01/09/2025
मिर्गौला तस्करीको जालो दिल्लीसम्मै: सेटिङमा सय बढीको मिर्गाैला बेचिएको आशंका
प्रहरीले मिर्गाैला तस्करीको जालो भारतको दिल्लीसम्मै रहेको निष्कर्ष निकालेको छ । मिर्गाैला तस्करीको ठूलो गिरोह रहेको सूचनाका आधारमा प्रहरीले केही समय अघिदेखि ‘अपरेसन लाइफ सिल्ड’नै सञ्चालन गरेको थियो । मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरोले सो अप्रेसनका क्रममा मिर्गौला तस्करीका मुख्य नाइकेमध्येका एक श्यामकृष्ण भण्डारीलागयत थप दुई जनालाई पक्राउ गरेको छ । यो गिरोहले १ सयभन्दा बढी जनाको मिर्गाैला बेचेको हुन सक्ने प्रहरीले अनुमान गरेको छ ।
भारतको दिल्ली लगेर नेपाली नागरिकको मिर्गौला बेच्ने गिरोहका नाइके भण्डारीसहित थप दुई जनालाई पक्राउ गरे पनि अन्य थप गिरोहको समेत खोजी भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ ।
मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्युरोको विशेष टोलीले कञ्चनपुर र वीरगञ्ज नाकाबाट उनीहरूलाई नियन्त्रणमा लिएको हो ।
ब्युरोका अनुसार सिन्धुपाल्चोक, काभ्रे, सिन्धुली, नुवाकोट र धादिङका गाउँहरूमा पुगेर विभिन्न प्रलोभनमा पार्दै नेपालीलाई भारत पु¥याएर मिर्गौला बेच्ने गिरोहलाई लामो समयदेखि निगरानीमा राखिएको थियो । गिरोहविरुद्ध हालसम्म ४ वटा मुद्दा दर्ता भएका छन् भने ५ जना पीडितले जाहेरी दिएका छन् ।
अनुसन्धान प्रारम्भिक नतिजाअनुसार गिरोहले मिर्गौला दिन तयार हुने व्यक्तिलाई आफैंले गाडीको व्यवस्था गरी भारतको नयाँदिल्लीसम्म पु¥याउँदै आएको छ । त्यहाँ पु¥याएपछि होटलमा राख्ने, खानपान र आवासको व्यवस्था गर्ने, चिकित्सकलाई बोलाएर रगत परीक्षण गर्ने काम भण्डारीले आफैं मिलाउने गरेको बयानमा खुलेको छ ।
गिरोहले पीडितलाई ६ लाख भारतीय रुपियाँ दिने प्रलोभनमा पार्ने गरेको पाइएको छ । तर, एक पीडितले भने वास्तविकतामा केवल ५ हजार रुपियाँमात्र पाएको बयान दिएको ब्युरोले जनाएको छ । प्रलोभनमा परेका व्यक्तिलाई दिल्लीमा लगेर बेहोस पार्ने, आँखामा पट्टी बाँधेर अस्पतालमा ३÷४ दिन राख्ने र त्यस अवधिमा मिर्गौला निकाल्ने गरिएको अनुसन्धानबाट पुष्टि भएको छ । त्यसपछि पीडितलाई पुनः नेपाल फर्काइने र नाइकेले ठूलो रकम हात पार्ने गरेको देखिएको छ ।
श्यामकृष्ण भण्डारीले प्रारम्भिक बयानमा आफूले कम्तीमा २५ जनाको मिर्गौला झिकाउने कार्यमा संलग्न भएको स्वीकार गरेका छन् । तर, प्रहरी अनुसन्धानमा यो संख्या १ सयभन्दा बढी हुन सक्ने आशंका गरिएको छ । भारतको ग्रेटर नोयडास्थित यथार्थ हस्पिटल र विभिन्न क्लिनिकका कर्मचारी तथा एजेन्टसँग सेटिङ गरी उनीहरूले मिर्गाैलाको तस्करी गर्दै आइरहेको पाइएको हो ।
ब्युरोका अनुसार भण्डारीलाई कञ्चनपुर नाकाबाट र उनको सहयोगी सुजन भारतीलाई वीरगञ्ज नाकाबाट पक्राउ गरिएको हो । यसअघि नै गत साउन २० गते समूहका अन्य तीन सदस्यहरू पक्राउ परेका थिए ।
पीडितको जाहेरी र पहिले पक्राउ परेकाहरूको बयानका आधारमा अनुसन्धान अघि बढाइएको थियो । यसै क्रममा मुख्य नाइकेलाई समेत नियन्त्रणमा लिन प्रहरीले सफल कारबाही गरेको हो ।
नेपालमा अंग बेचबिखनको समस्या नयाँ होइन । गत दुई दशकयता निर्धन र विपन्न समुदायका मानिसहरूलाई प्रलोभनमा पारेर भारत लग्ने घटना बारम्बार सार्वजनिक हुँदै आएका छन् । खासगरी सिन्धुपाल्चोक, काभ्रेपलाञ्चोक, नुवाकोटलगायतका जिल्लाहरूलाई मिर्गाैला तस्करीको ‘हटस्पट’ मानिन्छ ।
सन् २००७÷०८ तिर पहिलोपटक काभ्रेपलाञ्चोकका दर्जनौं व्यक्तिको मिर्गौला बेचिएको समाचार सार्वजनिक भएपछि राज्यले यसलाई गम्भीर रूपमा लिन थालेको थियो । यद्यपि, त्यसयता पनि विभिन्न सञ्जाल सक्रिय रहेकै तथ्य खुलेका छन् । गत वर्षमात्रै सिन्धुपाल्चोकबाट ४ जनाको मिर्गौला बेचिएको घटनामा प्रहरीले अनुसन्धान थालेको थियो । तर, गिरोहलाई पूर्ण रूपमा नियन्त्रणमा लिन नसक्दा अहिले फेरि सक्रिय भएको पाइएको छ । यसपटक पक्राउ परेका नाइके भण्डारी यस क्षेत्रमा लामो समयदेखि क्रियाशील प्रमुख योजनाकार मानिन्छ ।
नेपालमा अंग बेचबिखनविरुद्ध कडा कानुन भए पनि कार्यान्वयनमा कमजोरी रहेको विशेषज्ञहरूको भनाइ छ । पीडितहरू प्रायः विपन्न, अशिक्षित र ग्रामीण भेगका हुने हुँदा न्याय खोज्न कठिनाइ हुने गरेको मानव बेचबिखनविरुद्धको अभियानमा लामो समयदेखि संस्था नै खोलेर लाग्नुभएकी अभियन्ता चरिमाया तामाङ बताउनुहुन्छ ।
यसपटकको अनुसन्धानपछि राज्यले पीडितलाई क्षतिपूर्ति दिने र भविष्यमा यस्ता अपराध रोक्ने प्रतिबद्धता जनाएको छ । तर, सामाजिक अभियन्ताहरू भने निरन्तर निगरानी, सीमानाका कडाइ र स्थानीय तहमा जनचेतना आवश्यक रहेको बताउँछन् ।
नेपाल प्रहरीले थालेको ‘अप्रेसन लाइफ सिल्डबाट मिर्गौला बेच्ने गिरोहको जालो भण्डाफोर भएपछि पुनः अंग बेचबिखनको संवेदनशील समस्या सतहमा आएको छ । श्यामकृष्ण भण्डारीजस्ता नाइकेलाई नियन्त्रणमा लिनु ठूलो उपलब्धि भए पनि यो सञ्जाल पूर्ण रूपमा नियन्त्रणमा आउन अझै चुनौतीपूर्ण देखिन्छ । विशेषज्ञहरूको भनाइमा, जबसम्म विपन्न समुदायलाई रोजगारी, शिक्षा र स्वास्थ्य सुरक्षामा पहुँच बढाइँदैन, त्यति बेलासम्म अंग बेचबिखनजस्ता अपराध पुनः दोहोरिन सक्ने खतरा रहिरहन्छ ।
प्रहरीका अनुसार पक्राउ परेकाविरुद्ध संगठित अपराध ऐनअन्तर्गत कारबाही थालिएको छ । सो ऐनअन्तर्गत मानव बेचबिखन र गैरकानुनी रूपमा अंग बेचबिखनमा संलग्नलाई १० वर्ष कैद र २ लाख रुपियाँदेखि ५ लाखसम्म जरिवाना गर्ने व्यवस्था रहेको छ । संगठित अपराध निवारण ऐन २०७० बमोजिम सम्बद्ध कसूरमा तोकिएको सजायमा डेढी बढाइ सजाय हुन सक्ने कानुनी व्यवस्था रहेको छ ।
यसअघि सिन्धुलीका ३७ वर्षीय खिलबहादुर भुजेल प्रहरीको सम्पर्कमा आएपछि अनुसन्धान गर्दै जाँदा राकेश नेपाली, समीर नेपाली र कुमार भन्ने राजकुमार नेपाली पक्राउ परेका थिए ।
