारले राष्ट्रको आर्थिक, सामाजिक, राजनीतिक, शैक्षिक, धार्मिक र सांस्कृतिक जीवनलाई गहिरो असर पारेको छ। भ्रष्टाचारको जरा सतही कारणहरूमा मात्र छैन। यसको ऐतिहासिक, संरचनात्मक र मानसिक जडहरू छन्। यी जडमध्ये सबैभन्दा गहिरो र पुरानो जरो हो — बाहुनवाद। बाहुनवाद भनेको कुनै जाति मात्र होइन, यो एउटा मानसिकता, सत्ता संरचना, शोषण प्रवृत्ति र सामन्तवादी सोचको प्रणाली हो जसले आफ्नो हितका लागि नियम, नीति, धर्म, संस्कृति र राज्य संरचनालाई कब्जा गरेर राख्छ।
नेपालमा शताब्दीयौँअघि बाहुनवादले आफ्नो आधार स्थापना गर्यो। यो कुनै प्राकृतिक सामाजिक विकास नभई योजनाबद्ध सांस्कृतिक र राजनीतिक कब्जा थियो। बाहुनवादको मूल रणनीति भनेको धर्म र संस्कृतिको नाममा मानिसहरूलाई जातीय श्रेणीमा बाँध्नु, आफ्नो जातलाई ‘सर्वोच्च’ घोषित गर्नु र राज्यको स्रोत साधन, शिक्षा र प्रशासनलाई आफ्नो नियन्त्रणमा राख्नु हो।
यसले "धर्मको व्याख्या" आफैं गर्ने, "ईश्वरको प्रतिनिधि" को दाबी गर्ने र जनतालाई अन्धविश्वासमा राख्ने काम गर्यो। फलस्वरूप, बहुसंख्यक मूलवासी समुदायहरू शिक्षाबाट वञ्चित भए, भूमिबाट विस्थापित भए र राज्यका निर्णय प्रक्रियाबाट टाढा राखिए।
बाहुनवादको मूल मन्त्र भनेको — सत्ता र स्रोत आफ्नो नियन्त्रणमा राख्ने हो। यसका लागि कानूनलाई आफैं अनुकूल व्याख्या गर्ने, पदमा पुगेपछि आफ्नै मान्छेलाई राख्ने र विरोध गर्ने आवाजलाई दबाउने प्रवृत्तिमा विकसित हुन्छ। यही प्रवृत्ति नै आजको व्यवस्थित भ्रष्टाचार को आधार हो।
1) नीतिगत भ्रष्टाचार: बाहुनवादी नेतृत्वले कानून र संविधानलाई आफ्ना हितअनुसार बनाउने वा बदल्ने गर्छ। यसले जनताको आवश्यकता भन्दा पनि आफू र आफ्नो समूहको लाभलाई प्राथमिकता दिन्छ।
2) प्रशासनिक कब्जा: प्रशासनमा आफ्नो जात र मानसिकता भएका मानिसलाई मात्र अघि बढाउने, पदोन्नति गर्ने र नियुक्ति गर्ने प्रणाली बनाइन्छ।
3) आर्थिक दोहन: ठेक्का, अनुदान, सरकारी योजना र बजेटको वितरणमा पारदर्शिता नहुने गरी आफ्नो पहुँच भएका व्यक्तिहरूलाई मात्र फाइदा पुग्ने व्यवस्था हुन्छ।
4) न्यायमा हस्तक्षेप: न्यायालय र प्रहरी प्रणालीमा समेत जातीय र विचारधारात्मक प्रभाव राखेर कानूनी प्रक्रिया बिगारिन्छ।
यसरी बाहुनवादले भ्रष्टाचारलाई मात्र बढाएको छैन, यसलाई ‘सिस्टम’ मा रूपान्तरण गरिदिएको छ, जसमा इमानदार व्यक्तिहरू बाँच्नै सक्दैनन्। यदि हामी भ्रष्टाचारको वास्तविक समाधान चाहन्छौँ भने, केवल कानूनी कडा सजाय वा निगरानी निकायको स्थापना मात्र पर्याप्त हुँदैन। किनभने यी सबै निकायहरू बाहुनवादी मानसिकताले नै कब्जा गरेका हुन्छन्।
त्यसैले भ्रष्टाचारको जरो मात्र पैसाको लोभ वा विदेशी प्रभाव होइन। यसको सबैभन्दा पुरानो, गहिरो र अदृश्य जरो बाहुनवाद हो। बाहुनवादले आफ्नो लाभका लागि नियम, संरचना, शिक्षा, संस्कृति र प्रशासनलाई कब्जा गरेर राखेको छ, जसले भ्रष्टाचारलाई संस्थागत बनाएको छ। तसर्थ , भ्रष्टाचार विरुद्धको लडाइँ केवल व्यक्तिगत अनियमितता विरुद्धको संघर्ष मात्र होइन, यो सिस्टम परिवर्तनको लडाइँ हो। र यो प्रणाली परिवर्तनको पहिलो र सबैभन्दा जरुरी कदम हो — बाहुनवादको अन्त्य।
यदि नेपाललाई सच्चा समानता, न्याय र पारदर्शिताको बाटोमा लैजाने हो भने हामीले बाहुनवादलाई इतिहासको किताबमा मात्र सीमित पार्नुपर्छ। जबसम्म यो मानसिकता र संरचना कायम रहन्छ, तबसम्म भ्रष्टाचारको जरो सदैव हरियो रहनेछ। बाहुनवादको अन्त्यसँगै मात्र भ्रष्टाचारको मूलो उखेल्न सकिन्छ र तब मात्र नेपाल एक इमानदार, न्यायपूर्ण र समृद्ध राष्ट्र बन्न सक्छ । जै मूलवासी!🐝🐝🐝🐝🐝!!
