29/08/2025
*** नेपालमा ग्रीन हाइड्रोजनको सम्भावना ***
नेपालमा ग्रीन हाइड्रोजन उत्पादनको प्रचुर सम्भावना छ, मुख्यतया यहाँको जलविद्युत उत्पादन क्षमताका कारण। जलविद्युतलाई 'स्वच्छ' र नवीकरणीय ऊर्जा मानिन्छ, र यसको प्रयोगबाट उत्पादन हुने हाइड्रोजनलाई नै ग्रीन हाइड्रोजन भनिन्छ।
🇳🇵🇳🇵आधारहरु 🇳🇵🇳🇵
🔎 जलविद्युतको प्रचुरता: नेपालमा करिब ४२,००० मेगावाट जलविद्युत उत्पादनको प्राविधिक क्षमता रहेको अनुमान छ। हाल यो क्षमताको १०% भन्दा कम मात्रै उपयोगमा आएको छ। भविष्यमा जलविद्युत उत्पादन बढ्दै जाँदा, त्यसबाट बाँकी रहेको बिजुली (खासगरी वर्षायाममा) लाई ग्रीन हाइड्रोजन उत्पादनमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
🔎 ऊर्जा सुरक्षा: हाइड्रोजनलाई ऊर्जा भण्डारणको एक माध्यमको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसले ऊर्जाको माग र आपूर्तिको बीचमा सन्तुलन कायम गर्न मद्दत गर्छ।
🔎 जलवायु परिवर्तनको न्यूनीकरण: पेट्रोलियम पदार्थको सट्टा हाइड्रोजनको प्रयोगले कार्बन उत्सर्जन घटाउन मद्दत गर्छ। यसले नेपालको वातावरण र जलवायु परिवर्तनसँग जुझ्न गर्ने प्रयासमा सहयोग पुग्छ।
📢📢📢 ग्रीन हाइड्रोजनको प्रयोग र अवसर 📢📢📢
नेपालमा ग्रीन हाइड्रोजनलाई विभिन्न क्षेत्रमा प्रयोग गर्न सकिन्छ, जसले आर्थिक र वातावरणीय दुवै लाभ प्रदान गर्छ।
🔎 यातायात: हाइड्रोजनलाई सवारी साधन (बस, ट्रक, कार) चलाउन इन्धनको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। अहिले प्रयोग भइरहेका पेट्रोल र डिजेलको सट्टा हाइड्रोजन प्रयोग गर्दा वायु प्रदूषण घट्छ।
🔎 औद्योगिक क्षेत्र: सिमेन्ट, फर्टिलाइजर, र रासायनिक उद्योगहरूमा हाइड्रोजनलाई कच्चा पदार्थको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसले ती उद्योगहरूलाई 'ग्रीन' बनाउन मद्दत गर्छ।
🔎 ऊर्जा भण्डारण: हाइड्रोजनलाई भविष्यको ऊर्जाको रूपमा भण्डारण गर्न सकिन्छ र बिजुलीको माग बढी भएको समयमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
🔎 निर्यात: भविष्यमा नेपालले ग्रीन हाइड्रोजन उत्पादन गरी अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा निर्यात गर्न सक्ने सम्भावना पनि छ, जसबाट देशले ठूलो आर्थिक लाभ प्राप्त गर्न सक्छ।
🎤🎤🎤 चुनौती र आगामी बाटो 🎤🎤🎤
नेपालमा ग्रीन हाइड्रोजनको सम्भावना भए पनि, केही चुनौतीहरू पनि छन्।
🔎 लागत: हाइड्रोजन उत्पादनको लागत अहिले पनि महँगो छ, जसले यसलाई प्रतिस्पर्धी बनाउन गाह्रो छ।
🔎 प्रविधि: हाइड्रोजनसँग सम्बन्धित प्रविधि (इलेक्ट्रोलाइजर, भण्डारण, वितरण) नेपालमा अझै पूर्ण रूपमा विकसित भएको छैन।
🔎 नीतिगत स्थिरता: हाइड्रोजनसँग सम्बन्धित नीति र नियमहरू स्पष्ट नहुँदा यस क्षेत्रमा लगानी आकर्षित गर्न गाह्रो हुन सक्छ।
यी चुनौतीहरूलाई पार गर्न, नेपाल सरकारले ग्रीन हाइड्रोजन उत्पादन र प्रयोगलाई बढावा दिन उपयुक्त नीतिहरू बनाउनु आवश्यक छ। साथै, अनुसन्धान र विकासमा लगानी बढाउनु र निजी क्षेत्रलाई प्रोत्साहित गर्नु पनि महत्त्वपूर्ण छ। समग्रमा, सही नीति र योजनाका साथ, नेपालले ग्रीन हाइड्रोजनको क्षेत्रमा ठूलो सफलता प्राप्त गर्न सक्छ।
*** AI को सहयोगमा ***