01/11/2025
๐. ๐๐๐๐๐๐: ๐๐๐๐๐๐๐๐
๐๐ข๐ฌ๐๐ฅ๐๐ข๐ฆ๐๐ซ: ๐๐ก๐ข๐ฌ ๐ข๐ฌ ๐ ๐ฐ๐จ๐ซ๐ค ๐จ๐ ๐๐ข๐๐ญ๐ข๐จ๐ง. ๐๐จ ๐๐จ๐ง๐ง๐๐๐ญ๐ข๐จ๐ง ๐ญ๐จ ๐ซ๐๐๐ฅ ๐๐ฏ๐๐ง๐ญ๐ฌ, ๐ฉ๐ฅ๐๐๐๐ฌ, ๐จ๐ซ ๐ฉ๐๐จ๐ฉ๐ฅ๐โ๐ฅ๐ข๐ฏ๐ข๐ง๐ ๐จ๐ซ ๐๐๐๐.
๐๐๐๐๐๐๐ ๐๐๐๐๐๐๐: ๐๐จ๐ง๐ญ๐๐ข๐ง๐ฌ ๐ก๐จ๐ซ๐ซ๐จ๐ซ, ๐ฌ๐๐ฑ๐ฎ@๐ฅ ๐๐๐ฎ๐ฌ๐, and ๐ฏ๐ข๐จ๐ฅ๐๐ง๐๐ ๐ญ๐ก๐๐ฆ๐๐ฌ. ๐๐๐๐ ๐๐ญ ๐ฒ๐จ๐ฎ๐ซ ๐จ๐ฐ๐ง ๐ซ๐ข๐ฌ๐ค. ๐๐๐ฌ๐ญ ๐ญ๐ข๐ฆ๐ ๐ญ๐จ ๐ซ๐๐๐ ๐ข๐ง ๐ญ๐ก๐ ๐ฆ๐ข๐๐๐ฅ๐ ๐จ๐ ๐ญ๐ก๐ ๐ง๐ข๐ ๐ก๐ญ.
*
TILร NASA isang lumang panahon ako dinala ng aking mga paa, nang aking sundan ang adres na nakasulat sa dala-dala kong maliit na kuwaderno. Malayo pa lรกmang ngunit tanaw na tanaw ko na ang isang mansyong halata sa pisikal nitong postura ang kalumaan. Kinakalawang na rin ang geyt nito at ang paligid ay napapalibutan na ng mayayabong na mga ramo at mga tuyong dahon ng kahoy.
โIto ba talaga iyon?โ Tiningnan kong muli ang hawak kong papel, iyon ay upang masiguro kong tama nga ba ang lugar na pinuntahan ko.
โIto na nga iyon,โ muli kong sabi nang makasigurong hindi nga ako nagkak**ali.
Bagamaสผt may kung anong nararamdaman, tumuloy pa rin ako sa paglakad papasok. Ngunit tila bang may kung sino o anong pumipigil sa aking mga paang ihakbang ito. Parang may kung anong presensiya ang sa akin ay humihila paatras; para bang pinipigilan akong magpatuloy.
Bumuntong-hininga na lรกmang ako at ipinagsawalang-bahala ang isiping iyon.
โTao po?โ kuro ko nang makarating sa harap ng pintuan. Tatlong beses ko pang inulit iyon nang biglang matigilan nang makarinig ng isang kakatwang boses ng isang nilalang.
โH-huwagโฆโ rinig kong tinig ng isang babae na sa tingin koสผy umiiyak. Sobrang tinis nito at pakiwari koสผy sobrang lapit niya lang dito na parang ibinubulong niya lรกmang ito sa akin. Lumingon-lingon naman ako sa aking paligid ngunit wala akong nakitang presensiya ng tao, dahilan iyon na nagsitayuan ang aking mga balahibo.
โMaawa ka sa akinโฆโ Napalunok ako nang muling makarinig ng parehong boses ng tao. Sinubukan ko pang ilibot ang aking mga mata ngunit nagitla akoสผt nagulat nang biglang bumukas ang pinto at ilinuwal nito ang isang babaeng may edad na.
โTuloy ka,โ mahinhin subalit malamig nitong sabi.
Sunod-sunod naman akong napalunok ng laway saka yumuko nang kaunti bรญlang tugon. Tumalikod na rin siya at nauna nang pumasok sa loob kayรข sumunod na lang din ako.
Bitbit ang isang itim na maleta, dahan-dahan akong pumasok sa loob ng mansyon at hindi ko maitatangging sobra akong namangha nang makita ang disenyo at estruktura nito. Makikita sa istilo at ayos ng naturang mansion ang pagiging luma niya.
โMaaari ka nang magsimula bรบkas.โ Natinag ako nang muling nagwika ang babae sa malamig pa rin na boses nito. โMagpahinga ka muna sa ngayon. Doon ang silid mo sa itaas.โ Itinuro niya ang isang pinto sa ikalawang palapag ng bahay.
โOpo, Madam.โ Yumuko ako at ngumiti nang pilit. โMaraming salamat po.โ
Dahil sa kahirapan at sa desididong makapagtapos ng pag-aaral ay kung anu-anong raket ang mga pinasukan ko. Pantustos na rin sa mga gastusin sa kolehiyo. Kaya nang may nakita akong paskil sa Facebook na nagsasabing, โ๐๐๐๐๐๐: ๐๐๐๐๐๐๐๐โ ay kaagad ko itong pinatos. โDi rin naman kalayuan โto sa CMU, kung saan ako nag-aaral, kaya kahit papaanoโy naging kampante ako.
Huminga ako nang malalim saka muling iginala ang aking mga mata sa kabuuan ng bahay. Masyadong nakabubusog ang mga tanawin dito kaya kahit papaano ay nalilibang ako.
Umakyat ako ng hagdan at napagpasyahang pumasok na sa aking silid nang makapagpahinga na. Magta-takipsilim na rin naman at sobrang pagรณd ng buo kong katawan.
Subalit bago pa man ako makarating sa aking kuwarto ay sandali na naman akong natigilan nang bigla kong mabangga ang isang lalaking sa wari koสผy kasing edad lang din ni madam.
Sunod-sunod akong napalunok. Ang lakas din ng tibok ng puso ko nang makitang hindi man lang nagbago ang reaksiyon niya.
โS-sorryโฆ sorry po, Sir. Hindi ko po sinasadya.โ Humingi ako ng paumanhin. Tumango lรกmang ito bรญlang sagot saka bumaba. Sinundan ko pa siya ng tingin habang pababang humahakbang sa hagdan.
โHay!โ Nagpakawala na lang ako ng isang malalim na buntong-hininga.
Tumuloy ako sa pagpasok sa silid. Binuksan ko ang pinto at nadatnan kong madilim sa loob. Ngunit literal akong napahinto nang makakita ng itim na aninong parang isang hugis ng tao. Sunod-sunod naman akong napalunok habang paatras nang paatras. Mabuti na lang at nahanap ko kaagad ang switch ng ilaw kayรข naman ay napahinga ako nang maluwag nang biglang lumiwanag sa loob.
โJacket lang pala,โ wika ko sa aking sarili. โPagรณd lang siguro ako sa biyahe kayรข kung anu-ano nang nakikita at nararamdaman ko.โ
Nilagay ko sa ayos ang aking mga gamit. Lumapit din ako sa may bintana at sandaling dumungaw. Ang ganda ng atraksiyon. Nakagagaan ng kalooban.
Sandali pa akong nag-inspeksiyon sa paligid ng silid. Masasabi kong luma na nga ang bahay na ito dahil sa mga gamit na naririto. Inayos ko rin ang kurtinang nakatabon sa bintana bago ko ito isinara.
Matapos noon, napagpasyahan kong magpahinga na. Hindi na ako kumain dahil busog pa naman ako. Humiga na lang ako sa k**a at habang naghihintay na kainin ng antok ay hindi ko naiwasang mag-isip ng mga malalalim na bagay.
Ilang buwan din akong naghanap ng mapapasukang trabaho rito sa Bukidnon, partikular nang malapit sa Central Mindanao University (CMU). Marahil sa mas maganda ang kalidad ng edukasyon sa naturang unibersidad kayรข napagdesisyunan kong lumuwas mula sa aming probinsiya at makipagsapalaran sa Musuan. At kahit paโt labag ito sa aking kalooban dahil sa katotohanang mapalalayo ako sa aking pamilya, at mas mahihirapan ako lalo na sa usaping pinansyal.
Muli akong huminga nang malalim at pilit iwinaksi yaong mga bagay na bumabagabag sa isipan ko. Ramdam ko ring bumibigat na ang talukap ng aking mga mata โ senyales na malapit na akong lamunin ng antok.
Subalit nang pipikit na sana ako, natinag ako nang makarinig ng mga yabag na sa pakiramdam koสผy paakyat dito sa kuwarto ko. Mga yabag na para bang umaakyat sa hagdan.
Pinakiramdaman ko ang aking paligid. Iniba ko rin ang aking posisyon. Tumagilid ako. Ngunit lalo akong hindi makatulog nang maramdaman ang pambihirang lamig ng hangin na tila humahaplos sa bisig ko.
Kaagad akong lumingon ngunit bigo akong makakita ng kahit anino man lang ng tao. Dahilan din iyon ng mabilis na pagtayuan ng aking mga balahibo sa braso at sa aking batok.
Napahalukipkip ako ng kumot. Kinilabutan ako sa tagpong iyon.
Nang maramdaman kong wala na akong marinig na mga yabag, dahan-dahan akong bumangon at lumapit sa pintuan. Bagamaสผt sobrang natatakot, pinili ko pa ring buksan ang pinto upang tingnan kung sino o kung mayroon nga bang umakyat papunta rito sa silid ko.
Ngunit wala. Wala akong nakita. Dahilan iyon kung bakit ko mabilis na isinara ang pinto saka muling humiga at humalukipkip ulit ng kumot.
โPagรณd lang talaga siguro ako,โ sabi kong muli sa aking sarili โ nagpapalakas ng loob; nagpapakalma.
Lumipas ang ilang minuto, bumalik na sa normal ang atmospera ng paligid. Ngunit nang muli ko na sanang ipikit ang aking mga mata, akoโy nakapansin ng kakaiba. Ang bintana, bakit nakabukas na? Nagtaka ako. Paanong nangyari iyon gayong isinirado ko naman ito kanina?
Ang kurtina ring nakatabon doon ay linilipad ng malamig na hangin na siyang nagpaparagdag lรกmang sa hilakbot na nararamdaman ko.
At kahit ang lakas na ng kabog ng puso ko, pinilit ko pa ring tumayo. Lumapit ako sa bintana para muling isirado iyon. At nang isasara ko na sana ito, nanigas ako sa aking nakita sa labas. Isang hugis ng tรกong nakatayo malapit sa punรด ng niyog, nakasuot ng purong itim na damit, at wala itong ulo.
Mabilis kong isinara ang bintana saka dali-daling humiga sa k**a. Muli akong nagtago sa kumot habang nanginginig ang buong katawan. Nanunubig din ang aking noo at ilang bahagi ng aking mukha dahil sa matinding pagpapawis.
Ilang ulit akong huminga nang malalim at pilit itinaboy ang kung ano man ang nakita ko sa labas. Nagdasal din ako at kahit papaanoสผy nabawas-bawasan ang aking nararamdaman hanggang sa ako ay nakatulog na.
NAGISING AKO nang makarinig ng ingay. Para bang isang babaeng umiiyak. Humihingi ito ng saklolo at batid kong hirap na hirap na ito sa kaniyang dinaranas.
Lumingon-lingon ako. Napansin kong ang boses na iyon ay nanggagaling sa labas kayรข naman sumilip ako sa durungawan. Nakita ko roon ang isang babaeng umiiyak; nagmamakaawa sa apat na mga armadong lalaking pinalilibutan siya.
Napatakip ako ng bibig nang makitang sinampal siya ng isang lalรกki. Kitร ko rin ang mabilis na paghub@d ng iba pang mga kasamahan niya. Umiiyak ang naturang babae ngunit parang mga demonyo namang nagtatawanan ang iba pang mga kalalakihan.
โM-maawa kayoโฆโ pagmamakaawa nito habang siya ay walang awang binab@boy ng mga demonyo. Nanuyรด rin ang aking lalamunan nang makitang kinasa ng isang lalรกki ang kaniyang baril; itinutรธk iyon sa bungo ng babae at maya-maya paสผy isang putok ng b@ril ang sunod kong narinig.
โBang!โ
NAPABALIKWAS AKO at hinihingal na napabangon. Pinahiran ko ang aking pawis at inalala ang panaginip kong iyon. Masyadong masama at sobra akong kinabahan doon.
Tiningnan ko ang oras. Alas singko na rin palรก. Bumangon na ako at inayos ang sarili dahil ngayong araw ang simula ng trabaho ko. Hindi ko na lang inisip สผyong napanaginipan ko. Sa halip ay itinuon ko na lang ang aking sarili sa pagtatrabaho.
Lumipas ang ilang linggo, nakararamdam pa rin ako ng kakaiba rito sa mansyon ngunit pilit akong nagpakatapang alang-alang sa trabaho at pag-aaral ko.
Subalit ang mga nakita ko nitong nakaraang mga araw ay nag-udyok sa akin na mapaisip na umalis na. Bahala na ang trabahong ito basta at makaalis lang ako rito sa mansyong punรด ng kilabot at kababalaghan.
Nagwawalis ako sa ilalim ng k**a nang makapansin nang kakaiba at gulรกt akong napasigaw nang makita ang pira-pirasong bahagi ng katawan ng tao. Putol na k**ay, paa at mga daliri.
Malakas akong napasigaw ngunit napatigil din nang dumating si madam.
โAnoสผng nangyari?โ kaagad niyang tanong.
Ilang beses akong napalunok ng laway bago nakapagsalita. โM-may, nak-kita po kasi akong k-k**ay ng taโโ
โManika lang iyon,โ mabilis niyang pagputol. Yumuko siya at may kinuha roon sa ilalim ng k**a. Roon ko lang din napagtantong isang malaking manika lang iyon ngunit ang kung ano man iyong nakita ko kanina ay masasabi kong iba talaga. Hindi iyon manika at masasabi kong k**ay talaga iyon ng tao.
Sa muli, pinalagpas ko na lang iyon. Nagpatuloy na lang ako sa aking ginagawa.
Tanghali noon at napagpasyahan kong magluto na ng pagkain para sa tanghalian. Ngunit nang buksan ko ang pridyeder upang sanaสผy kumuha ng mga sangkap, napaatras ako at aking nabitawan ang bitbit kong kutsilyo nang makita ang isang ulo ng tao sa loob.
Malakas akong napasigaw habang paatras nang paatras. Ngunit nahinto nang mabangga ko si Sir at ramdam kong nagtataka siya sa naging reaksiyon ko. Tiningnan ko pa ang kabuuan niyang mukha ngunit hindi ko mabasa ang ekspresiyon niya.
โBakit?โ malamig niyang tanong.
Sobra mang kinakabahan, tumugon pa rin ako. โM-may ulo po k-kasi ng tao sa loob ngโโ
โWala naman, ah?โ sabi niya na halatang naiinis habang binubuksan ang pridyeder.
Yumuko ako sa naramdamang kahihiyan. Wala ngang ulo sa loob nang buksan niya iyon ngunit hindi tulad noong una ay natitiis ko pang balewalain ito.
โPasensya n-na po, sir,โ anas ko nang may paggalang saka mabilis na tumalikod. Mabilis din akong tumungo sa aking silid at napagdesisyunang kong umalis na.
Nagligpit ako ng aking mga gamit. Buo na ang desisyon ko. Aalis na ako.
Nang makababa ay kaagad akong nakita ni madam. โOh, aalis ka na?โ Tumango ako. โBakit?โ
Nag-isip ako ng maaari kong idahilan. โNagkasakit po kasi si nanay, e. Kayรข uuwi po muna ako.โ Nagsinungaling ako.
Tumango-tango siya. โGanoสผn ba?โ Kumuha siya ng bagay roon sa aparador. Isa iyong sobre at iniabot niya iyon sa akin. โSahod mo sa unang tatlong linggo mong pagtatrabaho.โ
Kinuha ko iyon kasabay ang pagngiti nang pilit. Nanginginig na ang buo kong katawan at kailangan ko nang makaalis dito.
โSalamat po rito, madam. Sige po, alis na po ako.โ Tumalikod na ako at hindi na nag-abalang lumingon pa.
Nang makarating sa labas ng geyt, kaagad akong pumara sa rumaang traysikel.
โPaano ka nakapasok dสผyan?โ tanong ng drayber nang ako ay makasakay.
Napalunok ako. โNagtatrabaho po ako riyan bรญlang isang katulong,โ sagot ko naman na siyang ipinagtaka niya.
โT-trabaho?โ takang kuro niya. โNagtatrabaho ka riyan?โ
โOpo. Bakit po?โ Naguluhan ako.
Huminga siya nang malalim. โDalawang dekada na ang nakararaan, linusob ng mga armadong lalaki ang mansyon na iyan. Ginah@sa at pinat@y ang kanilang anak habang ang kaniyang ama namaสผy pinugutan ng ulo at ang ina nitoสผy pinagtatatad ang katawan.โ
Nanigas ako sa ikuwento niyang iyon. Hindi ako makapaniwala. Hindi ako makapagsalita.
Bigla kong naalalang may ibinigay silang sobre sa akin. Tiningnan ko ang laman nito at nagulat ako na puros lumang pera ang nasa loob. Tiningnan ko rin ang petsa na nakasulat sa harapang bahagi ng papel.
โSetyembre 21, 1998โ.
# # # # #
๐๐ด๐ช๐ฏ๐ถ๐ญ๐ข๐ต ๐ฏ๐ช | ๐๐ช๐ท๐ข๐ฉ๐ฏ ๐๐ฆ๐ฅ๐ฆ๐ด๐ฎ๐ข
๐๐ข๐บ๐ฐ๐ถ๐ต | ๐๐ฉ๐บ๐ณ๐ข ๐๐ข๐ป๐ช๐ฏ๐ฆ ๐๐ข๐ฃ๐ข๐ต๐ฃ๐ข๐ต
๐๐ณ๐ฐ๐ฐ๐ง๐ณ๐ฆ๐ข๐ฅ | ๐ซ๐ข๐ฅ๐ข๐ฎ๐ฆ๐ณ๐ด๐ด๐ด
![[MEMORANDUM] CMU OP MEMO No. 11-608, s. 2025SUSPENSION OF CLASSES IN ALL LEVELS ON NOVEMBER 4, 2025In view of the Tropic...](https://img4.medioq.com/138/334/1307614931383345.jpg)
