09/04/2025
Mareng Mona,
Ako po si Lizzy — isang simpleng babae, isang masipag na ina, at isang mapagmahal na asawa. Akala ko, kapag nag-asawa ako, sisimulan ko na ang bagong kabanata ng buhay na punô ng pagmamahalan, pag-unawa, at respeto. Pero hindi ko inakalang ang pinakamalaking pagsubok sa buhay may-asawa ko ay hindi ang mga problema sa pera, hindi ang mga pagtatalo naming mag-asawa — kundi ang mga biyenan kong tila hindi ako kailanman matanggap.
Sa umpisa, inisip ko na baka normal lang ang mga "pagmamasid" nila. Bagong kasal kami noon, at nakikitira kami sa bahay ng mga magulang ng asawa ko. Naiintindihan ko — bahay nila iyon, kaya sumunod ako sa kanilang mga patakaran. Nagpakumbaba ako. Tumulong ako sa gawaing-bahay. Inalagaang mabuti ang asawa ko at sinigurong hindi sila makakakita ng dahilan para maliitin ako.
Pero kahit anong gawin kong pagsisikap, laging may kulang sa paningin nila.
Hindi ko makakalimutan ang isang araw na ipinagluto ko sila ng tanghalian. Buong pusong paghahanda, mula sa ulam hanggang sa panghimagas. Ang sabi lang sa akin ng biyenan kong babae, "Ay, masyadong maalat. Kami rito, hindi ganyan magluto." Wala man lang pasasalamat. Parang wala akong halaga.
Madalas akong pinakikialaman sa pagpapalaki ng mga anak ko. Kapag umiiyak ang bunso ko, sinasabi niyang, “Hay naku, hindi mo alam ang ginagawa mo. Tabi ka na lang, ako na.” Sa harap ng asawa ko, hindi siya ganoon. Pero kapag kaming dalawa lang, para akong ina na walang alam, walang karapatan.
Lagi rin niyang sinisiraan ang mga kamag-anak ko. Sinasabi niyang “tamad ang pamilya mo, hindi kasing ayos ng amin.” Sa tuwing may binabanggit akong plano — gaya ng pagkuha ng maliit na pwesto para magtinda — minamaliit niya agad: “Sigurado ka? Mukhang hindi ka pa handa diyan.”
Sa tuwing may away kami ng asawa ko, ramdam kong may kamay siya roon. Dahil kahit kami na ang may sariling tahanan, araw-araw pa rin kaming pinupuntahan. May mga oras pa nga na bigla siyang pumapasok sa bahay kahit walang paalam — dala-dala ang pagkaing ayaw ko naman, o pinapagalitan ang mga bata kahit naroon ako.
Ang pinaka-masakit, parang hindi ako ipinaglalaban ng asawa ko. Palagi niyang sinasabi: “Hayaan mo na si Mama, ganyan lang talaga 'yan.” Pero paano, Mare? Paano ko siya hahayaang sirain ang katahimikan ng bahay namin? Paano ko palalampasin ang bawat titig na puno ng panghusga? Ang bawat salita niyang may patama?
Hindi ko naman nais na ilayo ang asawa ko sa kanyang mga magulang. Gusto ko lang sanang igalang nila ako bilang asawa niya. Bilang ina ng kanilang mga apo. Bilang tao. Pero araw-araw, pakiramdam ko, isa lang akong dayuhan sa pamilya nila.
May mga gabi na umiiyak ako sa banyo — tahimik, para walang makarinig. Tinatanong ko ang sarili ko kung mali ba ang umibig. Kung mali ba ang maging totoo. Kung kailan kaya matatapos ang lahat ng ito.
Hanggang ngayon, nagpupumilit akong maging matatag. Para sa mga anak ko. Para sa sarili ko. Pero may mga araw talaga na hindi ko na alam kung paano pa ako magpapakatatag.
Kaya isinulat ko ito — hindi para umani ng simpatiya, kundi para may makarinig. Para may makaalam ng totoo. Kasi matagal ko nang kinikimkim ito.
Lizzy
