20/11/2025
“May mga gabing gusto na niyang sumuko… pero doon sa pinakamadilim na bahagi ng buhay niya, may liwanag palang matagal nang naghihintay.”
Lumaki si Lia sa baryong halos hindi makita sa mapa. Kapag umuulan, parang nagwawala ang hangin at pumapasok ang tubig sa mga siwang ng kanilang barung-barong. Tuwing umaga, gigising siya sa tunog ng kawali—si Nanay, naglalabada para may pang-ulam. Si Tatay naman, kung minsan ay may trabaho sa konstruksyon, pero mas madalas wala.
Bata pa lang si Lia, sanay na siyang kulang-kulang. Kulang sa pagkain. Kulang sa pera. Kulang sa tulog. Pero kahit kailan, hindi siya pumayag na maging kulang sa pangarap.
Grade 6 siya nang muntik na siyang huminto sa pag-aaral. Wala silang pera para sa school project. Habang ang mga kaklase niya may magagarang kartolina, siya nakaupo lang sa upuan, kinakabahan.
Nakita iyon ng g**o niya.
“Lia, bakit wala ka pang project?”
Tumango lang siya, sabay sabi, “Ma’am… pasensya na po.”
Sa unang pagkakataon, umiyak siya sa harap ng ibang tao. Pero sa mismong araw na iyon, nagdesisyon siya:
“Hindi na ako iiyak dahil sa kahirapan. Lalaban ako.”
Pagsapit ng high school, nag-working student siya.
Nagwawalis siya ng paaralan tuwing umaga.
Nag-aalaga ng bata tuwing weekend.
Nagtitinda ng yelo at gulaman tuwing hapon.
Madalas siyang mapagod—yung pagod na parang bibigay na ang tuhod. Pero tuwing umuuwi siya at nakikita ang mga kapatid na masayang kumakain ng kanin at tuyo, lumalakas ang loob niya.
Kada gabi, may maliit siyang lihim:
Sa ilalim ng manipis na kumot, nag-aaral siya gamit ang lumang lampara na halos maubos na ang ilaw. Sinulat pa niya sa isang lumang notebook:
“Hindi ako susuko. Hindi pwedeng dito lang.”
Nang nag-college siya bilang scholar, doon siya pinaka-nahirapan. May mga araw na hindi siya kumakain para may pamasahe. May mga gabing umiiyak siya sa banyo dahil pagod na pagod na siya.
Pero sa kabila ng lahat, siya ang laging nagsasabing:
“Pagod lang ‘to. Hindi ito dahilan para tumigil.”
At unti-unti, bumabalik ang liwanag.
Last year ng college. Dumarating na ang mga job offer para sa mga kaklase niya—pero wala kahit isa para sa kanya.
Habang nakaupo siya sa hallway, pinanood niya ang mga kaklase niyang tumatanggap ng congratulatory messages.
Nang sumapit ang araw ng graduation, tahimik lang siya sa pwesto habang hawak ang medalya.
Top student siya… pero wala siyang mapasukang trabaho.
Hanggang isang gabi, may nag-email:
“We would like to interview you for a position…”
Kinabukasan, nakatayo siya sa lobby ng malaking kumpanya, suot ang iisang blouse na pinaka-maayos sa lahat ng damit niya. Nanginginig pa ang kamay niya habang sumasagot sa interview.
At pagkatapos ng ilang araw, dumating ang sagot:
“Congratulations! You’re hired.”
Nung matanggap niya ang unang sahod, hindi siya bumili ng gusto niya. Hindi siya nag-celebrate. Tahimik lang niyang iniabot kay Nanay ang sobre.
“Nay… simula ngayon, ako naman ang bahala.”
Umiyak si Nanay—hindi dahil sa pera, kundi sa katotohanang ang batang halos sumuko noon, ngayon ay nakatayo bilang matatag na babae.
Eto ang aral sa kwento
Hindi kahirapan ang tumalo kay Lia.
Hindi rin pagod.
Hindi rin takot.
Ang kalaban ay ang pagsuko—at iyon ang hindi niya kailanman pinili.
At sa bawat taong nakakabasa ng kwento niya, ito ang gusto niyang tandaan:
“Hindi mo kasalanan kung saan ka nanggaling…
…pero responsibilidad mong piliin kung saan ka papunta.”