20/08/2025
नेपाल विश्वमा सबैभन्दा ठूलो अलैंची (लार्ज कार्डमम) उत्पादन गर्ने देश हो, जसले विश्वको कुल उत्पादनको करिब ६८% हिस्सा ओगटेको छ। अलैंची नेपालको पूर्वी पहाडी भेगमा मुख्य रूपमा उमारिन्छ र यसको उच्च गुणस्तरका कारण विश्वबजारमा नेपाली अलैंची निकै लोकप्रिय छ।
निर्यात र उत्पादन मूल्य
अलैंची नेपालको अर्थतन्त्रमा महत्वपूर्ण कृषि उत्पादन हो। आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा नेपालले करिब १०,००० मेट्रिक टन अलैंची निर्यात गरी ६३ मिलियन अमेरिकी डलर बराबरको आम्दानी गरेको थियो। मुख्य निर्यात बजार भारत रहेको छ, जहाँबाट फेरि विश्वका अन्य देशहरूमा पुनर्निर्यात हुन्छ। भारतबाहेक फ्रान्स, अष्ट्रेलिया, स्विट्जरल्याण्ड लगायतका देशहरूमा पनि नेपाली अलैंची निर्यात भएको पाइन्छ, यद्यपि ती देशहरूको निर्यात सानो मात्रामा छ।
नेपालले विगतका केही वर्षमा निर्यात मूल्य र मात्रा दुवैमा उल्लेखनीय वृद्धिदेखि २५% सम्मको वृद्धि देखाएको छ। तर उत्पादनमा केही चुनौतीहरू पनि छन्, जस्तै जलवायु परिवर्तन र रोगको जोखिमले उत्पादनमा प्रभाव पारिरहेको छ।
भविष्यको सम्भावना र चुनौती
नेपालको अलैंची उत्पादन क्षेत्र अहिले ५३ जिल्लामा फैलिएको छ र यसको उत्पादन र गुणस्तरमा निरन्तर सुधार हुँदै आएको छ। अलैंची उत्पादनले ग्रामीण क्षेत्रका लाखौं परिवारलाई रोजगारी र आम्दानी प्रदान गरिरहेको छ। सरकारले उत्पादन प्रवर्द्धन, रोग नियन्त्रण र निर्यातमा सुधारका लागि विभिन्न पहल गरिरहेको छ जसले आगामी दिनहरूमा निर्यात र आम्दानीमा थप बृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ।
विशेषगरि गल्फ देशहरू र युरोपेली संघका देशहरूमा नेपाली अलैंचीको माग बढ्दो छ र आधुनिक प्रविधिको प्रयोग गरी निर्यात बजारमा पहुँच विस्तार गर्न प्रयास भइरहेको छ। उचित व्यवस्थापन र प्रविधिको प्रयोगले नेपाललाई अलैंची उत्पादन र निर्यातमा अझ अग्रणी बनाउन सक्ने सम्भावना छ।
यसरी हेर्दा, अलैंची नेपालका लागि मात्र कृषि उत्पादन नभएर राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पुर्याउने वस्तु बनेको छ। चुनौतीहरू भएतापनि यसको सम्भावना उज्जवल छ र सही नीति तथा प्रविधि प्रयोग गरिएमा यसले नेपालको आर्थिक विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्नेछ।
