07/09/2025
๐๐๐๐๐๐๐๐๐ || ๐๐๐ง๐ข๐ค๐๐ฅ๐ ๐ง๐ ๐๐จ๐ฉ๐ซ๐
Noong unang linggo ng Agosto, humarap ang Northern Samar sa matinding pagbagsak ng presyo ng kopraโmula โฑ72 pumalo na lamang ito sa โฑ20 kada kilo. Sa isang iglap, tila nabalewala ang pagod at pawis ng mga mangkokopra. Karamihan ay may lakas na harapin ang unos, ngunit mayroon ding may tapang na lisanin itoโdala ang aral ng koprahan.
๐๐ฎ๐ ๐ฌ๐จ ๐ง๐ ๐๐๐ซ๐ค๐๐๐จ
Aminado ang Philippine Coconut Authority (PCA) โ Northern Samar, na pinamumunuan ni Division Chief Engr. Eric E. Lopez, na nabigla rin sila sa biglang pagbagsak ng presyo. Iniuugnay nila ito sa pagbabago sa pandaigdigang merkado.
โWe didnโt see it comingโthe sudden drop in copra prices. Although the usual explanation lies in the simple science of supply and demand,โ wika niya nang dumulog ang The Pillar sa kaniyang opisina.
Patunay dito ang nangyari sa Rotterdam, Netherlands, isa sa pinakamalalaking seaport sa mundo at pangunahing pinagbebentahan ng langis mula Asya. Noong Agosto 14, 2025, bumaba ang presyo ng coconut oil sa CIF Rotterdam ng $250 bawat metriko tonelada, o halos โฑ14 kada kilo. Ipinapakita nito na lumuluwag ang supply sa pandaigdigang merkado, dahilan upang lalo pang bumagsak ang presyo sa Pilipinas.
Kaugnay nito, sa parehong buwan, mula sa dating presyo na halos $2,800 bawat metriko tonelada o โฑ159.60 kada kilo, bumagsak ang presyo ng coconut oil sa Ex Works (EXW) Manila sa $1,750โ1,800/MT o โฑ99.75โโฑ102.60 kada kilo. Ibig sabihin, sa palitan na โฑ57 = $1, lumalabas na halos โฑ60 kada kilo ang ibinagsak ng presyo sa loob lamang ng isang linggo.
Dagdag pa ni Engr. Lopez, walang katotohanan ang balitang nagsasabwatan ang mga trader. Repleksyon lamang ito ng galaw sa pandaigdigang merkado, kung saan mas mura at mas madaling makuha ang palm oil at soybean oilโhabang nananatiling maliit ang bahagi ng copra na nasa 1.5% lamang ng global share.
๐๐ข๐ซ๐๐ฉ ๐ง๐ ๐๐๐ฆ๐ข๐ฅ๐ฒ๐
Para kay Ginoong Lito Sabilao, 43, ng Brgy. Bayho, Lope de Vega, ang pagbagsak ng presyo ay dagdag-pasanin.
โLugi gud kami saam pan-maintenance gihapon sa kopra, mahal a panuhulan, mahal a papliton, bisan la a pansura san magtrabaho, magasto ka pa harapit sin kinyentos (โฑ500) tapos barato pa an pagkopra,โ ani Sabilao.
Ganito rin ang pangamba ni Ginoong Vincent Toling, 33, ng Las Navas. Hindi na sapat ang kita niya para tustusan ang pamilya, lalo naโt may bagong silang na sanggol.
โYana yaon ak masuso, kaya natitigdaan talaga ak san paghabubo presyo. Kunta diri man sad sini kay an mga paraglukad an ura-ura na apektado,โ pagbabahagi niya.
Ibinahagi rin ni Sabilao na napipilitang lumiban sa klase ang kaniyang mga anak dahil sa kakapusan. Kung datiโy bumibili ng bigas para sa buong linggo, ngayon isa o kalahating kilo na lang bawat araw.
โKay danay sa pag-eskwela nira nagka-uruโabsent kay wara iparasahe, danay nga naangal sa sura kay waray, tapos an nababalyo na bugas pira la ka kilo, tunga la ka kilo o sayo ka kilo," wika niya.
๐๐ฌ๐๐ง๐ ๐๐๐ ๐ฌ๐๐ค๐๐ง
Nasa 84,125 ektarya ng lupa sa Northern Samar ay nakalaan sa pagkokopra. Isang bagsak ng presyo, lahat apektado. Sa higit 93,000 maliliit na magsasakaโkadalasan tenant workers langโnakasandig ang ekonomiya ng probinsya.
โCopra is the only business in terms of coconut in Northern Samar. Ano talaga tayoโvery crude, no value-adding activity. In fact, most of them still donโt appreciate intercropping," paliwanag ni Lopez.
Dagdag pa niya, kung naipatupad ang intercropping, may kutson sanang sasalba tuwing bumabagsak ang presyo. โImagine mo, para kang napilayan, walang kutsonโpag mahulog ka, di ka man sana mapilayan.โ
๐๐ ๐๐๐๐๐ฌ ๐ง๐ ๐๐๐ก๐ข๐ซ๐๐ฉ๐๐ง
Habang naghihintay ang iba na kumalma ang merkado, napipilitang maghanap ng dagdag-kita ang mga magsasaka. Si Sabilao, halimbawa, ay nagmamaneho ng habal-habal. โNaghahabal-habal [pero] makuri ta kay sige an uru-aragway hiunong sa pila san pasaheros. Yaon man nagkaburubenta man durudigtoy, pero di gud maiwasan an suruki sa parag habal-habal.โ
Samantala, nagpasya si Toling na lumuwas ng Maynila para maghanap ng mas siguradong trabaho. โMapa-Manila muna, sadto pa gad ini nga plano pero dako man pan sun an pisar san lukad. Maupay kasi ngadto an kwarta dudaritso.โ
๐๐
๐๐๐ ๐๐ญ ๐๐ง๐ ๐๐๐ง๐ ๐๐ค๐จ
Ang Coconut Farmers and Industry Development Plan (CFIDP) ay may โฑ75 bilyong pondo mula sa buwis ng taumbayan. Unang nilagdaan ito ni dating Pangulong Rodrigo Duterte at ipinagpapatuloy ngayon ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr.
Sa kanyang ika-apat na SONA, ipinagmalaki ng Pangulo ang programa: โMula ngayong taon, hindi bababa sa labing-limang milyong hybrid at mataas na klaseng binhi ng niyog ang ating itatanim... hanggang isandaang milyong puno ng niyog ang maitatanim sa buong bansa.โ
Ngunit kahit milyon-milyong puno ang plano, lumuwas pa rin ng Maynila si Toling. Para sa mga magsasaka, hindi tugma sa kanilang agarang pangangailangan ang mga programang magbubunga lamang makalipas ang lima o sampung taon. Ang kailangan nila ay tulong ngayon.
๐๐๐ ๐ญ๐๐ค๐๐ฌ ๐ฌ๐ ๐๐๐ง๐ข๐ค๐๐ฅ๐
Inilahad ni Engr. Lopez ang mga paraan upang maibsan ang epekto: intercropping, livestock integration, at paggawa ng produktong mula sa niyog gaya ng coco sugar, coco vinegar, virgin coconut oil, at coco net. โThatโs why itโs the tree of life... By doing that youโre adding value na mas pa sa copra.โ
Hiniling din niya ang suporta ng DOE para mapalakas ang paggamit ng Coco Methyl Ester (CME) sa industriya ng langis. Aniya, โMabuti kung ma push through yung increase ng CME blend sa biodiesel from 2% to 5% para di tayo masyadong apektado sa global market shifts.โ Dagdag pa rito, binigyang-diin niya ang pangangailangan ng community price watch upang maiwasan ang posibleng pang-aabuso ng mga trader.
๐๐ข๐ง๐๐ก๐๐ซ๐๐ฉ ๐ง๐ ๐๐ข๐ฒ๐จ๐
Sa Northern Samar, higit pa sa pagbagsak ng presyo ang krisis sa kopraโito ay kuwento ng mga pamilya, kabuhayang nakatali sa iisang ani, at isang probinsyang marupok sa galaw ng merkado. Ang CFIDP ay puno ng pangako, ngunit hanggang hindi bumababa ang epekto nito sa mismong palad ng mangkokopra, mananatili itong nakatanim sa opisina at hindi sa niyugan.
Ang hamon ay malinaw: hindi sapat ang magtanim ng milyon-milyong puno kung mananatiling gutom ang nagtatanim. Ang tunay na reporma ay dapat magsimula sa pagdinig sa tinig ng mga magsasakaโat sa pagbasag sa tanikala ng kopra.ยถ
Verbo: Jenchor Tendero
Mga kuha ni Wenona Sagonoy
Lapat ni Mark Kendrick Orsua at Paolo Leandro Pinca