https://www.facebook.com/107286429145318/

The Innovators & Ang Tagatuklas, Caloocan (2025)

21/09/2025

𝗦𝗜𝗡𝗚𝗜𝗟𝗜𝗡, 𝗣𝗔𝗡𝗔𝗚𝗨𝗧𝗜𝗡, 𝗣𝗔𝗧𝗔𝗟𝗦𝗜𝗞𝗜𝗡!

Turuan ng leksyon ang mga buwayang matagal nang sumasamsam sa kaban ng bayan.

Mula sa pahina ng aming publikasyon hanggang sa kalsada ng pakikibaka, isisilang ang daluyong ng paglaban. Sapagkat ang pagiging makabayan ay hindi lamang titulo kundi panata—panata ng bawat mamamayang handang makiisa at makibaka laban sa bulok na sistemang nababalot ng korapsyon.

Wala man kami ngayon sa kalsada, kami ay matibay pa ring nakatindig laban sa katiwalian. Ngayong araw, bawat boses ay mahalaga, walang tinig na dapat balewalain maging ito man ay bulong ng kabataan mula sa kani-kanilang mga tahanan o sigaw ng taumbayang handang suungin ang init at ulan sa lansangan.

Singilin ang mga kurakot, pangalanan ang mga may sala, at huwag hayaang manatiling malaya ang mga taong nababalot ng kasakiman. Laban, kabataan!

Kartun nina Celestine Ouincy Ombao and Emmanuel Dane Ventura

17/09/2025

𝙒𝙝𝙖𝙩 𝙙𝙤𝙚𝙨 𝙞𝙩 𝙢𝙚𝙖𝙣 𝙩𝙤 𝙬𝙞𝙩𝙣𝙚𝙨𝙨 𝙖 𝙛𝙞𝙧𝙨𝙩?

For The Innovators and Ang Tagatuklas, it was not an abstract question but a lived experience. On September 13, curiosity, courage, and discovery converged at CalNatSci as we made history with Building the Newsroom 2025 — the first-ever School-based Journalism Fellowship in our campus.

What unfolded that day was more than an event; it was a milestone. Each exchange, each story shared, carried the weight of beginnings — of voices daring to speak, of truths finding light, of young journalists learning that their craft is also a calling. Journalism revealed itself not simply as writing or reporting, but as an act of empathy, courage, and responsibility: to give voice to what matters most.

This realization was made possible by the community that gathered. To every participant who leaned into the challenge, we thank you. May the experience have allowed you to grow, to reflect, and to uncover strength already within you. To our speakers, whose wisdom gave shape to this vision, we are deeply grateful. You did not only instruct; you built, you inspired, and you carved out a path for others to follow.

This fellowship becomes more than a single day in our history. It is the opening of a legacy. The first chapter has been written, but many more await. What began here will echo forward in stories yet untold, in voices yet to rise, and in the enduring pursuit of truth.

Here’s to the first of many, and to the countless stories still waiting to be written!

Photos by David Daniel Garcia, Shirley Moore Sacsi, and Carlisle Denn Sta. Maria

12/09/2025

For tomorrow’s Building the Newsroom 2025, all participants are reminded of the following:

𝗠𝗮𝘁𝗲𝗿𝗶𝗮𝗹𝘀 𝘁𝗼 𝗕𝗿𝗶𝗻𝗴
Writing Categories, Radio, and TV Broadcasting
• Pen, Yellow Pad

Cartooning
• Pen, Oslo Paper

Copyreading and Headline Writing
• Pencil

Layout
• Laptop or Cellphone

Photojournalism
• Digital Camera or Cellphone

All Participants
• Lunch/Food
• Parent’s Consent Form (https://tinyurl.com/y2z7fyj8)

𝗔𝗱𝗱𝗶𝘁𝗶𝗼𝗻𝗮𝗹 𝗥𝗲𝗺𝗶𝗻𝗱𝗲𝗿𝘀
• All participants are required to wear a white shirt and pants.
• All participants must be at the venue by 8:00 AM.

For clarification, participants who registered under multiple categories may only compete in one category tomorrow, as all activities will be conducted simultaneously.

May this event inspire you to give your best and embrace the opportunities that lie ahead. Best of luck!

07/09/2025

𝙀𝙫𝙚𝙧𝙮 𝙡𝙚𝙜𝙖𝙘𝙮 𝙨𝙩𝙖𝙧𝙩𝙨 𝙬𝙞𝙩𝙝 𝙖 𝙨𝙩𝙤𝙧𝙮.

On September 13, we open a new chapter in our campus journalism history with 𝗕𝘂𝗶𝗹𝗱𝗶𝗻𝗴 𝘁𝗵𝗲 𝗡𝗲𝘄𝘀𝗿𝗼𝗼𝗺 𝟮𝟬𝟮𝟱. For the first time, what was once a simple screening will evolve into an immersive experience — a gathering where aspiring members of our school publication will not only undergo the selection process, but also learn, grow, and be inspired by distinguished speakers who have lived the path of journalism themselves.

Seize this opportunity to be part of something truly transformative this Saturday, from 8:00 AM to 3:00 PM at the CNSTHS grounds. This event will push your boundaries, expand the horizons of your perspective, and uncover potential you may not yet have realized within yourself.

Step forward, and take your first stride toward shaping the future of our newsroom.

You may now register at https://forms.gle/27X7y2iYeHy4q2LT9. Registration will close on September 11.

06/09/2025

𝗘𝗗𝗜𝗧𝗢𝗥𝗬𝗔𝗟 | 𝗟𝘂𝗯𝗼𝗴 𝘀𝗮 𝗕𝗮𝗵𝗮, 𝗕𝘂𝘀𝗼𝗴 𝘀𝗮 𝗥𝗮𝗻𝗴𝘆𝗮

Lubos na nakaiinit ng ulo ang mga lumalantad na isyu ukol sa marangyang pamumuhay ng mga anak ng malalaking kontratista at pulitiko na nakikinabang sa mga kumpanyang sangkot sa iniimbestigahang anomalya sa flood control projects ng pamahalaan. Ilan sa mga anak na ito na binabatikos ay sina Claudine Co at Jammy Cruz na tinaguriang ‘nepo babies’ — pinaikling tawag sa ‘nepotism babies.’ Tumutukoy ito sa mga anak na nakikinabang sa impluwensiya at koneksyon ng kanilang pamilya upang magkaroon ng mas malawak na oportunidad.

Kaugnay nito, batay sa datos ng Malakanyang, mula Hulyo 2022 hanggang Mayo 2025 ay umabot sa ₱545.64 bilyon ang inilaan para sa 9,885 proyekto kontra-baha sa bansa, subalit halos ₱100 bilyon o 20% ng kabuuang pondo nito ay napunta lamang sa bulsa ng 15 piling kontratista. Kabilang dito sina Christopher Co, may-ari ng Hi-Tone Construction & Development Corporation at ama ni Claudine Co, at Noel Cruz, may-ari ng Sto. Cristo Construction and Trading Incorporation at ama ni Jammy Cruz.

Sa kabila ng dambuhalang badyet, nakapagtatakang wala pa ring pagbabago sa kalagayan ng mga lungsod at probinsyang taon-taon ay nilulubog ng mapaminsalang baha dulot ng madalas na pagtama ng bagyo sa ating bansa. Bilang patunay, ayon sa 2023 Annual Audit Report (AAR) ng Commission on Audit (COA) sa Department of Public Works and Highways (DPWH), tinatayang ₱131 bilyong halaga ng locally-funded projects ang bigong maimplementa dulot ng kakulangan sa maayos na pagpaplano, detalyadong engineering, at monitoring.

Isang matinding sampal ito sa bawat mamamayang Pilipino sapagkat habang tayo ay napeperwisyo sa kada oras na pagbuhos ng ulan, ang mga ‘nepo babies’ na ito naman ay walang humpay na nagpapakasasa sa paggasta ng pondong taumbayan dapat ang nakikinabang.

Gayumpaman, sa kabila ng mga batikos, ay may ilan ding nagsasabi na baka naman sadyang hindi lamang ‘aware’ ang mga ito sa kontrobersya na kinasasangkutan ng kanilang mga magulang. Subalit, hindi po mga menor-de-edad ang pinag-uusapan natin dito. Sa katunayan, nasa tamang edad na ang mga taong ito para dumalo sa fashion show sa Paris, magmaneho ng luxury car na regalo ni Daddy, at magsuot ng outfit na nagkakahalaga ng isang milyon.

Totoo kayang hindi talaga nila alam o sadyang ayaw nilang malaman ang katotohanang buwis ng mamamayan ang ginagasta nila sa kada luho? Bakit mo nga naman kasi kukuwestyunin kung saan nanggaling ang yaman ng pamilya mo kung nakikinabang ka naman dito, hindi ba?

Isa pa, kahit anong pangangatwiran ang gawin ng mga taong ito ay hindi pa rin naman katanggap-tanggap maging sa mata ng batas ang pagyayabang na ginagawa nila sa social media. Mukhang tuluyan na kasi nilang kinalimutan ang Republic Act No. 6713 o ang Code of Conduct and Ethical Standards for Public Officials and Employees, kung saan nakasaad sa Seksyon 3 nito na ang mga opisyal ng pamahalaan at kanilang pamilya ay dapat mamuhay nang simple at angkop sa kanilang posisyon at kita. Hindi sila dapat magpakasasa sa labis-labis na pagpapakita ng yaman sa anumang anyo.

Paalala lamang ito na hindi dapat kaawaan at bigyang simpatiya ang mga gastador na ito dahil ang mga batikos at pamamahiya na ibinabato sa kanila ay hindi lamang nagmula sa wala, bagkus sa mahabang panahong pagtitiis ng mga Pilipino sa sistemang mismong humihila sa kanila pababa. Kung tutuusin, buti nga ay mga negatibong komento lamang ang inabot ng mga ‘influencer’ kuno na ito. Samantalang ang ating mga kababayang patas na lumalaban ay nagbubuwis-buhay malamanan lamang ang kanilang kumakalam na tiyan.

Bilang karagdagan, hindi rin nakapagbibigay inspirasyon ang mga content na inilalabas ng mga ‘nepo babies’ na ito. Harapin natin ang katotohanan, kahit anong pagsusumikap ng isang ordinaryong Pilipino ay hindi niya maaabot ang ganoong klase ng estado sa buhay.

Unang-una sa lahat, hindi naman kasi talaga pinaghirapan ng mga anak ng korap na ito ang perang ginagasta nila. At higit sa lahat, nasa Pilipinas tayo kung saan mataas na nga ang cost of living, hindi pa nasasahuran nang maayos ang mga mangagagawa. Sa katunayan, batay pa nga sa survey ng Social Weather Stations (SWS) nitong Abril 2025, tinatayang nasa 15.5 milyong pamilyang Pilipino ang itinuturing ang kanilang sarili na mahirap.

Sa huli, hindi lamang ang mga anak na ito ang siyang dapat managot, bagkus ang lahat ng nakinabang at patuloy na nakikinabang sa pera ng taumbayan lalong lalo na ang mismong mga kontratista at pulitiko sa likod nito. Nakakapagod na kasi iyong imbestiga lamang tayo nang imbestiga pero lahat naman ng sangkot ay malaya pa rin pagkatapos. Kasabay nito, mabuti rin na ipagpatuloy ang ipinatupad ni Pangulong Marcos na lifestyle check para sa mga opisyal ng gobyerno, at sana ay magpakita rin siya ng mabuting ehemplo.

At para sa ating mga kababayan — sabay-sabay tayong tumindig at ipaglaban kung ano ang tama at nararapat. Pumalag tayo at huwag nating hayaang mapunta lamang ang ating pagkakayod-kalabaw sa mga kurakot na walang ibang alam kundi magnakaw.

Isinulat ni Raissa Mae Orden
Kartun ni Emmanuel Dane Ventura

06/09/2025

𝗟𝗮𝘁(𝗛𝗔𝗟𝗔), 𝗮𝘆𝗮𝗻 𝗻𝗮 𝘀𝗶𝘆𝗮! | 𝗛𝗶𝗺𝗶𝗴 𝗻𝗴 𝗪𝗶𝗸𝗮

Mula sa pinagsama-samang tinig ng bawat isa, higit na napatatanyag ang kagandahan ng bawat salita at pangungusap ng ating sariling wika. Naipamalas ito ng mga mag-aaral na may natatanging tinig na kapag pinagbuklod ay siyang nagiging isang awit ng pagkakaisa at malikhaing pagpapahayag ng kaniya-kaniyang istorya.

Noong ika-2 ng Setyembre ay matagumpay na idinaos sa Caloocan National Science and Technology High School (CNSTHS) ang pormal na pagwawakas ng Buwan ng Wikang Pambansa na may temang "Paglinang sa Filipino at Katutubong Wika: Makasaysayan sa Pagkakaisa ng Bansa.”

Ilan sa mga tampok na aktibidad para sa programang ito ay ang Talentadong Noypi 2025: Kanta, Kwela, CalNatScian Acapella na bukas para sa lahat ng baitang, Tagisan ng Talino para sa mga Baitang 7 at 8, Spoken Poetry sa Baitang 9, Bidyokasiya sa Baitang 10, at Sulat-Bigkas ng Talumpati para sa mga mag-aaral ng Senior High School.

Sa pagkakataong iyon, nagtapatan ang mga kinatawan mula sa Baitang 7, 10, at 12 para sa Talentadong Noypi 2025 kung saan ipinakita ng mga kalahok ang kanilang mga angking talento sa pagkanta ng awiting Filipino. Samantala, isa sa mga hindi nagkamit ng tropeo sa tapatang ito ay nagmula sa Baitang 11 na pawang hindi rin nagtagumpay noong Talentadong Noypi 2024: PPOP Edition.

Ngayong taon, itinanghal ng mga mag-aaral na ito ang awiting ‘Panalangin’ ng Apo Hiking Society. Higit pa rito, kanilang pinalalim ang pagtatanghal sa pagsasabuhay ng tradisyonal na kulturang Pilipino — mula sa pagsusuot ng Barong at Filipiniana hanggang sa makabuluhang presentasyon ukol sa konsepto ng panliligaw.

Batay sa isa sa mga kinatawan ng baitang na si Lieane Imbien, sa kabila ng panghihinayang sa nagdaang dalawang taong pagkatalo, hindi nito naapektuhan ang kaniyang pagyakap sa kultura at wika ng Pilipinas. Para sa kaniya, ang tunay na pagpapahalaga sa Buwan ng Wikang Pambansa ay hindi lamang nasusukat sa simpleng kompetisyon, bagkus higit itong nakikita sa ating pagtapak sa tunay na mundo bilang mga kabataang handang itaguyod ang kanilang pagkakakilanlan sa pamamagitan ng wika.

Sa kabilang dako, ang mga piling mag-aaral mula sa Baitang 10 ay naghandog naman ng maikli ngunit malikhaing pagtatanghal. Ginanap ng mga mag-aaral na ito ang Mimesis kung saan kanilang binigyang-buhay ang mga tanyag na tauhan mula sa iba't-ibang panitikan at pelikulang Filipino. Mula kay Donya Victorina ng Noli Me Tangere, Lam-Ang at Ines-Kanoyan sa Biag ni Lam-Ang, hanggang sa mga makabagong karakter tulad nina Vice Ganda at Awra Briguela sa The Super Parental Guardians, George at Primo sa The Hows of Us, Aling Marta at Bata sa Ang Kalupi, Bubbles, Blossom, at Buttercup sa Power Puff Girls, Bobby, Teddy, Alex, at Gabbie sa The Four Sisters and a Wedding, Christopher Diwata sa Kalookalike, at ilang tauhan sa Ang Mutya ng Section E.

Kasabay ng mga patimpalak, tunay na naipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang pagkamalikhain at naisabuhay ang mataas na pagpapahalaga sa wikang Filipino at mga katutubong wika sa pamamagitan ng kanilang kahanga-hangang talento sa larangan ng pagsulat, pag-ulat, pag-awit, at pagbigkas.

Sa bawat pagtatanghal, higit na naging malinaw na ang tunay na layunin ng selebrasyon ay hindi lamang magbigay-aliw, kundi ipaalala sa lahat ang kahalagahan ng wikang Filipino at mga katutubong wika bilang salamin ng ating pagkakakilanlan. Sa pamamagitan ng sining, naipakita ng mga mag-aaral na ang wika ay buhay: patuloy na lumalago, humuhubog sa kamalayan, at nagbubuklod sa sambayanan.

At gaya ng mga tinig na unang nagsanib upang bumuo ng iisang awit, ang pagtatapos ng pagdiriwang ay nag-iwan ng alaala na mananatili sa bawat mag-aaral — isang paalala na sa wika nagmumula ang pagkakaisa, at sa wika rin ito higit na napapanday.

Isinulat ni Rhian Marylle Santos
Inilapat ni Sean Daryl Borromeo

05/09/2025

𝗙𝗘𝗔𝗧𝗨𝗥𝗘-𝗣𝗘𝗥𝗙𝗘𝗖𝗧 | 𝗗𝗮𝘆𝗹𝗶𝗴𝗵𝘁 𝗠𝗼𝗻𝘀𝗼𝗼𝗻𝘀: 𝗔 𝗺𝗼𝗻𝘁𝗵 𝘁𝗼 𝗵𝗼𝗻𝗼𝗿 𝗼𝘂𝗿 𝗺𝗲𝗻𝘁𝗼𝗿𝘀

Foreseen tempests linger throughout these September seasons. The heavy rainfall is unavoidable, a vivid reminder not only of nature’s calamities but also of the withering flowers within us. When the droplets fall, the fiercest battles begin within our classrooms.

For if students are vessels through which flowers bloom, then teachers are not only sunlight but also shelter — shielding us from the harshest weather while serving as our vitalizing raindrops. They are the roots of our nourishment and the barriers that keep our saplings from wilting.

To honor their journeys, we must pass down the beacon of knowledge for generations to come. And as the present unfolds, one way we can express our gratitude is by truly celebrating them during Teachers’ Month.

𝗘𝗱𝘂𝗰𝗮𝘁𝗼𝗿 𝗲𝗰𝗹𝗶𝗽𝘀𝗲𝘀
A teacher’s role is fierce and colossal — umbrellas that shield lives from the storm with wisdom. Even against the mightiest tempests, they exhaust themselves just to fulfill their part in the lives of hundreds of children.

Dawns and dusks pass as they prepare lessons to pass on the greatest of knowledge to their pupils—yet the weight of time often diminishes their careful planning. Between stormy clouds and sudden events, they are the ones who adjust, standing firm in the relentless downpour, eternally keeping balance within the days.

Educators often endure a lack of recognition for their work. Once the title of “teacher” is placed upon a person, they are set upon a pedestal — expected to mold minds, resolve quarrels, and prepare students for a world that moves rapidly. To be a teacher is to carry, all at once, the physical, emotional, and mental burdens of the calling.

Teachers are our reflection. They, too, experience the hardships we endure as they are not exempt from weariness or slow decay. Yet they are the rain that returns. No matter how the shadows of the clouds form, they rise again, continuing to nurture the minds of tomorrow.

Even in literal storms, when the skies turn violent, teachers ensure that every student returns home safely after a suspension is announced. Their messages are filled with care and concern, making certain that each pupil is watched over and protected.

𝗥𝗲𝗰𝗶𝗽𝗿𝗼𝗰𝗮𝘁𝗲𝗱 𝗿𝗮𝘆𝘀
Veils of clouds do not dissolve into mist unless the warmth of the sun insists on breaking through. Teachers never falter—but as their mentees, when will we pause and become their stars?

Celebrating our teachers should not be reduced to a fleeting tradition of applause and posters. It must be engraved in our very essence: to truly recognize their efforts, their patience, and their fortresses of wisdom. We must go beyond and honor them—becoming the rainfall that once nurtured us, now returning to assist them in their growth.

Our gift to them should not be extravagance for appearances, but the opening of our own hearts. Small gestures have the power to reshape their world: offering rest through discipline, becoming the star of their class as they guide us. Bring them simple joy, and they will speak of it in a positive light for hours on end.

For teachers are like the rain, part of a cycle of life. They, too, require time to replenish. To ensure their sun continues to shine bright, we must not strive to outshine them, but instead absorb the knowledge they pour upon us — so that we may curate an illumination of our own.

Written by Althea Sophia Del Mundo
Layout by Mary Limebeth Cordero

23/08/2025

𝗢𝗣𝗜𝗡𝗬𝗢𝗡 | 𝗞𝗿𝗶𝘀𝗶𝘀 𝘀𝗮 𝗪𝗶𝗸𝗮𝗻𝗴 𝗡𝗶𝗹𝗮𝗽𝗮𝘀𝘁𝗮𝗻𝗴𝗮𝗻

Agosto ang buwan na nakalaan sa pagdiriwang, pagmamalaki, at pagpapalakas ng pambansang wika. Ngunit isang tahasang paglapastangan ang naging desisyon ng Malakanyang na magtalaga ng bagong komisyoner ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na walang malinaw na kredibilidad. Sa halip na lalong mapatatag ang institusyon at mapagtibay ang wika, tila inilalagay pa nila ito sa bingit ng paglabag sa sariling batas.

Ika-6 ng Agosto nang italaga bilang bagong tagapangulo ng KWF si Atty. Marites Barrios-Taran na isang Certified Public Accountant (CPA). Nagsilbi siya bilang Board Secretary ng Board of Regents ng Pamantasan ng Lungsod ng Maynila at kalaunan ay naging Vice President for Administration and Finance. Bukod dito, nagtrabaho rin siya bilang University Legal Counsel at naging Director II sa House of Representatives.

Gayumpaman, nananatiling palaisipan kung sapat ba ang kaniyang propesyunal na karanasan upang pamunuan ang isang ahensyang nakatuon sa wika at kultura. Ayon sa kilalang manunulat na si Jerry Grácio, isang “malaking insulto” ang naturang pagtatalaga sapagkat si Barrios-Taran, na isang Aklanon, ay walang matibay na rekord ng malalim na pananaliksik o makabuluhang publikasyon hinggil sa Tagalog o Filipino na magsisilbing patunay sana ng kaniyang kadalubhasaan sa nasabing wika. Sa pahayag ni Grácio sa Facebook, binigyang-diin niya na, “Kung sino-sino na lang talaga ang ina-appoint nila. Napakababa ng tingin nila sa cultural agencies ng gobyerno.” Si Grácio mismo ay dati nang naging komisyoner ng KWF para sa wikang Samar-Leyte noong 2013, subalit kalaunan ay nagbitiw rin sa kaniyang tungkulin.

Itinatag ang KWF sa bisa ng Republic Act 7104 upang isulong, pangalagaan, at paunlarin ang Filipino at iba pang wika ng bansa. Ayon sa seksyon 6 ng batas, malinaw ang pamantayan na dapat sundin sa pagtatalaga ng mga komisyoner. Ang bawat komisyoner ay dapat may malinaw na talino, karanasan, at kadalubhasaan sa wika, kultura, at etnolinggwistikong grupong kanilang kinakatawan. Sa kasong ito, ang naitalagang kinatawan para sa Tagalog ay isang hindi Tagalog at walang matibay na rekord ng ambag sa nasabing wika.

Dahil dito, iba’t ibang sektor ang nanawagan na bawiin ang naturang posisyon mula kay Atty. Barrios-Taran. Hindi naman natin masisisi ang mga ito na pumalag lalo na’t kung sa mismong Buwan ng Wikang Pambansa ay sadyang binabalewala at hindi iginagalang ng mga opisyal ng KWF ang mismong batas na nagtatag sa kanilang institusyon. Ipinapakita lamang nito na maaaring talikuran ang prinsipyo kapalit ng pansariling interes. Ang pagtatalaga ng lider na walang sapat na kaalaman ay hindi lamang nakababahala bagkus ito ay isang direktang banta sa kalidad ng mga programa para sa wika. Ito ay paraan ng pag-atake sa integridad ng ating pambansang identidad. At kung mananatiling tahimik ang publiko, magpapatuloy ang ganitong uri ng kapalpakan.

Maaaring igiit ng iba na karapatan ng Pangulo na magtalaga ng sinumang nais niya. Bagamat may katotohanan ito, hindi naman nito ibig sabihin na maaari nang isantabi ang malinaw na probisyon ng batas. Ang RA 7104 ay hindi isang mungkahing sinusunod lamang batay sa kagustuhan, kundi legal na batayan na dapat isakatuparan ng lahat. Ang paglabag dito ay hayagang nagpapakita ng kawalan ng respeto sa institusyon at sa sistemang demokratiko. Ang kapangyarihan ay nararapat gamitin para igalang ang batas, at hindi para balewalain ito.

Kapag ang lider ay walang sapat na kredibilidad, bumabagsak ang tiwala at suporta ng mamamayan sa buong institusyon. Kaya’t sa pagtatalaga ng bagong komisyoner ng KWF, kailangang siguraduhin na ang mahihirang ay may malinaw na rekord ng kontribusyon sa wika at kulturang kanilang kinakatawan. Mainam ding bumuo ng lupon ng mga eksperto mula sa larangan ng lingguwistika, panitikan, at edukasyon upang mas maayos na masuri ang mga kandidato. Sa ganitong paraan, maipapakita ng pamahalaan na tapat at seryoso ito sa tungkuling pangalagaan ang pambansang wika.

Sa huli, ito ay hindi lamang usapin ng isang posisyon, kundi isang laban para sa dangal at kinabukasan ng pambansang wika. Sa pagdiriwang natin ng Buwan ng Wikang Pambansa, inaasahan na ang mga hakbang ng pamahalaan ay magsusulong at magpapalakas sa wikang Filipino. Ang pamumuno sa KWF ay dapat manatiling pribilehiyo para sa mga may puso, talino, at integridad. Ngunit kung mananatiling bulag ang publiko sa ganitong uri ng maling gawain, tiyak ay magiging simbolo ng kapabayaan ang ating wika. At kung dumating man ang panahong tuluyan nang mawala ang dangal nito, handa ba tayong tanggapin ang katotohanang wala na ring saysay ang ating pagkatao’t pagkakakilanlan?

Isinulat ni Moises Orbeta
Kartun ni Emmanuel Dane Ventura
Inilapat ni Sean Daryl Borromeo

20/08/2025

𝗡𝗘𝗪𝗦 | 𝗖𝗮𝗹𝗼𝗼𝗰𝗮𝗻 𝗟𝗚𝗨 𝗪𝗼𝗿𝗸𝗲𝗿 𝗙𝗶𝗹𝗲𝘀 𝗖𝘆𝗯𝗲𝗿 𝗟𝗶𝗯𝗲𝗹 𝗖𝗮𝘀𝗲 𝘃𝘀 𝗙𝗧𝗧𝗠 𝗣𝗮𝗴𝗲 𝗼𝘃𝗲𝗿 𝗣𝗪𝗗 𝗠𝗲𝗺𝗲

After a meme about Caloocan City circulated online, an employee filed a cyber libel complaint against the Facebook meme page Follow the Trend Movement (FTTM) over a now-deleted post that allegedly mocked his disability, sparking debate on satire and threats to free speech.

The employee, a person with disability working at the Caloocan City Assessment Department, filed the complaint with the Caloocan City Prosecutor’s Office.

Cited in the complaint are alleged violations of Republic Act No. 10175 or the Cybercrime Prevention Act, Republic Act No. 7277 or the Magna Carta for PWDs, and Article 287 of the Revised Penal Code on unjust vexation. The charges were filed against FTTM media director Mark Anicas, partnerships lead Erika Antuerfia, and content executive Jane Grafane.

The viral post, which gained over 8,300 reactions, showed the back of the employee riding an all-terrain vehicle (ATV) on a public road, with the caption: "LEAKED GTA VI Caloocan City," referencing the video game Grand Theft Auto VI.

In a statement, the Caloocan employee said that although his face was not shown in the photo, someone had still recognized him.

This caused him to reach out to the page via Facebook Messenger and request the removal of the post, but he only received an automated reply.

The post was taken down a day later.

'𝗧𝗛𝗥𝗘𝗔𝗧 𝗧𝗢 𝗙𝗥𝗘𝗘 𝗦𝗣𝗘𝗘𝗖𝗛'

FTTM maintains that no direct or implied reference was made to target any person's disability and said the post was not created with malicious intent.

The page's lawyer, Alexandra Soledad, also said that penalizing satire content based solely on misinterpretation would cause a "chilling effect" and would discourage social commentary online.

Soledad added that the case "runs counter to one of FTTM's advocacies - to uphold the rights of PWDs," citing several of the page's past pro-PWD posts.

'𝗪𝗔𝗧𝗖𝗛𝗗𝗢𝗚 𝗢𝗙 𝗖𝗔𝗟𝗢𝗢𝗖𝗔𝗡'

In recent months, netizens joked that the FTTM page became the "sumbungan ng bayan," where Caloocan residents can air their complaints against the city.

The page has posted memes critical of city projects, from a tarpaulin submerged in floodwater with the phrase "This is where your taxes go!" to an alleged staged creek cleanup drive.

The page also drew attention when it slammed Caloocan City Mayor Along Malapitan with the allegation that the photos of his streetlight projects were edited, showing before-and-after photos of the streetlights.

Mayor Along Malapitan denied these allegations, saying that the apparent differences were merely due to the combined streetlights in the photo.

Written by Shania Marie Dreza
Layout by Mary Limebeth Cordero

18/08/2025

𝗟𝗮𝘁(𝗛𝗔𝗟𝗔), 𝗮𝘆𝗮𝗻 𝗻𝗮 𝘀𝗶𝘆𝗮! | 𝗕𝗮𝘁𝗼 𝘀𝗮 𝗠𝘂𝗿𝗼𝘀

Sa dalampasigan, iba’t ibang uri ng alon ang humahampas sa pampang na siyang sinasalo ng harang na batong muros. May malumanay at mahinahon, mayroon ding malakas na tila ay nanlalamon. Sa kabila ng mga along ito, ang mga mumunting bato na bumubuo ng pader ay hindi sumusuko. Hindi sila nagpapatinag sa anumang laban. Ngunit paano kung ang mga batong ito ay hindi bato, kundi kabataan palang nasa walang katapusang laban at nasa gitna ng agos ng panahon?

𝗣𝗮𝗴𝗱𝗮𝗺𝗽𝗶 𝗻𝗴 𝗔𝗹𝗼𝗻: 𝗕𝗮𝗻𝗮𝘆𝗮𝗱 𝗻𝗮 𝗗𝗮𝗹𝗼𝘆 𝗻𝗴 𝗜𝗻𝘀𝗽𝗶𝗿𝗮𝘀𝘆𝗼𝗻
May mga alon na dumadampi nang marahan. Hindi upang sumira kundi magbigay ng kalakasan. Ito ang banayad na daloy ng inspirasyong bumalot sa Global Youth Summit (GYS) 2025 noong Agosto 3 sa SM Mall of Asia Arena, kung saan 33,600 youth leaders ang nagtipon. Sa ilalim ng iisang bubong, nagtagpo ang mga tinig na handang magbahagi ng pag-asa, ideya, at solusyon.

Isa sa mga malumanay ngunit malakas na tinig ay mula sa program director ng SM Cares Children and Youth, Royston Cabuñag, na nagpaalalang, “You're not here just to be inspired, but you're here to be inspiring.” Isang katagang hindi man kasing-lalim ng karagatan ngunit sing-linaw ng tubig na yumayakap sa dalampasigan. Ito ay nangangahulugang ang kabataang lider ay hindi lamang naroon upang makakuha ng lakas at pag-asa kundi ay magbigay ng inspirasyon sa madla. Ang mensaheng ito ay nagpasiklab ng damdamin ng bawat kabataan na naroon at mas nagpatibay ng kanilang paniniwala sa sarili.

Ang presidente at CEO naman ng Bless Microfinance Corporation na si Marie Beatrice Mendoza ay nagsabing, “The world doesn’t need a perfect leader—just a present one.” Sa simpleng mga katagang ito, nabuksan ang kamalayan ng marami na hindi kailangang maging perpekto upang maging epektibo. Ang mahalaga ay naroon ka na handang magpakatatag at kumapit sa muros upang hindi bumigay sa alon ng pag-aalinlangan.

Sa banayad na daloy, natututo ang kabataan kung paano maging matibay nang hindi nagiging marahas. Ito ang uri ng agos na dapat pahalagahan. Yaong nagtuturo ng tiyaga, nagpapanday ng pananampalataya, at nagpapalakas ng loob. Sa bawat kabataang naroon, ramdam na ang kanilang presensya ay hindi lamang para punuuin ang espasyo kundi upang pakita ang hindi matatawarang lakas ng kanilang tinig. At sa ilalim ng iisang layunin, ang bawat isa ay naging parte ng pader na magtatanggol sa kinabukasan.

𝗠𝗮𝗹𝗮𝗸𝗮𝘀 𝗻𝗮 𝗛𝗮𝗺𝗽𝗮𝘀 𝗻𝗴 𝗔𝗹𝗼𝗻, 𝗟𝗮𝗺𝗮𝗻 𝗮𝘆 𝗛𝗮𝗺𝗼𝗻
Hindi lahat ng alon ay banayad; may mga bugso na dumadating na parang unos at tila ay walang katapusan. Ito ang mga pagsubok na hinaharap ng kabataang lider sa makabagong panahon. Magmula sa maling impormasyon hanggang sa social pressure. Mula sa krisis pangkalikasan hanggang sa kawalan ng hustisya sa bayan. Tulad ng malalakas na alon sa dalampasigan, may lakas itong sumira kung hindi mapipigilan.

Ngunit hindi lamang ang mga ito ang hamon sa buhay ng kabataan. Madalas din nilang kalaban ang sarili sa tuwing sila ay may pinagdadaanan. May mga pagkakataong sa takot na kamuhian ng iba, mas pinipili na lamang na magtago. Mas ginugusto na magpanggap na kaya pang lumaban kahit na ang katotohanan ay gusto nang sumuko ng katawan. Ngunit sa kabila ng mga ito, dapat pa ring lumaban.

“Masakit maging totoo, pero mas masakit magtago,” ani Edward Barber, isang celebrity advocate. Dagdag pa niya, “You're strongest when you expose your pain. Only then can you truly begin to heal. And if you guys want to lead people—if we want to lead people—we have to be better at exposing our pain and healing, so we can be stronger to lead the next generation.” Paalala ito na kahit ang pinakamatitibay na bato, sa sobrang puwersa, ay maaaring mabiyak at madurog. Matutong ipahinga ang isipan at katawan nang sa gayon ay mas maging handa at malakas para sa mga susunod na hamon.

Sa kabilang dako, si Jessica Soho naman, isang Filipino broadcast journalist, ay nagbitaw ng kataga na “Sa buhay man o pagsusulat, gamitin mo ang bubog o building block sa pagsulat ng iyong pagkatao. Dahil kung hindi, habambuhay itong magiging pasakit sa iyong buhay.” Isang paalala na ang mga pagkakamali ay hindi dapat manatiling pagkakamali bagkus nararapat lamang na gamitin ito upang mas mapabuti ang sarili. Tulad ng mumunting batong bumabalot sa pader ng pampang, ang mararahas na daluyong ay hindi nila itinuring na pasakit, kundi ginamit upang lalong pakinisin ang sarili at patibayin ang kanilang pagkakaisa.

Kahit sa harap ng pinakamalalakas na hampas ng alon, nananatiling matatag ang pader sapagkat nagkakaisa ang bawat batong bumubuo rito. Natututo ang mga kabataang lider kung paano harapin ang daluyong nang hindi nababasag, at kung paano ibahagi ang lakas sa kanilang kapwa upang manatiling buo ang pundasyon. Sa bawat unos na nalalampasan, lalo pang tumitibay ang kanilang paninindigan. Sapagkat hindi ito laban ng iisa, kundi laban ng lahat—ng bawat batong nakapaloob sa pader na siyang larawan ng kabataan.

𝗦𝗮 𝗣𝗮𝗴𝘀𝗮𝗺𝗮-𝘀𝗮𝗺𝗮 𝗻𝗴 𝗺𝗴𝗮 𝗕𝗮𝘁𝗼, 𝗜𝘀𝗮𝗻𝗴 𝗠𝗮𝘁𝗮𝘁𝗮𝗴 𝗻𝗮 𝗠𝘂𝗿𝗼𝘀 𝗮𝗻𝗴 𝗠𝗮𝗯𝘂𝗯𝘂𝗼
Kung may isang bagay na naging malinaw sa Global Youth Summit 2025, ito ay ang lakas na ibinubunga ng sama-samang pagtindig. Ayon kay Royston Cabuñag ng SM Cares, may apat na susi upang manatiling matatag: Prepare, Partner, Perform, Prosper. Ang mga prinsipyong ito ay nagsisilbing mortar na nagdudugtong sa bawat bato upang maging mas buo at matibay ang pader. Hindi lamang ito panawagan para sa kabataan ngayon, kundi isang konkretong plano at matatag na pasya para sa mga susunod na henerasyon.

At upang maisakatuparan ang plano, ang kabataan ang siyang susi. Ayon nga kay Peter Fajardo, tagapagsalita ni Pasay City Mayor Imelda 'Ime' Rublano, “The youth are not only part of the plan, they are the plan.” Sila ang daan tungo sa mas matatag na bukas, ang dahilan kung bakit sa likod ng bawat takipsilim ay may katiyakan ng isang panibagong bukang-liwayway na higit na kaabang-abang.

Sa huli, ang lakas ng kabataan ay hindi nasusukat sa pisikal na tibay kundi sa kakayahang magkaisa, magtulungan, at magpanatili ng layuning higit sa kanilang sarili. Tulad ng mga batong bumubuo sa pader sa pampang, bawat isa ay mahalaga, maliit man o malaki ang anyo, at sa kanilang pagkakaisa nagiging matatag ang buong pader na hindi kayang gibain ng pinakamalalakas na alon.

Kaya’t kailangang manatiling nakatindig ang kabataan, handa sa banayad o mabigat na hampas ng alon, matatag sa gitna ng unos, at bukas sa pagdaloy ng inspirasyon. Sapagkat sa bawat pagdating ng alon, ang tunay na katanungan ay hindi lamang kung kaya nilang bumangon muli kundi kung handa silang manatili at ipagpatuloy ang laban. Sa pagpiling ito, mapatutunayan nila na ang tibay ng pader ay nakasalalay sa katatagan ng bawat isa. At sa kanilang pagtindig, hindi lamang pampang ang kanilang naililigtas bagkus pati ang kinabukasan ng kasalukuyang henerasyon at ng mga darating pang salinlahi.

Isinulat ni Angel Cabuquit
Inilapat ni Sean Daryl Borromeo

The Innovators & Ang Tagatuklas

21/09/2025

17/09/2025

12/09/2025

07/09/2025

06/09/2025

06/09/2025

05/09/2025

23/08/2025

20/08/2025

18/08/2025

Address

Website

Alerts

Shortcuts

Share

Category