13/06/2025
सुनमा लगाइएको कर खारेज गर्न माग गर्दै देशैभर सुनचाँदी पसल बन्द गरेर व्यवसायीहरू आन्दोलनमा
सरकारले आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को बजेटमार्फत सुनका गरगहनामा कर लगाएको विरोधमा आजदेखि देशैभरका सुनचाँदी व्यवसायीहरूले अनिश्चितकालका लागि पसल बन्द गरेर आन्दोलन सुरु गरेका छन्। नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघको आह्वानमा सुरु भएको यो आन्दोलनले देशभरको सुनचाँदी कारोबार ठप्प भएको छ।
के हो व्यवसायीको माग?
सरकारले नयाँ बजेटमा तयारी सुनका गरगहना निर्यातमा लाग्दै आएको कर हटाए पनि आन्तरिक बजारमा बिक्री हुने गरगहनामा कर लगाउने घोषणा गरेको थियो। व्यवसायीहरूका अनुसार, यो नयाँ कर नीतिले वैध माध्यमबाट कारोबार गर्ने व्यवसायीलाई निरुत्साहित गर्ने र अवैध सुनको चोरी-पैठारीलाई बढावा दिनेछ।
नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघका अध्यक्ष माणिक रत्न शाक्यले भने, "सरकारको यो निर्णय अव्यवहारिक र व्यवसायीमारा छ। यसले एकातिर उपभोक्तालाई महँगीको मारमा पार्छ भने अर्कोतिर राज्यले नै अवैध कारोबारलाई प्रोत्साहन गरेजस्तो देखिन्छ।" उनका अनुसार, यो करले सुनको कारोबार अपारदर्शी बन्ने र सरकारले राजस्व गुमाउने खतरा बढेको छ।
आन्दोलनको प्रभाव
महासंघको आह्वानअनुसार, काठमाडौं उपत्यकासहित पोखरा, विराटनगर, बुटवल, नेपालगञ्ज, धनगढी जस्ता प्रमुख सहरहरूमा आज बिहानैदेखि सुनचाँदी पसलहरू खुलेका छैनन्। पसल बन्द हुँदा विवाहको लगन तथा अन्य शुभकार्यका लागि गरगहना खरिद गर्न चाहने सर्वसाधारण मर्कामा परेका छन्।
पसल बन्द मात्र नभएर व्यवसायीहरूले जिल्ला-जिल्लामा विरोध प्रदर्शन गर्ने र जिल्ला प्रशासन कार्यालयमार्फत सरकारलाई ज्ञापनपत्र बुझाउने कार्यक्रम पनि तय गरेका छन्। माग पूरा नभएसम्म पसल नखोल्ने उनीहरूको अडान छ।
सरकारको धारणा
यस विषयमा अर्थ मन्त्रालयका अधिकारीहरूले औपचारिक रूपमा कुनै प्रतिक्रिया दिएका छैनन्। तर, सरकारले करको दायरा फराकिलो बनाउने र अर्थतन्त्रलाई औपचारिक प्रणालीमा ल्याउने उद्देश्यले यो नीति ल्याएको बताइएको छ।
व्यवसायीहरूले भने सरकारसँग तत्काल वार्ता गरी यो अव्यवहारिक कर फिर्ता लिन माग गरेका छन्। उनीहरूले भनेका छन्, "हामी करको विरोधी होइनौं, तर नीति बनाउँदा सरोकारवालासँग छलफल गरिनुपर्छ। यो एकतर्फी निर्णयले समग्र व्यवसाय नै धराशायी हुने अवस्था आएकाले हामी आन्दोलनमा उत्रिन बाध्य भएका हौं।"
यो आन्दोलनले कहिलेसम्म निरन्तरता पाउँछ र सरकारले व्यवसायीका मागलाई कसरी सम्बोधन गर्छ भन्ने कुरा भने अनिश्चित नै छ। यदि यो गतिरोध लम्बिएमा विवाहको मौसममा बजारमा सुनको अभाव देखिने र उपभोक्ताले थप सास्ती भोग्नुपर्ने निश्चित छ।