26/10/2025
पाचन तन्त्र बिग्रँदा देखिने २० सङ्केत र आयुर्वेदिक समाधान
🔹१. खाना खाएपछि पेट भारी हुनु
👉 कारण: पाचन शक्ति कमजोर हुनु।
💚उपाय:
बिहान खाली पेट १ चम्चा अदुवा रस र मह सेवन गर्नु।
🔹२. बारम्बार डकार आउनु
👉 कारण: ग्यास जम्नु।
💚 उपाय:
हरेक भोजन पछि आधा चम्चा जुवनो र चिमटीभर कालो नुन चपाउनु।
जीराको पानी (भिजाएर उमालेको) पिउनु।
🔹३. ग्यास र पेट फुल्नु
👉 कारण: आन्द्रामा वायु वृद्धि।
💚 उपाय:
खाना पछि हिंग, अदुवा, जीरा मिसाएर खानु।
राति दूध वा दही खानु हुँदैन।
🔹४. एसिडिटी र जलन महसुस हुनु
👉 कारण: पित्त दोष बढ्नु।
💚 उपाय:
बिहान खाली पेट एलोभेरा (घुउकुमारी)को
रस वा धनियाको पानी पिउनु।
मसला, तारे (फ्राई) कोचीज कम गर्नु।
🔹५. भोक कम वा धेरै लाग्नु
👉 कारण: अग्नि (पाचन शक्ति) असन्तुलित हुनु।
💚 उपाय:
त्रिफला चूर्ण राति सुत्नुअघि तातो पानीसँग लिनु।
नियमित समयमै खाना खानु।
🔹६. पेट दुख्नु वा ऐँठन हुनु
👉 कारण: वायु दोष।
💚 उपाय:
हिंग पाउडर तातो पानीमा मिसाएर पेटमा दल्नु।
जुवनो, कालो नुन मिलाएर सेवन गर्नु।
🔹७. मुखबाट दुर्गन्ध आउनु
👉 कारण: अपच र मुखमा जीवाणु वृद्धि।
💚 उपाय:
बिहान त्रिफला पानी वा निम्बु पानीले कुल्ला गर्नु।
राति सुत्नु अघि दाँत र जिब्रो सफा गर्नु।
🔹८. जिब्रोमा सेतो/पहेंलो तह देखिनु
👉 कारण: शरीरमा विषाक्त पदार्थ (टक्सिन)।
💚 उपाय:
बिहान गर्म पानीमा नुन हालेर कुल्ला गर्नु।
त्रिफला चूर्ण दैनिक सेवन गर्नु।
🔹९. कब्जियत वा पखाला लाग्नु
👉 कारण: पाचन असन्तुलन।
💚 उपाय:
कब्जका लागि राति इशबगोल भूसी वा गुरजोको रस लिनु।
पखालामा अनारको रस र मुलेठी सेवन गर्नु।
🔹१०. मुख सुक्नु
👉 कारण: शरीरमा पित्त वृद्धि वा पानीको कमी।
💚 उपाय:
बिहान धनिया पानी वा एलोभेरा रस पिउनु।
पर्याप्त पानी र तरल पदार्थ सेवन गर्नु।
🔹११. खाना खाएपछि निद्रा लाग्नु
👉 कारण: अपच र भारी खाना।
💚 उपाय:
हल्का खाना खानु (दलिया, मूँग दाल)।
खाना पछि सानो हिँडाइ (१० मिनेट) गर्नु।
🔹१२. बान्ता वा वाकवाकी
👉 कारण: पित्त दोष र खाना विषाक्त हुनु।
💚 उपाय:
तुलसी, अदुवा, मह मिसाएर सेवन गर्नु।
निम्बु पानी वा जीराको पानी पिउनु।
🔹१३. तौल घट्नु वा बढ्नु
👉 कारण: पाचन प्रणालीमा असन्तुलन।
💚 उपाय:
नियमित समयमै सन्तुलित आहार।
अश्वगन्धा वा च्यवनप्राश सेवन गर्नु।
🔹१४. थकान वा कमजोरी
👉 कारण: पोषणको कमी र अपच।
💚 उपाय:
बिहान च्यवनप्राश, मुनक्का दूधमा उमालेको सेवन गर्नु। प्रशस्त निद्रा लिनु।
🔹१५. छालामा दाना वा फोका आउनु
👉 कारण: शरीरमा विषाक्त पदार्थ (आम)।
💚 उपाय:
दैनिक त्रिफला चूर्ण, गुरजोको रस सेवन गर्नु।
मासु र तेलिलो खाना कम गर्नु।
🔹१६. पेटबाट आवाज आउनु
👉 कारण: वायु बढी हुनु।
💚 उपाय:
हिंग, जीरा, अदुवा प्रयोग गर्नु।
राति चपाएर सौंफ खानु।
🔹१७. आँखा मुनि कालो घेरा
👉 कारण: पाचन समस्या र निद्राको कमी।
💚 उपाय:
राति ७–८ घण्टा सुत्नु।
बिहान लाउकाको रस वा तुलसी पात सेवन गर्नु।
🔹१८. मुड चिडचिडापन
👉 कारण: पित्त र वायु दोष।
💚 उपाय:
ब्राह्मी रस वा अश्वगन्धा चूर्ण सेवन गर्नु।
ध्यान र श्वास–प्रश्वास अभ्यास गर्नु।
🔹१९. धेरै तिर्खा लाग्नु
👉 कारण: पित्त दोष बढ्नु वा डिहाइड्रेसन।
💚 उपाय:
धनिया, मिश्री, गुलाब पानी सेवन गर्नु।
अत्याधिक नुनिलो र मसलेदार खाना घटाउनु।
🔹२०. अनुहार रुखो वा पहेंलो देखिनु
👉 कारण: जण्डिस वा पित्तको समस्या।
💚 उपाय:
गुरजोको रस, एलोभेरा रस, धनिया पानी पिउनु।
चिल्लो र तलेको खाना पूर्णरूपले टार्नु।