23/09/2025
ब्राह्मण महिलाले नौमती बाजा बजाउँदै तोडे परम्परागत सीमाना
लेटाङ, ७ असोज । “पहिला जब हामीले बाजा बजाउने कुरा निकाल्यौं, धेरैले अचम्म मान्थे,” स्मरण गर्छिन् हिमा निरौला (तिम्सिना) । उनी ब्राह्मण समुदायकी महिला हुन् । अझै खुलेर भन्यो भने, नेपाली समाजमा नौमती बाजा भन्नेबित्तिकै मानिसको ध्यान दलित समुदाय, विशेषगरी दर्जी वा नेपाली जातिप्रति जान्थ्यो । बाजा बजाउनु उनीहरूको परम्परागत पेशा ठानिन्थ्यो । तर अहिले यही धारणा भत्काउँदै लेटाङ–५ का महिलाहरूले इतिहास पल्टाइरहेका छन् ।
श्री लक्ष्मी नौमती महिला बाजा समूहको नामले परिचित यो समूहमा अधिकांश सदस्य ब्राह्मण महिलाहरू रहेका छन् । उनीहरूले विवाह, व्रतबन्ध, झाँकी, र्याली, पार्टी, उत्सव जस्ता कुनै पनि शुभ कार्यमा व्यावसायिक रूपमा बाजा बजाउने काम गर्दै आएका छन् । यो देख्दा समाजका धेरैलाई अझै आश्चर्य लाग्छ । तर महिलाहरूको आत्मविश्वास भने अडिग छ ।
“नौमती बाजा त हाम्रो संस्कृतिको पहिचान हो, यसलाई कुनै जातमा मात्र सीमित राख्न हुँदैन । हामी महिलाले पनि बजाउन सक्छौं र यसलाई पेशा बनाएर आत्मनिर्भर हुन सक्छौं भन्ने कुरा देखाउन पाएका छौं,” हिमा निरौलाको भनाइ छ ।
समूहका महिलाहरूका लागि यो यात्रा सजिलो थिएन । सुरु–सुरुमा उनीहरूले बाजा हातमा लिएर अभ्यास गर्दा कतिपयले हेला गरे, कतिपयले त कटाक्ष पनि गरे । “ब्राह्मण घरकी छोरीहरूले बाजा बजाउँछन् ?” भन्ने कुरा गाउँभरि चर्चाको विषय बन्न पुग्यो । तर निरन्तर अभ्यास र मेहनतले अहिले उनीहरूलाई कार्यक्रम–कार्यक्रममा बोलाउने माग बढ्दो छ ।
स्थानीय बासिन्दाहरू भन्छन्, महिला समूहको यो साहसले दुई कुरा स्पष्ट गरेको छ । पहिलो, कुनै पनि काम जातीय सीमामा अड्किनु हुँदैन । दोस्रो, महिलाले घरभित्र मात्र सीमित भएर बस्नुपर्ने बाध्यता छैन । उनीहरूले चाह्यो भने संस्कृतिको जगेर्नासँगै आयआर्जन पनि गर्न सक्छन् ।
नौमती बाजा बजाउँदै हिँड्ने यी महिलाहरू अहिले आत्मनिर्भर जीवनतर्फ उन्मुख भएका छन् । उनीहरूले बजाउने धुनसँगै समाजमा महिला सशक्तिकरण र जातीय समानताको नयाँ संदेश गुञ्जिएको छ ।
सम्पर्कका लागि:
९७०२९९४१४९, ९८६३२६३५१५
