12/10/2025
तानसेन: सम्पदा पुनर्जीवन, समुदाय सशक्तिकरण र दिगो भविष्य निर्माण
तानसेन इतिहास र प्रगतिको संगमस्थलमा उभिएको शहर हो। यसको समृद्ध सांस्कृतिक सम्पदा र रणनीतिक अवस्थापनाले यसलाई रूपान्तरणको यात्रामा अघि बढ्न तयार बनाएको छ। तर यसको सम्पूर्ण सम्भावना साकार गर्न विभिन्न क्षेत्रमा तत्काल र रणनीतिक कदम चाल्न आवश्यक छ।
१. स्वास्थ्य पूर्वाधार
पाल्पा अस्पताल, ५० शय्याको भए पनि, पूर्वाधार अभाव र विशेषज्ञ जनशक्तिको कमीका कारण चुनौतिहरू झेलिरहेको छ।
लुम्बिनी प्रदेश सरकार र अस्पताल विकास समितिको संयुक्त लगानीमा आपतकालीन कक्ष र शल्यक्रिया कक्ष निर्माणको योजना अघि बढेको छ।
यसैगरी, गर्भवती महिला र नवजात शिशुलाई सेवा उपलब्ध गराउने मातृ संरक्षण कार्यक्रम बजेट अभावका कारण बन्द भएको छ।
यो कार्यक्रम पुनः सञ्चालन गरी सेवा विस्तार गर्नु समुदायको स्वास्थ्य र सुरक्षाका लागि अत्यावश्यक छ।
२. सांस्कृतिक र सम्पदा संरक्षण
ऐतिहासिक पाल्पा दरबार, हाम्रो गौरवमय सांस्कृतिक पहिचानको प्रतीक, पुनर्निर्माण प्रक्रियामा छ।
मुख्य ढोका, सिमाना पर्खाल र अन्य संरचनाहरूलाई मूल स्वरूपमा पुनःस्थापना गर्ने प्रयास भइरहेको छ, जसको उद्देश्य यस दरबारलाई प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा विकास गर्नु हो।
तर दरबार परिसरको मूल मास्टर प्लान हराएकोले समग्र विकासमा अवरोध आएको छ।
त्यसैले यो योजना पुनः प्राप्त वा पुनः निर्माण गर्नु दरबारको दीर्घकालीन संरक्षण र विकासका लागि अत्यावश्यक छ।
३. पूर्वाधार विकास
पाल्पा–स्याङ्जा पुल बनेको छैटौँ वर्ष भइसके पनि, त्यसतर्फ पुग्ने पहुँच सडक नहुँदा पुल पूर्ण रूपमा प्रयोगमा आउन सकेको छैन।
सडक नहुँदा स्थानीय र यात्रुहरू दुबैलाई आवागमनमा कठिनाइ भएको छ।
त्यसैले यो पहुँच सडक निर्माण गर्नु सडक सञ्जाल सुधार र यातायात सहजताका लागि अत्यावश्यक छ।
४. औद्योगिक विकास र रोजगारी
पकलुवा (तानसेन) र बीरेन्द्रटार (रामपुर) मा औद्योगिक गाउँ स्थापना भइसकेको छ।
यी गाउँहरूमा कृषि, वन उपज र वस्त्र उद्योग स्थापना गरेर स्थानीय रोजगारी सृजना र आर्थिक वृद्धि गर्न सकिन्छ।
यसका लागि सडक, बिजुली, पानी, गोदामजस्ता पूर्वाधार तुरुन्त निर्माण गर्न आवश्यक छ।
५. समुदाय सशक्तिकरण र शिक्षा
समुदायलाई शिक्षा र सीप विकासका माध्यमबाट सशक्त बनाउनु प्रमुख आवश्यकता हो।
स्थानिय मागअनुसारका व्यावसायिक तालिम विद्यालय स्थापना, हाशियामा परेका समूहहरूका लागि छात्रवृत्ति, र वयस्क साक्षरता कार्यक्रमले दीगो रोजगारी र जीवनस्तर सुधार गर्न सहयोग पुर्याउनेछन्।
६. वातावरणीय दिगोपन
जलवायु अनुकूल कृषि प्रविधि, नवीकरणीय ऊर्जा प्रयोग, र फोहोर व्यवस्थापन सुधारजस्ता अभ्यास अपनाउनु जरुरी छ।
जलाधार संरक्षण, पुनः वनरोपण, र माटो संरक्षणले पहिरो जोखिम घटाउने र पर्यावरणीय सन्तुलन कायम राख्नेछ।
७. डिजिटल रूपान्तरण र सुशासन
ई-सेवा, अनलाइन भुक्तानी, अनुमति प्रणाली र पारदर्शिता ड्यासबोर्डमार्फत डिजिटल शासन लागू गर्नुपर्छ।
स्थानीय सरकारको योजना, बजेट, र परियोजना व्यवस्थापन क्षमतामा सुधार ल्याएर कार्यान्वयन प्रभावकारी बनाउन सकिन्छ।
८. समग्र दृष्टिकोण
यी सबै महत्वपूर्ण क्षेत्रमा सुधार गरेर तानसेनले आफ्नो गौरवशाली इतिहास र आधुनिक प्रविधि बीच सन्तुलन कायम गर्दै समृद्ध र दिगो भविष्य निर्माण गर्न सक्छ।
यसका लागि सरकार, समुदाय र निजी क्षेत्रको साझा प्रयास अपरिहार्य छ।
प्रमुख कार्यहरू र प्राथमिकता क्षेत्रहरू:
~ स्वास्थ्य क्षेत्र
पाल्पा अस्पताललाई पूर्ण आपतकालीन र शल्यक्रिया सुविधासहित विस्तार गर्ने।
विशेषज्ञ चिकित्सक र स्वास्थ्यकर्मी नियुक्त गर्ने, कर्मचारी आवास निर्माण गर्ने।
अस्पताल विस्तारका लागि जग्गा र बजेट सुनिश्चित गर्ने।
मातृ संरक्षण कार्यक्रम पुनः सञ्चालन र पूर्ण बजेट सुनिश्चित गर्ने।
प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रहरू सुदृढ गर्ने र दुर्गम वडाहरूमा आपतकालीन यातायात उपलब्ध गराउने।
~ औद्योगिक र रोजगारी
पकलुवा औद्योगिक गाउँमा सडक, बिजुली, पानी, गोदाम निर्माण छिटो सम्पन्न गर्ने।
स्थानीय कृषि र वन उद्योगलाई अनुदान, कर छुट र सब्सिडीमार्फत प्रोत्साहन दिने।
पल्पाली ढाका उद्योगलाई नवप्रवर्तन, डिजाइन र बजार पहुँचका माध्यमबाट पुनर्जीवन दिने।
साना र घरेलु कारीगरहरूलाई साझा सुविधा केन्द्र (औजार, कार्यस्थल, बजार पहुँच) मार्फत सहयोग गर्ने।
सांस्कृतिक सम्पदा र पर्यटन
पाल्पा दरबारको मुख्य ढोका र पर्खाल पुनर्निर्माण गर्ने।
दरबार क्षेत्रको मास्टर प्लान पुनः तयार गरी सम्पूर्ण क्षेत्रको संरक्षण र पर्यटन विकास गर्ने।
दरबार परिसरबाट सरकारी कार्यालय र अतिक्रमण हटाउने।
दरबार क्षेत्र सौन्दर्यीकरण गर्ने—साइनबोर्ड, पर्यटक पदमार्ग, संग्रहालय, विश्रामस्थल निर्माण गर्ने।
पाल्पा दरबार/दरबार स्क्वायरलाई विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत गराउने प्रयास गर्ने।
रानीमहल क्षेत्रको पहुँच सुधार र नदी कटानबाट संरक्षण गर्ने।
~ पूर्वाधार र शहरी विकास
पाल्पा–स्याङ्जा पुलको पहुँच सडक निर्माण/उन्नयन गर्ने।
तानसेन भित्र र बाहिरका मुख्य सडकहरू मर्मत गर्ने।
पहिरो जोखिम क्षेत्रहरूमा ढलान स्थिरीकरण र जोखिम न्यूनीकरण गर्ने।
मनसुनमा बाढी नियन्त्रणका लागि निकास प्रणाली सुधार गर्ने।
सबै वडामा इन्टरनेट र टेलिकम सेवा विस्तार गर्ने।
सार्वजनिक पार्क, हरियाली क्षेत्र, पैदल मार्ग र दृश्य स्थलहरू निर्माण गर्ने।
फोहोर व्यवस्थापनका लागि उचित ल्यान्डफिल साइट र पुनर्चक्रण प्रणाली स्थापना गर्ने।
स्थानीय मिनिबस सेवा र यातायात व्यवस्थापन योजना लागू गर्ने।
सडक बत्ती र सार्वजनिक सुरक्षा सुधार गर्ने।
~ शिक्षा र सीप विकास
स्थानीय विद्यालय र क्याम्पसको भौतिक पूर्वाधार (कक्षा, पुस्तकालय, प्रयोगशाला) सुधार गर्ने।
व्यावसायिक तालिमलाई स्थानीय उद्योगसँग जोड्ने (वस्त्र, पर्यटन, कृषि प्रशोधन)।
दलित, बालिका र टाढाका वडाका विद्यार्थीका लागि छात्रवृत्ति र सहयोग प्रदान गर्ने।
आतिथ्य क्षेत्रमा तालिम (टुर गाइड, होटल व्यवस्थापन, भाषा सीप) प्रवर्द्धन गर्ने।
वयस्क साक्षरता र गैर–औपचारिक शिक्षा कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने।
तानसेन मल्टिपल क्याम्पसलाई अनुसन्धान केन्द्रको रूपमा विकास गर्ने।
विद्यार्थीका लागि छात्रावास र यातायात सुविधा सुधार गर्ने।
सार्वजनिक पुस्तकालय/ई–लाइब्रेरी स्थापना गर्ने।
~ कृषि र वातावरणीय दिगोपना
सामुदायिक बीउ बैंक र कृषि विस्तार सेवा स्थापना गर्ने।
फलफूल, तरकारी, कागती आदि उत्पादनका लागि चिसो भण्डारण र प्रशोधन केन्द्र विकास गर्ने।
जलवायु स्मार्ट कृषि प्रविधि (माटो संरक्षण, कीरा नियन्त्रण, सुख्खा प्रतिरोधी बीउ) अपनाउने।
पशुपालन सुधार र पशु स्वास्थ्य सेवा विस्तार गर्ने।
सौर्य, सानो जलविद्युत, हाइब्रिड जस्ता नवीकरणीय ऊर्जा परियोजना विस्तार गर्ने।
सबै वडामा सफा खानेपानी वितरण र गुणस्तर सुधार गर्ने।
बायोग्यास र दक्ष चुलो प्रयोगलाई प्रोत्साहन दिने।
सार्वजनिक भवनहरूमा ऊर्जा दक्षता प्रवर्द्धन गर्ने।
वर्षा, पहिरो आदि प्राकृतिक विपद्का लागि पूर्व चेतावनी प्रणाली स्थापना गर्ने।
~ डिजिटल शासन र सुशासन
ई–सेवा, अनलाइन भुक्तानी, अनुमतिपत्र प्रणाली र पारदर्शिता ड्यासबोर्ड सञ्चालन गर्ने।
स्थानीय सरकारका कर्मचारीलाई योजना, बजेट र परियोजना व्यवस्थापनमा तालिम दिने।
~ पर्यटन प्रवर्द्धन
सांस्कृतिक पर्वहरू (जस्तै भगवती जात्रा) र स्थानीय उत्सवहरूलाई पर्यटनसँग जोड्ने।
होमस्टे, स्थानीय कला, हस्तकला र सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू विकास गर्ने।
निजी लगानी र व्यापार प्रोत्साहन
उद्योग स्थापना र लगानीका लागि अनुमतिपत्र प्रक्रिया सरलीकृत गर्ने।
उद्योगका लागि जग्गा र कर प्रोत्साहन उपलब्ध गराउने।
~ शहरी योजना
तानसेन नगरको लागि मास्टर प्लान तयार गर्ने (जोनिङ, भूमि प्रयोग, उचाइ नियन्त्रण, सम्पदा र पहाड संरक्षण)।
तानसेनको समृद्ध र दिगो भविष्य निर्माणका लागि यी सबै क्षेत्रमा साझा प्रतिबद्धता र सहकार्य आवश्यक छ। सरकार, समुदाय र निजी क्षेत्रको साझेदारीले मात्रै तानसेनलाई इतिहास र आधुनिकताको सन्तुलन भएको आदर्श शहर बनाउन सक्छ।
जय देश
जय नेपाल
