01/07/2025
१) शिक्षा केवल ज्ञान मात्र हो कि सीप पनि हो?
२) नेपाली शिक्षाले किन बेरोजगार मात्र उत्पादन गर्दै छ?
३) गृहकार्य कस्तो हुनुपर्छ?
४) अवको शिक्षा कस्तो हुनुपर्छ?
# हामीले बिहान ६ बजेदेखी राती १० बजेसम्म औजारको रुपमा केवल कापी,कलम र किताब दिएर दिनभर स्कुल राखेर, बेलुकी एकैछिन फुर्सद नदिइ १० बजेसम्म लेख्नैपर्ने गृहकार्य दिदा त्यो बच्चाले अरु सीप कहिले सिक्ने?? जिवनको सबैभन्दा बढी सिक्ने चहाना र कौतुहलता हुने उमेर (६ देखी १६ वर्ष) को समय चै जब्बरजस्ती लेख्न र पढ्न मात्र बाध्य पार्नु त्यो बिधार्थि माथी गरिएको ज्यादती मात्र हो।
१) शिक्षा ज्ञान, सीप र असल चरित्रको समिश्रण हो।
विद्यार्थी मुल्याङ्कन तीन क्षमताको आधारमा गरिनुपर्छ
¡) Academic ( बढिमा ५ विषय)
¡¡) Soft Skills (अनुशासन, नेतृत्व, नैतिकता, आदि)
¡¡¡) Hard Skills ( खेलकुद, सङ्गीत, गायन, नृत्य, कृषि तथा पशुपालन, चित्रकला, कोडिङ, नाटक तथा फिल्म मेकिङ आदि)
नेपालमा केवल ACADEMICS तिर धेरै ध्यान दिइएकोले बिद्यार्थिको सवैभन्दा उर्जासिल समय नै लेख्न र पढन मात्र प्रयोग हुन्छ जसले गर्दा उनिहरु झनै अल्छे हुन जान्छन्।
२) विद्यार्थी, अभिभावक, शिक्षक र सरकारलाई केवल academic certificate राम्रो चाहिएको छ। तर विद्यार्थीलाई soft skills र hard skills पनि parallel रुपमा सिकाउनुपर्छ।
विद्यार्थीमाथी ज्यादती हुने गरि होइन तर बुद्धिमानि पुर्वक समय बिभाजन गर्नुपर्छ जस्तै बिहान ९ बजेबाट १ बजेसम्म विद्यालय समय (ACADEMICS) दिउँसो घर जाने र rest गर्ने समय १ बजे देखि३ बजेसम्म र ३ बजेदेखी ६ बजेसम्म अनिवार्य (Hard Skills) सिक्नै पर्ने र हरेक परिक्षामा hard skills project पेस गर्नैपर्ने, ६ बजे पछि ७:३० सम्म खाना खाने समय ८-९ बढिमा १ घन्टाको लेख्ने गृहकार्य। बिहानको समय पढ्न मात्र प्रयो हुने गरि ।
३) गृहकार्य रमाइलो हुनुपर्छ बोझिलो हैन। दिउँसो १ बजे घर जान दिने हो भने एउटा कृषकको छोरोले हरेक दिन ३ घन्टा आफ्नो आभिभावकलाई खेतमा सघाउनेछ जुन उसको ब्यक्तिगत hard skill हो भलै उसको बाध्यता होला तर सीप पनि बिकास त हुन्छ नै र मिहिनेत गर्ने बानी बस्छ नै। एउटा खेलाडी बन्ने सोच भएका बिद्यार्थिले दिनको ३ घन्टा खेल्न पाउछ तवपो रोनाल्डो-मेस्सी निक्लिन्छ। नृत्य, गाएन, नाटक आदिमा बिद्यार्थीले आ-आफ्नो रुचि अनुसार दिनमा ३ घन्टा समय दिदा त्यसको प्रतिफल कस्तो आउँछ युरोप महादेशका राष्ट्रहरुलाई हेर्दा प्रस्ट हुन्छ।
४) अवको शिक्षा skill oriented हुनुपर्छ र त्यो विद्यालय मात्रमा सम्भव छैन। विद्यालय बहिर पनि विद्यार्थिले सिक्ने धेरै कुरा छन त्यसको लागि प्रसस्त समय दिनुपर्छ। उदाहरणको लागि Hard Skills अलि अलि त ठिकै हो तर विद्यालयमा त्यसको दक्षता पाउन असम्भव छ। आफुआफुले चाहेको हजारौं skills त्यही विषयको दक्षता प्राप्त मानिससित तालिम लिन पठाउनुपर्छ जसले पुर्णता प्रदान गर्नेछ।
अब ढिलो नगरौं।
१०-४ विद्यालय समय हुनु नै बिद्यार्थिको विविध पक्षको बिकासमा बाधा पुर्याउनु हो भने गलत शिक्षा नीति र गलत मुल्यांकन पद्धति नै बेरोजगारी उत्पादन गर्ने यन्त्र हो।
निमा ओङ्गेल शेर्पा
शिक्षक: लाली गुराँस अङ्ग्रेजी माध्यमिक विद्यालय, सिद्दिचरण-११, ओखलढुंगा
